الف) نرخ ارتقاء:
این نرخ بیان کنندهی تعداد دانش آموزانی است که یک پایه تحصیلی معین (g) را در سال تحصیلی معین (t) با موفقیت طی کرده و در سال تحصیلی آینده (t+1) در پایه تحصیلی بالاتر (g+1) ثبت نام میکند. برای محاسبه آن تعداد قبول شدگان پایهg را، که در پایه تحصیلیg+1 در سال تحصیلیt+1 ثبت نام کردهاند، بر تعداد کل دانش آموزان در پایه تحصیلیg در سال تحصیلیt تقسیم میکنند.
×۱۰۰
بااستفاده از نماد ریاضی:
P= نرخ ارتقاء
E= تعداد ثبت نام کنندگان g= دانش آموزان ارتقاء یافته
ب) نرخ تکرار پایه (نرخ مردودی):
این نرخ بیان کنندهی تعداد دانش آموزانی است که در یک پایه تحصیلی معین در سال تحصیلی معین مردود شدهاند و در سال تحصیلی آینده (t+1) مجدداً در همان پایه تحصیلی g ثبت نام میکنند. برای محاسبه آن تعداد مردودین مشغول به تحصیل را، که در پایه تحصیلی g در سال تحصیلی(t+1) ثبت نام کردهاند، بر تعداد کل دانش آموزان در پایه تحصیلی g در سال تحصیلیt تقسیم میکنند.
×۱۰۰
با بهره گرفتن از نماد ریاضی:
t= سال تحصیلی مورد نظر
E= تعداد ثبت نام کنندگان
R= نرخ تکرار( مردودی)
r= تعداد مردودین
g= پایهای که تکرار شده
پ) نرخ ترک تحصیل:
این نرخ بیان کنندهی تعداد دانش آموزانی است که در هر یک از پایههای تحصیلی، پیش از فارغ التحصیلی، نظام آموزشی را به هر دلیل ترک میکنند. برای محاسبه آن تعداد دانش آموزانی را، که در پایه تحصیلیg در سال تحصیلیt نظام آموزشی را ترک کردهاند بر تعداد کل دانش آموزان در پایه تحصیلی g در سال تحصیلی t تقسیم میکنند.
با بهره گرفتن از فرمول ریاضی
D= نرخ ترک تحصیل( افت تحصیلی)
d= تعداد ترک تحصیلی( افت تحصیلی)
g= پایه مورد نظر t= سال تحصیلی مورد نظر
E= تعداد ثبت نام کنندگان
ت) نرخ ماندگاری( بقاء، نگهداری،نگه داشت) در هر پایه:
این نرخ قدرت و توان نظام آموزشی را در بقاء، نگهداشت یا ماندگاری دانش آموز در داخل نظام آموزشی نشان میدهد. به بیان دیگر نشانهی این است که تا چه اندازه یک نظام آموزشی توانایی این را دارد که اجازه ندهد، دانش آموزان پیش از فارغ التحصیلی نظام آموزشی را ترک کنند. برای محاسبهی نرخ ماندگاری در هر پایه، ابتدا تعداد تارکان تحصیل در هر پایه تحصیلی را در طی سالهای تحصیلی مختلف محاسبه میکنند، سپس تعداد دانش آموزان هر پایه تحصیلی را از تعداد کل تارکان تحصیلی محاسبه شده کسر میکنند و نتیجه حاصل را بر تعداد کل ورودیهای دورهی تحصیلی تقسیم میکنند تا نرخ ماندگاری آن پایه به دست آید.
×۱۰۰
ث) نرخ تکمیل دوره (نرخ یا درصد فارغ التحصیلی):
این نرخ بیان کنندهی آن است که چه درصدی از ثبت نام کنندگان در پایه اول یک دورهی تحصیلی معین، به تکمیل و فارغ التحصیلی از همان دورهی تحصیلی موفق شدهاند. برای محاسبه آن تعداد کل فارغالتحصیلان یک دورهی تحصیلی معین را بر تعداد کل ورودیهای همان دورهی تحصیلی تقسیم میکنند. و حاصل را در ۱۰۰ ضرب میکنند.
= نرخ فارغ التحصیلی
ج) میانگین طول سالهای تحصیل برای هر فارغ التحصیل:
این نرخ بیان کنندهی آن است که برای هر فارغ التحصیل در یک دورهی تحصیلی معین، چند دانش آموز- سال صرف شده است. در حالت عادی (بدون تکرار پایه و ترک تحصیل) برای هر فارغ التحصیل در یک دورهی تحصیلی معین، به اندازه طول سالهای همان دورهی تحصیلی صرف خواهد شد (مثلاً در دورهی ابتدایی ۵ سال)، اما به دلیل وجود تکرار پایه و ترک تحصیل در هر دورهی تحصیلی، این عدد بیش از طول سالهای دورهی تحصیلی معین میشود. برای محاسبهی این نرخ تعداد فارغالتحصیلان یک دورهی تحصیلی معین را در تعداد سالهایی که برای فارغالتحصیلی صرف کردهاند ضرب کرده و آنها را با یکدیگر جمع میکنیم و بر تعداد کل فارغالتحصیلان همان دورهی تحصیلی معین، تقسیم میکنند.
=میانگین طول تحصیل فارغ التحصیلان
چ) نسبت درون داد به برون داد مطلوب:
این نسبت حاکی از آن است که تمامی درون دادها باید در زمان مقرر (طول سالهای دورهی تحصیلی معین) از دورهی تحصیلی فارغ التحصیل شده باشند، چرا که هیچ گونه افت تحصیلی (تکرار پایه و ترک تحصیل) وجود نداشته است. برای محاسبه آن تعداد دانش آموز مفروض را در طول یک دورهی تحصیلی معین ضرب کرده و حاصل را بر تعداد فارغ التحصیلان همان دوره در حالت مطلوب یعنی بدون هیچ گونه تکرار پایه و ترک تحصیل تقسیم میکنند (بدون وجود اتلاف). عدد حاصل معادل طول سالهای دورهی تحصیلی مورد نظر خواهد شد، شایان ذکر است که نسبت درون داد به برون داد مطلوب، معادل طول سالهای تحصیل یک دورهی تحصیلی است که در این تحقیق برابر ۵ سال تحصیلی (معادل طول دورهی ابتدایی تحصیلی کشور) است.
= نسبت درون داد به برون داد مطلوب
ح) نسبت درون داد به برون داد واقعی:
نسبت درون داد به برون داد مطلوب حاکی از نبود اتلاف (تکرار پایه و ترک تحصیل) در یک نظام آموزشی، همان طور که از عنوان آن پیداست، امری مطلوب و ایده آل است، به همین دلیل نسبت درون داد به برون داد واقعی محاسبه میشود که حاکی از آن است که به دلیل وجود اتلاف (تکرار پایه و ترک تحصیل) در هر نظام آموزشی، تمامی دانش آموزان در طی زمان مقرر از دورهی تحصیلی معین، فارغالتحصیل نمیشوند، برای محاسبه این نرخ کل دانش آموز- سال صرف شده برای تحصیل تمام دانش آموزان دورهی تحصیلی مورد نظر را بر تعداد فارغ التحصیلان همان دوره در حالت واقعی (با وجود اتلاف) تقسیم میکنند، عدد حاصل نشانهی آن است که برای هر دانش آموز در طول یک دورهی تحصیلی معین (بدون توجه به این که او فارغ التحصیل شده یا ترک تحصیل کرده است)، در حالت واقعی به طور متوسط چند دانش آموز- سال صرف شده است.
= نسبت درون داد به برون داد واقعی:
خ) نرخ اتلاف:
این نرخ نشان دهندهی درصد اتلاف موجود در یک دورهی تحصیلی معین بر مبنای میزان تکرار کنندگان پایه و ترک تحصیل کنندگان همان دورهی تحصیلی است. برای محاسبهی آن نسبت درون داد به برونداد واقعی یک دورهی تحصیلی معین را نسبت به درون داد به برون داد مطلوب همان دورهی تحصیلی( معادل طول سالهای تحصیل یک دورهی تحصیلی) تقسیم و در ۱۰۰ ضرب میکنند. اگر عدد به دست آمده برابر۱۰۰% باشد نشان دهنده آن است که در دورهی تحصیلی مورد نظر هیچ گونه اتلافی (تکرار پایه و ترک تحصیل) وجود نداشته وبه هر میزان عدد حاصل بیشتر از ۱۰۰% باشد آن میزان اضافه نشان دهنده نرخ اتلاف در دورهی تحصیلی مورد نظر است.
= نرخ اتلاف
د) ضریب کارایی داخلی:
این نرخ که از مجموع تمامی نرخهای فوق الذکر به دست میآید یک نرخ ترکیبی است که نشان دهنده کارایی داخلی یک دورهی تحصیلی معین بر اساس میزان اتلاف (تکرار پایه و ترک تحصیل) موجود در همان دورهی تحصیلی است. برای محاسبه آن نسبت درون داد به برون داد مطلوب یک دورهی تحصیلی معین را به نسبت درون داد به برون داد واقعی همان دورهی تحصیلی تقسیم کرده و حاصل را در ۱۰۰ ضرب میکنیم. عدد حاصل نشان دهندهی ضریب کارایی داخلی دورهی تحصیلی مورد نظر است. اگر عدد حاصل برابر با ۱۰۰% باشد نشانهی آن است که کارایی داخلی دورهی تحصیلی مورد نظر برابر با ۱۰۰% بوده و هیچ گونه اتلافی (تکرار پایه و ترک تحصیل) در دورهی تحصیلی مورد نظر وجود نداشته است.
= ضریب کارایی داخلی
ذ) نرخ رشد دانش آموزان:
این شاخص از تقسیم تفاضل تعداد دانش آموزان دو سال متوالی بر تعداد دانش آموزان سال پایه ضرب در۱۰۰ به دست میآید.
مطالب با موضوع بررسی کارایی درونی مقطع آموزش ابتدایی استان ایلام طی سال های ...