5- اهداف و ضرورت انجام آن. .3
6- پیشینه تحقیق4
7- پلان تحقیق5
فصل دوم تبیین مفاهیم تعریف اصطلاحات وتاریخچه اعاده حیثیت
1- مفاهیم 6
1-1 مفهوم لغوی .7
1-2 مفهوم اصطلاحی 7
2– واژگان مرتبط 9
2-1 مجازات تبعی 9
2-2محکومیت موثر.10
2-3سجل قضایی . 11
3- تاریخچه اعاده حیثیت12
3-1دین مسیحیت .13
3- 2دین اسلام .15
4- حقوق موضوعه .18
4-1 ایران .19
4-2قبل از انقلاب اسلامی20
4-3بعد از انقلاب اسلامی .20
4-4نظریه منسوخ شدن اعاده حیثیت .21
4-5 نظریه بقای قوانین اعاده حیثیت23
4-6 سایر کشورها.25
4-7 فرانسه.26
فصل سوم :مبانی نظری و قلمرو اعاده حیثیت
1- مبانی نقلی28
1-1 آیات قرآن کریم 28
1-2 سنت35
1-3 روایات36
1-3-1 پاک شدن بعد از اقامه حد 36
1-3-2 پذیرش شهادت پس از توبه .37
1-3-3 تکریم شخصیت و تکیه بر داشته های الهی آدمیان 40
1-3-4 مهرورزی و جلب اعتماد افراد.41
1-3-5 تکیه بر نقاط مثبت افراد مجرم .41
1-3-6خوش بینی و رفتار متربی .42
1-3-7 تغافل و پوشاندن خطای افراد 43
1-3-8 چشم پوشی و عفو 44
2- مبانی عقلی اعاده حیثیت .45
2-1 هدف ذهنی مجازات .45
2-2 هدف عینی مجازات .46
3- مبانی اعاده حیثیت در قانون اساسی .47
4- قلمرواعاده حیثت
4-1 قلمرواعاده حیثیت در زمان 49
4-2 قلمرو اعاده حیثیت در مکان .52
فصل چهارم:تبیین اقسام ،آثارو احکام اعاده حیثیت در قانون و فقه امامیه
1- اقسام اعاده حیثیت .54
1ـ1 اعاده حیثیت قضایی .54
2- ا عاده حیثیت قانونی .56
2-آثار اعاده حیثیت .57
2-1-ایجاد سابقه محکومیت و درج در سجل قضایی .60
3-تشدید مجازات تکرار جرم در حقوق کیفری ایران 61
4- کیفرهای تبعی و اعاده حیثیت در فقه امامیه .63
4-1 شهادت دروغ 63
4-2 حد قذف 64
4-3 قتل 65
4-4 خودکشی 66
4-5 اجرای حد 67
4-6 ارتداد .68
4-6-1محرومیت از حق مالکیت .69
4-6-2 محرومیت از حق زوجیت .70
4-7 شخص مشمول قذف . 71
5-جایگاه اعاده حیثیت در فقه امامیه 72
5-1 اجرای مجازات و پاک شدن مجرم در فقه امامیه .73
5-2 تا سیسهای مشابه اعاده حیثیت .76
6- قاعده جب 77
6-1 ماهیت قاعده اسلام یجب ما قبله.78
6-2شرایط جریان قاعده جب.79
6-3 قاعده التوبه تجب ما قبلها من الکفر و المعاصی و الذنوب81
7– توبه .81
7-1 زمان توبه در جرایم مستوجب حد82
7-2 توبه در قانون مجازات اسلامی .85
7-3 سقوط مجازات 86
7-4 قابلیت عفو توسط امام 87
7-5 اقرار قرینه ای بر پشیمانی و توبه است.89
7-6 روایت89
7-7 توبه و صدق عفیف شدن مجرم 90
7-8 احراز توبه 94
نتیجه گیری 98
راهکار 99
منابع و مآخذ فارسی 100
چکیده
اعاده حیثیت در قوانین و مقررات حقوقی در دو معنا بکار رفته است. معنای اول آن معنای عام است که عبارت است از ترمیم و جبران خسارت ناشی از حیثیت از دست رفته ی شخص. معنای دوم آن در بر دارنده ی یک تاسیس حقوقی است که به هدف ابراز رافت قانونگزار به شخص است که مجرم مجازات مورد حکم را تحمل کرده است و با ابراز رفتار شایسته ،نشان داده است که آمادگی ورود به جامعه را دارد.وتاسیس نهاد اعاده حیثیت یک قاعده منطقی عقلی است که با قانون اساسی و شرع مقدس مغایرت ندارد و مانع وقوع و تکرار جرم میگردد و باعث تشویق مجرمان به خودسازی میشود. این نهاد ، برخاسته از اصول و مبانی فقهی حقوقی است که با توجه به قواعد حاکم باید آن را درتاسیسهای با ارزش و منحصر به فردی چون توبه و قاعده جب را جستجو کرد .واژگان کلیدی :اعاده حیثیت، مجازات تبعی ،محکومیت موثر ،سجل قضایی ،توبه ،قاعده جب.
فصل اول:
کلیات
مقدمه
از قدیم الایام در جوامع مختلف بشری ، مجرم مورد شماتت و سرزنش قرار میگرفته است و تمایـل نهادهـای مختلـف اجتماعی بر مجازات شخصی که اقدام به شکستن هنجارهای پذیرفته شده آن جامعه نموده است پوشیده نیست . لیکن به تدریج و البته در جوامع مذهبی بر اساس تعالیم ادیان الهی، این تفکر که اعمال مجازات صـرفاً بـا رویکـرد تنبیـه مجـرم نیست بلکه باید هدف والای باز اجتماعی شدن و اصلاح مجرم نیز مدنظرقرار بگیرد ، تقویت گردید اعاده حیثیـت نیـز در این خصوص دارای جایگاه ویژه ای است به گونه ای که کمتر جامعه ای را می توان یافت کـه شـرایط و چگـونگی تحقق اعاده حیثیت را تبدیل به قانون ننموده باشد و این امر بیانگر اهمیـت والای ایـن نهـاد اسـت . لـذا بررسـی مبـانی و چارچوب این نهاد در حقوق کیفری ایران و با لطبع حقوق اسلامی ، بالاخص فقه امامیه نظر بـه اینکـه زیـر بنـای حقـوق کیفری ایران می باشد اهمیت قابل توجهی دارد .
اینکه اساساً نهاد اعاده حیثیت در متون اسلامی مورد تأیید قرار گرفته است یا خیر و در صورت مثبت بودن پاسخ، دلائـل آن، قلمرو نهاد مزبور، و بررسی تطبیقی، از جمله اموری است که تلاش گردیده است به آنها پرداخته شود .
بیان مسئله
بواسطه ارتکاب جرم توسط مجرمین و بروز حالـت خطرنـاک توسـط ایـشان جامعـه ایـشان را از برخـی از حقوق اجتماعی محروم میکند تا به این واسطه درس عبرتی برای دیگران باشد و خود مجرم نیز دوباره قصد ارتکاب جـرم نکند و از طرفی ابراز ندامت و پشیمانی از ناحیه مجرم باید پاداش به دنبال داشـته باشـد و حیـات اجتمـاعی فـرد را بـه او برگرداند .حیات اجتماعی یکی از اصلی ترین حقوقی است که در زندگی معنا پیدا می کند و بدون حیات اجتماعی فرد نمی تواند زندگی خوب و سعادتمندی داشته باشد . حال اگر این حیات اجتماعی و حقوقی به خطر افتد ممکن است فرد به بیراهه برود . زیرا دیگر برای او زندگی و زیستن بدون داشتن حقوق اجتماعی معنا و مفهومی نخواهد داشت .
در کنار این نوع مجازاتهای اصلاحی حقوقدانان جزایی تأسیس نهاد مهم و با ارزشی را پیشنهاد کرده انـد و آن هـم ایجـاد “نهاد اعاده حیثیت ” است که به این وسیله آثار و تبعات محکومیت کیفری را از پرونـده و سـجل کیفـری افـراد محو می کند و جایگاه و اعتبار اجتماعی گذشته را به آنان باز می گرداند
مشاهده وضعیت صدور گواهی های عدم سوء پیشینه کیفری در دادسراها ، لزوم توجه ویژه ای به نهاد اعاده حیثیت را می طلبد چـرا کـه بـا قـوانین فعلـی ، امکـان برخورداری کامل مجرمان از مزایای نهاد مزبور متصور نیست . اگر شخصی بنا به اتفاق اقدام به ارتکاب جرمـی نمایـد و سپس مجازات نسبت به نامبرده اعمال گردد آیا پـس از گذشـتن مـدت زمـان خاصـی، وی مجـدداً دارای جایگـاه ،اجتماعی و حقوق پیش از ارتکاب جرم می گردد
سؤالات تحقیق
سؤالاتی که در این پژوهش مورد نظر نگارنده بوده اند عبارت از :
جایگاه و قلمرو اعاده حیثیت در فقه امامیه و موارد زوال آثار محکومیت کیفری آن کدام است ؟
مبانی نهاد اعاده حیثیت در حقوق کیفری ایران کدام است؟
فرضیات تحقیق
آنچه که به عنوان فرضیه های این تحقیق مطرح است عبارت است از :
در فقه امامیه توبه وقاعده جب مشابه نهاد اعاده حیثیت است قلمرو و زوال آثار آن در جرایم تعزیری به شرط توبه مرتکب قابلیت اجرا دارد.
اعاده حیثیت در حقوق کیفری از مبانی ، عقلی ، اجتماعی و دینی برخوردار است .
اهداف و ضرورت انجام آن
بطور کلی در برگزیدن عنوان تأسیس حقوقی اعاده حیثیت با توجه به این کـه هـدف اصلی آن اصلاح مجرمین و بازگرداندن آنان به زندگی شرافتمندانه است هدف های زیر منظور بوده است :
شناساندن مبانی علمی و عقلی و دینی نهاد اعاده حیثیت و بیان ادله وجودی آن در حقوق اسلام و بالاخص فقه امامیه .
