نمونه ۲۰۰ شرکت مرتبط با حمل و نقل و در کلان شهر اراک تحقیق انجام شده است و روش نمونه گیری تصادفی ساده است و روش تجزیه و تحلیل داده با نرم افزار LISREL و SPSS می باشد و نتیجه کرایه حمل و نقل تعادلی تابعی از مدیریت زمان می باشد.
کلید ­واژه ­ها: حمل­ و­ نقل-­ مدیریت ­زمان-­ مهندسی­ترافیک- ارزیابی ­کار و زمان- تصمیمات مناسب قیمت گذاری حمل و نقل
فصل اول
کلیات پژوهش
۱ - ۱ - مقدمه:
درجامعه ما آسیب اقتصادی تورم وجود دارد و این معضل ارتباط مستقیمی با افزایش کرایه حمل و نقل ناشی از افزایش قیمت سوخت دارد و این افزایش باعث تورم در محصولات و خدمات می شود و نتیجه تورم کم شدن تقاضا از جانب مشتری می شود و در این وضعیت موجود تولید کالا و محصولات کاسته می شود و شرکت های تولیدی آسیب های بسیاری می بیینند و از طرفی قیمت سوخت افزایش یابد و کرایه حمل و نقل بالا نرود، با توجه به هزینه های بالای حمل و نقل مانند استهلاک، سوخت، تعمیرات و غیره، ما تورم محصولات و خدمات را نخواهیم داشت ولی شرکت های حمل و نقل رو به افول و ورشکستگی می روند. در این پژوهش محقق هدف از تحقیق خود را بر این اساس تهیه نموده است که افزایش تورم محصولات و خدمات و ورشکستگی حمل و نقل و تولید تابع افزایش قیمت سوخت نباشد و این ارتباط مستقیم به صورت غیر مستقیم در جامعه پدیدار شود تا تورم و ورشکستگی کنترل شود. در وضعیت موجود بین این دو گروه (تولید و حمل ونقل)ارتباط وجود ندارد و به علت عدم این رابطه در جامعه ما تورم وجود دارد و متغییر مناسبی که بین این دو ارتباط برقرار می کند از نظر پژوهشگر مدیرت زمان و نقش مهندسی ترافیک در ارزیابی موثر کارو زمان می باشد و این متغییر مستقل تعادل بین هزینه های تولید و درآمد حمل ونقل ناشی از کرایه بار را ایجاد می نماید و همچنین با وجود این متغییر مستقل(مدیریت زمان) تورم و ورشکستگی تابع افزایش قیمت سوخت نمی باشد و کرایه تعادلی جهت رسیدن قیمت سوخت به قیمت جهانی(فوب)^[۱]و هدفمندی یارانه ها موثراست.
۱-۲- بیان مسئله:
در وضعیت موجودچنانچه قیمت کرایه حمل و نقل ناشی از افزایش سوخت افزایش یابد کالاهای تولیدی و ارائه خدمات محصولات نیز دچار ازدیاد قمیت می شوند و تقاضا از جانب مشتری کم می شود و باعث فروش کم تولید و خدمات و نتیجتا ورشکستگی شرکت های تولیدی و خدماتی را به دنبال می آورد و از طرفی در اثر افزایش قیمت سوخت کرایه حمل و نقل بالا نرود.
باتوجه به هزینه های بالای حمل و نقل از جمله سوخت، استهلاک، بیمه، تصادفات و غیره، شرکت های حمل و نقل رو به ورشکستگی می روند. در وضعیت موجود این دو گروه(تولید و حمل و نقل) هماهنگی نیست و در اثر افزایش قیمت سوخت هردو گروه رو به ورشکستگی حرکت می نمایند و همچنین ورشکستگی تابع افزایش قیمت سوخت می باشد و همچنین کرایه حمل و نقل بر اساس قیمت سوخت، مسافت، ساعت و نوع جاده (کوهستانی – ریلی – معمولی و…) محاسبه می شوند و این پارامترها مقادیر ثابت می باشند و نتیجتا کرایه تغییر پذیری ندارد و جهت تعادل بین این دو گروه مناسب نمی باشد.
در وضعیت موجود اتلاف های زمانی در بارگیری و تخلیه بار در نظر گرفته نمی شود و همچنین تحویل سالم بار به مقصد تخفیف بیمه بار شامل حاملان بار نمی شود و کرایه تعادلی بر اساس وظیفه باعث ایجاد انگیزه در حاملان بار می شود. در وضعیت مطلوب شرکت های تولیدی و حمل و نقل تابع افزایش قیمت سوخت نیست و این رابطه غیر مستقیم می شود و مدیریت زمان جهت تعادل بین این دو طیف موثر می باشد.در وضعیت مطلوب با مطالعه ارزیابی کار و زمان واستفاده از مهندس ترافیک، زمان استاندارد فاصله عبور (میانگین زمانی بین مبدا ومقصد) رااز طریق نمونه گیری آماری وسائط نقلیه (انواع آن) محاسبه نموده و شرکت های حمل و نقل از مدیریت زمان در زمان فاصله عبور استفاده نموده و کلیه فعالیت های خود را در طول مسیر زمانی الویت بندی می نماید و فعالیت های زائد را در طول مسیر کم می نمایند. چنانچه زمان رسیدن به مقصد کمتر از میانگین زمان تعیین شده باشد کرایه بیشتر و همچنین زمان رسیدن به مقصد بیشتر باشد کرایه کمتر می شود. در وضعیت موجود تحقیق میدانی از شرکت های در ارتباط با حمل و نقل:
(نوع جاده، ساعت، مسافت، قیمت سوخت)F=y کرایه دروضعیت موجود
کرایه بار تابعی از قیمت سوخت، مسافت و ساعت و نوع جاده است.
چهار پارامتر در وضعیت موجود بین شرکت های حمل ونقل و تولید ارتباط برقرار نمی کند و این چهار پارامتر تعهدی برای شرکت های حمل ونقل مبنی بر تحویل به موقع ایجاد نمی کند و افت و خیز کرایه تابعی از پارامترهای وضعیت مطلوب باشد و پارامترهای وضعیت مطلوب که مدیریت زمان را می سنجند شامل زمان سنجی کار و زمان و زمان سنجی ترافیک و تصادف و تعمیرات و فعالیتهای های مربوط به ارزش و سلامت بار و بیمه محصول می باشند.^[۲]

دروضعیت مطلوب پارامتر مدیریت زمان جهت ارتباط شرکت های تولیدی و حمل ونقل مناسب موثر است.
(مدیریت زمان) f =y کرایه تعادلی در وضعیت مطلوب
۱-۳- اهمیت و ضرورت تحقیق:
کرایه حمل و نقل در وضعیت موجود رابطه مستقیم با افزایش قیمت سوخت دارد و در این تحقیق این رابطه مستقیم به غیر مستقیم تبدیل می شود.
کرایه حمل و نقل کنترل شود، تورم پایین تر ومشکلات جامعه کمتر می گردد.حمل و نقل ارتباط مستقیم با تورم دارد و از طرفی حمل و نقل ارتباط مستقیم با افزایش قیمت سوخت دارد و در صورت از بین رفتن این ارتباط تنگاتنگ، کرایه حمل ونقل تابع افزایش قیمت سوخت نیست و در صورت وجود متغییرهای دیگری مانند مدیریت زمان این ارتباط (کرایه با سوخت) بسیار کمتر خواهد شد.
کرایه تعادلی بین شرکت های تولیدی و حمل و نقل جهت رسیدن به قیت فوب و اجرای هدفمندی یارانه ها موثر است.
کرایه حمل و نقل تعادلی با ارازش بار مرتبط می شود کرایه حمل و نقل تعادلی باعث ایجاد انگیزه در حاملان بار می شود زیرا هنگامیکه بار به طور سالم به مقصد می رسد درصدی از بیمه بار به راننده و حاملان بار باز می گردد. و به زمان تحویل بار توسط حاملان بار متوجه می شود زیرا بارهایی مانند سوخت و مواد غذایی و دارو زمان تحویل بار به عقب بیافتد باعث از دست رفتن مشتری و ضعف در مدیریت موجودی ها و فاسد شدن محموله بار می شود و کرایه حمل و نقل تعادلی بر اساس وظیفه راننده و حاملان بار تعیین می شود.
۱-۴- اهداف تحقیق:
اهداف اصلی:
رابطه مستقیم قیمت سوخت با کرایه حمل و نقل از بین برود و قیمت سوخت جهانی و آزاد شود.
تورم محصولات تابع افزایش کرایه حمل و نقل نمی باشد.
افت و خیزقیمت کرایه حمل و نقل بر اساس تخفیف بیمه بار باشد.
در تصمیمات قیمت گذاری کرایه حمل و نقل بجای اینکه از رابطه مستقیم قیمت سوخت با کرایه حمل و نقل استفاده شود از رابطه مستقیم کرایه حمل و نقل با ارزش و بیمه بار استفاده شود.
افت و خیز قیمت کرایه حمل و نقل تابع مسافت و نوع جاده و قیمت سوخت و ساعت نباشد.
کرایه حمل و نقل تابعی از سلامت و ارزش بار و زمان تحویل بار باشد.
کرایه حمل و نقل تابعی از وظایف رانندگان و مدل و مارک وسائط حمل و نقل باشد.
اتلاف های زمانی در بارگیری و تخلیه بار بر روی کرایه حمل و نقل موثر باشد.
کرایه حمل و نقل تابعی از ترافیک جاده باشد.
اتلاف های زمانی در تصادف و نعمیرات بر کرایه حمل و نقل موثر باشد.
هدفمندی یارانه ها با کرایه حمل و نقل تعادلی بدون افزایش تورم محصولات اجرا شود.
کرایه حمل و نقل تعادلی باعث حذف سوبسید سوخت می شود.
استفاده از مدیریت زمان جهت کرایه مناسب حمل و نقل به منطور جلوگیری از تورم محصول و ورشکستگی بنگاه های حمل و نقل و تولید پایین شرکت های تولیدی موثر است.
کرایه حمل و نقل تعادلی باعث ارضاء شرکت های تولیدی و حمل و نقل می شود.
اهداف فرعی:
استفاده از مدیریت زمان بین شرکت های حمل و نقل رقابت موثر به وجود می آید.
کرایه حمل و نقل با توجه به نوع محصول متفاوت است.
زمان عبور و مرور مسیرها با توجه به نوع وسایل نقلیه متفاوت با بهره گرفتن از نمونه گیری آماری محاسبه می شود.
شرکت های حمل و نقل از رکود فعلی نجات می یابند.
کرایه تعادلی بر کنترل و تعادل ترافیک موثر و آلودگی هوا کم می شود.
بیمه محصول و بار، مناسب محاسبه می شود.
کرایه حمل ونقل تعادلی موجب رضایت در پرداخت مالیات حمل ونقل است.
همواره افزایش کرایه حمل ونقل ارتباط مستقیم با تورم محصول در میهن، دارد با بهره گرفتن از مدیریت زمان جهت حل مسئله مذکور اقدام نمود.
همواره حقوق و دستمزد نیروی انسانی بر اساس وظایف محاسبه می شود نه براساس سوخت او (آب و غذا) ولی در صنعت حمل و نقل کرایه در وضعیت موجود تابعی از سوخت و افزایش آن و مسافت و ساعت و نوع جاده می باشد و طبق وظایف حاملان بار نمی باشد و این پژوهش به کرایه تعادلی می پردازد وبه حل این گونه از مسائل توجه دارد.
کرایه حمل ونقل تعادلی جهت رسیدن به قیمت فوب و هدفمندی یارانه ها موثر است.
۱-۵- فرضیه های پژوهش:
فرضیه اول: زمان محاسبه شده از طریق مطالعه کاروزمان جهت trade off (تعادل) کرایه حمل و نقل بین شرکت های تولیدی و حمل و نقل موثر است.

تحلیل داده ها

نوشتن گزارش نهایی

۳-۲- روش تحقیق
پایه هر علمی روش شناخت آن علم است، اعتبار و ارزش قوانین هر علمی به روش شناخت مبتنی است، که در آن علم به کار می رود. تحقیق حاضر از نظر هدف تحقیق، کاربردی است.همچنین در این پژوهش به توصیف و مطالعه آنچه که هست پرداخته شده است. این تحقیق از لحاظ شیوه جمع آوری اطلاعات توصیفی و از نوع پیمایشی می باشد. تحقیق پیمایشی روشی در تحقیقات علوم اجتماعی است که فراتر از تکنیکی خاص در گردآوری اطلاعات است. هرچند عمدتاً فنون دیگری از قبیل مصاحبه نظام مند، مشاهده، و تحلیل محتوا نیز بکار برده می شوند، اما رایج ترین تکنیک مورد استفاده در تحقیق پیمایشی پرسشنامه می باشد)پاشا شریفی، شریفی، ۱۳۸۹ ).
هر پدیده ای از نظر کمی و کیفی ویژگی هایی دارد که آگاهی در مورد این ویژگی ها به ماهیت و دستیابی به آنهاوابسته است. این پدیده ها بعنوان متغیر در طول زمان دچار تحون و دگرگونی می گردند. هدف از هر تحقیقی اعم از توصیفی یا تبیینی، دستیابی به اطلاعات در مورد این تغییرات است. یافتن پاسخ و راه حل برای مساله انتخاب شده در هر تحقیق مستلزم دست یافتن به داده هایی است که از طریق آنها بتوان فرضیه هایی را که به عنوان پاسخ های احتمالی و موقتی برای حل مساله تحقیق مطرح شده اند را آزمون کرد)خاکی، ۱۳۸۶ ).

روش های انجام پژوهش را می توان با توجه به دو ملاک هدف پژوهش و نحوه گردآوری داده ها تقسیم کرد. این پژوهش براساس هدف پژوهش، ازنوع پژوهشات کاربردی است و بر اساس نحوه گردآوری داده ها از نوع پژوهشات پیمایشی است.
۳-۳- روش گردآوری داده ها
روش های انجام پژوهش را می توان با توجه به دو ملاک هدف پژوهش و نحوه گردآوری داده ها تقسیم کرد. این پژوهش براساس هدف پژوهش، ازنوع پژوهشات کاربردی است وبراساس نحوه گردآوری داده ها از نوع پژوهشات پیمایشی است.
جهت جمع آوری اطلاعات از دو روش کلی زیراستفاده شده است:
۱-روش کتابخانه ای: بررسی و مطالعه اسناد و مدارک موجود درمجلات، کتاب ها و سایت های معتبر علمی
۲-روش میدانی: استفاده از پرسشنامه
روش اجرای این پژوهش توصیفی می باشد و چون در آن رابطه بین متغیرها مورد مطالعه قرار می گیرد، از نوع همبستگی می باشد که در سازمان امور خیریه و اوقاف استان فارس اجرا می شود.
۳-۴- نمونه و روش نمونه گیری
جامعه آماری عبارت است از مجموعه ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. معمولاًدر هر پژوهش، جامعه مورد بررسی یک جامعه آماری است که پژوهشگر مایل است در باره صفات متغیر واحدهای آن به مطالعه بپردازد)خاکی، ۱۳۸۶ (.
جامعه آماری دراین پژوهش، شامل کارکنان و مدیران رسمی شاغل درسازمان اوقاف وامور خیریه استان فارس می باشد و تعداد کل این جامعه ۲۶۰ نفرتشکیل گردیده. که از بین آن ها تعدادی به عنوان نمونه انتخاب شده و در پژوهش شرکت داده شدند.
نمونه آماری عبارت است از یک گروه منتخب از جامعه تحقیق، که باید دارای خصتوصیات و صفات جامعه تحقیق باشد تا بتوان نتایج تحقیق را به آن تعمیم داد ) آذر، مومنی، ۱۳۹۱).
در این پژوهش از روش نمونه گیری تصادفی استفاده و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران مشخص شده است.
برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران محاسبه می شود که با بهره گرفتن از این فرمول با سطح خطای۵ درصد ۲۹۸/۱۵۵ می شود.
(n=(N×t2×p×q)÷(N×d2+ t2×p×q
در فرمول فوق معمولاٌ؛ حداکثر اشتباه مجاز (d) معادل ۰۵/۰، ضریب اطمینان ۹۵/۰، ۹۶/۱= t و مقادیر p و q نیز هرکدام معادل ۵/۰ و حجم جامعه =N در نظر گرفته می‌شود. مقدار P برابر با ۵/۰ در نظر گرفته می‌شود. زیرا اگر ۵/۰ = P باشد n حداکثر مقدار ممکن خود را پیدا می‌کند و این امر سبب می‌شود که نمونه به حد کافی بزرگ باشد.
۳-۵- آمار توصیفی
آمار توصیفی به مجموعه ای از روش ها اطلاق می شود که برای جمع آوری، خلاصه کردن، طبقه بندی وتوصیف حقایق عددی بکار می رود. در واقع این آمار داده ها و اطلاعات پژوهش را توصیف می کند و طرح یاالگوی کلی از داده ها برای استفاده سریع و بهتر از آنها به دست می دهد. در آمار توصیفی بعد از جمع آوری اطلاعات هدف این است که در زمان کمتر و با دقت بیشتر نتایج داده های جمع آوری شده را با کمک ارقام ونمودارها مشاهده کنیم) آذر، مومنی، ۱۳۹۱).
در این بخش بوسیله آمار توصیفی به بررسی خصوصیات جمعیتی و شغلی پاسخگویان پرداخته می شود.
۳-۵-۱- بررسی خصوصیات جمعیتی و شغلی پاسخگویان
۳-۵-۱-۱- بررسی توزیع فراوانی بر حسب شاخص جنسیت
بررسی توزیع جنسی پاسخگویان نشان می‏دهد که اکثر آن ها مرد هستند به طوری که ۸۷ درصد از آن ها مرد و ۱۳ درصد آن ها زن می‏باشند (جدول ۳-۱، شکل ۳-۱).
جدول (۳-۱): توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب شاخص جنسیت

درصد نسبت به پاسخ های معتبر

درصد نسبت به کل

تعداد

جنس

هزج

شعر او عین حرف زدن، روان و سرراست است با لغات مستعمل و رایج امروزی و رویهم‌رفته زبان سلیس و به قول قدما فصیح و بلیغ دارد. و یکی از موارد که به روانی زبان او کمک شایانی کرده‌است، اوزان شعری اوست که معمولاً به طبیعت کلام گفتاری نزدیکند.
خود فروغ می‌گوید: « امکانات زبان فارسی خیلی زیاد است. این خاصیت را در زبان فارسی کشف کردم که می‌شود ساده حرف زد… یعنی ‌به‌همین سادگی که من دارم با شما حرف می‌زنم… وقتی از من می‌پرسید در زمینۀ زبان و وزن به چه امکان‌هائی رسیده‌ام، من فقط می‌توانم بگویم به صمیمیت و سادگی». (شمیسا، ۱۳۷۶: ۲۵۵)
فروغ با موسیقی کلام آشناست،گوش حساسی دارد و در گذر از تجربه‌های موزون ، بر وزن شعر مسلط می‌شود. تنوع و تعداد اوزان شعرهای مجموعۀ «اسیر» ، کاربرد اغلب درست قافیه و ردیف، گواه بر استعداد و مطالعۀ جستجوگرانه او در شعر فارسی است.
لحظه‌هایی از شعر «دیو شب» ، لحن افسانه نیما را به یاد می‌آورد:
از شرار نفسش بود که سوخت
مرد چوپان به دل دشت خموش
شعر «دخترو بهار» اثر شعر توللی و ن.پ را بر شعر فروغ نشان می‌دهد. شاید هم لحظه‌هایی از شعر «کاکلی» نیما را. بخصوص که بطور کلّی هم وزن کاکلی است:
می‌شست کاکلی به لب آب نقره فام مفعولّ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
آن بالهای نازک زیبای خسته را مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن
«اسیر- دختر و بهار»
مانند روز پیش هوا ایستاده سرد.
اندک نسیم اگر ندود، ور دویده است،
بر روی سنگ خارا مرده است کاکلی،
چون نقشه ای که شبنم از او کشیده است.
«مرگ کاکلی»
اما در شعر «خانه متروک» است که ظرافت و دقت زنانه شعر فروغ جلوه می‌کند. این شعر هم وزن افسانه نیماست.
پنجره باز و در سایه آن فاعلن فاعلاتن فعولن
رنگ گلها به زردی کشیده فاعلن فاعلاتن فعولن
پرده افتاده به شانه در فاعلن فاعلاتن فعولن
آب گلدان به آخر رسیده فاعلن فاعلاتن فعولن
(م. آزاد، ۱۳۷۶: ۶۲- ۵۴)
آخر ای بینوا دل! چه دیدی
که ره رستگاری بریدی؟
مرغ هرزه‌درایی، که بر هر
شاخی و شاخساری پریدی
تابماندی زبون و فتاده؟
«افسانه نیما»
شعر « در برابر خدا» نظمی‌است نسبتاً قوی، شاعر وزن را به درستی حفظ کرده ، قافیه‌ها را بجا بکار برده و کلامش فصیح و بی‌عیب وعلت است؛ و این خود نشانه مطالعه مستمر فروغ در ادبیات منظوم و استعداد او در شاعری است:
آه ای خدا که دست توانایت مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلن
بنیان نهاده عالم هستی را مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلن
بنمای روی و از دل من بستان مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلن
شوق گناه و نقش پرستی را …. مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلن
راضی مشو که بنده ناچیزی‌ مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلن
عاصی‌شود به غیر تو روی آرد مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلن
راضی مشو که سیل سرشکش باز مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلن
در پای جام باده فرو بارد مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلن
«اسیر- در برابر خدا»
می‌توان گفت که شعرهای آخر دفتر اسیر در فضای تازه تری می‌گذرد. زبان شعر‌اندک‌اندک آرام می‌شود و حس دریغ بر شعر او سایه می‌افکند. تندی و شدت حس بیان ، به زبان تغزلی نرم و ملایمتری جای می‌سپارد. همانند شعر « ای ستاره‌ها» که شعر زبان حس و حال است و با وزن «فاعلاتُ فاعلاتُ فاعلاتُ فع»، پاک و پیراسته‌است. ممکن است تصور کنیم که وصف‌ها و تعبیرها چندان تازه نیست ولی زبانش به اقتضای وزن شعر، گاهی نشروار است و کهنه : « از ورای ابرها» ، «اگر به من مدد کنید»، «دلی که بوئی از وفا نبرد»، با اینهمه شعر « ای ستاره‌ها» بیانی ساده، صمیمی‌و مؤثر دارد»
ای ستاره‌ها که بر فراز آسمان
با نگاه خود اشارهگر نشستهاید
ای ستاره‌ها که از ورای ابرها
برجهان ما نظارهگر نشستهاید
آری این منم که در دل سکوت شب
نامه‌های عاشقانه پاره می‌کنم
ای ستاره‌ها اگر به من مدد کنید

حضود در جلسات نهاد های مدنی و گروه های اجتماعی

مشارکت غیر رسمی

خرد

هر گونه همکاری داوطلبانه
(مراسم های مذهبی، کمک به دوستان و همسایگان و…)

شبکه روابط

روابط اجتماعی- انجمنی

میانه

عضویت در نهاد های مدنی و گروه های اجتماعی
حضور در برنامه های نهاد های مدنی

روابط و پیوند های بین فردی

خرد

تعداد دوستان و چگونگی روابط میان افراد

• تاریخچه سرمایه اجتماعی

اصطلاح سرمایه اجتماعی قبل از سال ۱۹۱۶ در مقاله ای توسط هانی فان^[۳۳] از دانشگاه ویرجینیای غربی مطرح شده است اما نخستین بار در اثر کلاسیک جین جاکوب ^[۳۴] "مرگ و زندگی شهر های بزرگ امریکا ” (۱۹۱۶) به کار رفته ، که در آن او توضیح داده بود که شبکه های اجتماعی فشرده در محدوده حومه ی قدیمی و مختلط شهری، صورتی از سرمایه اجتماعی را تشکیل می دهند و در ارتباط با حفظ نظافت، جلوگیری از جرم و جنایت خیابانی و دیگر تصمیمات در مورد بهبود کیفیت زندگی، در مقایسه با نهاد های رسمی مانند نیرو های حفاظتی پلیس و نیرو های انتظامی، مسئولیت بیشتری از خود نشان می دهند ( الوانی و شیروانی ، ۱۳۸۲، ۱۶). گلن لوری^[۳۵] اقتصاد دان نیز همچون ایوان لایت^[۳۶] جامعه شناس در دهه ۱۹۷۰ برای توصیف مشکل اقتصادی درون شهری به کار برد. در دهه ۱۹۸۰، این اصطلاح توسط جیمز کلمن جامعه شناس در معنای وسیع تری مورد استقبال قرار گرفت و رابرت پوتنام دانشمند علوم سیاسی، نفر بعدی بود که بحث قوی را در مورد سرمایه اجتماعی و جامعه مدنی هم در ایتالیا و هم در ایالت متحده آغاز کرد ( فوکویاما، ۱۳۷۹ ،۱۰) .

به هر حال کاربرد این مفهوم به تدریج از دهه ۱۹۹۰ به این سو در پایان نامه ها و مقالات دانشگاهی به ویژه در رشته های جامعه شناسی، اقتصاد، سیاست و آموزش با کارهای افرادی چون جیمز کلمن، پیر بوردیو، رابرت پوتنام و فرانسیس فوکویاما افزایش یافته است (وال^[۳۷] ، ۱۹۹۸، ۲۵۹ ، به نقل از محمود زاده ، ۱۳۹۰ ).
۲-۲-۲- ماهیت سرمایه اجتماعی
به بیان جیمز کلمن (۱۹۹۰) ، سرمایه فیزیکی کاملاً ملموس است و به صورت مادی و قابل مشاهده تجسم یافته است در حالیکه سرمایه انسانی ناملموس است و در مهارت ها و دانشی که فردی کسب می کند تجسم می یابد، سرمایه اجتماعی حتی کمتر از این محسوس است، زیرا در روابط میان افراد تجسم می یابد. “سرمایه انسانی در نقاط تقاطع و سرمایه اجتماعی در روابط میان افراد شکل می گیرد “ ( کلمن، ۱۳۸۶، ۳۶۳و ۳۶۵ ).

شکل شماره ۲-۲ مدل ارتباطی کلمن
جوهر سرمایه اجتماعی منابع انباشت شده متعلق به افراد در مجموعه های متنوع اجتماعی است. ماهیت سرمایه اجتماعی به مثابه یک مجموعه یا کل پیچیده، متشکل از عوامل متعدد گوناگون در مقیاس های متفاوت، با اتکا و وابستگی ذاتی و جدایی ناپذیر و دارای کنش متقابل با یکدیگر است که نمی توان یکی از عوامل را حذف کرد (شریفیان و سید آبادی، ۱۳۸۵، ش ۲۳). سایر ویژگی های سرمایه اجتماعی بر پایه تحلیل کلمن عبارت است از:

• سرمایه اجتماعی منبعی است که براساس آن می توان بر روی منابع دیگر، سرمایه گذاری کرد امید بازگشت سرمایه بیشتری را هم داشت.

• سرمایه اجتماعی تصاحب شدنی و تا حدودی تبدیل پذیر است و می توان آن را برای سایر کاربردها مورد استفاده قرار دارد.

• برعکس سرمایه مالی و مانند سرمایه فیزیکی و انسانی، برای آن که قدرت تولید خود را حفظ کند نیازمند نگهداری است . در این سرمایه شخص برای استفاده از سرمایه اجتماعی نیازمند مشارکت طرف های متعددی است.

• مانند سرمایه انسانی و برعکس سرمایه فیزیکی، فاقد نرخ استهلاک قابل پیش بینی است زیرا روابط متقابل افراد در صورت استفاده بیشتر محکمتر می گردند نه فرسوده!

• انگستروم، جایگاه یک کنشگر در رابطه با سایر کنشگران معنادار می شود. بنابراین سرمایه اجتماعی کالایی عمومی است نه ملک شخصی.

به عقیده پوتنام (۱۹۹۳، ۱۶۹) سرمایه اجتماعی نیز مانند سایر فرم های سرمایه، تولید کننده است و امکان دستیابی به اهداف مشخصی که در فقدان سرمایه اجتماعی، قابل دستیابی نیستند را فراهم می کند. با توجه به ویژگی سرمایه به طور مرسوم، افرادی که دارای میزانی از سرمایه اجتماعی هستند، تمایل به افزایش و انباشت بیشتر آن دارند.
شکل شماره ۳-۲ ارتباطات کنشگر فردی، کنشگر جمعی، شبکه اجتماعی و جامعه را به صورت انتزاعی نشان می دهد. و تصویر واضح تری در خصوص سرمایه اجتماعی و ماهیت آن ارائه می کند.

فاطِرُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً وَ مِنَ الْأَنْعامِ أَزْواجاً^[۱۲۱۸]… ۶۷، ۸۲
وَ لَوْ لا کَلِمَهٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّکَ إِلى‏ أَجَلٍ مُسَمًّى، لَقُضِیَ بَیْنَهُمْ^[۱۲۱۹] ۷۶
قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبى^[۱۲۲۰] ۱۳۲، ۲۰۷
سوره زخرف
وَ الَّذی خَلَقَ الْأَزْواجَ کُلَّها وَ جَعَلَ لَکُمْ مِنَ الْفُلْکِ وَ الْأَنْعامِ ما تَرْکَبُونَ ^[۱۲۲۱] ۱۶۶
سُبْحانَ رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبِّ الْعَرْشِ عَمَّا یَصِفُونَ^[۱۲۲۲] ۸۳
فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ فَأَطاعُوه^[۱۲۲۳] ۱۹۱
سوره جاثیه
إِنَّ رَبَّکَ یَقْضی‏ بَیْنَهُمْ یَوْمَ الْقِیامَهِ فیما کانُوا فیهِ یَخْتَلِفُونَ^[۱۲۲۴] ۴۲
وَ خَلَقَ اللَّهُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بِالْحَقِّ وَ لِتُجْزى‏ کُلُّ نَفْسٍ بِما کَسَبَتْ وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ^[۱۲۲۵] ۴۲
قُلِ اللَّهُ یُحْییکُمْ ثُمَّ یُمیتُکُمْ ثُمَّ یَجْمَعُکُمْ إِلى‏ یَوْمِ الْقِیامَهِ لا رَیْبَ فیهِ وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لا یَعْلَمُونَ^[۱۲۲۶] ۴۲
وَ یَوْمَ تَقُومُ السَّاعَهُ یَوْمَئِذٍ یَخْسَرُ الْمُبْطِلُونَ^[۱۲۲۷] ۴۲
هذا کِتابُنا یَنْطِقُ عَلَیْکُمْ بِالْحَقِّ^[۱۲۲۸] ۴۳
هذا بَصائِرُ لِلنَّاسِ وَ هُدىً وَ رَحْمَهٌ لِقَوْمٍ یُوقِنُون^[۱۲۲۹] ۱۳۷
سوره احقاف
قالُوا یا قَوْمَنا إِنَّا سَمِعْنا کِتاباً أُنْزِلَ مِنْ بَعْدِ مُوسى‏ مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیْهِ یَهْدی إِلَى الْحَقِّ وَ إِلى‏ طَریقٍ مُسْتَقیمٍ^[۱۲۳۰] ۱۲۱
سوره فتح
مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُم^[۱۲۳۱] ۹۹، ۱۰۱،۱۶۸،۱۷۰،۱۷۲
سوره حجرات
یَمُنُّونَ عَلَیْکَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَیَّ إِسْلامَکُمْ بَلِ اللَّهُ یَمُنُّ عَلَیْکُمْ أَنْ هَداکُمْ لِلْإیمانِ إِنْ کُنْتُمْ صادِقینَ ^[۱۲۳۲] ۷۰
وَ اعْلَمُوا أَنَّ فیکُمْ رَسُولَ اللَّهِ لَوْ یُطیعُکُمْ فی‏ کَثیرٍ مِنَ الْأَمْرِ لَعَنِتُّمْ وَ لکِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَیْکُمُ الْإیمانَ…^[۱۲۳۳] ۱۱۹
سوره ق
لَقَدْ کُنْتَ فی‏ غَفْلَهٍ مِنْ هذا فَکَشَفْنا عَنْکَ غِطاءَکَ فَبَصَرُکَ الْیَوْمَ حَدیدٌ^[۱۲۳۴] ۲۲۱
سوره نجم
فَأَوْحى‏ إِلى‏ عَبْدِهِ ما أَوْحى^[۱۲۳۵] ۹۹
ما ضَلَّ صاحِبُکُمْ وَ ما غَوى^[۱۲۳۶]‏ ۱۲۱
سوره الرحمن
وَ السَّماءَ رَفَعَها وَ وَضَعَ الْمیزانَ^[۱۲۳۷] ۹۴
سوره حدید
وَ مَغْفِرَهٌ مِنَ اللَّهِ وَ رِضْوانٌ وَ مَا الْحَیاهُ الدُّنْیا إِلاَّ مَتاعُ الْغُرُورِ^[۱۲۳۸] ۱۲۶
لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ وَ الْمیزانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ^[۱۲۳۹] ۱۴۹
سوره مجادله
کَتَبَ اللَّهُ لَأَغْلِبَنَّ أَنَا وَ رُسُلی‏ إِنَّ اللَّهَ قَوِیٌّ عَزیزٌ ^[۱۲۴۰] ۹۳ سوره حشر
وَ ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى‏ رَسُولِهِ مِنْهُمْ فَما أَوْجَفْتُمْ عَلَیْهِ مِنْ خَیْلٍ وَ لا رِکابٍ …^[۱۲۴۱] ۱۱
ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى‏ رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى‏ فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبى‏ وَ الْیَتامى‏ وَ الْمَساکینِ وَ ابْنِ السَّبیلِ کَیْ لا یَکُونَ دُولَهً بَیْنَ الْأَغْنِیاءِ مِنْکُمْ وَ ما آتاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ…^[۱۲۴۲] ۱۱، ۱۳۴
هُوَ اللَّهُ الْخالِقُ الْبارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى^[۱۲۴۳] ۹۱
سوره صف
وَ إِذْ قالَ عیسَى ابْنُ مَرْیَمَ یا بَنی‏ إِسْرائیلَ إِنِّی رَسُولُ اللَّهِ إِلَیْکُمْ مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیَّ…^[۱۲۴۴] ۱۰۱، ۱۰۴
یُریدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ^[۱۲۴۵] ۲۰۰
سوره جمعه
هُوَ الَّذی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَهَ وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفی‏ ضَلالٍ مُبینٍ^[۱۲۴۶] ۱۰۹
سوره منافقون
وَ لِلَّهِ الْعِزَّهُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنینَ ^[۱۲۴۷] ۹۲
سوره تغابن
… فَقالُوا أَ بَشَرٌ یَهْدُونَنا فَکَفَرُوا وَ تَوَلَّوْا وَ اسْتَغْنَى اللَّهُ وَ اللَّهُ غَنِیٌّ حَمیدٌ^[۱۲۴۸] ۸۷
خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بِالْحَقِّ وَ صَوَّرَکُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَکُمْ ^[۱۲۴۹]… ۹۱
سوره طلاق
أَنَّ اللَّهَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدیرٌ وَ أَنَّ اللَّهَ قَدْ أَحاطَ بِکُلِّ شَیْ‏ءٍ عِلْماً^[۱۲۵۰] ۱۰۷
وَ مَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً^[۱۲۵۱] ۲۵۴
وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِب^[۱۲۵۲] ۲۵۴
سوره تحریم