۲-۱۵ مدل مفهومی تحقیق
فصل سوم: روش تحقیق
۳-۱ مقدمه
در این، فصل به بیان روش تحقیق، مشخصات و ویژگیهای جامعه مورد بررسی، شرایط انتخاب افراد مورد مطالعه، روش نمونه‌گیری، مشخصه های آماری آزمودنی‌ها،،ابزار اندازه‌گیری، اعتبار و روایی ابزار پژوهش، متغیرها، روش جمع آوری و شیوه تجزیه و تحلیل داده‌ها پرداخته شده است.
۳-۲ روش پژوهش
این پژوهش از نوع تحقیقات مقطعی و تحلیلی است و روشی که در این پژوهش جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها مورد استفاده قرار گرفته آزمون t مستقل و همبستگی و ضریب بیرسون است.
۳-۳ جامعه آماری
کلیه بیماران مزمن روانی ای هستند که بیماران آنها بر اساس نظر روانپزشک و بر اساس معیارهای تشخیصی DSM5 تشخیص بیماری اسکیزوفرنیا یا اختلال دو قطبی گرفته اند طی زمستان سال ۱۳۹۳ به مرکز آموزشی – درمانی روانپزشکی رازی تهران مراجعه نموده و در این مرکز روانپزشکی بستری بوده اند.
۳-۴ نمونه
از میان مراقبان این بیماران کلیه افرادی که شرایط انتخاب را داشتند مورد مطالعه قرار گرفتند.
شرایط انتخاب:
۱- دارا بودن ملاکهای DSM 5 (برای تشخیص بیماری اسکیزوفرنیای مزمن یا اختلال دوقطبی مزمن)
۲- حداقل سن مراقب ۲۰ سال و حداکثر ۷۵ سال باشد.
۳- سپری شدن حداقل ۲ سال از شروع بیماری
۴- مراقب بیماری جسمانی – عضوی نداشته باشد.
۵- مراقب وابستگی به مواد روانگردان نداشته باشد.
۶- مراقب فقط از یک بیمار روانی مزمن مراقبت نماید.
۳-۵ روش نمونه گیری
از روش نمونه گیری منظم به علت در دسترس بودن جمعیت جامعه استفاده شده است و از تمامی مراقبین در مورد پر کردن پرسشنامه رضایت اخذ می‌گردد.
۳-۶ حجم نمونه
۱۰۰ نفر انتخاب می‌گردد که شامل ۵۰ نفر مراقب بیمار اسکیزوفرنیک مزمن و ۵۰ نفر مراقب بیمار دوقطبی مزمن مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. دو گروه از نظر متغیرهای سن، جنس، طول مدت بیماری، داشتن مراقب بطور فردی یا گروهی با هم همتا گردیده اند.
۳-۷ ابزارهای اندازه گیری
به منظور سنجش میزان فشار (Burden) و بررسی شیوه های مقابله ای به کار گرفته شده توسط مراقبان دو گروه بیمار اسیزوفرنیک مزمن و دوقطبی مزمن در این پژوهش از ابزارهایی که به شرح زیر می‌باشد استفاده می‌گردد:
۳-۷-۱ پرسشنامه مربوط به مشخصات فردی مراقب اصلی بیمار
این پرسشنامه به مشخصات مراقب بیمار شامل سن، جنس، وضعیت اشتغال، تحصیلات، وضعیت تأهل، سابقه بیماری جسمی و روانی، نسبت خانوادگی با بیمار، ساعات در کنار بیمار، میزان ساعت صرف کرده برای بیمار، میزان سالهای زندگی در کنار بیمار، میزان ارتباطات اجتماعی با نزدیکان، منابع اجتماعی در دسترس خانواده، متوسط هزینه خانوار در ماه و شرکت داشتن در برنامه اموزشی مرتبط با بیمار می‌باشد.
۳-۷-۲ مقیاس فشار مراقب یا خانواده (FBIS)
این پرسشنامه توسط پایی و کاپور[۱۶۳] (۱۹۸۱) که به صورت مصاحبه ای نیمه ساختار یافته تکمیل می‌شود. این پرسشنامه ابعاد فشار مراقبان را در دو بعد عینی و ذهنی بررسی می‌کند.این پرسشنامه شامل ۲۴ ماده و در مجموع ۶ طبقه است که هر کدام سه گزینه اصلا=۰،کم=۱ و زیاد=۲ دارد و در مقیاس ۰-۲ ابعاد مختلف را ارزیابی می‌کند. سه طبقه اول معرف فشار عینی و سه طبقه دوم معرف فشار ذهنی می‌باشند.
خرده مقیاس‌های آزمون بوده و موارد زیر را شامل می‌شود:
-
- فشار اقتصادی(در ۱۲ ماه گذشته،شامل ۶ سوال)
-
- اختلال در فعالیت (۱ ماه گذشته، مل شامل ۵ سوال)
-
- اختلال در استراحت و رفاه خانواده(شامل ۴ سوال)
-
- اختلال در روابط خانواده(شامل ۵ سوال)
-
- تاثیر بر سلامت جسمی اعضای خانواده(شامل ۲ سوال)
-
- تاثیر بر سلامت روانی اعضای خانواده. (شامل ۲ سوال)
۳-۷-۲-۱ نمره گذاری
هر سوال دارای سه گزینه بوده و از صفر تا دو نمره گذاری می‌شود.حداکثر نمره در این مقیاس ۴۸ و حداقل صفر می‌باشد.هر چه نمره کسب شده بالاتر باشد میزان بار یا فشار بیشتری را بر خانواده نشان می‌دهد.بر اساس نمرات این مقیاس تقسیم بندی خانواده در سه طبقۀ بار کم (۱۶-۰)، بار متوسط (۳۲-۱۷)، و بار شدید (۴۸-۳۲) به دست می‌آید (اردشیرزاده،۱۳۸۳).
در ایران توسط ملکوتی و همکاران (۱۳۷۶) ترجمه و به کار گرفته شده است.
۳-۷-۳ چک لیست مهارتهای مقابله ای (COPE)
این پرسشنامه ابزاری چند بعدی است که شیوه های پاسخدهی افراد به استرس را بررسی می‌کند و توسط کارور، اسکیر و وینتراب[۱۶۴] (۱۹۸۹) تهیه گردیده است و به وسیله ذوالفقاری، محمدخانی و ابراهیمی (۱۳۷۱) ترجمه و با توجه به فرهنگ ایرانی مورد تجدید نظر قرار گرفته است. از آنجایی که فهرست حاوی کلیه رفتارهای مقابله ای نبوده، مقیاس هایی که در مطالعه آیستاین و مایر (۱۹۸۹) بررسی شده بودند، نیز به آن اضافه شده است.
۳-۷-۴ ابعاد مختلف چک لیست مهارتهای مقابله ای
این چک لیست حاوی ۷۲ ماده و ۱۸ طبقه است که هر طبقه از چهار گزینه تشکیل شده است. بعلاوه مطابق زیربنای نظری آزمون، این فهرست شامل ۳ مقوله کلی است که عبارتند از :
۳-۷-۴-۱ مقابله متمرکز بر مسأله
۵ مقیاس مفهومی به سنجش مقابله متمرکز بر حل مسأله اختصاص دارد که شامل طبقات زیر می‌باشد:
- مقابله فعال
