چکیده

 

   امروزه افزایش تصاعدی تعداد انتشارات و تولیدات علمی، نیاز به استفاده از ابزارها و سنجه‌های گوناگون به منظور سنجش و ارزیابی آنها را دو چندان کرده است. وجود ابزارهای مناسب ارزیابی تولیدات علمی به برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری‌های سیاست‌گذارانه کمک بسیاری می­ کند. با توجه به اهمیت این موضوع، هدف از این پژوهش شناسایی و اعتبارسنجی معیارهای و شاخص­های ارزیابی کیفیت و نفوذ تولیدات علمی در حوزه دانش هسته­ای ایران است. پژوهش حاضر از نوع پژوهش­های علم­سنجی است که با بهره گرفتن از روش تحقیق ترکیبی شامل روش­های کیفی و ارزیابانه به انجام رسیده است. جامعه آماری این تحقیق شامل دو بخش محققین حوزه شاخص­گذاری به منظور تعیین و ارزش­گذاری شاخص ارائه شده در این پژوهش و مقالات ایرانی نمایه شده در پایگاه وب آو ساینس در طی سال­های 2007-2011 در حوزه­ دانش هسته­ای است.  به منظور ارزیابی روایی و پایایی پرسشنامه بترتیب ازمقیاس سنجش لیکرت و آلفای کرونباخ استفاده شده است.یافته­ های پژوهش با بهره گرفتن از آمار توصیفی (فراوانی و میانگین) و آزمون استنباطی (همبستگی پیرسون) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و از نرم‌افزارهای اکسل و اس‌پی‌اس‌اس به منظور رسم نمودارها و سنجش همبستگی در این خصوص استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که از 31 شاخص­های ارائه شده­ی در این  پژوهش، از نظر صاحب­نظران 27 شاخص قابلیت استفاده برای ارزیابی مقالات علمی رادارا هستندو همچنین در طی سال‌های 2007 تا 2011،  تعداد مقالات حوزه دانش هسته­ای ایران افزایش یافته است. با توجه به یافته‌های این پژوهش می‌توان چنین بیان کرد که بین دو شاخص کیفیت و نفوذ مقالات حوزه دانش هسته­ای ایران رابطه‌ی معنادار وجود ندارد و همچنین معیارهای مورد استفاده برای ارزیابی ظاهری مقالات حوزه دانش هسته­ای معیارهای ناکارآمدیبه شمار می­روند.

 

کلید واژه‌ها: شاخص‌ کیفیت، شاخص نفوذ، معیارهای ارزیابی ظاهری، ارزیابی تولیدات علمی، دانش هسته­ای، ایران.

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                               صفحه                    

 

کیده ت‌

 

فهرست مطالب 4

 

 فهرست جدول‌ها 9

 

فهرست تصاویر و نمودارها 11

 

فصل اول(کلیات پژوهش) 12

 

1-1. مقدمه 13

 

1-2. بیان مسئله 15

 

1-3. اهداف پژوهش 17

 

1-3-1.هدف کلی 17

 

1-3-2. اهدف فرعی 17

 

1-۴. پرسشهای پژوهش 18

 

1-4-1.پرسش اصلی 18

 

1-4-2.پرسشهای فرعی 18

 

۱-۵. فرضیه تحقیق 19

 

1-6. اهمیت و ضرورت پژوهش 19

 

1-6-1. اهمیت نظری 19

 

1-6-2. اهمیت عملی 20

 

1-7. تعریف‌های عملیاتی متغیرهای پژوهش 21

 

1-8. نوآوری پژوهش 23

 

فصل دوم(مبانی نظری و پیشینه پژوهش) 24

 

2-1. مبانی نظری تحقیق 25

 

2-1-1.مقدمه 25

 

۲-1-2. مفهوم کیفیت 26

 

2-1-3. مفهوم کیفیت در مدیریت کیفیت 29

 

2-1-4. کیفیت در علمسنجی 31

 

2-1-5. مفهوم نفوذ 35

 

2-1-6.نفوذ اجتماعی و روانشناسی اجتماعی 36

 

2-1-7. نفوذ اطلاعاتی 41

 

2-1-8. نفوذ معادل قدرت 42

 

2-1-9. تعریفهای مختلف در مورد نفوذاجتماعی 46

 

2-1-11. نفوذ در علم سنجی 51

 

2-1-12. نتیجه گیری 55

 

2-1-13. معیارهای ارزیابی ظاهری 62

 

2-1-14. دانش هسته ای 68

 

2-1-14-1.مقدمه 68

 

2-1-14-2.مفهوم دانش هسته ای 68

 

2-1-14-3. تاریخچه دانش هسته ای 69

 

۲-2. پیشینه در داخل کشور 70

 

2-2-1. کیفیت 70

 

2-2-2. نفوذ 74

 

2-2-3. ارزیابی ظاهری مقالات علمی 74

 

۲-3. پیشینه در خارج از ایران 76

 

2-3-1. کیفیت 76

 

2-3-2. نفوذ 79

 

2-3-3. ارزیابی ظاهری 81

 

2-4. جمع بندی مطالعات گذشته 81

 

فصل سوم(روش پژوهش) 83

 

3-1. مقدمه 84

 

3-2. روش پژوهش 84

 

3-۳. جامعه پژوهش 86

 

3-4. ابزار گردآوری داده‌ها 86

 

3-5. مقایس سنجش لیکرت 87

 

3-6. روایی و پایایی 88

 

3-6-1. روایی یا اعتبار 88

 

3-6-2. پایایی یا اعتماد 88

 

3-7. روش جمع‌آوری داده‌ها 88

 

3-8. روش تجزیه و تحلیل داده‌ها 89

 

3-10. محدویتهای پژوهش 89

 

فصل چهارم(تجزیه و تحلیل یافته‌های پژوهش) 90

 

4-1. مقدمه 91

 

4-2. یافته‌های پژوهش 91

 

۴-3. تجزیه و تحلیل سوالات و فرضیه پژوهش 92

 

۴-3-1. شاخصهای ارزیابی کیفیت و نفوذ مقالات علمی 92

 

۴-3-2. سوالات فرعی پژوهش 95

 

۴-3-2-1. شاخصهای ارزیابی کیفیت مقالات علمی 95

 

۴-3-2-2 .شاخصهای ارزیابی نفوذ مقالات علمی 97

 

۴-3-2-3. وضعیت مقالات حوزه دانش هستهای ایران 100

 

۴-3-2-4. بررسی کیفیت مقالات حوزه دانش هستهای ایران 103

 

۴-3-2-5. بررسی نفوذ حوزه دانش هستهای ایران 105

 

۴-3-2-6.بررسی ساختار ظاهری مقالات دانش هستهای ایران 107

 

4-4. فرضیه تحقیق 122

 

فصل پنجم(بحث، نتیجه‌گیری و پیشنهاد‌ها) 125

 

5-1. مقدمه 126

 

5-2.بحث 126

 

5-3. تبیین سوالات و فرضیه پژوهش 127

 

5-3-1. پرسش اصلی پژوهش 127

 

5-3-2. پرسش فرعی اول 129

 

5-3-3. پرسش فرعی دوم 130

 

5-3-4. پرسش فرعی سوم 131

 

5-3-5. پرسش فرعی چهارم 132

 

5-3-6. پرسش فرعی پنجم 133

 

5-3-7. پرسش فرعی ششم 133

 

5-3-8. فرضیه پژوهش 134

 

5-4. نتیجه ‌گیری 136

 

5-۴. پیشنهادهای حاصل از پژوهش 140

 

۵-۵. پیشنهاد برای پژوهش‌های آتی 141

 

منابع 142

 

پیوست 151

 

مقدمه

 

پیشرفت همه جانبه هر کشوری، در گرو پیشرفت علمی آن کشور است و مسؤلیت اساسی در فرآیند پیشرفت، برعهده پژوهشگران و سیاست­گذاران علمی کشور است. سالیان متمادی است که نشریات به عنوان یکی از اصلی­ترین ارکان انتقال دانش در جامعه علمی شناخته شده‌اند. پیشرفت دانش، بیشتر از طریق انتشار ایده­ها و تجارب نو در نشریات داوری شده معتبر صورت می­پذیرد. امروزه در حوزه فعالیت­های علمی، بهترین راه و معمول‌ترین ابزار برای انتقال یافته­ های جدید، مجلات و نشریات علمی هستند. در واقع، تولید علم، نخستین بار در مقاله علمی تجلی می­یابد و ترویج آن نیز از همین بستر انجام می­پذیرد. مجلات علمی نخستین منابعی هستند که پیشرفت­های علمی را منعکس می­سازند. بنابراین مسئلۀ تعیین اعتبار و ارزیابی نشریات و مقالات علمی نیز همواره به عنوان مبحثی داغ و چالش برانگیز مطرح بوده ­است. هر چند که بهترین روش ارزیابی­، مطالعه تمام انتشارات و ارائه نظر کارشناسان است، محدویت­های زمانی و بودجه­ای سد راه این نوع مطالعات است. وجود مجلات با کیفیت علمی و با اعتبار علمی(با نفوذ) یکی از دغدغه­های اصلی سیاست‌گزاران و پژوهشگران حوزه علم­سنجی است بر همین اساس همواره در تلاش به منظور ارائه­ شاخص­های جدید برای ارزیابی مقالات علمی یا به عبارت دیگر ارزیابی مجلات هستند.

 

 شاخص­های اولیه به شمارش تعداد استنادات می­پرداختند، که در حقیقت شمارش تعداد استنادها را نمی­توان بهترین روش برای ارزیابی مقالات یا مجلات دانست. در