اهمیت و ضرورت تحقیق
آموزش عالی هر جامعه ای نمی تواند جدا از فرهنگ و سابقه تمدنی ومکتب و سنت علمی آن باشد و به رشد هم برسد . دانشگاه باید جهان بینی و قالب های فکری جامعه را درک کرده در برقراری ارتباط و سازگاری با آن بکوشد . نظام آموزشی دانشگاهی هر جامعه در ارتباط تنگاتنگ با حوزه فرهنگی و تمدنی آن جامعه قرار دارد. بنابرین یک دلیل برای اهمیت موضوع این است که به دانشگاه بر اساس مبانی فکری و اعتقادی اسلام و حوزه فرهنگ و تمدنی ایران نگاه می شود .
دلیل دوم این است که به طور قطع بحث اندیشه ورزی و خرد ورزی علمی ، از مباحث حیاتی امروز ماست . با پیروزی انقلاب اسلامی در انتظار یک رویش جدید در عرصه علم و فن آوری بودیم ، اما متأسفانه به دلایلی هر چه از ابتدای انقلاب بیشتر فاصله می گیریم ، از آن حال و هوا دورتر می‌شویم . امروز شاهد تبلیغ اشاعه و تقویت تصویری از علم و فن آوری در کشور هستیم که حتی در خود غرب هم این تصویر ، متروک و منسوخ شده است . نگاه غربی دپوزیتویستی به علم . بر دانشگاه های ما حاکم شده و متأسفانه شاهدیم که به دلیل غفلت از مبانی متافیزیکی پوزیتیویسم ، نوعی اثبات گرایی کور بر دانشگاه ها حاکم است . و به علت در جا زدن و مصرفی بودن ما در علم، نگاه تقلیدی و بی توجهی به مبانی متافیزیکی علم و فقدان پیوند بین دانش نظری ودانش علمی است .
پس بنابرین دلیل سوم اهمیت موضوع توجه به دانش بومی متناسب یا نیازهای اجتماعی و فرهنگی است . ما در دوران شکوفایی تمدن اسلامی در ایران ، اول اینکه شاهد معرفتی هماهنگ تر بودی ، دوم پیوند دانش نظری و عملی محکم تر بود و دانشمند ما آن چنان که می زیست به خرد ورزی می کرد و آن چنان که خرد ورزی علمی می کرد ، زندگی می کرد . چه بسا که هم اکنون این پیوند در غرب بیشتر از کشورهاست . دانشمند غربی با خرد ورزی علمی خود که ریشه در نیازهای جامعه ای دارد . زندگی می‌کنند اما ما از زندگی او تقلید می‌کنیم . با توجه ماهیت نیازهای بشری به طور قطع نیازهای انسانی غربی با انسان شرقی در بسیاری از جهات با یکدیگر متفاوت است . مقایسه کشور با غرب ، حتی در رویکرد پوزیتیوستی و تکامل گرا به لحاظ منطقی نیز درست نیست .
نباید نتیجه فعلی توسعه یافتگی غرب را پیش شرط دست یابی به توسعه در شرق و جهان سوم تعریف کرد که در اینجا دلیل چهارم اهمیت موضوع نمایان می شود که بر اساس الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت که مقام معظم رهبری فرموده اند این تحقیق در صدد است که مبانی نظام دانشگاهی جدید متناسب با این الگو معرفی کند . رهبر انقلاب اسلامی ابعاد الگو اسلامی و ایرانی پیشرفت « فکر، علم ، زندگی و معنویت» معرفی کردند که بر اساس آن کلیدی ترین نهادی که در هر چهار عرصه نقش اصلی می‌تواند داشته باشد دانشگاه می‌باشد که این تحقیق در جها تحقق آن است . (خامنه ای ، ۱۳۸۹) .
دلیل پنجم این است که در سند چشم انداز بیست ساله نظام ، نقشه جامع علمی کشور و دیگر اسناد ملی آمده است که مراکز علمی و فناوری ، دانشگاهی کشور می بایست متناسب با حاکمیت جهان بینی توحیدی و اسلامی و بر اساس تاریخ و فرهنگ و نیازها و اولویت های کشور ایران باشد که تا به حال تحقیقی در این زمینه صورت نگرفته و حرکتی درخور برای رسیدن به اهداف این اسناد دیده نمی شود ، بنابرین این تحقیق می‌تواند حرکتی نوین در جهت آن اهداف باشد .
اهداف تحقیق:
هدف کلی تحقیق شناخت مؤلفه های اصلی دانشگاه اسلامی –ایرانی وطراحی الگوی مطلوب برای آن هدف های جزئی این تحقیق به قرار زیر می‌باشند:
۱) شناخت رسالتهای دانشگاه اسلامی -ایرانی
۲) شناخت ویژگی‌های استادو دانشجودر دانشگاه اسلامی – ایرانی
۳) شناخت جهت گیری و ویژگی‌های برنامه درسی دانشگاه اسلامی – ایرانی
۴) شناخت ویژگی‌های مدیریت و رهبری دانشگاه اسلامی – ایرانی
۵) ارائه الگویی جهت طراحی دانشگاه اسلامی – ایرانی
سؤال های پژوهش
سوال اصلی تحقیق این است که مؤلفه های اصلی دانشگاه اسلامی –ایرانی و الگوی مطلوب برای آن کدام است؟
۱) رسالتهای دانشگاه اسلامی – ایرانی کدامند ؟
۲) ویژگی‌های استادو دانشجوی دانشگاه اسلامی – ایرانی کدامند ؟
۳) جهت گیری و ویژگی‌های برنامه درسی دانشگاه اسلامی – ایرانی کدامند؟
۴) ویژگی‌های مدیریت و رهبری در دانشگاه اسلامی – ایرانی کدامند ؟
۵) چه الگویی را می توان جهت طراحی دانشگاه اسلامی – ایرانی به کار برد ؟
تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی طرح:
الگو:
دستیابی به اهداف موردانتظار در یک سازمان و در نگاهی کلانتر در یک جامعه ، بدون در اختیار داشتن الگو و مدلی جامع ، میسر و ممکن نخواهد بود . از این رو مدیران در سازمان‌ها ، به تدوین چشم انداز ، بیانیه مأموریت و پیرو آن ، به تدوین راهبرد اقدام می‌نمایند. اما علی رغم آن که بسیاری از سازمان ها در محیط های نسبتاً مشابه به فعالیت می پردازند ، اما مشاهده می شود که راهبردها به دلیل متفاوت بودن چشم اندازهای سازمانی ، کاملاً متفاوت است . این موضوع در خصوص کشورها و جوامع نیز صادق است . بدین معنا که کشورها و جوامع علی رغم برخورداری از برخی شباهتها ، در پارهای از عوامل و زمینه ها ، کاملاً متفاوت از یکدیگر می بشند که این موارد در شکل ۱-۱ نشان داده شده است .
همان طور که در شکل۱- ۱ مشاهده می شود ، به دلیل تفاوت در شرایط ناریخی ، طبیعی ، جغرافیایی ، مکان و زمانی ، جغرافیای سیاسی و شرایط انسانی و فرهنگ ، الگوها و مدل های مورد استفاده کشورها متفاوت از یکدیگر می‌باشند . ( خامنه ای ۱۳۸۹ : ۷۶۲۶ ) .
الگو یک چهار چوب مفهومی است که به ما کمک می‌کند بتوانیم پدیده‌های دیگر را بهتر درک کنیم.الگوها به سان عامل کمکی در ساختن نظریه نقش مهمی دارند.الگوها به نظریه پردازان کمک می‌کنند تا دریابند که نظریه آن ها چگونه شکل می‌گیرد.الگوها شکلهای مختلفی دارند که الگوهای فیزیکی،ریاضی،زبان شناسی،و گرافیکی از آن جمله اند(بازرگان،۱۳۷۶،ص۱۷۸). الگو بازنمود یک نظریه است.به عبارت دیگر الگو نماینده و ارائه کننده جنبه ها ومنظرهای گوناگون نظریه قلمداد می شود.الگو به درک مطلب و نظریه سازی کمک می‌کند و در سازماندهی مقرون به صرفه و تبیین مقادیر کلان داده ها مفید واقع می‌شوند(ارنشتاین و هانکینز،ترجمه احقر،ص ۱۳۸۴) الگو ماهیت و عصاره دانش ،اندیشه و دیدگاه یک متخصّص است که به طور واضح و مختصر بیان شده است (بولا،۱۳۷۵ص۲۷).دوچ (deutsch)(1952 ص۳۵۷)الگو را ساختاری از نمادها و قواعدی تعریف می‌کند که باید مجموعه ای از عناصر مرتبط را در ساختار یا فرایندی موجود کنار هم جای دهد. والاس (Wallace) ( 1994 ص۱) الگوپردازی را روند توسعه و انتزاع واقعیت ،یعنی الگو می‌داند.
الگو به تصویری ساده از موقعیتی پیچیده گفته می شود . بنابرین می توان از موقعیتی پیچیده تصاویر (الگوهای) متفاوتی تهیه کرد . علت تهیه الگوهای متفاوت از موقعیتی واحد ( که این خود محدودیت هر الگو را نشان می‌دهد ) کل بودن موقعیتی که از آن الگو ساخته می شود و نگرش جزئی انسان به آن است : هر کس از زاویه دانش و تجربه خود به شناخت حقیقت مبادرت می ورزد و تلاش می‌کند تا گوشه ای از آن را شناسایی کند . این شناسایی با ساده سازی واقعیت های ، پیچیده عملی می شود (یمنی ، ۱۳۸۲ ، ص ۱۲۱ )
الگو سازی :
