۴-۱ مقدمه
ماهیت بسیاری از مسائل بهینه سازی مهم نظری و کاربردی شامل جستجوی بهترین پیکربندی برای مجموعه ای از متغیرها به منظور دستیابی به یک یا چند هدف خاص می باشد]۶۴[ این نوع مسائل به دودسته کلی تقسیم می شوند: در دسته اول جواب مسئله به صورت متغیرهای با ارزش واقعی کدگذاری می شوند ودر دسته دوم این متغیرها دارای ساختار گسسته می باشند.مسائل بهینه سازی ترکیب کلاس مهمی از مسائل دارای متغیرهای گسسسته می باشند که هدف آنها یافتن یک جواب بهینه سراسری در میان تمامی جوابهای موجود در فضای جستجو مسئله می باشد.مسائل زمانبندی از جمله مهمترین مسائل بهینه سازی ترکیبی محسوب می شوند.با توجه به اهمیت فراوان این مسائل الگوریتمهای مختلفی به منظور بهینه سازی این مسائل ارائه گردیده است. دو دسته کلی از روش‌های حل مسایل بهینه‌سازی شامل روش‌های دقیق^[۳۲] و روش‌های تقریبی^[۳۳] وجود دارد
( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

روش‌های دقیق، الگوریتم‌هایی می‌باشند که جواب‌های بهینه را پیدا نموده و شرط بهینگی را تضمین می‌نمایند. بعضی از این الگوریتم‌ها عبارتند از برنامه‌ریزی پویا و الگوریتم‌های خانواده شاخه و کران. روش‌‌های دقیق برای ابعاد کوچک بعضی از مسایل بهینه‌سازی دشوار نیز قابل به کارگیری می‌باشند
در طبقه روش‌های تقریبی دو زیر طبقه از الگوریتم‌ها شامل الگوریتم‌های تقریب‌زنی و الگوریتم‌های هیوریستیکی، وجود دارد. برخلاف هیوریستیک‌ها، که معمولاً به دنبال راه‌ حل ‌های خوب در زمان معقولی می‌باشند، الگوریتم‌های تقریب‌زنی حدود قابل اثباتی برای زمان اجرا و کیفیت جواب، ارائه می‌نمایند.
هیوریستیک‌ها راه‌ حل ‌های خوب را برای مسایل با اندازه‌های بزرگ جستجو می‌نمایند. آنها عملکرد قابل قبولی را، همراه با هزینه قابل قبولی برای حوزه وسیعی از مسایل به همراه دارند. هیوریستیک‌ها به دو خانواده تقسیم‌بندی می‌شوند: هیوریستیک‌های خاص و متاهیوریستیک‌ها. هیوریستیک‌های خاص برای حل یک مسأله خاص طراحی شده‌اند. متاهیوریستیک‌ها، الگوریتم‌های عمومی می‌باشند که برای حل اغلب مسایل بهینه‌سازی قابل استفاده می‌باشند. آنها را می‌توان به عنوان متدولوژی‌های سطح بالای عمومی دید که به عنوان استراتژی راهنما برای طراحی هیوریستیک‌های خاص، برای حل مسایل بهینه‌سازی خاص، به کار روند.
در بخشهای آتی این فصل ابتدا به تشریح مبانی الگوریتم های فراابتکاری بکار رفته در این تحقیق شامل الگوریتم ژنتیک و الگوریتم توده ذرات pso پرداخته می شود.در ادامه یک رویکرد ترکیبی با بهره گرفتن از این الگوریتم ها به منظور حل مسئله مورد بررسی این تحقیق ارائه می گردد و در نهایت نتایج محاسباتی الگوریتم ارزیابی می شود.
۴-۲ الگوریتم ژنتیک
نظریه تکامل چارلز داروین^[۳۴] که در سال ۱۸۵۹ ارائه گردید، جایگاه ویژه‌ای را در مسایل بهینه‌سازی به خود اختصاص داد. این نظریه براساس تکامل بهترین‌ها^[۳۵] ارائه گردید و آن را می‌توان به عنوان نقطه شروعی برای محاسبات تکاملی دانست. بررسی وضعیت موجودات زنده، رفتاری پیچیده و بهینه‌ای را در تمامی سطوح شامل یک سلول، یک عضو، یک شخص و یک جمعیت نشان می‌دهد. به عبارت دیگر، در دنیای طبیعی، گونه‌های زیادی از تکامل یا بهبود و حرکت به سمت بهینه‌شدن مشاهده می‌گردد. این گونه‌ها در رفتار داخل یک سلول تا رفتار جمعیتی از موجودات زنده دیده می‌شود. نگرش‌های تکاملی برای حل مسایل بهینه‌سازی از این پدیده طبیعی، الگو گرفته شده است.
براساس تئوری انتخاب طبیعی، گیاهان و موجودات زنده‌ای که در حال حاضر وجود دارند، نتیجه میلیون‌ها سال تطابق با تقاضاهای محیط می‌باشند. در هر زمانی، تعدادی از جانداران^[۳۶] مختلف، ممکن است که با همدیگر در یک اکوسیستم^[۳۷] زندگی نمایند و برای دستیابی به منابع مشترک با همدیگر به رقابت بپردازند. موجوداتی که توانایی بیشتری در دستیابی به منابع و تولیدمثل داشته‌اند، در طبیعت نیز بیشتر مشاهده می‌شده‌اند. موجوداتی که توانایی کمتری داشته‌اند، به دلایل مختلف، به مرور، تعداد آنها کم و کمتر شده و حتی به نابودی کشیده شده‌اند. در این حالت، گفته می‌شود که گونه‌های اول (با توانایی بیشتر) نسبت به گونه‌های بعدی (گونه‌های دارای توانایی کمتر) شایسته‌تر^[۳۸] می‌باشند و مشخصه‌هایی که موجب شده است تا بعضی گونه‌ها شایسته‌تر باشند، مشخصه‌ های ارجح می‌باشند. در طول زمان، گفته می‌شود که کل جمعیت اکوسیستم دچار تکاملی^[۳۹] شده است به طور متوسط، شامل موجوداتی شده است که شایسته‌تر از موجودات قبلی آن می‌باشند، زیرا این موجودات مشخصاتی داشته‌اند که منجر به بقای بیشتر آنها شده است.
تکنیک محاسبات تکاملی (EC) این قواعد تکامل را در الگوریتم‌هایی برای جستجوی راه‌ حل ‌های بهینه مسایل به کار می‌گیرد. در اصل، تکنیک محاسبات تکاملی، توسعه علوم تکامل بیولوژیکی به حوزه علوم محاسباتی و کامپیوتر بوده است. در یک الگوریتم جستجو، تعدادی از راه‌ حل ‌های ممکن از یک مسأله در اختیار بوده و هدف یافتن بهتری راه‌حل ممکن در زمان محدود می‌باشد. تفاوت اصلی الگوریتم‌های تکاملی نسبت به الگوریتم‌های دیگر این است که این الگوریتم‌ها مبتنی بر جمعیت^[۴۰] عمل می‌نمایند. در این الگوریتم‌‌ها، معمولاً یک جمعیت اولیه ایجاد و سپس تکامل داده می‌شود.
مشهورترین تکنیک در تحقیقات محاسبات تکاملی، الگوریتم ژنتیک است. در الگوریتم ژنتیک، معمولاً از یک رشته با طول ثابت^[۴۱] برای نمایش راه ‌حل ‌ها استفاده می‌گردد. در این الگوریم فرض می‌گردد که هر موقعیت (نقطه) در رشته معرف یک ویژگی خاص از یک فرد (راه‌حل یا عضو جمعیت) است و مقدار مشخص شده برای آن موقعیت، نشان‌دهنده نحوه بیان آن ویژگی در راه‌حل است.
اصول اولیه الگوریتم ژنتیک توسط هالند و همکارانش در طول تحقیقات آنها در زمینه مدل سازی فرایند سازگاری سیستم های طبیعی در قالب سیستمهای مصنوعی ارائه شد و نتیجه این تحقیقات پیدایش الگوریتم زنتیک بود.
الگوریتم ژنتیک کار خود را با جامعه ای از جوابها که از طریق یک فرایند تصادفی ایجاد شده اند آغاز می کند.جامعه جوابها توسط یک تابع برازش ارزشیابس می شود. هر بار که ارزشیابی اعضای جامعه صورت می پذیرد،تعدادی از آنها با توجه به میزان برازش محاسبه شده به عنوان والدین انتخاب می شوند.به طور طبیعی اعضایی که میزان برازش بیشتری دارند از احتمال بیشتری برای انتخاب برخوردارند.با بکارگیری عملیات ژنتیک بر روی والدین، فرزندان آنها تولید می شوند و پس از آن از میان اعضای جامعه فعلی و این فرزدان جامعه جدید تولید می شود. تا این مرحله الگوریت یک تکرار یا یک نسل را طی نموده است و پس از طی چندین نسل به تدریج به سمت جواب بهینه همگرا می شود.
الگوریتم ژنتیک دو ویژگی مهم را در بر دارد. اولین ویژگی رفتار تصادفی این الگوریتم است که نقش مهمی را در الگوریتم بر عهده دارد. رویه‌های انتخاب و تولیدمثل بر پایه روش‌های تصادفی عمل می‌نمایند. ویژگی مهم دوم این است که الگوریتم ژنتیک براساس جمعیتی از راه ‌حل ‌ها عمل می کند. استفاده از یک جمعیت در هر تکرار، به جای یک نقطه تکی، مزایای زیادی را به همراه دارد. این الگوریتم می‌تواند راه‌حل‌‌های مختلف را به منظور تولید راه‌حل بهتر با همدیگر ترکیب نموده و می‌تواند از مزایای طبقه‌بندی راه‌حل سود ببرد. یک الگوریتم مبتنی بر جمعیت، قابلیت بیشتری برای موازی‌سازی^[۴۲] دارد. با موفقیت الگوریتم ژنتیک، الگوریتم‌های دیگری از قبیل استراتژی تکاملی و برنامه‌نویسی ژنتیک، از قواعد تکامل طبیعی استفاده نمودند.
۴-۲-۱ شمای کلی الگوریتم ژنتیک
مراحل الگوریتم ژنتیک استاندارد به صورت زیر می‌باشند:
[شروع] تولید جمعیت اولیه. در این مرحله، یک جمعیت اولیه شامل n کروموزوم تولید می‌گردد.
[برازندگی] مقدار برازندگی (x) f هر کروموزوم x از جمعیت ارزیابی می‌گردد.
[جمعیت جدید] ایجاد یک جمعیت جدید با تکرار مراحل زیر تا زمانی که جمعیت جدید کامل گردد:
- [انتخاب] انتخاب دو کروموزوم از جمعیت مطابق با مقدار برازندگی آنها (افراد با برازندگی بیشتر؛ شانس بیشتری برای انتخاب دارند).
- [عملگر تقاطعی]^[۴۳] با بهره گرفتن از عملگر تقاطغی احتمالی روی والدین انتخاب شده، فرزندان^[۴۴] جدید تولید می‌گردند. اگر عملگر تقاطع انجام نگردد، فرزندان همان والدین خود خواهند بود.
- [جهش] با بهره گرفتن از یک عملگر جهش احتمالی، فرزندان جدید تحت عمل جهش قرار می‌گیرند. در این حالت، جهش روی هر لوکوس (موقعیت هر کروموزوم) صورت می‌گیرد.
- [پذیرش] فرزند جدید در جمعیت جدید قرار داده می‌شود.
[جابه‌جایی] جمعیت جدید (فرزندان) با جمعیت قبلی (والدین) با همدیگر تشکیل یک نسل جدید را می‌دهند. در این حالت، بعضی از والدین حذف شده و بعضی از فرزندان جانشین آنها می‌شوند و دو جمعیت تبدیل به یک جمعیت شده و اندازه جمعیت نیز ثابت می‌ماند.
[شرط توقف] اگر شرط توقف برآورده شده است، توقیف کنید و بهترین راه‌حل در جمعیت جاری (آخرین جمعیت) را گزارش دهید.
[تکرار] در صورت عدم برآورده شدن شرط توقف، به قدم دوم که برازندگی است، برگردید.
۴-۳) اجزای الگوریتم ژنتیک:
در ساختار استاندارد الگوریتم ژنتیک بحث شده در قسمت قبلی، اجزایی به کار گرفته شده است که در زیر بعضی از آنها مورد بحث قرار می‌گیرد.
۴-۳-۱) کروموزوم:
رشته یا دنباله‌ای از بیت‌ها که به عنوان شکل کد شده یک جواب ممکن (مناسب یا نامناسب) از مسأله موردنظر می‌باشد، کروموزوم نام دارد. در حقیقت، بیت‌های یک کروموزوم، نقش ژن‌ها را در طبیعت بازی می‌کنند. هر بیت، متغیری گسسته است که از یک مجموعه Q یا آلل عضوی انتخاب می‌شود. چنانچه از کدگذاری باینری استفاده شود،هر بیت یکی از دو مقدار ۰ یا ۱ را می‌پذیرد و بنابراین در این حالت Q=2 می‌باشد.
۴-۳-۲) جمعیت:^[۴۵]
مجموعه‌ای از کروموزوم‌ها را جمعیت گویند. یکی از ویژگی‌های ژنتیک این است که به جای تمرکز بر روی یک نقطه از فضای جستجو یا یک کروموزوم، بر روی جمعیتی از کروموزوم‌ها تمرکز می‌کند. بدین‌ترتیب در هر مرحله، الگوریتم دارای جمعیتی از کروموزوم‌ها بوده که خواص موردنظر را بیشتر از جمعیت مرحله قبل دارا می‌باشد. هر جمعیت یا یک نسل از کروموزوم‌ها، دارای یک اندازه می‌باشد که به اندازه جمعیت^[۴۶] معروف است. اندازه جمعیت معرف تعداد کروموزوم‌های موجود در جمعیت یا یک نسل است. اگر تعداد کروموزوم‌های خیلی کم باشد، امکان شکل‌گیری عملیات جابه‌جایی توسط الگوریتم ژنتیک بسیار کم خواهد بود و تنها قسمت کمی از فضای جستجو مورد کاوش قرار خواهد گرفت. براساس تحقیقات، جمعیت‌های با اندازه حدود ۲۰ تا ۳۰ کروموزوم، مناسب‌تر می‌باشند. البته، گاهی اوقات جمعیت با اندازه ۵۰ تا ۱۰۰ بهترین جواب‌ها را داده‌اند. بعضی تحقیقات نیز نشان می‌دهد که اندازه جمعیت باید براساس نوع مسأله و کدینگ آن تعریف شود و افزایش بیشتر آن بی‌فایده خواهد بود و هرگز به حل سریع‌تر مسأله کمک نمی‌کند
۴-۳-۳) مقدار برازندگی:^[۴۷]
مناسب‌بودن یا نبودن جواب، با معیاری که از تابع هدف به دست می‌آید، سنجیده می‌شود. جواب هرچه مناسب‌تر باشد، به همان اندازه مقدار برازندگی بزرگتری دارد. برای آنکه شانس بقای چنین جوابی بیشتر شود، احتمال بقای آن، متناسب با مقدار برازندگی آن در نظر گرفته می‌شود. بنابراین، کروموزومی که برازنده‌تر است با احتمال بیشتری در تولید فرزندان شرکت می‌کند و دنباله‌های بیشتری از آن به وجود می‌آید. به عنوان مثال، چنانچه هدف بیشینه‌کردن یک تابع باشد، مقدار برازندگی، یک تابع صعودی از تابع هدف در نظر گرفته می‌شود و اگر هدف یافتن مقدار کمینه یک تابع باشد، عدد برازندگی، یک تابع نزولی از آن قرار داده می‌شود. معمولاًً در مواردی که امکان دارد و مناسب باشد، تابع برازندگی را در فاصله [۰و۱] نرمال می‌کنند.
۶-۳-۴) کدگذاری:
کدگذاری، فرایندی است که به واسطه آن، راه ‌حل ‌ها در فضای فیزیکی مسأله تبدیل به راه‌ حل‌ هایی با کدهایی می‌گردد که قابل فهم برای کامپیوتر و محاسبات است. به عبارت دیگر، راه‌حل واقعی با بهره گرفتن از ژن‌های او بیان می‌گردد. البته، ژن‌ها نیز به زبان کامپیوتری بیان می‌گردند. کدگذاری تأثیر زیادی روی کیفیت الگوریتم خواهد داشت و طراحی مناسب یک ساختار کدگذاری، از اهمیت بالایی در الگوریتم ژنتیک برخوردار است. روش‌های مختلفی برای کدگذاری یک راه‌حل وجود دارد که در فصل دوم مورد بحث قرار گرفتند و در این قسمت به آنها پرداخته نمی‌شود. راه‌ حل ‌های ارائه شده در آن فصل برای کدگذاری راه ‌حل ‌ها در الگوریتم ژنتیک نیز کاربردی می‌باشند. همچنین، خصوصیات یک کدگذاری مناسب نیز در آن فصل بحث گردید که در ارتباط با الگوریتم ژنتیک نیز مورد استفاده می‌باشند.
۴-۳-۵) انتخاب:
انتخاب، فرایند انتخاب دو والد از جمعیت برای عمل تقاطع است. در این مرحله، باید در ارتباط با نحوه انتخاب والدین برای عمل تقاطع، نحوه تولید فرزندان و تعداد فرزندان تصمیم‌گیری گردد. هدف انتخاب این است که والدین شایسته‌تر انتخاب شده که منجر به تولید فرزندانی با برازندگی بالا گردد. کروموزوم‌هایی که از جمعیت اولیه برای تولیدمثل انتخاب می‌گردند، والدین نام دارند. انتخاب، نحوه تعیین این والدین را مشخص می کند. براساس نظریه کامل داروین، بهترین‌ها باید شانس بیشتری برای تولیدمثل و بقا داشته باشند.
انتخاب روشی است که به طور تصادفی کروموزوم‌هایی را از جمعیت، برای تولیدمثل بیرون می‌آورد. کروموزوم با تابع برازندگی بالاتر، شانس بیشتری برای انتخاب دارد. فشار رویه انتخاب^[۴۸] به معنای درجه توجه به والدین بهتر در رویه انتخاب است که توسط گلدبرگ و دب^[۴۹] در سال ۱۹۹۱ تعریف گردید. فشار بالای رویه انتخاب منجر به تأکید بیشتر در انتخاب والدین با شایستگی بیشتر می‌گردد.
همگرایی الگوریتم ژنتیک وابستگی بالایی به دامنه و شدت فشار رویه انتخاب دارد. فشار بالای رویه انتخاب منجر به افزایش نرخ همگرایی الگوریتم می‌‌گردد. الگوریتم ژنتیک قادر به یافتن جواب بهینه یا نزدیک به بهینه، تحت دامنه معقولی از فشار رویه انتخاب می‌‌باشد. با این وجود، اگر فشار رویه انتخاب خیلی کم باشد، نرخ همگرایی خیلی کند خواهد شد و الگوریتم ژنتیک نیاز به زمان بسیار طولانی و غیرضروری برای رسیدن به جواب بهینه خواهد داشت. در صورتی که فشار رویه انتخاب خیلی زیاد باشد، موجب می‌گردد که الگوریتم ژنتیک به طور نابهنگام به بهینه تقریبی همگرا گردد. از طرفی، در هنگام طراحی برنامه انتخاب، باید دقت گردد که گوناگونی جمعیت حفظ گردد که از همگرایی زودرس الگوریتم جلوگیری گردد.
به‌طور کلی، دو نوع از برنامه انتخاب وجود دارد، رویه مبتنی بر تناسب^[۵۰] و رویه مبتنی بر ترتیب.^[۵۱] رویه مبتنی بر تناسب، والدین را براساس مقدار برازندگی آنها نسبت به مقدار برازندگی سایر والدین جمعیت انتخاب می‌کند. برنامه انتخاب مبتنی بر ترتیب، والدین را نه بر اساس مقدار خام برازندگی آنها، بلکه براساس رتبه آنها در جمعیت انتخاب می‌کند. در این حالت، فشار رویه انتخاب مستقل از توزیع مقدار برازندگی جمعیت در نظر گرفته شده و مقدار ترتیب (رتبه) آنها در جمعیت به جای مقدار برازندگی آنها، در نظر گرفته می‌شود. چند روش برای رویه انتخاب در زیر آمده است.
۴-۳-۵-۱) روش چرخ رولت:^[۵۲]
روش چرخ رولت، یکی از روش‌های سنتی انتخاب در الگوریتم ژنتیک است. در این حالت یک کروموزوم از استخر تولیدمثل^[۵۳] براساس احتمالی متناسب با مقدار شایستگی‌اش انتخاب می‌گردد. در این مدل، سطح چرخ به بخش‌هایی تقسیم می‌‌شود که تعداد آنها برابر با تعداد اعضای جمعیت و سطح هر بخش متناسب با مقدار برازندگی هر کروموزوم است. سپس چرخ به گردش در می‌آید تا در نقطه‌ای به تصادف متوقف گردد. این نقطه، کروموزوم انتخاب شده را مشخص می‌سازد. شکل ۴-۱۳ شمایی از چرخ رولت را نشان می‌دهد. در این شکل، کروموزوم‌های ۱ و ۲ دارای برازندگی بیشتری نسبت به کروموزوم‌های ۳ و ۴ می‌باشند و بنابراین در مرحله انتخاب، شانس بیشتری دارند. این شیوه انتخاب سبب می‌شود که با گذشت زمان، تعداد کروموزوم‌های مطلوب در جمعیت افزایش یابد به طوری که میانگین مقدار برازندگی جمعیت، در مقایسه با جمعیت مرحله قبل، بیشتر می‌شود.

شکل۴-۱: چرخ رولت [۱]
شکل ۴-۲ نمونه‌ای از محاسبات در چرخ رولت را نشان می‌دهد. همان‌طور که در این شکل مشاهده می‌گردد، ۷ فرد (راه‌حل) با مقدار شایستگی مشخص شده، وجود دارند. سطح چرخ رولت متناسب با مقدار شایستگی آنها تنظیم شده است. دو نوع چرخ رولت در این شکل مشاهده می‌گردد. در چرخ سمت چپ، با هر بار چرخش یک کروموزوم انتخاب می‌گردد. در این حالت، پس از چرخاندن چرخ، در هنگام توقف چرخ، کروموزوم مقابل نشانه انتخاب می‌گردد. در چرخ سمت راست، چهار نشانه وجود دارد و در هر بار چرخش، چهار فرد یا کروموزوم انتخاب می‌گردد.

شکل۴-۲: نمونه‌ای از انتخاب در چرخ رولت [۱]
پیاده‌سازی مدل چرخ رولت در کامپیوتر، می‌تواند شامل مراحل زیر باشد:
کروموزوم‌های جمعیت به شکل دنباله در آورده شده و سپس مجموع مقدار برازندگی هر کروموزوم با مقدار برازندگی تمام کروموزوم‌های قبل از آن محاسبه می‌گردد. سپس مقدار برازندگی نسبی تجمعی کروموزوم‌ها محاسبه می‌گردد. یک عدد تصادفی n بین صفر و یک ایجاد می‌شود. از بین کروموزوم‌ها، اولین کروموزومی که مقدار برازندگی تجمعی نسبی آن، بیشتر از n باشد، انتخاب می‌گردد. جدول ۴-۱ نمونه‌ای از انتخاب کروموزوم‌ها با استفاد از مدل چرخ رولت، را نشان می‌دهد.

عقیدتی

عملگرا

نسبت به اقدام جمعی

مشارکتجویانه

تفردگرایانه

نسبت به سیستم سیاسی

اعتماد

عدم اعتماد

روزنبام^[۱۶] برای تعریف فرهنگ سیاسی دو شیوه را ارائه نموده است:
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱- تعریف فرهنگ سیاسی با تأکیدی روانشناختی
۲- تعریف فرهنگ سیاسی با جهتگیری جمعی
در تعریف اول، روزنبام سطح تحلیل را فردی میداند و میگوید: «فرهنگ سیاسی شامل تمام شیوه های مهمی است که یک شخص بواسطۀ آنها ذهناً به سوی عناصر ضروری نظام سیاسیاش سوگیریکرده است. برای مطالعه چنین فرهنگ سیاسی توجه به آگاهی و احساس فرد نسبت به نمادها، قواعد و نهادهای اساسی نظام سیاسی جامعه و چگونگی پاسخش به آنهاست.
تعریف دوم، روزنبام به جهتگیری جمعی کنشگران به سوی عناصر اساسی نظام سیاسی مربوط میشود.
بررسی اینکه چگونه توده های عظیم شهروندان به ارزیابی نظام سیاسیشان میپردازند؛ در این حوزه قرار میگیرد. با توجه به این دو تعریف، روزنبام فرهنگ سیاسی را از نوع جهتگیری ذهنی به سوی مسائل سیاسی میداند. البته او معتقد است که باید به تعیین و تمیز «ساخت جهتگیری ذهنی» پرداخت. به همین دلیل وی به ذکر عناصر مشترک در فرهنگ سیاسی میپردازد (به نقل از رضایی، ۱۳۷۸، ص. ۱۵).
۱-۲-۴- جامعه مدنی
جامعه مدنی به عنوان یک نقطه محوری برای فرایند دموکراتیک شدن، شناخته میشود، چرا که نقش نیروهای اجتماعی را در تعریف، کنترل و مشروعیت بخشی به قدرت دولت افزایش میدهد. در مذاکرات پیرامون توسعه، گفته میشود که رشد جامعه مدنی در شکل مدرن آن در نهایت میتواند یک نقش سیاسی قاطع را بازی کند، نه تنها از طریق به تحلیل بردن حکومتهای اقتدارطلب و کمک به پایداری و نگهداری از نظام دموکراتیک، بلکه کیفیت حکومت را در آن نظام سیاسی بهبود میبخشد (برانل و دیگران، ۲۰۰۴، ص. ۱۳). جامعه مدنی میتواند تحت هر نظامی (اعم از لیبرال، اقتدارگرا، دموکراتیک) به غیر توتالیتاریسم ظاهر شود. اگر جامعه مدنی را از دولت جداکنیم، جامعه مدنی عبارتست از: حوزهای از نهادهای مستقل تحت حمایت قانون که در آن افراد و اجتماعات از ارزشها و اعتقادات متنوعی برخوردارند و گروه های خودگردان که در همزیستی مسالمت آمیز با یکدیگر به سر میبرند و به صورت نهادهای واسطه و داوطلبانه میان دولت و افراد عمل میکنند (قوام، ۱۳۷۹، ص. ۱۵۲). جامعه مدنی از یک سو شرایط ضروری را برای پایه‌گذاری دموکراسی پارلمانی فراهم می سازد و از سویی دیگر قدرت بیش از حد دولت را، با توانمند ساختن مردم برای مشارکت در زندگی دموکراتیک، تحت کنترل در میآورد.
جامعه مدنی، در توسعه و بقای دموکراسی نقش فزایندهای دارد و مرزهای ملی را نه تنها در کشورهای دموکراسی لیبرال در غرب، بلکه هم چنین در کشورهای آسیای میانه نشان میدهد. در جدول زیر نقش جامعه مدنی در مدل‌های مختلف دموکراسی نشان داده شده است:
جدول۱-۵- نقش جامعه مدنی در مدلهای مختلف دموکراسی

مدل دموکراسی

نقش جامعه مدنی

دموکراسی کثرت گرا

تحت کنترل در آوردن دولت، تحمیل فشار برای آزادی عمل رهبران سیاسی و رژیم دموکراتیک امن

دموکراسی مشارکتی

ایجاد مجاری برای مشارکت، بهبود توانایی مردم برای مشارکت در زندگی سیاسی

دموکراسی نخبه‌گرا

جامعه مدنی بیش از حد سیاستزده، تهدیدی برای نظم و هم چنین محدود کننده باشد.

دموکراسی بین المللی

افزایش راهکارهای غیر تجاری و غیر دولتی در تشکیلات جامعه مدنی و افزایش نقش جامعه مدنی جهانی

(کارتر، ۲۰۰۲، صص. ۲۲۳-۲۱۳)

الگوهای تقویت مثبت بر آثار لذت بخش و وجدآور داروها تأکید میکنند و اعلام میدارند که این آثار بسیار تقویت کننده، علت اصلی مصرف داروست. پژوهشیهایی که این الگوهای تقویت مثبت را به کار میبرند نشان میدهند که حیوانات بسیاری از داروهایی که توسط انسانها سوء مصرف میشوند، خود به کار می-برند(تامپسون و شاستر^[۷۷] ،۱۹۶۴؛ دنو،یاناگیتا و سیورز^[۷۸] ۱۹۶۹ ؛ به نقل از روزنهان و سلیگمن، ۱۳۸۵ ). تصور براین است که چند دستگاه مغز نقش مهمی در تقویت دارویی ایفا میکنند: دستگاه دوپامین و شبه مورفین و هسته لمیده .
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۵- نظریه یادگیری اجتماعی بندورا
براساس این نظریه افراد نه تنها چگونگی مصرف مواد را از طریق فرایندهای درگیر در یادگیری مشاهدهای (توجه، یادسپاری، بازتولید حرکتی و انگیزش) فرا میگیرند، بلکه بر اساس آن ممکن است مصرف مواد را به عنوان یک شیوه ی مقابله با فشارهای دنیای اطراف و صرفاً از طریق مشاهدهی پیامدهایی که از مصرف مواد عاید دیگران میگردد فرا بگیرند. به همین دلیل داروها و مواد نه تنها به دلیل اثرات مطلوب مانند سرخوشی که مستقیماً تجربه میشوند مورد مصرف قرار میگیرند، بلکه میتوانند از طریق تقویت اجتماعی گروه های همسال که غالباً بر اساس استفاده از مواد، افراد را مورد توجه قرار میدهند، به صورت مثبت نیز تقویت کننده باشند (بندورا، ۱۹۸۶ ؛ به نقل از طارمیان، ۱۳۸۴ ).این نظریه معتقد است که افراد باورهای خود را در مورد رفتارهای بزهکارانه از الگوی نقش^[۷۹] به ویژه از دوستان نزدیک و والدین خود کسب میکنند. بر اساس دیدگاه یادگیری اجتماعی شناختی بندورا ( ۱۹۸۶ ) نوجوانانی که تصور میکنند فواید مصرف مواد بیشتر از پیامدهای منفی آن است، در معرض خطر مصرف مواد قرار دارند. در این دیدگاه فرض بر این است که مواجهه و ارتباط با دوستان و والدینی که مصرف کننده مواد هستند، دو باور ویژه را در فرد شکل میدهند که به سوء مصرف مواد میانجامد: اول آن که مشاهدهی الگوهایی که ماده مخدر مصرف میکنند، مستقیماً سبب شکل گیری انتظار پیامد در نوجوانان میشود که به معنی باور آنها در مورد آثار بلافاصله اجتماعی، شخصی و فیزیولوژیک سوء مصرف مواد است. دوم اینکه این دیدگاه با افزودن مفهوم خود کارآمدی فراتر از نظریه یادگیری اجتماعی معتقد است الگوهای نقش میتوانند خودکارآمدی مصرف و خودکارآمدی امتناع را به وجود آورند. مثلاً افراد با مشاهدهی همسالانی که حشیش میخرند و آن را می کشند اطلاعات و مهارت لازم را برای به دست آوردن و مصرف حشیش کسب میکنند و با مشاهدهی افرادی که از مصرف سر باز میزنند مهارتهای امتناع و خودکارآمدی خود را تقویت میکنند زیرا توانستهاند مهارتهای ضروری برای پرهیز از مصرف مواد را بیاموزند (پتریتیس و دیگران، ۱۹۹۵ ؛ به نقل از طارمیان، ۱۳۸۴)
۶- دیدگاه الگوهای شرطی سازی و یادگیری
الگوهای شرطی سازی و یادگیری اعتیاد فرض میکنند که حالت دارویی محرکی غیر شرطی است که با چندین علامت در محیط مصرف کننده تداعی میشود. این علامتها محرکهای شرطی قدرتمندی می شوند و میتوانند به از سرگیری رفتار دارو خواهی کمک کنند. ویلکر^[۸۰](۱۹۷۳) اعلام داشت که محرکهای محیطی از طریق شرطی سازی کلاسیک توانایی فراخوانی نشانه های ترک دارو را کسب می کنند به علاوه این نشانه های دارو یا یادآوری دارو، موجب اشتیاق مصرف دارو شده و نقش مهمی در ایجاد برگشت ایفا میکنند (ویلکر، ۱۹۷۳ ؛ اوبرین، چایلدرس، مک للان و ارمن^[۸۱] ۱۹۹۲،۲ ؛پولس،هینسون، وسیگل^[۸۲]، ۱۹۸۱،۳ ؛ به نقل از روزنهان و سلیگمن، ۱۳۸۵)
۲-۱-۲-۱-۶- نقش تکامل شخصیت در اعتیاد:
از نظر روان کاوان، شخصییت فرد در طول رشد خود از سه مرحله تکاملی عبور میکند: الف) نهاد^[۸۳]: آن بخش از شخصیت است که با تولد فرد بوجود می آید و تابع اصل لذت است. نهاد همواره در تلاش است تا خواسته ها تمایلات خودش را ارضا نماید. از آنجایی که رفتارهای اعتیادی مرکز پاداش(لذت) را فعال می کنند،اعتیاد با این بخش از شخصیت رابطه نزدیکی دارد. معتادان در پی ارضای فوری خواسته های نهاد هستند لذا اعتنایی به مقتضیات موقعیت خودندارند. ب) خود^[۸۴]:با تکامل شخصیت، بخش واقع گرای آن رشد می یابد. خود در ارضای خواسته های نهاد بطور واقع بینانه عمل می کند. بدین معنی که اگر امکان برآورده سازی این خواسته ها عملی نباشد، نهاد را کنترل می نماید تا ارضای آن خواسته را تا زمان تحقق شرایط آن، به تاخیر بیندازد. کارکرد دیگر خود اینست که به عنوان واسطه ای بین تمایلات سیری ناپذیر نهاد و سختگیری آرمانگرایانه بخش دیگر شخصیت (فراخود) عمل می کند و بدینوسیله باعث ایجاد تعادل در ساختار شخصیت می گردد. خود در واقع مدیر اجرایی شخصیت است زیرا تصمیمی می گیرد کدام یک از خواسته های نهاد بایستی ارضاء شود. در یکی از تبیین های روانکاوی، اعتیاد بازتاب اختلال خود تلقی می گرددکه در اثر ناتوانی فرد برای مدارا با واقعیت بوجود آمده است. وقتی این بخش از شخصیت مختل شود، فرد نمی تواند تکانه هایی که رفتارهای اعتیادی را برمی انگیزد، کنترل کند. ج) فراخود^[۸۵] : علاوه بر آسیب دیدگی خود، عامل دیگری که در تکامل شخصیت می تواند باعث گرایش به اعتیاد گردد فراخود سختگیر است. فراخود بخش آرمانگرا و اخلاقی شخصیت را تشکیل می دهد. این بخش از شخصیت تقریبا معادل وجدان اخلاقی است که در اثر امر و نهی ها و بایدها و نبایدهایی که از سوی والدین برای کودک صادر می شود، تقویت می گردد. فراخود همواره مخالف ارضای خواسته های نهاد است و چنانچه رفتاری از سوی فرد صادر شود که مغایر با دستورات فراخود باشد احساس گناه و اضطراب بوجود می آورد. از آنجائیکه مصرف مواد در رفع اضطراب فرد موثر است، روانکاوان معتقدند کسانی که فراخود سختگیرتری دارند و خود تنبه گر هستند برای کاهش استرس های ناشی از آن، ناخود اگاه به مصرف الکل روی می آورند تا بدینوسیله از فشارهای فراخود رهایی یابند. یکی از جملات روانکاوی این است که سوپرایکو در الکل قابل حل است (ناجی و زارعی، ۱۳۸۸ ؛ ص ۱۳۷)
۲-۱-۲-۱-۷- نقش دوره نوجوانی در اعتیاد:
مخاطره آمیز ترین دوران زندگی از نظر شروع به مصرف مواد دوره ی نوجوانی است. نوجوانی دوره انتقال از کودکی به بزرگسالی و کسب هویت فردی و اجتماعی است. در این دوره، میل به استقلال و مخالفت با والدین به اوج می رسد و نوجوان برای اثبات بلوغ و فردیت خود ارزشهای خانواده را زیر سوال می برد و سعی در ایجاد و تحلیل ارزشهای جدید خود دارد. مجموعه این عوامل، علاوه بر حس کنجکاوی و نیاز به تحرک، تنوع و هیجان، فرد را مستعد مصرف مواد می نماید. آسیب پذیری جوانان در دوران بلوغ افزایش می یابد. فرد با تضادها و کشمکشهای متعدد درونی مواجه می گردد. در این زمان او بخوبی احساس می کند که به مرحله ای جدید از زندگی می بایستی وارد شود و مسئولیتی در قبال خود و جامعه اش اتخاذ نماید. مرحله ای که او را با نگرانی، اضطراب و مشکل تصمیم گیری روبرو می سازد و او سعی می کند بگونه ای بر مشکلات خویش فائق آید. عدم توجه به اعضای خانواده توقعات بیجا و بی مورد اطراف یان، بدون در نظر گرفتن حساسیت این دوره و توقعات و ارزشهای متضاد اجتماعی اختلالات تطابقی در خانواده و زمینه های نامطلوب شخصیتی فرد به سهولت وی را در این دوره در مقابل انحرافات مختلف آسیب پذیر می سازد (همان منبع، همان صفحه)
طبق نظریه ی فروید در نوجوانی، بیداری مجدد و تعارض هایی روی می دهد که یکی از آن پیامد ها، شورش نوجوان در مقابل والدین و دیگر نماد های قدرت است. تییین فروید از این پدیده، این بود که شورش با نیازهای نوجوان برای رهایی از وابستگی عاطفی به والدین خود رابطه دارد . به نظر آنا فروید، نوجوان بین ۱۳ تا ۱۹ سالگی تجدید فعالیت خطر ناک احساس ادیپی را می آزماید. هنگامی که نوجوان برای نخستین بار جوشش احساسات ادیپی را می آزماید اولین تکانۀ او فرار کردن است. نوجوان در حضور والدین خود احساس اضطراب و تنش می کند و تنها وقتی از آنها جدا شود احساس امنیت دارد. گاهی نوجوان می کوشد با توهین و تحقیر نسبت به والدین از آنها بگریزد ( کرین،۱۳۸۳؛ ترجمۀ فدایی) که خود این امر می تواند زمینه ساز گرایش به مواد مخدر و در نهایت اعتیاد شود.
۲-۱-۲-۱-۸- نقش صفات شخصیتی در اعتیاد:
شخصیت ^[۸۶]عبارت است از الگوی نسبتاً پایدار صفات، گرایشها، یا ویژگیهایی که تا اندازه ای به رفتار افراد دوام می بخشد. و صفات^[۸۷] یا آمادگیهای شخصی دایمی، از نظر ریموند کتل و هانس آیزنگ^[۸۸]، متغیر های مهمی، برای شناخت رفتار هستند (فیست و فیست ^[۸۹]،۲۰۰۲ ترجمۀ سید محمدی، ۱۳۸۶ ، صفحات ۱۲ و ۴۴۲)
صفات شخصیتی مختلفی با اعتیاد ارتباط دارد. از این میان، برخی از صفات بیشتر پیش بینی کننده اختمال اعتیاد ارتباط دارد و به طور کلی فردی را تصویر می کنند که از عهده انطباق، کنترل یا ابراز احساسهای دردناکی مثل احساس گناه، خشم و اضطراب بر نمی آید. این صفات عبارتند از: ماجراجویی، بی خیالی، خیالپردازی، خطرکنندگی، اضطرابی، کناره جویی، زودباوری، وابستگی، ناخودداری، منفی گرایی و کنجکاوی.
علاوه بر صفات شخصیتی، برخی اختلالا ت شخصیتی نیز، فرد را در برابر اعتیاد آسیب پذیر می سازد. سپس اعتیاد به نوبه خود اختلالهای موجود را تشدید می کند و دایره معیوب ادامه می یابد. اختلالات شخصیتی الگوهایی از رفتار غیر انطباقی هستند. وقتی ویژگی های شخصیت چنان انعطاف ناپذیر و غیر انطباقی شوند که کارکرد فرد را به میزان چشمگیری مختل می کنند در این صورت به اختلالات شخصیتی تبدیل می شوند. اختلالات شخصیتی در واقع شیوه های نادرست و نامناسبی برای حل مسئله و کنار آمدن با فشار روانی هستند اگرچه تاکنون هیچ تیپ شخصیتی خاص معتادان شناسایی نشده اما علت اعتیاد افراد، قصد رسیدن به هدف هایی است که به شخصیت فرد مربوط می شود. در حدود ۷۰ درصد موارد، همراه با اعتیاد اختلالهای دیگر روانپزشکی نیز وجود دارد. شایع ترین تشخیص ها عبارتند از: افسردگی اساسی^[۹۰]، افسرده خوئی^[۹۱]، اختلال وسواس- اجباری^[۹۲]، اختلال هراس^[۹۳]، شیدایی^[۹۴]، اسکیزوفرنی^[۹۵]، اختلال شخصیت ضد اجتماعی^[۹۶] و فوبی^[۹۷]. اعتیاد معمولاً با بسیاری از اختلالهای روانی نظیر اختلال سلوک^[۹۸] در نوجوانان نیز همراه است. در کل، شخصیتهای، روان نژند و روان پریش را می توان در برابر اعتیاد آسیب پذیر دانست. شخصیتهای نوروتیک یا روان نژند^[۹۹] کسانی هستند که دارای بیماریهای روانی خفیف همچون، ضعف روانی، اضطراب، وسواس، ترس یا بی تصمیمی می باشند. افراد روان پریش^[۱۰۰] ، افرادی هستند که به علت عدم رشد کافی، در سازش اجتماعی دچار اشکال هستند. و دارای خلق و خوی متغیر و قضاوت ناپایدار می باشند. روان پریشها دارای رفتارهای ضد اجتماعی و اختلال خلقی هستند و توانایی کافی برای پیروی از قوانین و مقررات را ندارند و روابط آنها با دیگران سطحی است. سابقۀ این افراد نشان می دهد که در دوران کودکی، ناآرام و مشکل ساز بوده و در مدرسه قدرت سازش نداشته و در محیطهای دیگر نیز فاقد سازس اجتماعی بوده اند. روان پریشهایی مهاجم که دارای اختلال رفتاری شدید هستند و به انجام اعمال تهاجمی، جنایت و آدم کشی دست می زنند از جمله کسانی هستند که بیش از همه به طرف اعتیاد گرایش دارند. در عین حال روانپریشی های غیر فعال و نالایق نیز که معمولاً به دزدی، دروغگویی، تقلب و آزار دیگران می پردازند، مواد مخدر را وسیلۀ خوشی و آسایش خود بشمار می آورند. بنا براین با توجه به مطالب ذکر شده مبتلایان به اختلالهای شخصیت آسان تر به مواد مخدر گرایش می یابند و معتاد می شوند. البته بسیاری از این بیماران هم معتاد نمی شوند (ناجی و زارعی، ۱۳۸۸؛ ص ۱۴۱)
مارتین ^[۱۰۱]و همکارانش ( ۱۹۷۳ ) نشان دادند که افراد دارای وابستگی به مواد، نشانه های آسیب شناختی، مانند حالات هیپو کندری ^[۱۰۲]را هم از خود نشان می دهند. باری، باری و بلان^[۱۰۳] ( ۱۹۶۹ ) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که تقدم و تأخر در تولد بر الکلی شدن افراد نیز تأثیر دارد.(باری و همکاران،۱۹۶۹)
۲-۱-۲-۱-۹- دیدگاه اسلام در مورد اعتیاد
در دین مبین اسلام اعتیاد و شُرب تمام نوشابه های الکلی به شدت نکوهش شده است. برای مثال در قرآن مجید چنین مقرر گردیده است که:
یااَیُّهاالذین آمنوانَّماالخَمروَالمیسروَالانصاب وَالازلام رجس من عمل الشیطان فاجتنبولعلَّکم تُفلِحون ….ای اهل ایمان شراب و بت پرستی و تیرهای گروبندی (که رسمی در دوره جاهلیت بود) همه اینها پلید و از اعمال شیطان است از آن البته دوری کنید تا رستگار شوید. شیطان قصد آن دارد که به وسیله شراب و قمار میان شما عداوت و کینه برانگیزد و یا شما را از ذکر خدا و نماز باز دارد. پس شما آیا از آن دست برمی دارید تا به فتنه شیطان گرفتار نشوید.(قرآن مجید، سوره مائده آیات، ۹۰،۹۱،۹۳،۹۴ و سوره بقره آیۀ ۲۱۷)
خداوند، در قرآن فرموده است:ولاتُلقُوا بأیدیکم اِلی التّهلُکته …؛ با دست های خود خویشتن را به هلاکت نیفکنید (سوره بقره، آیه ۱۹۱)
علاء الدین علی بن حسام معروف به متقی هندی، در کتاب معروف خود کنزل العمال می نویسد،رسول خدا(ص) فرمودند: ( هر مست کننده و هر تخدیرکننده حرام است و هر آنچه که بیشترش حرام است، کمش نیز حرام است و آنچه عقل را تخدیر نماید مطلقاً حرام است)
۲-۱-۲-۲- دخانیات
سیگار شایع ترین ماده مورد سوء استفاده در جهان است. جزء مواد غیر قانونی نمی باشد ولی قوانینی برای کاهش مضرا ت آن برای دیگران و پیشگیری وضع شده است. سیگار یکی از تهدیدهای جدی سلامت است که سالانه حدود ۵ میلیون نفر را در جهان به کام مرگ می کشد و حاصلی جزء به هدر رفتن منابع اقتصادی و بیماریهای خطرناک در پی ندارد(رفیعی فر و همکاران، ۱۳۸۹).
۲-۱-۲-۲-۱- علل گرایش نوجوانان و جوانان به مصرف سیگار
مجموعه ­ای از عوامل خطر ساز در ابعاد فردی، خانوادگی، اجتماعی ومحیطی قرار دارند که احتمال مصرف دخانیات در بین جوانان را افزایش می دهد..

1. 1. دلایل فردی: اعتماد به نفس پایین، روحیه سرکشی، کاهش ارتباط با اطرافیان، اطلاعات ناکافی و نادرست آثار مصرف دخانیات، داشتن نـــگرش مثبت به دخانیات (به ویژه بین دختران)، داشتن نـگرش مثبت واحساس بی تفاوتی نسبت به دخانیات( به ویژه در پسران) احساس بزرگتر نشان دادن خود، نداشتن توانایی مقابله با فشار دوستان .

1. 1. گروه همسالان: داشتن دوستان و همکلاسی های سیــــگاری، فرد را مستعد سیــگاری شدن می کند.

1. 1. علل خانوادگی: سیگاری بودن والدین، کاهش ارتباط با والدین، فرق گذاشتن والدین بین فرزندان (به خصوص دختران) سخت گیری بیش از حد والدین (پسران).

1. 1. مدرسه: غیبت غیر موجه، کاهش نمرات تحصیلی و برخورد نامناسب اولیای مدارس نوجوانان و جوانان را در معرض مصرف دخانیت قرار می دهد.

1. 1. محیطی و اجتماعی:در دسترس بودن سیگار، تبلیغات شرکتهای دخانیات، قیمت پایین فروش دخانیات به جوانان و نوجوانان، تبلیغات و آگهی های بازرگانی و …

1. 1. بلوغ: بلوغ و نوجوانی، صفاتی در آنها ظاهر می نماید که بر تصمیم گیری های صحیح آنان در رابطه با مصرف دخانیات تأثیر منفی می گذارد از جمله : فرایند جدایی از والدین و کسب آزادی تأثیرپذیری از گروه همسال ، کسب مهارت های بزرگسالان و …..(رفیعی فر و همکاران،۱۳۸۹).

۲-۱-۲-۳- مشروبات الکلی
الکل^[۱۰۴] خالص، مایع شفافی است که معمولاً ۹۶تا۹۷ درجه الکل خالص می باشد.به این معنا که در ۱۰۰ حجم آن، ۹۷حجم الکل و۳حجم آب ودیگر ناخالص ها وجود دارد الکل اتانول از دیرزمانی شناخته شده ودر طبیعت، تقریباًّ در همه جا یافت می شود.اتانول^[۱۰۵]شکلی ازمولکول ساده ی دو کربنی^[۱۰۶] است که به خوبی ازطریق غشای مخاطی دستگاه گوارش، دهان مری ومعده جذب می شود.بیشترین میزان جذب الکل ازطریق بخش آغازین روده ی کوچــک، صورت می گیرد.برای تهیه الکل ازشیوه های تخمیرمواد نشاسته ای وقندی، یا از طریق سنتز و مصنوعی استفاده می کنند.
۲-۱-۲-۳-۱- اثرات مشروبات الکل بر بدن:
الکل از نظر طبقه بندی فارماکولوژی، تضعیف کننده سیستم مرکزی اعصــــاب است که از ایـــن جهــــت می­توان آن را با آرام بخش ها وسستی زاها، طبقه بندی کرد. الکل درپزشکی مصرف دارد، ولی به علت سوءاستفاده در مصرف آن، مشکلاتی رادرجامعه بشری ایجاد کرده است.
آثارشناخته شده ی مصرف الکل عبارت از:
۱) اختلال در خواب ۲)گشاد شدن عروق ۳) گاهی دردهای شدید، مانند اسپاسم های حاد عضلانی، مؤثر واقع می شود که باید پزشک آن راتجویزکند.۴) فعالیت عمده ی الکل ازطریق مداخله درسیستم های غشای نورونی است وبه عنوان خواب آورویا بی حس کننده عمل می کند.۵) الکل باعث نا هماهـنگی درحرکـــات عضلات (آتاکس)می شود. ۶) درقضاوت، اختلال ایجاد می کند.۷) به اعمال حرکتی و مهارتی آسیب وارد می کند. ۸) حالات تهاجـمی وپرخاشـگری را تشدید می کند. ۹) سوزش قلب پرحرفی، کندی واکنش وفعالیت فکری می شود.۱۰) مصرف خیلی زیاد آن ممکن است موجب فلج شدن فعالیت های مغزی ودستگاه تنفسی ودرنتیجه مرگ گردد.۱۱) مصـــرف زیاد الکل همراه با داروهای ضد افسردگی ازجمله باربیـتوریــک ها، اغلب موجب مـرگ می شود.۱۲) سیروز کبدی، آسیب قرنیه واعصاب چشم، اختلالات کیسه صفرا، ناراحتی های گوارشی، زخم معده واثنی عشر، کاستریت وبرخی سرطان ها (گشاد شدن رگهای کریزی قلب، اضطراب، ولیریوم، ترمنس، دپرسیون)را شامل می شود. ۱۳) ازهم پاشیدگی زندگی خانوادگی، شغلی- اجتماعی.
ازدیدگاه داروشناختی روانی، آثارالکل بر رفتار و عملکرد انسان پیچیده بوده و به مقدار زیاد به عوامل متعددی مانند مقدار مصرف و تجربه قبلی، بستگی دارد. الکل فرایند حافظه را مختل می کند، توجه به محرک ها، توانایی رمزگردانی اطلاعات جدید و حافظه درکوتاه مدت، کاهش می­یابند. مقادیر زیاد مصرف الکل با آثارکندساز و اختلال شدید درعملکرد حسی وحرکتی ارتباط دارد(اسعدی، ۱۳۸۴).
الکل تاثیرات متعددی برذهن و بدن دارد، طوری که این تاثیرات بسته به مقدار و مدت مصرف تفاوت دارد. با اینکه الکل کندساز است اما مقدارکم آن تا اندازه ای تحریک کننده است، اما مقدار مصرف زیاد آن تاثیر آرام بخش و تسکینی دارد. الکل افراد را آرمیده می کند ودردهای خفیف راتسکین می دهد. الکل عملکرد شناختی رامختل کرده وگفتار را نامفهوم می­ کند و هماهنگی حرکتی را کاهش می دهد. در مجموع الکل در تقریبا نیمی ازتصادفات اتومبیل مرگبار در ایالات متحده درگیر بوده است. الکل بازداری را کاهش می­دهد و توانایی ما را در ارزیابی کردن پیامدهای رفتارمان مختل می­ کند در نتیجه، وقتی کسی الکل مصرف می­ کند ممکن است چیزی بگوید یا کاری انجام دهد که بعداً پشیمان شود یا دست به مخاطرات جدی بزند و به صورت تکانشی عمل کند. انتظارات مثبت از تاثیرات الکل، عامل تعیین کننده اصلی برای مصرف کردن الکل است، مخصوصاً در بین جوانان، افراد ممکن است الکل را به این دلیل مصرف کنند که انتظار دارند آنها را معاشرتی­تر و محبوب­ترکند. الکل می ­تواند احساس­های سرخوشی و شنگولی نیز ایجاد کند که تردید کردن نسبت به خود را ازبین ببرد.(ریو،۲۰۰۵؛ ترجمه سید محمدی، ۱۳۸۶).
۲-۱-۲-۴- ایدز
یکی از تهدیدهای جدی سلامت نوجوانان و جوانان ، سندروم نقص ایمنی اکتسابی (ایدز )^[۱۰۷] است. ایدز نه فقط یکی از ویرانگرترین و ترسناک ترین بیماری های عصر حاضر است، بلکه پدیده اجتماعی جدید و بی مانندی است که تقریباً همه ابعاد زندگی اجتماعی و اقتصادی افراد را تحت تاًثیر قرار داده است.
بیماری ایدز تنها محدود به گروه خاصی از افراد نیست، در واقع نشان داده شده است که اچ آی وی^[۱۰۸] که باعث ایجاد ایدز می شود، قربانیان را بدون توجه به جنس، سن، نژاد، جهتگیری جنسی و یا موقعیت اجتماعی آلوده میکند. آسیب پذیری زیاد در مقابل عفونت اچ آی وی و فقدان هرگونه درمان برای این عفونت بدان معنی است که ایدز میتواند تبدیل به قاتل اصلی انسانها گردد(بردان- کالن^[۱۰۹]، ۲۰۰۴)
ایدز یک اختلال مهلک عصبی- داخلی است که با عفونت ویروسهای خانواده رترو وریدا^[۱۱۰]، مشهور به اچ آی وی مرتبط است. اچ آی وی رتروویروس وابسته به لوسمی T-cell انسانی و انواعی از رتروویروسهایی است که حیوانات، از جمله میمونها را تحت تأثیر قرار میدهد. (سادوک و سادوک، ۲۰۰۳ ).برخی از اطلاعات بسیار مهمی که بعد ازکشف اچ آی وی به دست آمد، مربوط به درک بهتر روشهایی است که ویروس میتواند منتقل شود. انتقال ایدز از یک شخص به دیگری خیلی آسان رخ نمیدهد. روش انتقال اچ آی وی و ویروس هپاتیتB ^[۱۱۱]یکسان است، اما برای سرایت اچ آی وی به تعداد بیشتری ویروس نیاز است. راه های انتقال اچ آی وی شامل انتقال جنسی، انتقال خونی، انتقال از مادر به کودک و سایر میباشد (بردان- کالن، ۲۰۰۴(
میزان تخریب سلول هایTبه مقدارویروس موجود دربدن بیماربستگی دارد وهرچه میزان ویروس موجود دربدن فرد بیشتر باشد، تعداد سلول های T کمترشده ودستگاه ایمنی فرد نیزضعیف ترشده وبدن مستعد ابتلا به انواع عفونت ها وسرطان هامی شود. حتی میکروب هایی که برای یک فرد عادی بادستگاه ایمنی سالم بی خطراست. می تواند فرد مبتلا به ایدزرابیمارسازد ویاباعث ترک اوشود. به این گونه عفونت ها، عفونت های فرصت طلب گفته می شود.تحقیقات بسیاربرروی مبتلایان به ایدزنشان داده است که معمولاً آلودگی به این ویروس مدت هاقبل از بروز علایم بیماری روی می دهد. این فاصله زمانی که دوره کمون یا نهفتگی بیماری گفته می شود، دربیماری ایدز بسیار متغیر است و به طور متوسط ۱۰سال طول می کشد. این زمان به عوامل متعدد نظیرسطح سلامتی فرد ورفتارهای مربوط به سلامتی بستگی دارد. فردی که درمرحله نهفتگی بیماری است، می تواند عفونت رابه افراد دیگر منتقل کند. گذر از مرحله آلودگی به ویروس HIV(عفونت) و بروز بیماری ایدز، در ۲۵ درصد موارد بعد از ۵ سالگی و در ۲۵ درصد موارد بعد از ۱۰ سالگی، در ۲۵ درصد موارد پس از ۲۰ سال رخ می دهد. در ۲۵ درصد مواد نیز این مدت نامعلوم است وحتی ممکن است فرد تا آخر عمر نیز دچار علایم بالینی بیماری ایدز نگردد. بنابراین عفونت HIV همان ایدز نیست وتنها درصدی ازآن هایی که عفونت HIV دارند، مبتلا به ایدز می باشند ولی شواهد نشان می دهد که تمام آن هایی که عفونت HIV دارند، سرانجام به ایدزمبتلا خواهند شد. (رفیعی فر وهمکاران، ۱۳۸۹).

توانایی : Ability دانش و مهارتهای قابل انتقال، به منظور انجام موفقیت آمیز یک وظیفه.
وضوح :Clarity درک و پذیرش نحوه کار، محل و چگونگی انجام آن.
حمایت: Help کمک سازمانی ای که پیرو برای تکمیل و اثربخشی کار به آن نیاز دارد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

انگیزه Incentive : انگیزش برای کامل کردن تکلیف خاص.
ارزیابی : Evaluation بازخورد روزانه عملکرد و مرورهای گاه به گاه.
اعتبار Validity : مناسب بودن و حقوقی بودن تصمیمهای مدیر در مورد منابع انسانی .
محیط Environment: عوامل خارجی ای که میتوانند حتی با وجود داشتن تمامی توانایی، وضوح، حمایت و انگیزه لازم برای شغل، باز هم بر عملکرد تأثیر بگذارند.
۱-۸- چهارچوب نظری تحقیق:
متغییر وابسته
عملکرد کارکنان
(مدل اچیو)
متغییر مستقل
کیفیت زندگی کاری
(مدل والتون)
۱-۹- قلمرو تحقیق
۱-۹-۱- قلمرو موضوعی تحقیق: قلمرو موضوعی تحقیق حاضر، رابطه بین کیفیت زندگی کاری و عملکرد کارکنان شرکت گاز استان آذربایجان غربی می باشد.
۱-۹-۲- قلمرو زمانی تحقیق: از فروردین ماه ۱۳۹۲ شروع و در شهریور ماه ۱۳۹۲ خاتمه می یابد.
۱-۹-۳- قلمرو مکانی تحقیق: قلمرو مکانی تحقیق، شرکت گاز استان آذربایجان غربی است.
۱-۱۰- تعریف عملیاتی متغییرها
۱-۱۰-۱ تعریف عملیاتی متغییر مستقل: کیفیت زندگی کاری
کیفیت زندگی کاری را می توان در دو مفهوم تعریف کرد:
تعریف عینی از کیفیت زندگی کاری عبارتست از مجموعه ای از شرایط واقعی کار و محیط کار در یک سازمان. و تعریف ذهنی از کیفیت زندگی کاری، عبارت است از تصور و طرز تلقی افراد از کیفیت زندگی به طور اخص. (میرسپاسی،۱۳۸۶،ص۱۳۸)
در یک تعریف کلی می توان گفت که کیفیت زندگی کاری به معنی تصور ذهنی و برداشت کارکنان یک سازمان از مطلوبیت فیزیکی و روانی محیط کار و شرایط کار خود است (سلمانی، ۱۳۸۴ ، ۱۶).
۱-۱۰-۲ تعریف عملیاتی متغییرهای مستقل فرعی:
والتون در الگوی خود برای کیفیت زندگی کاری ۸ شاخص در نظر گرفته است که عبارتند از:
پرداخت منصفانه و کافی: تناسب حقوق دریافتی با معیارهای یک زندگی اجتماعی معمول - پرداخت مساوی به کار مساوی- پرداخت به کارکنان در موعد مقرر
محیط های کاری ایمن و بهداشتی: طراحی محیط کار با توجه به اصول بهداشتی- طراحی محیط کار با توجه به اصول ایمنی- تعیین ساعت کاری منطقی و عادلانه
توسعه قابلیت های انسانی: شغل طیف وسیعی از مهارتها را طلب کند- شغل زمینه خود گردانی را فراهم کند - دسترسی به اطلاعات مرتبط و مورد نیاز (خیراندیش،شریف زاده،۱۳۸۸).
تامین فرصت رشد و امنیت مداوم: شغل امکان رشد ظرفیتهای بالقوه را فراهم کند - امکان بکارگیری مهارتهای آموخته شده جدید - احساس امنیت شغلی
یکپارچگی و انسجام اجتماعی: میزان اعتماد کارکنان نسبت به یکدیگر- جلوگیری از اعمال تبعیض - مورد حمایت همکاران قرار گرفتن
قانون گرایی در سازمان: احساس رفتار منصفانه با کارکنان- ابراز نظرات بدون ترس از مافوق - وجود سلطه قانونی نه سلطه انسانی در سازمان
فضای کلی زندگی: توازن بین زندگی شخصی و زندگی کاری- اجازه شغل در خصوص ایفای سایر مسئولیتهای اجتماعی- اجازه شغل در خصوص ادامه تحصیل کارکنان
وابستگی اجتماعی زندگی کاری: احساس مسئولیت سازمان نسبت به حفظ محیط زیست- احترام مدیران به قوانین و مقررات- درک صحیح از اهداف و مقاصد سازمان
۱-۱۰-۳ تعریف عملیاتی متغییر وابسته اصلی:
عملکرد عبارتست از دستیابی یا فراتر رفتن از اهداف سازمانی و اجتماعی و انجام مسئولیتهایی که فرد بر عهده دارد (رضائیان،۱۳۷۲، ۴۱۶).
عملکرد عبارتست از به نتیجه رساندن وظایفی که از طرف سازمان بر عهده نیروی انسانی گذاشته شده است (خیراندیش،شریف زاده،۱۳۸۸).
۱-۱۰-۴ تعریف عملیاتی متغییرهای وابسته فرعی:
توانایی: همراه بودن شغل با موفقیت- طی کردن دوره های آموزشی ضمن خدمت- دیدن آموزشهای لازم در خصوص انجام شغل
وضوح: تشویق شدن درخصوص پرسیدن نحوه انجام کار- درک صحیح از اهداف کاری- تلاش سازمان در زمینه آشنایی کارکنان با درک درست کار
حمایت سازمانی: تخصیص بودجه کافی برای واحدها - در اختیار داشتن وسائل و تجهیزات کافی- داشتن حمایت سایر واحد ها در تحقق اهداف واحد خود- حمایت شدن از سوی مسئول مستقیم برای انجام کار سخت
انگیزه: وجود فرصتهای لازم برای ارتقاء- ارائه پاداشهای نقدی در مواقع نشان دادن ابتکارعمل- قدردانی برای نشان دادن ابتکار عمل -دلجوئی شدن از سوی مدیر مافوق در زمان انجام مشکلات فردی
بازخور: اطلاع از کیفیت کار- در جریان روش های بهبود عملکرد قرار گرفتن- ارائه بازخور در خصوص عملکرد فردی- در جریان قرار گرفتن در خصوص نتایج مثبت و منفی کار
اعتبار: میزان اخلاقی بودن تصمیمات سازمانی- میزان منصفانه بودن تصمیمات سازمانی- انتصاب پرسنل بر اساس ضوابط و شایستگی- میزان اعتماد به مدیران مافوق
محیط: تاثیر شرایط بازار بر عملکرد- تاثیر تغییر شرایط اقتصادی جامعه بر عملکرد- تأثیر رقابت با سازمانهای مشابه دیگر بر عملکرد(خیراندیش،شریف زاده،۱۳۸۸)
فصل دوم
ادبیات تحقیق
مقدمه

کاپور و راو^[۵] (۲۰۱۱) عنوان می‌کنند که هدف بنیادی این ابزار جدید (ارزیابی ۳۶۰ درجه) در هر سازمانی این است که نیازهای توسعه‌ای و رشد را مشخص کند و اطلاعات مرتبط با شایستگی و سازمانی این است که نیازهای توسعه‌ای و رشد را مشخص کند و اطلاعات مرتبط با شایستکی و صلاحیت را برای برنامه‌ریزی پی‌درپی و مدون فراهم می‌کند. در این روش نتایج از تمامی بررسی‌ها در یک گزارش گردآوری می‌شود به گونه‌ای که سرپرست، همکاران، مرئوسین و مشتریان فرم را تکمیل می‌کنند. اصطلاح ارزیابی ۳۶۰ درجه به این خاطر مورد استفاده قرار می‌گرید که شامل سرپرستان، همکاران و زیردستان کاری در یک سلسه مراتب است؛ و در نهایت به ما کمک می‌کند که دیدگاه دیگران را نسبت به کارمند هدف در محل کارش درک کنیم که این خود کارامدی و موثر بودن فرد را تضمین می‌کند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

براکن^[۶] (۱۹۹۴) خاطرنشان کرده است که سازمان‌ها به پنج دلیل اساسی زیر، از بازخوردهای چند منظوره مشابه بازخورد ۳۶۰ درجه‌ای استفاده می‌کنند:
این گونه سیستم‌ها، مکمل مسائل نوین همچون تفویض اخیتار و قدت، مدیریت مشارکتی، از بین بردن لایه‌های متعدد مدیریتی و تاکید بر کار گروهی هستند.
بازخوردهای چند منظوره، فاقد برخی محدودیت‌های موجود در روش‌های ارزشیابی سنتی سازمان‌ها، بویژه در طیف وسیعی از کنترل هستند.
دیگر روش‌های ارزشیابی مثل زیر نظر گرفتن کارکنان، در خصوص ارزشیابی افزایش پاسخگوئی و احساس مسئولیت مدیران در زمینه پیگیری نتایج بررسی‌ها، موفق نبوده‌اند.
ابزار سفارشی بازخورد ۳۶۰ درجه‌ای را می‌توان به نحوی طراحی کرد که مخصوص سازمانی خاص باشد و نتایج آن بتواند سطح اعتماد به نفس رهبران ارشد را در رسیدن به اهداف نهائی سازمان، افزایش دهد.
ارزشیابی‌های چند شاخصی از لحاظ درونی پذیرفتنی‌تر هستند، زیرا گردآوری اطلاعات از چند منبع صورت می‌گیرد، می‌تواند به گسترش دید افراد منجر شود. این روش، شاخص‌هائی را ارائه می‌کند که در نهایت می‌توانند پایه‌هائی برای موفقیت دریافت کنندگان اطلاعات در فرایند ارزشیابی باشند. این شیوه، افراد را متقاعد می‌سازد که مسئولیت پیشرفت و رشد شغلی آنان، با خود آن‌هاست. در نهایت اینکه اجرای آن بسیار ارزان، ساده و سریع است.
بیر^[۷] (۱۹۸۷) اهداف متفاوت ارزیابی عملکرد را به دو قسمت اهداف توسعه‌ای و مدیریتی تقسیم می‌کند.

منبع: (چلادورای، ۱۳۸۷).
۲-۱۸- اهمیت درخواست بازخورد
مدیران به پنج دلیل اساسی می‌بایستی درباره بازخورد، بویژه در ارتباط با خصوصیات، قابلیت‌ها و نحوه رفتار خود سئوال کنند چرا که:
۱- بازخورد می‌تواند به سوال اساسی مدیریت، یعنی نحوه کار کردن من چگونه است؟ پاسخ دهد. به هر اندازه که مدیران در سلسله مراتب سازمانی بالاتری قرار می‌گیرند، اطلاعات ناقص‌تری در باره خود و عملکردشان به آن ها داده می‌شود. بازخورد و ارزشیابی ۳۶۰ درجه می‌تواند اطلاعات جالبی را در اختیار آنان قرار دهد تا عملکردشان را تصحیح کنند.
۲- درخواست اطلاعات از طریق بازخورد می‌تواند ساز و کاری هدایتی برای بهینه‌سازی مستمر باشد. میراث “حرکت کیفیت جامع” برای سازمان‌های آینده، به احتمال زیاد این طرز تفکر است که همواره می‌بایستی سعی در بهینه‌سازی آرام عواملی داشت که نقش و تاثیری خاص در اهداف نهائی و ماموریت سازمان دارند. برای رهبرانی که بخواهند این گونه مسائل را به خودشان تعمیم داده و سرمشق برای دیگران باشند، اطلاعات می‌بایستی معتبر، صحیح و به روز باشد. آن ها باید بدانند که دیگر افراد سازمان، چه درک و نظری درباره آنان دارند.
۳- استفاده از نتایج ارزشیابی و بازخورد ۳۶۰ درجه، می‌تواند به صحت و درستی نظر مدیران نبست به خودشان کمک کنند. مدیران می‌توانند مواضع خود را بر مبنای رفتارهای اتفاقی، استوار کنند. آن‌ها باید بازخوردی درست از دیگر افراد دریافت کنند تا بتوانند نقاط ضعف و قوت خود را بشناسند.
۴- با توجه به نظریه “انسان تنها موجود خود غریب است” می‌بایست بازخوردی مطمئن از سوری افراد مورد قبول خود دریافت کرد تا مطمئن شد دیدگاه افراد نسبت به خودشان دیدگاهی واقع گرایانه است.
۵- مهمترین ویژگی ارزیابی و بازخورد ۳۶۰ درجه، مشارکت دیگران در کارآمد کردن رهبران است. درخواست بازخورد از روسا، همکاران، زیردستان، مشتریان و دیگران، در واقع درخواست مشارکت آن‌ها در فرایند بهینه‌سازی فردی و عمومی سازمان است. اینگونه به نظر می‌رسد که افراد از رهبرانی حمایت می‌کنند که از آن‌ها درخواست بازخورد کرده و به نتایج حاصل از آن عمل می‌کنند (جونز و برلی، ۱۳۷۹).
۲-۱۹- مراحل فرایند بازخورد ۳۶۰ درجه
سیستم بازخورد ۳۶۰ درجه شامل مراحل مختلف است:

1. 1. تعیین هدف بازخورد ۳۶۰ درجه: هدف بازخورد ۳۶۰ درجه ‌این است که اطلاعات به دست آمده از فرایند برای توسعه مسیر شغلی و ارزیابی عملکرد استفاده شود. این هدف بایستی در ابتدای فرایند مشخص شود و با همه ذینفعان درگیر در فرایند مرتبط باشد.

1. 1. انتخاب ابزار جمع‌ آوری داده: ابزارهای ارزیابی شامل پرشسنامه‌هایی است که توسط ارزیابی کنندگان مختلف تکمیل می‌شود، با وجود این، بعضی از سازمان‌ها از مصاحبه نیز اتفاده می‌کنند. البته تعداد این سازمان‌ها کم است.

1. 1. تصمیم‌گیری در زمینه موارد: در این زمینه توصیه می‌شود که به جای ویژگی‌های عمومی بر رفتار واقعی فرد توجه شود. بسیاری از صاحب نظران پیشنهاد کرده‌اند که موضوعات ارزیابی باید بر محتوای خاصی مبتنی باشند به طوریکه بتواند خطای ارزیابی را کاهش دهد. رفتار‌های که ارزیابی می‌شوند، باید از چشم انداز به ارزش‌های سازمان ناشی شوند.

1. 1. در این مرحله دریافت کنندگان بازخور، تعیین می‌شوند. در ادبیات مدیریتی، این عقیده مطرح است که افراد بایستی برای مشارکت در برنامه بازخورد داوطلب باشند. مشارکت اجباری می‌تواند تهدید کننده باشد و اثربخشی سیستم را به خطر بیاندازد. بازخورد ۳۶۰ درجه، به دلیل بازخورد غنی که به وسیله زیردستان فراهم می‌شود ابزار مفیدی در برنامه‌های توسعه رهبری است.

1. 1. ارتباط با همه ذینفعان درگیر در فرایند بازخورد ۳۶۰ درجه در مرحله طراحی و اجرای بازخور نیاز است و مهارت آموزش بخشی از این فرایند است. پرورش ارزیابی شوندگان در زمینه پذیرش بازخور منفی ضروری است ارزیابی کنندگان باید در زمینه‌های خطاهای مختلف ارزیابی که ممکن است رخ بدهد (نظیر خطاهای هاله‌ای و سهل‌گیری) آگاهی پیدا کنند.

1. 1. دریافت کنندگان بازخورد، ارزیابی کنندگان را انتخاب می‌کنند: ارزیابی کنندگان شامل رئیس، خود فرد، زیردستان و مشتریان داخلی و خارجی هستند.

1. 1. توزیع پرسشنامه: شیوه توزیع به دو نوع است. یک روش، فرمت کاغد و قلم است و روش دیگر استفاده از پست الکترونیک می‌باشد. که ارزیابی کنندگان برای ارزیابی رفتارهای مختلف فرد استفاده می‌کنند.

1. 1. تحلیل اطلاعات بازخورد: این مرحله توسط مشاوران بیرونی صورت می‌گیرد. در این مرحله اطلاعات بازخورد جمع‌ آوری شده و گزارش‌های لازم تهیه می‌شود.

1. 1. بازخورد دادن بازخورد: زمانیکه گزارش‌ها تهیه شد و گزارش نهایی تکمیل گردید بازخورد به دریافت کنندگان بازخورد ارائه می‌شود.

1. 1. پیگیری اجرای فرایند: دریافت کنندگان بازرخورد باید قادر به ایجاد زمینه‌های توسعه باشند و از داده‌های بازخور در زمینه رفع ضعف‌هایشان برنامه عملی داشته باشند.

1. 1. تکرار فرایند: در سازمان‌هایی که بازخورد ۳۶۰ درجه به طور اثربخش جریان دارد ، ممکن است فرایند بعد از دریافت گزارش‌های اولیه بازخورد تکرار شود. البته این فرایند در بسیاری از سازمان‌ها کاملاً جدید است و هدف از اتخاذ بازخورد ۳۶۰ درجه، در این سازمان‌ها، در درجه اول، ایجاد فرصت مشارکت برای کارکنان است. جان و وبرلی، ۱۳۷۹).

۲-۲۰- خصوصیات ارزشیابی کننده
ارزشیابی کننده هر که باشد، دارا بودن خصوصیات زیر برای او لازم و ضروری است: