برای آزمون فرضیه‌ها بر اساس نتایج مصاحبه ها، تعداد پاسخ‌های مثبت افراد مشخص شد و آزمون دوجمله‌ای (بینومیال) صورت گرفت. با توجه به اینکه احتمال تصادفی بودن پاسخ در همه موارد کمتر از ۰۵/۰ بود (۰۵/۰ P<)، هیچیک از فرضیه‌ها رد نشد. بنابراین بر اساس نتایج مصاحبه‌ها میتوان گفت که اولاً، موفقیت فنبازار تحت تأثیر عوامل طرف عرضه، عوامل طرف تقاضا، سازوکارهای داخلی و عوامل خارجی یا محیطی قرار داشته و ثانیاً غیر از عوامل فوق، عوامل دیگری بر آن تأثیر ندارد. همچنین تعداد تکرار این عوامل در مصاحبه‌ها به‌عنوان شاخص شدّت تأثیر آن‌ها به‌عنوان متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته یعنی موفقیت فنبازار در نظر گرفته شد. نتایج این بررسی نشان داد که عوامل طرف عرضه و سازوکارهای داخلی فنبازار بیشترین تأثیر را بر موفقیت فنبازار دارند و پس از اینها عوامل خارجی یا محیطی قرار میگیرند. بر اساس نتایج این بخش از تحقیق، عوامل طرف تقاضا دارای کمترین تأثیر بر موفقیت فنبازار هستند.
با توجه به موارد فوق و بر اساس نتایج این تحقیق میتوان گفت که اولاً، فنبازارهای دفاعی به یقین تاکنون با عدم موفقیت روبرو بوده‌اند و ثانیاً برای تضمین موفقیت فنبازارهای دفاعی باید در وهله اول به اتخاذ سیاست‌های برای تحریک طرف عرضه و بهبود سازوکارهای داخلی فنبازار اقدام نمود و در وهله بعد به عوامل خارجی یا محیطی توجه کرد و چاره‌ای برای کاهش تهدیدها و استفاده از فرصت‌ها اندیشید. بر اساس این نتایج، تحریک بنگاههای طرف تقاضا برای استفاده از فنبازار، اولویت نهایی اقدام در این زمینه است.
در اینجا لازم است یادآوری شود که این بخش از تحقیق بر داده های حاصل از مصاحبه با مدیران و کارشناسان بخش دفاع به‌عنوان خبرگان و دست‌اندرکاران فنبازار دفاعی متکی بوده است. بنابراین، نتیجه گیریهای حاصل از آن نیز در واقع بیانگر ادراک و برداشت این افراد از واقعیتهای بخش دفاع است. به این ترتیب، هرچند به پاسخ سؤال اول مبنی بر عدم موفقیت فنبازارهای دفاعی گذشته که بیان یک واقعیت عینی است میتوان به‌اندازه کافی اطمینان نمود، اما در مورد پاسخ سؤال دوم و به‌ویژه میزان تأثیر عوامل بر موفقیت فنبازار دفاعی، تردیدهای جدی وجود دارد زیرا اشاره این افراد به عوامل مختلف و میزان تکرار این عوامل در طول مصاحبه، ناشی از شناخت و برداشتی است که می تواند درست یا غلط و کامل یا ناقص باشد. بهعلاوه، هرچند در اکثر منابع تحلیل محتوا به میزان تکرار به‌عنوان یک متغیر کمّی اشاره شده امّا در این مورد هم تردیدهای وجود دارد.
از این رو و به دلایل فوق، لازم بود که فرضیه های تحقیق به روش یا روش‌های دیگری نیز مورد آزمون قرار گیرد. همان‌گونه که دیدیم، این فرضیه‌ها در بخش‌های دیگر این تحقیق با بهره گرفتن از پرسش‌نامه و با کمک معادلات ساختاری و تحلیل مسیر نیز مورد بررسی قرار گرفت.
۸-۵٫ نتایج بر مبنای مدل نهایی
همان‌گونه که در مدل نهایی تحقیق (شکل ۲۶-۵) مشخص گردیده است ساختار موفقیت فنبازار مبتنی بر ۴ رکن عوامل طرف عرضه، عوامل طرف تقاضا، سازوکار داخلی و عوامل محیطی شکل میگیرد.
آنگونه که از مدل نهایی برمیآید عوامل خارجی از طریق تأثیر بر عوامل طرف عرضه و تقاضا و سازوکارهای داخلی بر موفقیت فنبازار تأثیرگذار است.
متغیرهای آشکارگر عوامل خارجی از جمله عواملی هستند که تغییرات آن درآمیخته با زیرساختهای نرم اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و سیاستی میباشد و این بمعنای زمانگیر بودن تأثیر این عوامل بر موفقیت فنبازار بوده و مجموعه اقداماتی که از تأثیر عوامل خارجی نشأت میگیرد در میانمدت و بلند مدت اثرگذار خواهد بود.
متغیرهای آشکارگر سازوکارهای داخلی بخشی مربوط به ایجاد زیرساختهای مبادله میباشد از جمله زیرساختهای اطلاعرسانی، مدیریت دانش، آموزش و مواردی نظیر آن؛ و بخشی مربوط به اقداماتی که بازه زمانی آن کوتاه میباشد. از این رو مجموعه اقداماتی که برای فعالسازی فنبازار از طریق توسعه سازوکارهای داخلی انجام میگردد بخشی در کوتاهمدت و بخشی در میانمدت قابل انجام است.
با بررسی مدل نهایی در بخش مجموعه عوامل داخل سازمانی صنایع دفاعی مورد نظر قرار میگیرد تا بتوان به نحو شایستهای از طرف عرضه، فناوریهای احصاء شده بخوبی عرضه گردد و از طرف تقاضا فناوریهای مورد نیاز بخوبی درخواست گردد.
باید به این موضوع توجه داشت که فنبازار موفق به مثابه یک سیستم متشکل از زیرسیستمها، اجزاء و فرآیندهایی است که بصورت منطقی با یکدیگر عمل مینمایند. یکپارچگی، توازن و تناسب، جامعیت و فراگیری، سطوح سیاستگذاری، میانجیگری، مدیریتی و اجرایی و سلسله اقدامات عملیاتی کوتاه مدت، میانمدت و بلندمدت طور باید تنظیم گردد که فرایند فعالسازی فنبازار دچار سکته و کندی نگردد.
۹-۵٫ پیشنهادهای تحقیق
پیشنهادهای این تحقیق در دو بخش پیشنهادهای اجرایی و پیشنهادهای تحقیقات آتی به شرح زیر ارائه می‌شود.
۱-۹-۵٫ پیشنهادهای اجرایی
پیشنهادات اجرایی در دو سطح راهبردهای کلان و سیاستهایی برای موفقیت فنبازار دفاعی ارائه میگردد:
راهبردهای کلان
با توجه به ویژگیهای بخش دفاعی و جمعبندی آسیبشناسی فنبازارهای دفاعی گذشته و وضعیت مدیریت فناوری حاکم بر فضای فنبازار دفاعی، راهبردهایی که ریشه در مباحث کلان و اساسی فناوری دفاعی دارد برای موفقیت فنبازار دفاعی پیشنهاد میگردد که عبارت است از:
گسترده نمودن بازار (بازارسازی) فناوری دفاعی به واسطه دیپلماسی فعال و انعقاد پیمانهای دفاعی با کشورهای دوست و غیرمتخاصم
پیادهسازی نظام نوآوری دفاعی (در تمامی ابعاد از جمله توسعه فناوریهای زرد و سبز دفاعی در بخش ملی/ گسترش بازار فناوری ملی بهواسطه مبادله سرریز فناوری از بخش دفاعی به ملی و بالعکس)
توسعه نهادافزار ( مالکیت مادی و معنوی فناوری به پشتوانه آئیننامه مالی و معاملاتی مؤسسه / حسابداری فناوری و مدیریت معاملات مالی فناوری فیمابین صنایع دفاعی/ تولیت فنبازار و تنظیم وظایف معاونت صنعتی وزارت با مؤسسه و با سازمانها در مدیریت فناوری)
یادگیری و ارتقاء دانش مدیریت فناوری ( بطور تخصصی فنبازار دفاعی ) و مدیریت اطلاعات فناوری
فرهنگسازی و ترویج تفکر اقتصادی فناوری (در توجه ویژه به فروش فناوری محصول در کنار فروش محصول فناوری)
تمرکز بر سکوهای مشترک فناوری بین صنایع دفاعی و غیردفاعی و پیوند آن با فنبازار
پیامد[۹۸]: کمک به تغییر انگاره اقتصاد دولتپایه به اقتصاد نفع (نوآوری، فناوری و علم) پایه دفاعی: کاهش وابستگی اقتصاد سازمان به دولت از طریق ارزش مالی ناشی از مبادلات فناوری و افزایش سبد درآمدهای سازمان‌های دفاعی
سیاستها
همان‌گونه که قبلاً اشاره شد، بر اساس نتایج تحلیل محتوای متن مصاحبه‌های این تحقیق، برای تضمین موفقیت فنبازارهای دفاعی باید در وهله اول به اتخاذ سیاست‌های برای تحریک طرف عرضه و بهبود سازوکارهای داخلی فنبازار اقدام نمود و در وهلۀ بعد به عوامل خارجی یا محیطی توجه کرد و چاره‌ای برای کاهش تهدیدها و استفاده از فرصت‌ها اندیشید. بر اساس این نتایج، تحریک بنگاههای طرف تقاضا برای استفاده از فنبازار، اولویت بعدی اقدام در این زمینه است.
بر اساس نتایج بخش‌های دیگر این تحقیق که با بهره گرفتن از پرسش‌نامه و با کمک معادلات ساختاری و تحلیل مسیر انجام شد، نیز میتوان گفت که موفقیت فنبازارهای دفاعی مستلزم اتخاذ سیاست‌های تحریک طرفهای عرضه و تقاضا و نیز مستلزم اتخاذ سیاست‌های برای بهبود سازوکارهای داخلی فنبازار است. عوامل خارجی یا محیطی صرفاً از این جهت اهمیت دارند که بر طرفهای عرضه و تقاضا و سازوکارهای داخلی فنبازار تأثیر دارند چرا که بر اساس نتایج این تحقیق عوامل خارجی یا محیطی تأثیر مستقیمی بر موفقیت فنبازارهای دفاعی ندارند. از این رو، از دیدگاه سیاستگذاری و برای تضمین موفقیت فنبازارهای دفاعی، پیشنهاد می‌شود سیاست‌های برای تحریک طرفهای عرضه و تقاضا و بهبود سازوکارهای داخلی فنبازار اتخاذ شود. به‌طور مشخص، پیشنهاد می‌شود:
الف) مشوق‌های برای شرکت صنایع دفاعی در فن‌بازارها – چه به‌عنوان خریدار و چه به‌عنوان فروشنده-در نظر گرفته شود؛
ب) تمام یا بخشی از هزینه‌های مبادله فناوری توسط وزارت دفاع و پش ن م به‌عنوان متولی اصلی اکتساب فناوریهای دفاعی تقبل گردد؛
ج) وزارت دفاع و پش ن م رأساً یا از طریق موسسۀ آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی نسبت به راه‌اندازی فنبازارهای دفاعی اقدام نموده و بهبود سازوکارهای داخلی آن‌ها را مورد توجّه جدی قرار دهد؛
د) برای پیادهسازی الگوی فنبازار دفاعی؛ گفتمان‌سازی صورت پذیرد؛
ه) جانمایی الگوی فنبازار در نظام نوآوری دفاعی و به‌عنوان یکی از شاخص های تحقق نظام نوآوری میزان مبادلات فناوری تلقی بشود.
۲-۹-۵٫ پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی
با توجه به فعالیت‌های صورت گرفته در این تحقیق و نتایج حاصل از آن‌ها پیشنهاد می‌شود:
موانع دانشی و فرهنگی مبادلات فناوری دفاعی
چالش‌های نهادی در توسعه فنبازار دفاعی
فنبازار در اقتصاد نفع پایه دفاعی(نوآوری،فناوری، علم)
فنبازار دفاعی ملی و بین‌المللی
۳-۹-۵٫ محدودیتها
ارائه اطلاعات در موضوعات مختلف داخلی حوزه دفاعی دلیل درآمیخته بودن با اطلاعات امنیتی معمولاً با کندیها و سختیهای روبرو است که این تحقیق نیز از آن استثناء نبود.
یکی از محدودیتهای که پیش از این به آن اشاره گردیده است، کمبود مطالعات متعدد در زمینه فنبازار دفاعی بود. البته با اصطلاحات نزدیک به فنبازار؛ نظیر سازمان‌های میانجی اطلاعات بیشتری یافت شد
۴-۹-۵٫ نوآوریهای تحقیق
از آنجا که نهادهای میانجی فناوریو بالاخص فنبازار در نظام جامع اکتساب دفاعی نقش مهمی را ایفا مینمایند، تاکنون الگویی برای استقرار و اثر بخشی این نوع نهاد تدوین نگردیده است. در این تحقیق الگوی موفقیت فن بازار دفاعی به عنوان نوآوری تحقیق خلاء آن را پر مینماید
پیوست اول: پرسش‌نامه
بسمه‌تعالی
صاحب‌نظر گرامی
پرسش‌نامه پیوست به منظور بررسی عوامل مؤثر در موفقیت یا شکست فنبازارهای دفاعی کشور تهیه‌شده است. منظور از فنبازار دفاعی، محیط و سازوکاری برای مبادله فناوری بین نهادهای دفاعی کشور است. به عبارت دیگر، فنبازار دفاعی بستری برای خریدوفروش فناوری توسط صنایع و سازمان‌های دفاعی کشور میباشد. با توجه به اینکه تاکنون چند فنبازار دفاعی در کشور برگزار شده است، انعکاس تجربیات و نظرات ارزشمند جنابعالی می‌تواند راهگشای اقدامات بعدی در این زمینه باشد. از این رو، خواهشمند است با پاسخ دقیق و مسئولانه به سؤالات، محقق را مساعدت فرمایید. پیشاپیش از همکاری صمیمانه جنابعالی قدردانی می کند.
-
- مشخصات پاسخ‌دهنده:
سابقه کاری:
کمتر از ۱۰ سال ۱۱ تا ۲۰ سال ۲۱ سال و بالاتر
