بهمن ماه 1393

 

 

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده و استاد راهنما موجود است)

 

 

 

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 

 

 

چکیده

 

یکی از احکام مترقی اسلام که با هدف جلوگیری از وقوع طلاق­های زیاد از سوی مرد و تضرر زن تشریع شده، نکاح تحلیل است. مردی که زن خود را سه طلاقه کند، حق رجوع و یا ازدواج با او را ندارد مگر اینکه آن زن با مرد دیگری ازدواج کند و بعد از وقوع نزدیکی، بین آنها جدایی حاصل شود. به شوهر دوم، محلِّل و به چنین نکاحی که زمینه­ساز حلیت زن بر همسر سابق خواهد شد، نکاح تحلیل گفته      می­شود. فقیهان امامیه و أهل­سنت با اینکه بر این مطلب اجماع دارند؛ امّا در برخی اشکال آن اختلاف نظر دارند. یکی از موارد اختلافی آن جا است که نکاح تحلیل به نیت حلال کردن شوهر اول با زن سه بار طلاق داده شده اتفاق افتد. در این صورت، برخی از مذاهب قائل به صحّت و بعضی نیز قائل به بطلان آن شده ­اند. با توجه به ابهاماتی که در اصل تشریع این حکم وجود دارد و انتقاداتی که به آن صورت گرفته، تبیین حکمت، احکام و شرایط تحقق آن از أهمیت خاصی برخوردار است. در این پژوهش که به صورت توصیفی تحلیلی انجام پذیرفته، دیدگاه فقهای فریقین درباره أحکام و شرایط نکاح تحلیل و دلایل آنها مورد بررسی قرار گرفته و با تطبیق دیدگاه­ها موارد مشترک و اختلافی بین مذاهب پنج­گانه اسلامی روشن شده است.

 

 

 

کلید واژه ها: نکاح تحلیل، طلاق، رجوع، مُحَلِّل، مُحَلِّلٌ لَه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                            صفحه

 

 

 

مقدمه1

 

فصل اول: کلیات تحقیق و مفاهیم

 

1-1. شرح و بیان مسأله پژوهشی. 4

 

1-2. اهداف تحقیق. 4

 

1-3. ضرورت و أهمیت موضوع 5

 

1-4. پیشینه علمی موضوع تحقیق. 5

 

1-5. سؤالات تحقیق. 7

 

1-6. شرح روش تحقیق 8

 

1-7. اصطلاحات و تعاریف. 8

 

 

 

فصل دوم: بررسی مبانی و صور مختلف نکاح مُحَلِّل

 

2-1. مبانی فقهی نکاح تحلیل. 11

 

2-2. حکمت تشریع نکاح تحلیل. 13

 

2-3. اقسام نکاح تحلیل. 16

 

2-3-1. دیدگاه امامیّه. 16

 

2-3-2. دیدگاه أهل سنّت 20

 

2-3-2-1. دیدگاه حنفیّه 21

 

2-3-2-2. دیدگاه مالکیّه. 23

 

2-3-2-3. دیدگاه شافعیّه. 24

 

2-3-2-4. دیدگاه حنابله 26

 

 

 

 

 

فصل سوم: دلائل قائلین به جواز و عدم جواز نکاح تحلیل

 

3-1. حکم شرط تحلیل 35

 

3-1-1. دیدگاه امامیّه. 35

 

3-1-2. دیدگاه أهل سنّت 38

 

3-2-2. دیدگاه فقه أهل سنّت 67

 

3-2-2-1. دیدگاه حنفیّه و شافعیّه. 68

 

3-2-2-2. دیدگاه مالکیّه وحنابله 71

 

 

 

فصل چهارم: شرایط حرمت و حلّیّت زن سه طلاقه

 

4-3. شرایط حلّیّت 83

 

4-3-1. دیدگاه امامیّه‌. 83

 

4-3-2. دیدگاه اهل سنّت. 96

 

4-3-2-1. دیدگاه حنفیه 96

 

4-3-2-2. دیدگاه مالکیّه. 102

 

4-3-2-3. دیدگاه شافعیّه. 104

 

4-3-2-4. دیدگاه حنابله 110

 

4-4. نتیجه گیری. 115

 

 

 

فهرست منابع. 117

 

 

 

چکیده انگلیسی. 130

 

 

 

مقدمه

 

ازدواج اساس خانواده و قاعده­ای است که برآن جامعه استوار می­شود و خانواده اولین سنگ بنا ملّتها است وازدواج از سوی شارع مقدس برای حلیّت استمتاع و لذت بردن هر یک از زن ومرد از یکدیگر قرار داده شده است و نیز عقدی است که هدف ازآن دوام و استمرار زندگی زناشویی است مگر در حالت­های خاص که دیگر ادامه زندگی غیر ممکن و نامقدور باشد خداوند در این باره می­فرماید:

 

«و مِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا و جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَودَّهً و رَحْمَهً إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیَاتٍ لِقَومٍ یَتَفَکَّرُونَ؛[1]و باز یکى از آیات(لطف) او آن است که براى شما از جنس خودتان جفتى بیافرید که در کنار او آرامش یافته و با هم اُنس گیرید و میان شما رأفت و مهربانى برقرار فرمود. در این امر نیز براى مردم با فکرت ادله‏اى(از علم و حکمت حق) آشکار است».

 

در شرع اسلام برای ­خانواده و ازدواج قوانین محکمی قرار داده است که بر اساس آن­ها    رابطه­ای مبنی بر احترام متقابل به وجود می­آید که مودت و رحمت از مهم­ترین صفات آن است و نیز شرع مقدس بر اساس عقد ازدواج بر هر یک از طرفین حقوق و واجباتی قرار داده است و طلاق را برای وقتی که اختلاف بسیار حاد و غیر قابل حل باشد تشریع نموده است لذا شوهر       می ­تواند در صورت عدم توافق، زن را دو بار طلاق داده و به آن باز گردد؛ امّا هنگامی که زن را سه طلاقه کرد طلاق آن­ها بائن خواهد شد که رجعتی در آن وجود ندارد زن عده­ی خود را به مدت سه طهر خارج از خانه­ی مرد می­گیرد و بعد از تمام شدن این مدت از قید زوجیت آزاد    می­شود در حالت­هایی که طلاق به علت اختلاف شدید بین زوجین است هر دو طرف بعد از جدایی راه خود را در پیش می­گیرند؛ امّا احیانا مرد به علّت عادتی که دارد اقدام به طلاق زن و رجوع به او می­ کند در چنین حالتی و بعد از طلاق سوم دیگر حق بازگشت به زن را ندارد مگر اینکه با شخص دیگری ازدواج کند و بعد از نزدیکی شوهر دوم او را طلاق داده و عدّه­ی آن به اتمام برسد در این صورت است که رجوع شوهر قبلی به زن مباح می­شود. به شوهر دوم مُحلِّل گفته می­شود؛ زیرا اوست که سبب مباح شدن زن به همسر قبلی می­شود.

 

از شرا یط لازم نکاح مُحلِّل این است که ازدواج آنها، باید حقیقی باشد و هیچ حیله و نیرنگی از سوی هیچ یک از سه طرف عقد(همسر سابق – مطلّقه – محلل) وجود نداشته باشد. ازدواج مُحلِّل تحقق پیدا نمی­کند مگر بعد از عقد صحیح و نزدیکی و مباشرت.

 

ازدواج مُحلِّل همواره از سوی مخالفین اسلام به عنوان قانونی که منزلت زن را در نظر     نمی­گیرد و أخلاق را زیر پا می­گذارد معرفی شده است و شرط ازدواج زن با شوهر دوم را نوعی زنا و فحشا تلقی کردند و این به خاطر جهل آن­ها به قواعد و أحکام نکاح محلل در اسلام یا به خاطر تجاهل و عناد آن­ها است.

 

باید توجه داشت که نکاح تحلیل به شکل شرعی آن هیچ مشکلی ندارد؛ امّا مشکل آنجا پدید می­آید که ازدواج محلل به شرط یا نیّت تحلیل باشد که فقها در این مورد دیدگاه های مختلفی دارند برخی عقد را چه با شرط و چه با نیّت تحلیل باشد باطل می­دانند و عده­ای دیگر شرط و نیّت را مبطل عقد نمی­دانند.این پزوهش در چهار فصل بیان شده است.

 

فصل اول: کلیات ومفاهیم

 

فصل دوم: بررسی صور مختلف نکاح تحلیل

 

فصل سوم: دلایل قائلین به جواز وعدم جواز نکاح تحلیل

 

فصل چهارم: شرایط حلیت زن مطلّقه ثلاثه

 

امید است که این تحقیق مورد رضایت خداوند متعال قرار بگیرد.

 

 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 

 

 

کلیات تحقیق