۲۰

۲۵۵۶۵۳

۳۵۶۰۷۹

۳۷۹۷۵۰

۳۳۴۸۶۷

۳۴۰۸۶۱

۳٫۳۷

۰٫۶۵

۱٫۲۵-

۰٫۳۶

۲۱

-

۱۸۸۸۹۰

۲۱۶۹۷۰

۱۵۷۹۳۹

۱۶۲۶۸۱

-

۱٫۴

۳٫۱۳-

۰٫۵۹

۲۲

۳۱۱۶۲

۵۶۰۲۰

۶۷۲۳۰

۱۰۵۶۶۱

۱۲۸۹۵۸

۶

۱٫۸۴

۴٫۶۲

۴٫۰۷

مأخذ: صفاری زاده، ۱۳۹۱: ۹۵
۳-۲- سابقه تاریخی و نحوه شکل گیری منطقه ۱۸
هسته اولیه منطقه ۱۸، روستایی به نام “یافت آباد” بوده که با مهاجرت روزافزون، توسعه و رشد یافته است. این منطقه از سال ۱۳۵۹ در اثر توسعه کالبدی شهر تهران به صورت یک منطقه مستقل، از مناطق مرکزی شهر تهران جدا گردید و موجودیت یافت. هسته های اصلی و اولیه سکونتی این منطقه شامل چندین محله شهری همچون تولیددارو، فردوس و هفده شهریور بوده است. در سال های بعد و در اثر توسعه شریان های اصلی منطقه، همچون بلوارهای معلم و الغدیر، به تعداد محلات منطقه افزوده شده است.
روستاهای این منطقه همچون روستاهای یافت آباد، شادآباد و سعید آباد قبل از انقلاب، جزء روستاهای آباد و پرجمعیت حاشیه شهر تهران به حساب می آمدند، که بعد از سال ۱۳۵۹ و با تعیین مرزهای محدوده منطقه ۱۸ شهرداری تهران، هویتی شهری یافتند.
در سرشماری نفوس سال ۱۳۱۱، شهر تهران دارای حصاری هشت ضلعی بوده که در ادامه درونی این حصار مسیرهایی به سمت جنوب غرب وجود داشته که در واقع امکان ارتباط تهران را با استان مرکزی و جنوب کشور فراهم می ساخته است. این مسیر از گذشته به عنوان جاده ساوه راه ارتباطی مهمترین نقطه سکونتگاهی در استان مرکزی فعلی بوده و به عنوان یکی از عناصر اصلی استخوان بندی منطقه ۱۸ در گسترش شعاعی دوره های بعد بشمار می رود. در سمت راست آن با فاصله کمی از جاده، روستای یافت آباد در نزدیکی مسیل کن قرار دارد. با تخریب باروی ناصری در دوره رضاشاه و قانون توسعه معابر که در سال ۱۳۱۲ به تصویب رسیده، موجب تغییراتی در درون شهر گردید و ارتباط منطقه ۱۸ از طریق خیابان امین الملک تا میدان قزوین و از آنجا به بازار و سایر نقاط اقتصادی تهران تسهیل گردید. متعاقب آن در سال ۱۳۱۳ راه آهن جنوب به شمال به موازات جاده ساوه به سمت تهران ادامه مسیر داده و با دور زدن فرودگاه قلعه مرغی در میدان راه آهن به ایستگاه راه آهن منتهی می شود وجود راه های ارتباطی (راه آهن و جاده های موجود) در کنار محدودیت های توسعه تهران، با کشش به استقرار در کنار آن ها توسعه شعاعی را تقویت می کند.
بررسی زمان احداث صنایع و مراکز تولیدی و خدمات حمل و نقل در منطقه، چگونگی توسعه صنعتی منطقه جنوب غرب را روشن می سازد. مطالعه عکس هوایی سال ۱۳۳۵ تهران نیز نشان از برنامه ریزی های توسعه صنعتی و تفکیک باغات در بیرون از پیکره تهران آن روز است. در فاصله سال های ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۰ استقرار صنایع در منطقه باعث جذب جمعیت جویای کار و مهاجرین بعد از اصلاحات ارضی از تمام نقاط کشور می باشد. بررسی نقشه گسترش ادواری شهر تهران و انطباق آن با محدوده فعلی منطقه ۱۸ نشان می دهد که در دوره مذکور قسمتی از بافت، واقع در ضلع غربی بزرگراه آیت الله سعیدی و به عبارتی حد شرقی محدوده فعلی شکل گرفته که عمدتاً کاربری صنعتی یا حمل و نقل داشته و دارد (۵۴ هکتار). همزمان با این قسمت بخشی از ده یافت آباد نیز جدای از بافت شهری تهران به شکل روستایی در حاشیه جنوب غربی شروع به رشد کرد که قطعاً وابستگی های اقتصادی به تهران می توانست سبب آن باشد. عملکرد بافت شکل گرفته و پیوسته شهری از منطقه ۱۸ در این دوره با توجه به کاربری های مستقر در وضع موجود حاکی از صنعتی بودن عملکرد اصلی منطقه است و روستای یافت آباد در درون اراضی کشاورزی، سکونتگاه کشاورزان، و کارگران کوره های آجرپزی مستقر در منطقه است (۷ هکتار). شواهد حاکی از آن است که در شکل گیری ساختار شهری منطقه ۱۸ راه آهن تهران-تبریز و تهران-اهواز نقش اساسی داشته است. جاده ساوه نیز به عنوان یکی از عناصر اصلی استخوان بندی منطقه ۱۸ به شمار می رود. مناطق توسعه دوره ۴۵-۱۳۳۵ در بخش شرقی عمدتاً مسکونی است و در بخش شمالی که شمال مسیر راه آهن تهران-تبریز را در بر می گیرد، توسعه کاملاً صنعتی بوده است. همچنین رشد و توسعه ده یافت آباد در جنوب غربی تهران از دیگر عوامل شکل گیری این منطقه می باشد (بررسی مسائل توسعه شهری منطقه ۱۸ ،فصل دوم، ۱۳۸۲: ۷-۱). منطقه ۱۸ در پهنه ای محدود از شمال و شرق با عرصه های گسترده ای چون فرودگاه مهرآباد و پادگان قلعه مرغی واقع است. لذا از طرف ساکنین آن روز تهران برای سکونت به سختی انتخاب می شد. اما از طرف طبقه جدید اقتصادی کشور که در تهران شروع به شکل گیری کرده است برای کاربری های صنعتی و خدماتی، از قبیل حمل و نقل انتخاب شده است (نگاهی به تاریخچه منطقه ۱۸ شهر تهران، ۱۳۹۲: ۸۵).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

پس از تهیه و تصویب طرح ساماندهی در سال ۱۳۷۰، بی توجهی به این طرح در سطح کلان شهر تهران و نیز منطقه ۱۸ باعث گردید که در مرکز این منطقه و در سطحی که برای ایجاد خدمات فرامنطقه ای در سطح ساماندهی پیش بینی شده بود؛ اقدام به احداث بازار آهن با عملکرد فرامنطقه ای بشود که خود یکی از مشکلات فعلی منطقه محسوب می گردد.
بخش وسیعی از اراضی این منطقه (حدود ۷۴۵ هکتار) به کمربند سبز تهران اختصاص یافته که در مجاورت محدوده ۲۵ ساله قرار گرفته است. وجود این اراضی در محدوده قانونی منطقه و عدم تملک یا احیای کامل آن توسط شهرداری منطقه که بعضاً ساخت و سازهایی نیز در آن صورت گرفته، از عوامل گسستگی و عدم انسجام منطقه محسوب می گردد (گزارش الگوی توسعه منطقه ۱۸، ۱۳۸۴: ۱).
۳-۳- موقعیت منطقه ۱۸ در شهر تهران
منطقه ۱۸ یکی از مناطق حاشیه ای تهران است و به همین لحاظ بخش بزرگی از حریم شهر تهران در محدوده این منطقه قرار گرفته است (بررسی مسائل توسعه شهری منطقه ۱۸، فصل دهم، ۱۳۸۲: ۱). این منطقه در منتهی الیه جنوب غربی شهر تهران از شمال به خیابان آذری (۴۵ متری زرند) و بزرگراه فتح (مناطق ۹ و ۲۱) ؛ از جنوب به چهاردانگه و شهرستان اسلامشهر؛ از شرق به بزرگراه آیت ا… سعیدی (مناطق ۱۷ و ۱۹) و از غرب به شهریار، شهر قدس و کرج محدود می شود (سالنامه آماری شهر تهران، ۱۳۹۰: ۴۲).
نقشه ۳-۱- موقعیت جغرافیایی منطقه ۱۸
شکل ۳-۱- تصویر ماهواره ای منطقه ۱۸