در کتاب شریف مفاتیح، اوقات و مکان­هایی به انسان ها معرّفی شده اند که در آن زمان و مکان، رحمت پروردگار فزونی می‌یابد و انسان به نحو احسن می‌تواند از آن بهره مند گردد. حرم امامان معصوم و امامزادگان، مساجد (کوفه، سهله و براثا) مثال هایی از مکان ها و ماه رمضان، روز دحوالأرض (روز بیست و پنجم ماه ذی القعده) نمونه هایی از زمان هایی است که رحمت حق بارش گسترده­تری می‌یابد و با خواندن ادعیه و اذکار و انجام عبادات خاصّ در آن ها ـ به شرط تفکّر و تقویت ایمان ـ از رحمات و برکات آن برخوردار خواهند شد. درباره «مکان» می توان این مثال را از مفاتیح آورد: «… بشیر الدهان عن أبی عبد الله (ع) قال‏ إن الرجل لیخرج إلى قبر الحسین (ع) فله إذا خرج من أهله بأول خطوه مغفره ذنوبه ثم لم یزل یقدس بکل خطوه حتى یأتیه فإذا أتاه ناجاه الله تعالى فقال عبدی سلنی أعطک ادعنی أجبک اطلب منی أعطک سلنی حاجه أقضیها لک قال و قال أبو عبد الله (ع) و حق على الله أن یعطی ما بذل » (قمی، ۱۳۵۶ق، ص ۱۳۲)، «بشیر ابن دهان از امام صادق علیه السلام نقل می‌کند که فرمود: زائر قبر حسین علیه السلام با اولین گامی که بر می‌دارد و از اهل بیتش جدا می شود، مغفرت گناهانش آغاز می‌گردد، سپس پیوسته با قدم هایی که برمی دارد پاکتر می شود تا به قبر آن حضرت برسد. وقتی نزد قبر مطهّر آمد خداوند سبحان می فرماید: بنده من از من طلب کن تا عطایت کنم، دعا کن تا به اجابت رسانم و برخداست که آن چه را در این راه بذل کرد، به او برگرداند» (فضیلت زیارت امام حسین علیه السلام از نزدیک، ص ۳۶۰)؛ و ‌می‌توان برای «زمان» از اهمیت ماه رمضان و روز دحو الارض شاهد آورد: «در اهمیت این ماه همین بس که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم در آستانه ماه مبارک رمضان طی خطبه­ای چنین فرمود: «ای مردم! ماه خدا با برکت و رحمت و مغفرت به شما روی آورده؛ ماهی که نزد خدا برترین ماه­هاست، روزهایش برترین روزها، و شب هایش برترین شب ها و ساعاتش برترین ساعات است، … ای مردم! درهای بهشت در این ماه گشوده است، از خداوند بخواهید آن را به روی شما نبندد و درهای دوزخ بسته است از پروردگارتان بخواهید آن را به روی شما نگشاید! و شیاطین در این ماه در زنجیرند، از خداوند بخواهید آن ها را بر شما مسلّط نکند!» » (فضیلت ماه مبارک رمضان، ص ۶۹۵).

«روز بیست و پنجم (روز دحوالأرض): … روز بیست و پنجم ذی القعده روزی است که نخستین خشکی ها از زیر آب سر برآورد، و سپس گسترش یافت … در روایتی از امیر مؤمنان علیه السلام نقل شده است: اول رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد، روز بیست و پنجم ذی القعده بود … در آن روز اگر گروهی به ذکر خداوند بپردازند، خداوند حاجتشان را پیش از آن که متفرق شوند بر آورده سازد؛ خداوند در این روز هزار هزار رحمت نازل می‌کند که قسمتی از آن شامل کسانی است که جمع گردند به ذکر خدا بپردازند و روزش را روزه بدارند و شبش را عبادت کنند» (فضیلت ماه ذی القعده، اعمال روز دحوالأرض، ص ۸۳۱).

زمان و مکان دعا توسط بعضی از دانشمندان نیز بررسی گردیده است (تهرانی، ۱۳۸۹)، ‌می‌توان از این موضوع این گونه استنتاج نمود که برای تعلیم و تربیت انسان ها نیز باید مکان ها و زمان‌های خاص را در نظر گرفت. در گذشته مساجد، محل تعلیم و تربیت به شمار می رفتند که بهترین و ‌مقدس‌ترین مکان برای این امر است. امّا در صورت عدم امکان ، باید سعی نمود مکان آموزش و پرورش طوری انتخاب شود که متناسب با امر تعلیم و تربیت باشد.

قرآن کریم، کتاب رحمت (اعراف: ۵۲ و انعام: ۱۵۷) است که از جانب ربّ العالمین برای هدایت بشر فرو فرستاده شده است. در دعای مشلول مفاتیح می خوانیم: «أَسْأَلُک‏… بِمُنْتَهَى الرَّحْمَهِ مِنْ کِتَابِک‏، تو را می خوانم … به منتهای رحمت از کتابت» (ص ۱۲۶) و این مطلب واضح و مبرهن است که «جمیع قرآن، هدایت و ارشاد و رحمت و شفا و موعظه و نور و راهنمایی عالمیان است» (نراقی، ۱۳۷۷، ص ۸۷۵) و در قرآن کریم، سوره مبارکه اسراء آیه شریفه ۸۲ خداوند متعال می­فرماید: «وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَهٌ لِلْمُؤْمِنین، از قرآن چیزی را فرو می فرستیم که برای گروه با ایمان شفا و رحمت است» (سبحانی، ۱۳۶۴، ص ۲۳۰). «قرآن از جهت این که معالج امراض قلبی است، برای مؤمنین «شفا» و به لحاظ این که صحّت و استقامت نفسانی می آورد «رحمت» است» (تفسیر المیزان ، ج ۱۳، ص ۲۵۱). قرآن کتاب رحمت، برنامه سعادت زندگانی دنیوی و اخروی بشر است که از جانب خالق او ـ که همه زوایای وجود او را می شناسد و سعادت او را می‌خواهد ـ تنظیم گردیده است. پس با توجه ‌به این مطالب می توان استنتاج نمود که اولاً تنظیم کننده محتواهای درسی باید با دید رحمت به مخاطبین خود نگریسته، استعدادها، ظرفیت ها و نیازهای آن ها را بشناسد تا بتواند سودمندترین مطالب درسی را با توجه به نیازها و قابلیت های ایشان تدوین نماید. ثانیاًً منابع درسی افراد باید به گونه ­ای تنظیم گردند که محتویات آن ها به حال زندگی مادی و معنوی انسان مفید و سودمند باشد و از گزافه­گویی و بیهوده­گویی دور باشند و همچنین با داستان، حکایت، مثال، توصیف، تبشیر، انذار و صنایع ادبی آن چنان تزئین و غنی گردند که هم فهم مطلب راحت تر شود و هم این که انگیزه یادگیری در مخاطبین افزایش یابد.

دست اندرکاران امر آموزش و پرورش از وزراء و مدیران کلان گرفته تا معلمان، مربیان و معاونان مدارس باید نسبت به دانش آموزان با دید رحمت نگریسته، آنان را همچون فرزندان دلبند خویش بدانند و در برنامه­ ریزی ها و طراحی فعالیت­های آموزشی و پرورشی و همچنین رفتار با دانش آموزان و نحوه اجرای فعالیت های تعلیم و تربیت (تدریس، ارزشیابی، تنظیم محتواهای درسی و …) نه تنها سعادت شاگردان، بلکه سعادت جامعه و خوشبختی نسل های آتی را در نظر بگیرند تا بتوانند نقاط ضعف را اصلاح نموده و نقاط قوت خود را گسترش دهند و امر تعلیم و تربیت را به سمت هدف آفرینش انسان ـ عبودیت (باقری، ۱۳۸۷) ـ پیش ببرند.

خداوند، حکیم است.