این تحقیق در نظر دارد اقدامات آبخیزداری انجام شده در حوزه آبخیز لپویی در استان فارس را ارزیابی نماید. برای ارزیابی این اقدامات سعی دارد از روش کار برنامهی جهانی ارزیابی فنآوریها و راهکارهای حفاظتی WOCAT استفاده کند. مراحل انجام کار به شرح زیراست:
۱- در پرسشنامه فنآوری برای هر اقدام یک پرسشنامه (پیوست الف)، تکمیل می شود، تکمیل پرسشنامه با بهره گرفتن از بازدید و اندازه گیریهای میدانی صورت میگیرد. در این پرسشنامه، ابتدا مشکلی را که سبب اجرای آن اقدام حفاظت خاک یا آبخیزداری شده مشخص میگردد. تشخیص و مشکل یا مسأله از طریق کارشناس آبخیزداری شهرستان و یا بازدید میدانی تعیین و تأیید میگردد.
۲- سپس کاربری اراضی با بازدید میدانی در محدودهای که اقدام آبخیزداری صورت گرفته مشخص میگردد.
۳- آنگاه نوع اقلیم آن با بهره گرفتن از طبقه بندی WOCAT برای حوزه آبخیزلپویی تعیین میگردد.
۴- نوع تخریبی که در منطقه غالب بوده و سبب اجرای اقدام آبخیزداری شده معین می شود و تأثیرات پیش بینی شده برای اقدام به کار رفته بر اساس مدارک آبخیزداری و یا مصاحبه با کارشناس متخصص ادارهی آبخیزداری ثبت میگردد.
۵- سپس ویژگیهای محیط طبیعی یا فیزیکی که اقدام در آن صورت گرفته بررسی و معین میگردد. ویژگیهای محیط فیزیکی عبارتند از: میزان بارندگی با بهره گرفتن از ایستگاه موجود باران سنجی، ارتفاع از سطح دریا با بهره گرفتن از GPS، شکل زمین، درصد شیب (اندازه گیریهای میدانی)، عمق خاک (با بهره گرفتن از پروفیل موجود در منطقه)، مواد آلی خاک سطحی (آزمایش خاک)، بافت و زهکشی خاک (آزمایش خاک هیدرومتر بایکاس)، فرسایشپذیری خاک (بازدید میدانی و شناسایی سازندهای موجود به لحاظ فرسایشی در منطقه)، عمق سفرهی آب زیرزمینی (بازدید میدانی و اندازه گیری عمق چاههای موجود)، وجود و نوع آب سطحی و کیفیت آن (بازدید میدانی و آزمایشها) و اندازه گیری رطوبت خاک (روش کرگیری).
شکل ۳-۲- برداشت نمونه خاک در اقدام بند خاکی
شکل ۳-۳- برداشت نمونه خاک در اقدام نهالکاری بادام
شکل ۳-۴- اندازه گیری رطوبت خاک به روش کرگیری
۶- بررسی محیط انسانی با ارائه سوالاتی نظیر متوسط زمین تحت مالکیت بهرهبرداران که با بهره گرفتن از اطلاعات امور اراضی ادارهی منابع طبیعی شیراز و پرسش از اهالی منطقه مشخص میگردد، نوع مالکیت اراضی درحوضهی موردنظر (مشاعی، منفرد)، که از اطلاعات ادارهی ثبت و اسناد شیراز مورد استفاده قرار گرفت؛ نوع کاربری تعیین شده برای استفاده از اراضی توسط منابع طبیعی جهت بازاری تولید (معیشتی، تجاری، یا تلفیقی)، با بازدید میدانی و پرسش از سکنهی منطقه و با توجه به کاربری اراضی (که غالباً زراعت میباشد و جهت بازاری تولید در آن منطقه اکثراً تجاری است).
۷- تعیین تاثیرات تولیدی، اقتصادی اجرای پروژه از نظر تولید چوب، محصولات زراعی، علوفه، فراوردههای فرعی دامی، و فراوردههای فرعی جنگلی.
۸- تعیین تأثیرات اجتماعی، فرهنگی (منظور فرهنگسازی و یادگیری اقدامات آبخیزداری، اجرای پروژه نظیر افزایش دانش آبخیزداری سکنهی آبخیز، افزایش فرهنگ حفاظت خاک، افزایش مشارکت مردم در اجرای سایر پروژه ها)، که با بهره گرفتن از پرسشنامه WOCAT و بازدید میدانی حاصل گردیده است.
۹- تحلیل و ارائه اطلاعات آماری با بهره گرفتن از نرمافزار SPSS (نسخه ۱۶) و آزمون مربع کایاسکوئر.
۱۰- نتیجه گیری از نقاط قوت و ضعف پروژه ها: نقاط قوت و ضعف هر یک از اقدامات انجام شده به صورت استفاده از تعداد علامت مثبت (+)، و منفی (-)، نمایش داده می شود.
تأثیرات مثبت تأثیرات منفی
زیاد | + | + | + |
متوسط | + | + | |
کم | + |
زیاد | - | - | - |
متوسط | - |