انواع طرحهای شهری :
- طرح جامع[۶]
طرح بلند مدتی است که در آن نحوه استفاده از اراضی و منطقه بندی مربوط به حوزه های مسکونی، صنعتی، بازرگانی، اداری و کشاورزی و تأسیسات و تجهیزات و تسهیلات شهری و نیازمندی‌های عمومی
شهری، خطوط کلی ارتباطی و محلی مراکز انتهایی خط (ترمینال) و فرودگاه ها و بنادرو سطح لازم برای ایجاد تأسیسات و تجهیزات و تسهیلات عمومی مناطق نوسازی، بهسازی و اولویت‌های مربوط به آن ها تعیین می شود و ضوابط و مقررات مربوط به کلیه مواد فوق و همچنین ضوابط مربوط به حفظ بناء و نماهای تاریخی و مناظر طبیعی تهیه و تنظیم می‌گردد.
- طرح تفصیلی
تفصیل مصدر باب تفعیل به معنای جدا کردن و شرح و بسط دادن است وجه تسمیه طرحهای تفصیلی آن است که این طرحها جزئیات طرحهای جامع را بیان می‌کنند. در اصطلاح طرح تفصیلی عبارت است از طرحی است که بر اساس معیارها و ضوابط کلی طرح جامع شهر نحوه استفاده از زمین‌های شهری در سطح محلات مختلف شهر و موقعیت و مساحت دقیق زمین برای هر یک از آن ها و وضع دقیق و تفصیلی شبکه عبور و مرور و میزان جمعیت و تراکم ساختمانی در واحدهای شهری و اولویت‌های مربوط به مناطق بهسازی و نوسازی و توسعه و حل مشکلات شهری و موقعیت کلیه عوامل مختلف شهری در آن تعیین می شود و نقشه ها و مشخصات مربوط به مالکیت بر اساس مدارک ثبتی تهیه و تنظیم می‌گردد[۷].
در صورت مغایرت ضوابط اجرای طرحهای جامع و تفصیلی با قوانین و مقررات اسلامی دیوان عدالت اداری چنانچه موضوع شکایت خلاف شرع بودن مصوبات باشد مراتب به شورای نگهبان ارجاع می شود. اگر این مراجع طبق اصل۴ قانون اساسی خلاف شرع بودن را تشخیص دهد دیوان حکم ابطال آن را صادر می‌کند و چنانچه شکایت مبنی بر مخالفت آن با قوانین و یا خارج از اختیارات قوه مجریه باشد، شکایت در هیات عمومی دیوان مطرح و چنانچه اکثریت اعضاء هیات عمومی شکایت را وارد تشخیص دادند حکم ابطال آن صادر می شود.
- طرح هادی
هادی اسم فاعل از فعل هدی یهدی و به معنای هدایت کننده است و معنای اصطلاحی آن به معنای طرح راهنمای توسعه آتی شهر و عبارت است از طرحی است که در آن جهت گسترش آتی شهر و نحوه استفاده از زمین‌های شهری برای عملکردهای مختلف به منظور حل مشکلات حاد و فوری شهر و ارائه راه حلهای کوتاه مدت و مناسب برای شهرهایی که دارای طرح جامع نمی باشند تهیه می‌گردد[۸].
مبحث دوم : وظایف و اختیارات شهرداری
گفتار اول : وظایف عمرانی
مهمترین وظایف عمرانی شهرداری عبارتند از :
- آسفالت کردن
ساختن خیابان‌ها و آسفالت‌کردن سواره‌ها و پیاده‌روهای معابر و کوچه‌های عمومی و انهار و جدول‌های طرفین از سنگ‌آسفالت و امثال آن به هزینه شهرداری هر محل[۹].
- ایجاد خیابان‌ها و کوچه ها در سطح شهر
ایجاد خیابان‌ها و کوچه‌ها و میدانها و باغهای عمومی و توسعه معابر در حدود قوانین موضوعه۲٫
- دفع خطرات احتمالی معابر
رفع خطر از بناها و دیوارهای شکسته و خطرناک واقع در معابر عمومی و کوچه‌ها و اماکن عمومی و دالان‌های عمومی و خصوصی و پرکردن و پوشاندن چاه‌ها و چاله‌ها واقع در معابر و جلوگیری از گذاشتن هر نوع اشیاء در بالکن‌ها و ایوان‌های مشرف و مجاور به معابر عمومی که افتادن آن ها موجب خطر برای عابرین است و جلوگیری از ناودان‌ها و دودکش‌های ساختمان‌ها که باعث زحمت و خسارت ساکنین شهرهاست[۱۰].
- احداث بناهای عمومی
احداث بناها و ساختمان‌های مورد نیاز محل از قبیل رختشوی‌خانه و مستراح و حمام‌عمومی و کشتارگاه و میدانها و باغ‌کودکان و ورزشگاه مطابق اصول صحی و فنی و اتخاذ تدابیر لازم برای ساختمان خانه های ارزان قیمت برای اشخاص بی‌بضاعت ساکن‌شهر[۱۱] که موارد مذکور احداث ورزشگاه با وزارت ورزش و جوانان و تامین خانه های ارزان قیمت برای اشخاص بی‌بضاعت با وزارت راه و شهرسازی (مسکن و شهرسازی
گفتار دوم : وظایف خدماتی
مهمترین وظایف خدماتی شهرداری عبارتند از :
- جمع آوری زباله‌های سطح شهر
تنظیف و نگاهداری و تسطیح معابر و انهار عمومی و مجاری آب‌ها و فاضلاب و تنقیه قنوات مربوط به شهر و تامین آب و روشنایی به وسایل ممکنه[۱۲].
البته قسمت اخیر بند ۱از وظایف خدماتی شهرداری نبود چرا که تامین آب شهر با توجه تشکیل شرکت‌های آب و فاضلاب با شرکت مذکور بوده و روشنائی سطح شهر از جمله وظایف وزارت نیرو می‌باشد.
۲- جمع آوری دکه‌ها و رفع سدمعابر عمومی
رفع سدمعابر عمومی و اشغال پیاده‌روها و استفاده غیرمجاز آن ها و میدانها و پارک‌ها و باغهای عمومی برای کسب و یا سکنی و یا هر عنوان دیگر و جمع آوری دکه‌های سطح شهر[۱۳].
۳- ایجاد اماکن جهت تخلیه زباله‌ها
شهرداری ملکف است محل‌های مخصوصی برای تخلیه زباله و نخاله و فضولات ساختمانی و مواد رسوبی فاضلاب‌ها و نظایر آن ها تعیین و ضمن انتشارآگهی به اطلاع عموم برساند محل‌های تخلیه زباله باید خارج از محدوده شهر تعیین شود.
۴- مدیریت پسماند ها [۱۴]
مدیریت اجرایی کلیه پسماندها غیر از صنعتی و ویژه در شهرها و روستاها و حریم آن ها به عهده شهرداری‌ها و دهیاریها و در خارج‌از حوزه وظایف شهرداری‌ها و دهیاری ها به عهده بخشداری‌ها می‌باشد[۱۵].
۵- کشتارگاه
ایجاد کشتارگاه توسط بخش خصوصی یا شهرداری‌ها یا سازمان‌های دولتی و یا وابسته به دولت مستلزم کسب پروانه از سازمان است و سازمان به ترتیبی که وزارت کشاورزی و منابع طبیعی تعیین می‌کند پروانه لازم را صادر خواهد نمود در محدوده قانونی شهرها و حریم آن صدور پروانه ایجاد کشتارگاه با موافقت شهرداری از لحاظ رعایت اصول شهرسازی خواهد بود[۱۶].
و در بند ۲۱ ماده ۵۵ قانون شهرداری به احداث کشتارگاه‌ها توسط شهرداری که از جمله وظایف خدماتی شهرداری می‌باشد اشاره دارد.
۶- ایجاد گورستان
ایجاد غسال‌خانه و گورستان و تهیه وسایل حمل اموات و مراقبت در انتظام امور آن ها[۱۷] همچنین ایجاد ساختمان و انتظام مرده شویخانه و گورستان از لحاظ بهداشت تحت نظر شهرداری بوده و همچنین احداث بنگاه های نامبرده منوط به موافقت قبلی به و دریافت پروانه از شهرداری است[۱۸].
مبحث سوم : سازمان های وابسته به شهرداری
گفتار اول : سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری‌ها
در شهرهای بزرگ برای اداره مطلوب امورات فضای سبز شهرداری به استناد ماده ۸۴ قانون شهرداری مصوب ۱۱/۲/۱۳۳۴ با اصلاحیه‌های بعدی[۱۹] و تصویب وزارت محترم کشور سازمانی تحت عنوان سازمان پارک ها و فضای سبز تشکیل می‌گردد که هم اکنون در تعداد زیادی از شهرداری ها سازمان های مربوطه فعال می‌باشند.
در ماده۲ اساسنامه سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری ها .سازمان را دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی که طبق اصول بازرگانی وابسته به شهرداری اداره می شود باستناد ماده ۸۴ قابل تأسيس می‌داند.
