۲-۲-۵-۲ تسهیم دانش آشکار
زمانی رخ می دهد که از تجربیات کارکنان یک گروه دانشی در انجام فعالیتی مشابه در تیمی دیگر استفاده شود. دانش گروه به طور آشکار و به صورت واژگان اعداد فرمول علمی، مشخصات و مانند آن تسهیم می شود. از نظر دیکسون در بسیاری از سازمان ها این نوع سیستم مشابه استفاده از بهترین الگوها در اجرای پروژه ها می باشد. ماهیت کار گروه، تکراری و یکنواخت است.
۲-۲-۵-۳تسهیم دانش پنهان
زمانی رخ می دهد که گروهی از کارکنان دانشی کار مشابهی را با به کارگیری دانش گروهی دیگر در بافتی دیگر انجام دهند. دانش گروه دیگر از طریق فعالیت اجتماعی به صورت دانش پنهان منتقل می شود. از نظر دیکسون تسهیم دانش پنهان برای برخی سازمان ها بسیار حیاتی است، زیرا دانش ضمنی منجر به ایجاد مزیت رقابتی برای سازمان ها می شود. ماهیت کار گروه، تکراری و غیریکنواخت است. این سازوکار همچنین “تسهیم نزدیک” نامیده می شود، نه به دلیل موقعیت فیزیکی بلکه به دلیل تشابه بین گروه منبع و گروه دریافت کننده.
۲-۲-۵-۴ تسهیم دانش استراتژیک
زمانی رخ می دهد که یک گروه، مسئولیت کاری که به ندرت اتفاق می افتد یا یک پروژه استثنایی را برعهده میگیرد و می خواهد از تجربه دیگران در درون سازمان – که کار مشابهی را انجام داده اند- استفاده کند. در این سازوکار، اغلب مدیران سطح عالی سازمان شرکت دارند و نوع دانش مورد نیاز برای انجام کار را تعیین می کنند. نوع دانشی که منتقل می شود می تواند هم پنهان و هم آشکار باشد.
۲-۲-۵- ۵تسهیم دانش کارشناسی
زمانی رخ می دهد که دانش عمومی و آشکار از یک منبع کارشناسی درون یا بیرون سازمان به منظور توانمند کردن گروه برای حل مسائل جدید با روش ها و دانش جدید منتقل می شود. این دانش وقتی مناسب است که گروه در حال انجام کاری استثنایی و یکنواخت باشد و با یک مساله فنی غیر معمول فراسوی قلمرو دانش خود مواجه شده باشد. معمولا دانشی که درخواست می شود، دریک راهنما یا در مدارک استاندارد یافت نمی شود.
۲-۲-۶ موانع تسهیم دانش
در پژوهشی که غفوری و همکاران (۱۳۸۹) در جهت شناسایی موانع اشتراک گذاری دانش در سازمان ها، انجام داده بودند، موانع اشترا ک گذاری دانش را در سه بعد: موانع بالقوه فردی، موانع بالقوه سازمانی و موانع بالقوه فناورانه شناسایی کردند. این مدل در شکل۲-۱ و توضیح مختصری از هر یک از این ابعاد در ادامه آورده شده است.
شکل۲-۱ موانع تسهیم دانش
۲-۲-۶-۱ موانع بالقوه فردی
این موانع شامل موانعی است که از رفتار فردی و یا اعمال و برداشتهای افراد سرچشمه میگیرند که میتوانند مربوط به افراد و یا گروه های موجود در داخل واحدهای عملیاتی سازمان باشند.
۲-۲-۶-۲ موانع بالقوه سازمانی
یکی از موضوع های کلیدی تسهیم دانش در سازمان وجود محیط و شرایط مناسب سازمانی است. موانع بالقوه ای که می توانند منجر به کاهش اشتراک گذاری دانش در سازمان شوند.
۲-۲-۶-۳ موانع بالقوه فناورانه
تبادل دانش به همان اندازه که یک موضوع مربوط به افراد و سازمان است، یک چالش فناورانه نیز هست. فضایی را که در آن افراد هم یافته ها و تجارب خود را به اشتراک گذارند و هم از آنچه که دیگران می دانند استفاده نمایند کاری چالش برانگیز است. توانایی فناوری در این رابطه این است که دسترسی فوری به حجم وسیعی از داده ها و اطلاعات را فراهم میکند و تشریک مساعی از راه دور را ممکن کرده و در نتیجه روش های کار گروهی را هم در داخل واحدها و همین واحدها و شعبات
سازمان تسهیل میکند. فناوری می تواند به عنوان یک تسهیل کننده فرایندهای تسهیم دانش را از طریق آسانترکردن و کاراترکردن تشویق و پشتیبانی کند. بدون توجه به اندازه سازمان، تعداد زیادی از فعالیت های اشتراک گذاری دانش به زیرساخت فناوری اطلاعات وابسته است. زیرساخت های زیادی وجود دارد که پشتیبانی مربوط به کسب، سازماندهی، ذخیره، بازیابی، جستجو، نمایش، توزیع و بازسازی اطلاعات را انجام میدهند.
شبکه های نوآوری
۲-۳-۱ نوآوری
تد و همکاران[۹۷] (۲۰۰۵) مفهوم نوآوری را با بیان دانش تعریف می کنند و می نویسد که نوآوری در اصل عبارت است از دانش – ایجاد فرصت های جدید از طریق ترکیب مجموعه دانش جدید-. نوآوری حاصل تعاملات مداوم و ارتباطات بین بازیگران و سازمانهای مختلف می باشد که از طریق اجرای فعالیت های فرایند نوآوری در شبکه ها با یکدیگر درهمکاری و رقابت هستند. نوآوری برای رشد اقتصادی بلند مدت ضروری است. نوآوری می تواند منجر به محصول یا خدمات جدید، بهبود تولید، بهبود فرایندهای کسب و کار و راه های تازه در زمینه مدیریت (مدیریت منابع مالی، بازاریابی، و یا منابع انسانی) شود .
نوآوری، محصولات دانش است که حاصل اجرای فرایندهای نوآورانه می باشد. فرایندهای نوآوری شامل فعالیت های زیر است:
توسعه ی یک مفهوم راه حلی جدید، بسط نوآوری، کاربرد نوآوری، ارتقاء و فروش در بازار نوآوری، و همچنین بهبود مداوم آن. تکمیل هر مرحله از فرایندهای نوآوری با درنظر گرفتن راه حلهای نوآورانه که برای ارائه به بازار مد نظر است انجام میگیرد. در طی این فرایند، ارتباطات و تعاملات بین پیمانکارانی که با این جریان، کاربرد و توسعه ی تسهیم دانش و اطلاعات مرتبط اند شکل میگیرد.این امر به نوبه ی خود می تواند منبعی برای را
ه حل های نوآورانه تازه و انتشار آنها باشد. فرایندهای نوآوری مستلزم تسهیم دانش و توسعه ی دانش و یادگیری شرکت های مرتبط پی است که از طریق شبکه در بهره برداری از منابعشان با هم همکاری می کنند (دالینسکا، ۲۰۱۲).
۲-۳-۲ضرورت ایجاد شبکه ها برای تسهیم دانش
کرکارت و هانسون[۹۸] (۱۹۹۳) معتقدند که دانش ممکن است به وسیله شبکه های غیر رسمی و خود سازمان یافته در شرکت هایی که به مرور نظام مند تر می شوند به وجود آید. این گونه شبکه ها، آن قدر به تسهیم دانش مشترک می پردازند که امکان ایجاد ارتباطات مشترک و کارساز فراهم می آید، گفت و گوهای مداوم آنها غالبا به خلق دانش جدید در سازمان منجر می شود. اگرچه رمزگذاری این فرایند مشکل است اما خود فرایند می تواند به افزایش دانش کلی سازمان بینجامد. چنین شبکه هایی گاهی به ویرایشگران حرفه ای دانش یا تسهیل کنندگان شبکه ای نیازمندند. با این روش شیوه مشخص انجام کارها به تدریج بخشی از دانش پایه و فعالی شرکت خواهد شد (جعفری، اخوان و اختری،۱۳۹۰).
بنابراین دیگر نباید تعجب آور باشد که بسیاری از شرکتهای خدماتی و مشاوره با درک اینکه محصول واقعی آنها دانش است، محافل کاری غیر رسمی خود را به صورت شبکه های رسمی نظام مند درآورده اند و بودجه ای را برای بهره گیری از فناوری های معین فعالیت ها، هماهنگ سازان دانش، کتابداران، نویسندگان و کارکنان اداری تخصیص می دهند (رحمان سرشت، ۱۳۷۹).
جعفری و همکاران (۱۳۹۰) مینویسند که در صورت وجود انجمن ها و شبکه هایی مجازی متشکل از متخصصین در یک سازمان، مدیر انجمن یا شبکه[۹۹] دارای مسئولیت هایی است که به صورت زیر پیشنهاد شده است. هرچند می توان این نقشها را به اعضای انجمن نیز محول کرد؛ ولی ترجیح داده می شود؛ گروه کوچکی از اعضا شامل تقریبا دو تا شش نفر که از آغاز راه اندازی انجمن حضور داشتند، مسئولیت این نقشها را بر عهده بگیرند.
پذیرش اعضای جدید و اجتماعی سازی: اعضای جدید انجمن را پذیرش کرده و آنها را به اعضای گذشته انجمن معرفی نموده و این افراد را با محیط و وظایف انجمن آشنا می کند.
میزبانی: به عنوان میزبان انجمن، افراد را به شرکت در گفت و گوهای علمی تشویق نماید.
ویراستار: مسئولیت بررسی و ویرایش موضوعات و صورت جلسات انجمن را برعهده دارد.
ناظر: مسدولیت پیگیری و اعمال قانون در انجمن را برعهده دارد.
آموزگار: مسئولیت آموزش و یاددهی به اعضای انجمن را برعهده دارد.
شناسایی: مسئولیت تقویت، انتشار و رهبری اندیشه ها و دانش های موجود در انجمن را بر عهده دارد.
هماهنگ کننده: مسئول برنامه ریزی و سازماندهی جلسات و رویدادهای خاص را برعهده دارد.
پشتیبانی کننده: مسئولیت پاسخ به سوالات و نکات فنی سیستم ها و فرایندهای انجمن را برعهده دارد.
۲-۳-۳ ضرورت ایجاد شبکه ها برای اشاعه ی نوآوری
امروزه سازمانها با محیط های پویا و آشفته ای روبرو می شوند که باید به رقابت در حال رشد در بازارها و تغییر نیاز مصرف کنندگان و انتظارات آنها واکنشهای انعطاف پذیر و سریع ارائه دهد. بیشتر آنها با شرکت در اجرای فرایندهای نوآورانه در ساختارهای غیر متمرکز، تیم محور، توزیع شده و درحال تغییر به نام شبکه ها به این شرایط پاسخ می دهند. شرکت ها باید به صورت اثربخش با سایر سازمانها و موسسات در حوزه نوآوری همکاری کنند چراکه از این طریق یک شبکه ی ارزشی رقابتی برتر در بازار نوآوری شکل میگیرد. (دالینسکا، ۲۰۱۲).
برخی از ویژگی های مشخصه مثل ناامنی، وابستگی فزاینده پیشرفتهای علمی، پیچیدگی فزاینده ی تحقیقات و یادگیری و … فرایند های نوآوری را تشکیل می دهند. چنین پیشینه ای زمینه ساز این عبارت خواهد بود: هیچ شرکتی نمی تواند بدون داشتن شبکه، نوآوری داشته باشد و باقی بماند (موسسه اس ام ای[۱۰۰]، ۲۰۰۷).