بدان اشاره شده، نیست؛ بلکه این باب، ورزش های دیگری را نیز در برمی گیرد که هم منفعت شخصی دارند و هم منفعت عمومی را شامل می شوند. این باب فقهی از منظرعلمای اهل سنت و شیعه مورد بررسی قرارگرفته است و برای انجام صحیح، شرعی و بدون ایراد ورزش ها، ملاکات و معیارهای زیادی بیان شده است که دراین پژوهش که با روش توصیفی – کتابخانه ای و باتأکید برمنابع معتبرفقهی و اسلامی تدوین یافته است، به این ملاکات اشاره خواهد شد.
واژگان کلیدی: سبق و رمایه، شرطبندی، مانورهای نظامی.
فهرست مطالب:
فصل اول؛ کلیات طرح 1
1-1- بیان مسئله .2
1-2- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق 3
1-3- مرور ادبیات و سوابق مربوطه .4
1-4- جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق 6
1-5- اهداف مورد نظر 7
1-5-1- اهداف کلی .7
1-5-2- اهداف جزئی 8
1-5-3- اهداف کاربردی 8
1-6- روش تحقیق 9
1-7- سؤالات تحقیق .9
1-8- فرضیه های تحقیق .9
فصل دوم؛ مفهوم شناسی 10
2-1- سبق و رمایه درلغت واصطلاح .13
2-2- مفهوم ورزش درلغت .15
2-3- تاریخچه ورزش .16
2-4- هدف های وسیع درپرتو آمادگی .17
فصل سوم؛ جایگاه ورزش در اسلام .20
3-1- ورزش در قرآن21
3-2- ورزش در سیره معصومین (ع) .31
3-2-1- ورزش در سیره پیامبر(ص) 31
3-2-2- ورزش در سیره امیرالمؤمنین (ع) 34
3-2-3- ورزش درسیره سایر ائمه(ع) .38
3-3- ورزش دربیان متفکرین مسلمان 39
الف) دیدگاه ابن خلدون 39
ب ) دیدگاه خواجه نصیر طوسی .40
ج) دیدگاه ابن سینا .41
د) دیدگاه امام خمینی(ره) .41
هـ) دیدگاه شهید مطهری 41
3-4- جمع بندی .42
فصل چهارم؛ اهداف ورزش و تربیت بدنی .43
4-1- اهداف ظاهری ورزش 44
4-1-1- تأمین سلامت بدن 45
4-1-2- بالابردن توان جسمی (نیرومندی) 47
4-1-3- عامل نشاط وشادمانی 48
4-1-4- عاملی برای پر کردن سالم اوقات فراغت 49
4-1-5- عاملی به منظور هماهنگی وبهره جویی از طبیعت .50
4-2- اهداف باطنی ورزش .50
4-2-1- اهداف شخصی 51
4-2-1-1- قوت بدنی، زمینه ساز قدرت معنوی 51
4-2-1-2- ورزش، تمرین پیروزی وشکست .55
4-2-1-3- ورزش ، کار وفعالیت شغلی56
4-2-2- اهداف اجتماعی 56
4-2-2-1- ورزش وتربیت بدنی می تواند عاملی باشد درخدمت به دیگران57
4-2-2-2- ورزش، افزایش دهنده نیروی رزمی ودفاعی جامعه اسلامی57
4-3- حاصل بحث .59
فصل پنجم؛ احکام سبق و رمایه ازمنظر فریقین 60
5-1- مفهوم و تعریف مسابقه 62
فصل ششم؛ ملاک و معیار جواز شرط بندی در مسابقات.65
6-1- بررسی فقهی برد و باخت در مسابقات .67
6-2- آراء فقهای شیعه 69
6-2-1- دیدگاه شهیدثانی .69
6-2-2- دیدگاه حائری طباطبایی 70
6-2-1-1 نقد دیدگاه حائری طباطبایی .71
6-2-3- دیدگاه صاحب جواهر .72
6-2-3-1- تفاوت مفهوم عقد و وعده .73
6-3- آراء فقهای اهل سنت .74
6-4- بررسی در حکم مسابقات .76
6-4- حکم جوایز درمسابقات .77
6-4- صورت اول 78
6-4- 1- دلیل اول: اجماع 78
6-4- 2- دلیل دوم: صدق عنوان قمار 78
6-4- 3- دلیل سوم: روایات .81
6-5- صورت دوم .81
6-6- یک نظربرای أخذ جایزه مسابقات .81
6-7- حاصل بحث 82
فصل هفتم؛ احکام جواز مسابقات ورزشی ومانورهای نظامی .85
7-1- جایگاه مسابقه در اسلام 86
7-2- اقسام مسابقات 89
7-2-1- مسابقه با غیر وسائل قمار.91
7-2-1-1- مسابقه های مشروع درجهت توانمندی .91 7-3- احکام مسابقه .92
7-4- مسابقه در ورزش .94
7-5- مانورهای نظامی .100
7-5-1- شنــا 100
7-5-2- کشتی .101
7-5-3- شمشیر بازی103
7-6- ورزش و مانورهای نظامی، زمینه ای برای جهاد 104
فصل هشتم؛ نتیجه گیری و پیشنهاد 107
منابع و مآخذ .114
فصل اول؛
کلیات طرح
1-1- بیان مسئله:
در فقه بابی با عنوان سبق و رمایه وجود دارد. در این باب آمده است : « لاسبق الا فی نصل، او خف، او حافر» که می توان در ترجمه گفت که شرطبندی و گروبندی در هیچ مسابقه ای جایز نیست جز در تیراندازی، شتردوانی و یا اسب دوانی و . بنابراین، بحث سبق و رمایه هم برجواز انجام مسابقات ورزشی وسرگرمی ها افاده می کند و هم بربحث شرطبندی و گرو در سوارکاری و تیر اندازی. مفهوم سبق و رمایه براثر کاربرد فراوان درمباحث فقهی، حقیقت درعقد ویژه ای پیدا کرده است که دارای دو رکن و دو انشاء پیوسته به هم (ایجاب و قبول) است. (جعفری لنگرودی،1356: 45) در اصطلاح فقه سبق و رمایه به عقد مسابقه سوارکاری و تیراندازی به منظور آمادگی برای پیکار و جهاد با دشمنان اسلام گفته می شود.(جبلی عاملی، 1385: 126) به بیانی رساتر مقصود از سبق آن است که سوارکاران پیمان ببندند که هر کدام که در مسابقه اسب دوانی یا شتر دوانی و. زودتر به مقصد تعیین شده رسید، مبلغ پول معین یا هر جنس مورد نظر را به عنوان جایزه دریافت کند و فایده اش این است که ماهرترین سوارکاران و تندروترین اسب ها شناخته می گردند.(مجلسی، 1403ق:ج5،ص67) منظور از رمایه آن است که تیراندازان در یک مسابقه دو یا چند نفری شرکت کنند تا بر اساس آن ماهرترین تیراندازان معلوم گردند. (بخشایشی،1378ش:89) دراسلام سبق ورمایه از مستحبات است و انجام آن علاوه بر آثار تربیتی- ورزشی در آمادگی برای جهاد و دفاع هم موثراست (مطهری،1378ش:77) فلذا اززمان صدر اسلام دارای ارزش و اهمیت بسیاری بوده است.
1-2- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق:
درباره سبق و رمایه متأسفانه، پژوهش چندانی انجام نگرفته است. بنابراین، اهمیت این مطلب محقق را براین داشت تا دراین زمینه تحقیق کرده و ملاکات و معیارهای پذیرش برخی مسابقات ورزشی را از روی منابع معتبر استنباط نماید.
1-3- مرور ادبیات و سوابق مربوطه:
اساس بحث سبق و رمایه علاوه برقرآن مجید که صریحاً در آیه 60 سوره انفال دستور می دهد: « برای کوبیدن دشمن هر نوع وسیله جنگی را آماده سازید و با وسایل جنگی مجهز و آماده باشیدتا دشمنان راه خدا را مرعوب سازید»؛ حدیث معروف بین شیعه و سنی از پیامبر اکرم (ص) است که فرموده اند: «لاسبق الا فی خفّ او حافر او نصل. فقهای متقدم و متأخر به این حدیث از منظرهای متفاوتی نگریسته اند و این باعث شده است که برداشت های متفاوتی از این حدیث انجام گیرد بطوریکه ریشه بسیاری از اختلاف نظرها در همین برداشت های مختلف است. به طور کلی می توان این دیدگاه ها را در سه دسته کلی جای داد: نگاه نخست: اگر سبق را به فتح باء قرائت کنیم که در این حالت حدیث چنین معنی می شود که گروبندی روانیست جز در موارد معین و منصوص و اگر به سکون باء قرائت کنیم معنی روایت این خواهد بود که هیچ مسابقه ای جز این مسابقه ها جایز نیست. (حرعاملی،1412ق:ج12،ص76) بنابراین درحالت نخست، حرمت وضعی استفاده می شود و بنابر قرائت دوم
