چکیده
در 16 سال گذشته، تحقیقات بر روی کانون توجه اثبات کرده اند کانون توجه متناسب با نوع تکلیف و سطح تبحر افراد در مهارتهای مورد نظر، اجرا و یادگیری حرکتی را افزایش می دهد. هدف از مطالعه حاضر بررسی اثر آگاهی از نتیجه در شرایط مختلف کانون توجه بر اکتساب و یادداری یک تکلیف تعادلی پویا بود. تحقیق حاضر جز تحقیقات نیمه تجربی و روش تحقیق آن پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. برای این امر 70 نفر از دانشجویان حاضر در کلاس های تربیت بدنی عمومی 1 و 2 دانشگاه عرفان کرمان بر اساس نمونه گیری در دسترس با دامنه سنی 25- 17 سال و میانگین (2±30/21) انتخاب شدند. این افراد بر اساس نمرات کسب شده در پیش آزمون به شش گروه همگن تقسیم شدند. گروه اول دستورالعمل کانون توجه درونی به همراه آگاهی از نتیجه، گروه دوم دستورالعمل کانون توجه درونی بدون آگاهی از نتیجه، گروه سوم دستورالعمل کانون توجه بیرونی به همراه آگاهی از نتیجه، گروه چهارم دستورالعمل کانون توجه بیرونی بدون آگاهی از نتیجه، گروه پنجم کانون توجه خود انتخابی با آگاهی از نتیجه و در آخر گروه ششم گروه کانون توجه خود انتخابی بدون آگاهی از نتیجه. شرکت کنندگان نه کوشش تمرینی را در روز اول (مرحله اکتساب) روی دستگاه بایودکس انجام دادند، سپس دو تلاش یادداری را در 48 ساعت بعد انجام دادند. از آزمون تحلیل واریانس دو طرفه برای مقایسه نمرات بین گروه ها در مرحله اکتساب استفاده شد. نتایج پیشرفت معناداری را در همه گروه ها در مرحله اکتساب آشکار کرد. این در حالی بود که، تفاوت معناداری بین گروه ها در دوره اکتساب و یادداری مشاهده نشد. به طور کلی با توجه به یافته های تحقیق می توان اینگونه استنباط کرد که کانون توجه به همراه ایجاد شرایط بازخورد می‌تواند تاثیر بیشتری بر اکتساب مهارتهای حرکتی داشته باشد. اما این امر در یادگیری مهارتهای حرکتی با نتایج ضد و نقیضی همراه است که مستلزم تحقیقات بیشتری در این زمینه است.
واژگان کلیدی: کانون توجه، آگاهی از نتیجه، تعادل، مهارت حرکتی، بازخورد
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: طرح تحقیق 1
1-1 مقدمه . 2
2-1 بیان مساله . 8
3-1 اهمیت و ضرورت تحقیق . 10
4-1 اهداف تحقیق 10
1-4-1 هدف کلی . 10
2-4-1 اهداف اختصاصی 10
5-1 فرضیه های تحقیق . 11
6-1 پیش فرضهای تحقیق 11
7-1 قلمرو تحقیق . 12
8-1 محدودیتهای تحقیق 12
9-1 تعریف واژههای کلیدی و اصطلاحات تحقیق . 12
1-9-1 تعریف نظری وژاههای تحقیق 12
2-9-1 تعریف عملیاتی واژههای تحقیق . 13
فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق . 15
1-2 مقدمه . 16
2-2 مبانی نظری 16
1-2-2 مفهوم یادگیری و یادگیری حرکتی 16
2-2-2 پایه‌های عصبی یادگیری 17
1-2-2-2 تغییرات ساختاری 17
فهرست مطالب
عنوان صفحه
2-2-2-2 تغییرات سلولی در یادگیرنده 17
3-2-2 دستورالعملهای آموزشی 18
1-3-2-2 دستورالعملهای آموزشی و توجه 18
3-2 تاریخچه بحث در مورد توجه . 19
1-3-2 پایه‌های عصب شناختی توجه . 21
2-3-2 توجه انتخابی . 22
3-3-2 توجه مورد نیاز هنگام حرکت 23
4-3-2 توجه و نوع مهارت . 24
5-3-2 عوامل اثر گذار بر نیازهای توجه یک اجراکننده . 25
1-5-3-2 پیچیدگی تکلیف و شرایط محیطی 25
2-5-3-2 سطح مهارت اجرا کننده 25
3-5-3-2 تعداد نشانهها . 25
6-3-2 سنجش توجه . 26
1-6-3-2 تداخل به مثابه سنجشی از توجه 26
2-6-3-2 تداخل ساختاری و تداخل ظرفیتی .26
7-3-2 تئوری‌های توجه 27
1-7-3-2 از دیدگاه زمان محدود 28
1-1-7-3-2 نظریه تک‌کانالی ولفورد . 28
2-1-7-3-2 نظریه صافی (فیلتر) 29
3-1-7-3-2 نظریه ربط داچ و داچ 30
فهرست مطالب
عنوان صفحه
4-1-7-3-2 نظریه کاهش تریسمن. 30
5-1-7-3-2 نظریه ربط(داچ / نورمن) . 31
6-1-7-3-2 نظریه فیلتر تاخیری کیل . 31
7-1-7-3-2 ارزشیابی مدل‌های توجهی اخیر 32
2-7-3-2 از دیدگاه دسترسی به منابع محدود . 34
1-2-7-3-2 نظریه منبع مرکزی . 34
3-7-3-2 نظریه منابع چندگانه . 36
1-3-7-3-2 نظریه‌های دیگر توجه 36
2-3-7-3-2 دیدگاه انتخاب عمل مربوط به توجه 38
8-3-2 جلب و نگهداری توجه 38
9-3-2 نگهداری توجه 39
10-3-2 کانونی نمودن توجه . 40
11-3-2 ابعاد توجه 40
12-3-2 گزارشات تئوریکی در مورد توجه درونی و بیرونی . 41
13-3-2 اصل حرکت اندیشی جیمز و تئوری کدگذاری مشترک پرینز 41
14-3-2 فرضیه سینگر . 43
15-3-2 فرضیه عمل محدود شده 43
16-3-2 فرضیه برنشتاین 44
17-3-2 عدم خودکاری مهارت‌ها . 45
18-3-2 فرضیه پردازش آشکار . 45
فهرست مطالب
عنوان صفحه
19-3-2 فرضیه نقاط کور هاسنر و اهرلنسپیل 46
4-2 پیشینه تحقیق 47
1-4-2 تحقیقات انجام شده در داخل کشور . 47
2-4-2 تحقیقات انجام شده در خارج از کشور 52
5-2 جمع‌بندی . 64
فصل سوم: روش شناسی تحقیق 66
1-3 مقدمه . 65
2-3 روش تحقیق . 66
3-3 جامعه آماری، نمونه آماری و تقسیمبندی گروهها 66
4-3 ابزار مورد استفاده در تحقیق . 66
4-4-3 پرسشنامه مشخصات و رضایت فردی 66
2-4-3 دستگاه بایودکس . 67
3-4-3 آزمون زمان عکسالعمل بینایی از مجموعه آزمونهای ویینا 67
5-3 تکلیف . 67
1-5-3 آزمون زمان عکسالعمل بینایی 67
2-5-3 آزمون تعادل پویا . 68
6-3 روش اجرا 69
1-6-3 مطالعه مقدماتی 69
2-6-3 آشنایی با تکالیف 70
3-6-3 آشنایی با تکلیف تعادلی 70
فهرست مطالب
عنوان صفحه
4-6-3 آشنای با تکلیف زمان عکسالعمل بینایی . 70
5-6-3 مرحله اکتساب . 70
6-6-3 مرحله یادداری . 72
7-3 نحوه دریافت دستورالعملهای مربوط به کانون توجه 72
8-3 نحوه دریافت آگاهی از نتیجه . 72
9-3 متغیرهای تحقیق . 73
1-9-3 متغیر مستقل . 73
2-9-3 متغیر وابسته 73
10-3 روش تجزیه و تحلیل آماری . 73
1-10-3 آمار توصیفی . 73
2-10-3 آمار استنباطی 74
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها 75
1-4 مقدمه . 76
2-4 یافته های توصیفی . 77
1-2-4 ویژگیهای جمعیت شناختی 77
2-2-4 بررسی توصیفی داده ها . 77
3-4 آمار استنباطی(آزمون فرضیه‌های تحقیق) 78
1-3-4 آزمون فرض نرمال بودن متغیرها . 78
2-3-4 فرضیه صفراول 79
فهرست مطالب
عنوان صفحه
3-3-4 فرضیه صفر دوم . 80
4-3-4 فرضیه صفر سوم 81
5-3-4 فرضیه صفر چهارم . 82
6-3-4 فرضیه صفر پنجم . 83
7-3-4 فرضیه صفر ششم . 84
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری 86
1-5 مقدمه . 87
2-5 خلاصه تحقیق 87
3-5 بحث و نتیجه گیری 90
4-5 نتیجه‌گیری کلی . 103
5-5 پیشنهادهای تحقیق . 103
1-5-5 پیشنهادهای کاربردی برخاسته از تحقیق . 103
2-5-5 پیشنهادهایی برای تحقیقات آینده . 103
منابع 105
پیوست 112
چکیده انگلیسی . 116
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 1- 3. نحوه قرار گیری افراد در گروههای موجود در تحقیق . 71
جدول 1-4: ویژگی های جمعیت شناختی شرکت کنندگان . 77
جدول2-4 : آمارههای توصیفی گروهها در مراحل مختلف . 78
جدول 3-4: نتایج آزمون شاپیروویک در مراحل مختلف برای گروههای شش گانه 79
جدول 4-4: نتایج آزمون تحلیل واریانس دو طرفه در مرحله اکتساب بین گروههای توجه درونی با آگاهی از نتیجه و بدون آگاهی از نتیجه . 79
جدول 5-4: نتایج آزمون تحلیل واریانس دو طرفه در مرحله اکتساب بین گروههای توجه بیرونی با آگاهی از نتیجه و بدون آگاهی از نتیجه . 80
جدول 6-4: نتایج آزمون تحلیل واریانس دو طرفه در مرحله اکتساب بین گروههای توجه خود انتخابی با آگاهی از نتیجه و بدون آگاهی از نتیجه . 81
جدول 7-4: نتایج آزمون t در مرحله یادداری بین گروههای توجه درونی با آگاهی از نتیجه و درونی بدون آگاهی از نتیجه . 82
جدول 8-4: نتایج آزمون t در مرحله یادداری بین گروههای توجه بیرونی با آگاهی از نتیجه و بیرونی بدون آگاهی ازنتیجه 83
جدول 9-4: نتایج آزمون t در مرحله یادداری بین گروههای توجه خود انتخابی با آگاهی از نتیجه و خود انتخابی بدون آگاهی از نتیجه . 84
فهرست شکلها
عنوان صفحه
شکل 1-2: نمودار نیازهای توجهی طی یک حرکت 24
شکل 2- 2: استفاده از توجه در مراحل مختلف پردازش براساس تئوری های گوناگون . 23
شکل 3- 2: ظرفیت انعطاف پذیر توجه 35
شکل4-2: الگوی ابعاد توجهی 41
شکل 1- 3: چگونگی ارائه آگاهی از نتیجه 73
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار 1-4: میانگینهای مقادیر تکلیف تعادلی در کوششهای نهگانه دوره اکتساب در گروه توجه درونی با آگاهی از نتیجه اجرا و گروه توجه درونی بدون آگاهی از نتیجه اجرا . 80
نمودار2-4: میانگین های مقادیر تکلیف تعادلی در کوشش های نه گانه دوره اکتساب در گروه توجه بیرونی با آگاهی از نتیجه اجرا و گروه توجه بیرونی بدون آگاهی از نتیجه اجرا . 81
نمودار 3-4: میانگین های مقادیر تکلیف تعادلی در کوشش های نه گانه دوره اکتساب در گروه توجه خود انتخابی با آگاهی از نتیجه اجرا و گروه توجه خود انتخابی بدون آگاهی از نتیجه اجرا 82
نمودار 4-4 : میانگین های مقادیرتکلیف تعادلی در گروه توجه توجه درونی با آگاهی از نتیجه اجرا و گروه توجه درونی بدون آگاهی از نتیجه اجرا 83
نمودار 5-4: میانگین های مقادیرتکلیف تعادلی در گروه توجه توجه بیرونی با آگاهی از نتیجه اجرا و گروه توجه بیرونی بدون آگاهی از نتیجه اجرا 84
نمودار 6-4: میانگین های مقادیرتکلیف تعادلی در گروه توجه توجه انتخابی با آگاهی از نتیجه اجرا و گروه توجه خود انتخابی بدون آگاهی از نتیجه اجرا . 85
نمودار 7-4: میانگین نمره تعادل گروه ها در مراحل مختلف . 85
فصل اول
طرح تحقیق
1-1 مقدمه
این امر حقیقتی مسلم است که ساختار و شکل حوزهای از علم را، یافته های علمی آن میسازد. در طول دهههای اخیر تربیتبدنی و علومورزشی چون سایر علوم از این امر بی‌بهره نبوده و دانشمندان تربیت بدنی و علوم ورزشی بیوقفه در حال رشد و گسترش این حوزه بوده و همواره با افزودن یافته‌های جدید در این راه گام بر میدارند. یکی از حوزههای اصلی را در مطالعات علوم ورزشی، حیطه یادگیری و کنترل حرکتی[1] تشکیل میدهدکه یکی از حیطههای اصلی این علم، مساله یادگیری و کنترل حرکات میباشد که همواره با یافته های فراوان، و ضد و نقیض خود دانشمندان این حیطه را به چالش کشیده است. با نگاهی اجمالی به مطالعات در حیطه یادگیری و کنترل حرکتی به این امر پی‌میبریم که دانشمندان این حیطه همواره بهدنبال راهکارهایی مناسبتر و جدیدتر برای بهینه کردن عملکردهای انسانی میباشند. در این راستا دستیابی و ارائه راهکارهای اساسی برای یادگیری و کنترل حرکات انسانی یکی از حوزههای فعالیتهای مهم و اساسی ایشان است.
مهارتهای حرکتی و اجرای انسانی جزء جداییناپذیر حیطه مطالعات یادگیری و کنترل حرکتی به عقیده اشمیت و لی (2005)، تکالیف حرکتی انواع مختلفی دارند. برخی از آنها منشا ژنتیک دارند، مانند بستن سریع چشمها در پاسخ به یک باد ناگهانی. دسته دوم حرکات، قابل یادگیری هستند و اغلب بهنام مهارت شناخته میشوند. توانایی اجرای این حرکات ارثی نبوده و تبحر درآنها نیازمند تمرین و کسب تجربه است. واژه مهارت حرکتی بر تکالیفی دلالت می کند که داری هدف خاصی است و برای دستیابی به هدف، نیاز به حرکات ارادی بدن و اندام دارد از طرفی بهدلیل تنوع موجود در مهارتهای حرکتی تعمیم دادن یک تعریف خاص به مهارتهای حرکتی بسیار دشوار است. گاتری (1952) مهارت را بهصورتی که در برگیرنده مشخصههای مهم آن باشد تعریف کرده است؛ بر طبق این تعریف مهارت عبارت است از «توانایی فرد برای رسیدن به یک هدف، با حداکثر اطمینان و صرف حداقل انرژی در کمترین زمان ممکن. (حمایت طلب و قاسمی 1391).
ادبیاتنظری و پیشینه تحقیق نشان میدهد، ارائه بازخورد[2] و آموزشهای صحیح پیرامون اجزا مختلف مهارت، به پیشرفت اجرا و یادگیری فراگیران،کمک شایانی می کند. در این میان توجه[3]، یکی از اجزای مهم و اساسی آموزش مهارتهاست که مدرسان و مربیان رشتههای مختلف ورزشی و مراکز توانبخشی باید آن را بیشتر مد نظر قرار دهند و با ارائه آموزشها و بازخورد صحیح، توجه فراگیران را به سمت آن دسته از علائمی جلب کنند که منجربه اجرا و یادگیری بهتر و سریعتری میشوند (باقرزاده 1386).
بهعقیده ولف[4] (2007) تقریباً هر کاری که انجام میدهیم حداقل به مقداری توجه نیاز دارد این امر اجرای مهارتهای حرکتی را نیز شامل میشود. درحقیقت آن چه که
