فصل اول: کلیات تحقیق
1-1– بیان مسئله 3
1-2- سوال تحقیق 4
1-3- فرضیه 4
1-4- ضرورت و اهمیت تحقیق 4
1-5- اهداف تحقیق 5
1-6-محدودیت های تحقیق 5
1-7- سازماندهی پژوهش 5
1-8-پیشینه تحقیق 5
1-9-مفاهیم و واژه ها 8
فصل دوم: مبانی نظری تحقیق
2-1-ژئوپلیتیک 12
2-1-1- رویکرد ژئوپلیتیک در دوران نوین (ژئوپلیتیک پست مدرن) 12
2-1-2-ژئوپلیتیک جهان اسلام 13
2-1-3-رابطه دین و ژئوپلیتیک 15
2-1-4- ژئوپولیتیک مقاومت در برابر ساختار غرب محور 16
2-2- مفهوم ژئوکالچر 17
2-2-1- پیدایش و تعریف 19
2-2-2- نظام ژئوکالچر محلی و جهانی 19
2-2-2-1-کاربرد جهانی 20
2-2-2-2-کاربرد منطقه ای 21
2-2-2-3-کاربرد محلی و ملی 22
2-2-3- ارتباط ژئوکالچر با برخی مفاهیم جغرافیای سیاسی 22
2-2-3-1- ژئوکالچر و هویت ملی 22
2-2-3-2- ژئوکالچر و علت وجودی کشورها 24
2-2-3-3- ژئوکالچر و منافع ملی کشورها 25
2-2-4 نظریه های مبتنی بر نقش عوامل فرهنگی در نظام جهانی 26
2-2-4-1- نظریه مارتین گلاسنر 26
2-2-4- 2-نظریه ساموئل هانتینگنون 26
2-2-4-3- نظریه نایختمن 28
2-2-4-4- نظریه فوکویاما (تئوری ژئوپلیتیک پایان تاریخ) 29
2-2-4-4-1-شیعه به روایت فوکویاما 30
2-2-4- 5-نظریه مانوئل کاستلز (جامعه‌ی شبکه‌ای) 32
2-2-4-6-والرشتاین و تئوری ژئوکالچر 33
فصل سوم: مواد و روش ها
3-1-متغیرها 36
3-1-1- متغیر مستقل 36
3-1-1-1-ایثار و شهادت 36
3-1-1-1-1-شهادت 36
3-1-1-1-2-فرهنگ ایثار و شهادت 39
3-1-1-1-3- آثار فرهنگ شهادت طلبی 40
3-1-1-1-4-راههای دستیابی به فرهنگ شهادت طلبی 40
3-1-1-1-5-آسیبهای تهدیدکننده فرهنگ ایثار و شهادت 41
3-1-1-1-6-عوامل مؤثر بر پدیدآیی و گسترش فرهنگ ایثار و شهادت 41
3-1-1-1-7-آثار وپیامدهای فرهنگی فرهنگ ایثار وشهادت 42
3-1-1-1-8-نقش دفاع مقدس درگسترش فرهنگ ایثار و شهادت 43
3-1-1-1-8-فرصت‌ها و ظرفیت‌های دفاع مقدس در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت 43
3-1-1-1-9-ضرورت بهره گیری از تجارب رزمندگان اسلام از منظر فرهنگ ایثار وشهادت 43
3-1-1-1-10-موانع بازشناسی فرهنگ ایثار و شهادت 45
3-1-1-1-11-عوامل مؤثر بر پدیدآیی و گسترش فرهنگ ایثار و شهادت 44
3-1-1-1-12-فلسفه ایثار و شهادت 45
3-1-2- متغیر وابسته 46
3-1-2-1-ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران 46
3-1-2-1-1- جمهوری اسلامی ایران 49
3-1-2-1-2- محدوده جغرافیایی 49
3-1-2-1-3- جمعیت 51
3-1-2-1-4-منابع 53
3-1-2-1-4-1-منابع صنایع و معادن 53
3-1-2-1-4-2-منابع طبیعی 53
3-1-2-1-5-اهداف استراتژیکی 53
3-1-2-1-6-هویت آریایی 55
3-1-2-1-7- تاریخ 56
3-1-2-1-8- سنن، آداب و رسوم 58
3-1-2-1-9- مذهب شیعه 59
3-1-2-1-10- اعتقاد به انتصاب ولایت(علی(ع)) عنوان امام و متعاقبا لزوم ولی فقیه 59
3-1-2-1-11- اعتقاد به ظهور منجی عادل 60
3-2- روش تحقیق 62
3-2-1- روش گردآوری داده ها 62
3-2-2- روش تجزیه و تحلیل داده ها 62
فصل چهارم: یافته های تحقیق
4-1-تحولات مبتنی بر بهره گیری از قدرت ژئوکالچر در خاورمیانه 64
4-1-1- ژئوپلیتیک شیعه 64
4-1-2- تلاش برای ایجاد کردستان بزرگ 65
4-1-3- دولت اسلامی عراق و شام(داعش) 67
4-2-تحلیل ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران 67
4-2-1-جایگاه ژئوکالچر در استراتژی جمهوری اسلامی ایران 69
4-3-ظهور اسلام‌گرایی و تحولات ژئوکالچر در ساختار نظام بین‌الملل 70
4-4-صدور انقلاب و گسترش دگرگونی‌های ژئوپلیتیک ـ ژئوکالچر 71
4-5-جایگاه ایثار و شهادت در ژئوکالچر ج.ا.ا 73
4-5-1-جایگاه بکاء و عزاداری در ژئوکالچر ج.ا.ا 76
4-5-2- تاریخچه عزاداری در ژئوکالچر شیعه 77
4-5-3- آغاز عزاداری امام حسین(ع) 78
4-5-4- تحلیل قیام عاشورا 81
4-5-5- جایگاه ایثار و شهادت در متون اسلامی 83
4-5-5-1-قرآن کریم 84
4-5-5-2-نهجالبلاغه 84
4-5-5-3- صحیفه سجادیه 85
4-5-5-4- احادیث 86
4-5-6- عوامل تأثیرگذار بر ماندگاری نهضت خونین کربلا 87
4-5-6-1- نقش امامان شیعه(ع) 87
4-5-6-2- نقش علمای بزرگ دینی در طول تاریخ 88
4-5-6-3- نقش انقلاب اسلامی 88
4-5-7-نقش جنگ تحمیلی و دفاع مقدس بر ایثار و شهادت 90
4-5-8-نقش مقام معظم رهبری در توسعه ایثار و شهادت در ژئوکالچر ایران 91
4-5-9-چشم انداز توسعه ایثار و شهادت در ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران 93
5-5-10-موثرترین راهکارهای ترویج ژئوکالچر ایثار و شهادت درجامعه 95
فصل پنجم: ارزیابی فرضیه ها و نتیجه گیری
مقدمه 98
5-1- ارزیابی فرضیه اول 99
5-2- ارزیابی فرضیه دوم 100
نتیجه گیری 101
منابع 102
فهرست نقشه ها صفحه
نقشه 2-1: تمدن های مورد نظر هانتینگتون 27
نقشه 2-2 : ایران و سایر مناطق در تئوری ژئوکالچر والرشتاین 34
نقشه 3-1 : کشورهای همجوار ایران 51
فهرست نمودار ها صفحه
نمودار1-3درصدجمعیت ساکن،روستایی و شهری بر اساس آمار و سرشماری عمومی 1390 52
چکیده
ایثار و شهادت ، مفاهیمی ارزشمند در همه ی جوامع بشری هستند . همه ی ملّت ها به فداکاران ، جانبازان و سلحشوران خود به دیده احترام می نگرند ؛ لیکن شیوه های این تقدسگرایی و احترام متفاوت است . درآموزه های اسلامی ، جوهره فرهنگ ایثار و شهادت از خودگذشتگی ، اخلاص و آزادمنشی هوشمندانه و هدفمند است.ترویج و اشاعه ی فرهنگ ایثارو شهادت ، آثار بسیار مثبت اخلاقی ،اعتقادی ، سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی را در بردارد .
با توجه به گستره ی فرهنگ جهاد و شهادت در تاریخ ملت ایران و تجلی درخشان آن پس از پیروزی انقلاب اسلامی در قالب دفاع مقدس،این مولفه جایگاهی رفیع در ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران دارد. لذا نگارنده در این پایان نامه به ماهیت تحقیق با بهره گرفتن از روش توصیفی- تحلیلی به شیوه کتابخانه ای به گردآوری اطلاعات پرداخته و ضمن تجزیه و تحلیل جهت پاسخ گویی به سوال ذیل برآمده است: ایثاروشهادت چه تاثیری بر ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران دارد؟به منظور پاسخ به سوال فوق، دو فرضیه زیر مورد ارزیابی قرار گرفته اند:
-فرهنگ ایثار و شهادت می تواند موجب توسعه ژئوکالچر شیعه گردد.
-فرهنگ ایثار و شهادت در پیشبرد اهداف و تحقق استراتژیک جمهوری اسلامی میتواند موثر باشد.
اهداف این تحقیق عبارتند از:
تحلیل پیامدهای معنوی ایثار و شهادت در توسعه جامعه اسلامی
تحلیل تاثیرفرهنگ ایثار شهادت در ژئوکالچرشیعه
ارائه استراتژی مناسب جهت تقویت ماندگاری ایثار شهادت
واژگان کلیدی:ژئوکالچر،ایثار،شهادت،ایران،شیعه
فصل اول
کلیات تحقیق
1-1– بیان مسئله
ژئوکالچر یا ژئوپلیتیک فرهنگی، فرآیند پیچیده‌ای از تعاملات قدرت، فرهنگ و محیط جغرافیایی است که طی آن فرهنگ‌ها همچون سایر پدیده‌های نظام اجتماعی همواره در حال شکل‌گیری، تکامل، آمیزش و جابجایی در جریان زمان و در بستر محیط جغرافیایی کره زمین هستند. لذا ساختار ژئوکالچرجهان بیان‌کننده موزائیکی از نواحی فرهنگی کوچک و بزرگ‌اند که محصول تکامل مکانی ـ فضایی قدرت هستند که در طول و به موازات یکدیگر حرکت می‌کنند. در قرن بیست و یکم فرایند نظام ژئوکالچر جهان و ساختار آن در راستای ویژگی‌های نظام ژئوپلیتیک جهانی، چیزی جز تکامل و یا رویارویی میان دو الگوی متفاوت و متضاد از تعاملات فرهنگی در سطح جهان نیست.
یکی از ساختارهای ژئوکالچر جهان ایران است که امروزه تنها بخش کوچکی از سرزمین تاریخی آن را جمهوری اسلامی ایران تشکیل می‌دهد. این سرزمین پهنه جغرافیایی وسیعی است که طی قرن‌ها قلمرو فرهنگ و تمدن کهن ایرانی به شمار می‌رفت. وسعتاین پهنه،بسیار وسیع‌تر از کشور کنونی ایران و شامل سرزمین‌هایی است که یا داخل فلات وسیع ایران و یا در حاشیه‌های آن قرار گرفته‌اند. از مهم‌ترین مشخصه های این سرزمین، نقش گذرگاهی آن در میان قاره‌های بزرگ جهان و نیز
