آن چه مسلّم است سعدی در حلب ازدواج کرده، امّا درباره ی ادامه ی زندگی و زمان سکونت او نمی توان سخن گفت.
۳-۲-۷- طایفه ی سعدی
شیخ شیراز در غزلی از غیرتمندی خود یاد می نماید و این مسئله را شگفت نمی داند و اعتقاد دارد که از سعد غیور، غیرتمندی عجیب نیست. گویا سعدی اعتقاد دارد که از طایفه ی سعد، صحابی مشهور پیامبر است.

سختم آید که به هر دیده تو را می نگرند سعدیا! غیرتت آمد نه عجب سعد غیور(همان،۴۳۲)
۳-۳- آثار سعدی
آثار سعدی به دو دسته ی منظوم و منثور تقسیم می شوند. هر کدام از آن ها زیبایی خاص خود را دارند . گلستان زیباترین اثر منثور شیخ ، نیز به اشعار عربی و فارسی آمیخته است. در واقع می توان گفت آثار سعدی، گنجینه ای از دانش و معارف گوناگون است که شیخ آن را چون زنبور عسل گرد آورده است .
۳-۳-۱- گلستان سعدی
می توان گفت، آن چه سبب زیبایی گلستان شده است نه تنها موضوع و محتوای آن، بلکه زیبایی کلام، تناسب جملات و عبارات، نثر آهنگین، اختصار و ایجاز مناسب و سادگی آن است، دیباچه ی زیبا ی گلستان از دیباچه های نادر، در ادبیّات فارسی است و می توان آن را از زیباترین دیباچه های تاریخ ادب فارسی نامید زیرا از همه ی زیبایی های ادبی بهره مند است.
۳-۳-۱-۱- نام گذاری کتاب توسط سعدی
نام کتاب گلستان در مقدمّه آمده است و بدون شک، این نام را سعدی برای کتاب، انتخاب کرده است. در دیباچه ی کتاب می خوانیم: ((گفتم برای نزهت ناظران و فسحت حاضران کتاب گلستان توانم تصنیف کردن.)) (سعدی ،۱۳۸۴ ، ۱۲)
و نیز آمده است که:
به چه کار آیدت زگل طبقی از گلستان من ببر ورقی (همان ،۱۲)
امید هست که روی ملال در نکشد از این سخن که گلستان نه جای دلتنگی است
(همان ، ۱۲)
در پایان کتاب نیز نام آن ذکر شده است.
((تمام شد کتاب گلستان ولله المستعان به توفیق باری عزّ اسمه در این جمله.)) (همان،۱۴۷)
۳-۳-۱-۲- علّت تألیف گلستان
علّت تألیف گلستان، در دیباچه ی کتاب بیان شده است. می توان گفت سعدی در تألیف گلستان، شناسنامه ی کتاب را تدوین کرد. در زمینه ی تألیف کتاب گفته است:
((یک شب تأمل ایّام گذشته می کردم و بر عمر تلف کرده تأسف می خوردم و سنگ سراچه ی دل به الماس آب دیده می سفتم و این بیت ها مناسب حال خود می گفتم:
هر دم از عمر می رود نفسی چون نگه می کنم نماند بسی))(همان، ۱۰)
سعدی از گذر بیهوده ی عمر، احساس زیان می کند و تصمیم می گیرد که گوشه نشینی اختیار کند. او در مقدّمه ی گلستان گفته است:((مصلحت چنان دیدم، که در عزلت نشیمن نشینم و دامن صحبت فراهم چینم و دفتر از گفت های پریشان بشویم و، من بعد، پریشان نگویم.)) (همان ،۱۱)
یکی از دوستان قدیم نزد سعدی می آید، امّا سعدی از سخن گفتن با او خود داری می کند تا جایی که دوست می گوید:
((خلاف راه صواب است و نقض رأی اولی الباب. ذوالفقار علی در نیام و زبان سعدی در کام.)) (سعدی،۱۳۸۴، ۱۱)
سعدی با دوست خود، شب در بوستانی می آرمد و صبح دوستش از بوستان مقداری گل می چیند، تا هدیه ای برای دوستان ببرد، امّا در ذهن سعدی زمینه ی نوشتن گلستان فراهم می شود و تصمیم می گیرد که شروع به نوشتن گلستان کند. شیخ اجل گفته است: (( گفتم برای نزهت ناظران و فسحت حاضران کتاب گلستان توانم تصنیف کردن، که باد خزان را بر ورق او دست تطاول نباشد.)) (همان،۱۲)
۳-۳-۱-۳- نام گذاری باب ها توسط سعدی
در دیباچه ی گلستان می خوانیم، ((امعان نظر در ترتیب کتاب و تهذیب ابواب، ایجاز سخن مصلحت دید، تا بر این روضه ی غنا و حدیقه ی علیا، چون بهشت ، هشت باب اتّفاق افتاد، از آن مختصر آمد، تا به ملال نینجامد:
باب اول : در سیرت پادشاهان باب دوم : در اخلاق درویشان
باب سوم : در فضیلت قناعت باب چهارم : در فواید خاموشی
باب پنجم : در عشق جوانی باب ششم : در ضعف و پیری
باب هفتم : در تأثیر تربیت باب هشتم : در آداب صحبت ))(همان، ۱۴)
چنان چه پیدا است، نام باب ها و تقسیم بندی کتاب، توسط سعدی صورت گرفته، این تقسیم بندی در کلیّه ی چاپ های مختلف گلستان، رعایت شده است.
۳-۳-۱-۴- سال تألیف گلستان
بنابر اعلام صریح حضرت سعدی، نگارش کتاب در سال ۶۵۶ هجری شروع و در همان سال نیز به پایان رسید.
((فصلی در همان روز اتّفاق بیاض افتاد، در حسن معاشرت و آداب محاورت،… فی الجمله هنوز از گل بستان بقیّتی موجود بود که کتاب گلستان تمام شد.)) (سعدی،۱۳۸۴ ،۱۲)
در این مدّت که ما را وقت خوش بود ز هجرت شش صد و پنجاه و شش بود
(همان ، ۱۴ )
۳-۳-۱-۵- هدف از تألیف کتاب
هدف از تألیف کتاب گلستان، پند و اندرز است. مخاطبین نصیحت سعدی، همه ی اقشار جامعه از شاهزاده ی سلغری تا روستایی محروم از مواهب زندگی هستند.
مراد ما نصیحت بود و گفتیم حوالت با خدا کردیم و رفتیم (همان، ۱۴ )
در حکایت دوم از باب هفتم می گوید:
وقتی افتاد فتنه ای در شام هر کس از گوشه ای فرا رفتند
روستازادگان دانشمند به وزیری پادشا رفتند
پسران وزیر ناقص عقل به گدایی به روستا رفتند (همان ، ۱۱۱ )
با بیان سه بیت به صورتی بسیار ساده، ارزش علم آموزی را بیان می کند تا هر کس با هر مقامی به کسب علم بپردازد.
۳-۳-۱-۶- عدم استفاده از شعر گذشتگان