ضابطه: محدودیت گردشبهچپ در یک تقاطع باید بهدقت مورد بررسی قرار گیرد. زیرا این محدودیت باعث انحراف بخشی از ترافیک به دیگر خیابانهای محلی میشود. بهطور کلی تحلیلگر باید مطمئن شود که محدودیت گردش بخشی از یک برنامهریزی برای شناسایی علت اصلی مشکل گردشبهچپ است. دلایل این مشکل عبارتند از: ظرفیت ناکافی گردش به چپ در تقاطعهای چراغدار مجاور، انباره ناکافی گردش به چپ در تقاطع موردنظر، کم بودن سرعت حرکت در مسیر اصلی (که موجب انحراف ترافیک به معابر فرعیتر از طریق گردش به چپ میشود). ضابطههای زیر به توجیه ممنوعیت گردش به چپ کمک میکند:
-
- تأخیر،تداخل ویاتصادفات ناشی از گردش به چپ به حد غیرقابل قبولی افزایش یافته باشد،
-
- یک مسیر جایگزین برای وسایلنقلیهای که نیاز به گردش به چپ دارند وجود دارد،
-
- زمان سفر وسایلنقلیه در مسیر جایگزین بیش از چند دقیقه افزایش نخواهد یافت،
-
- تقاطع در ناحیهشهری یا حومهشهری قرار دارد (در ناحیه حومه شهری معمولاً از ممنوعیت گردش استفاده نمیشود مگر آنکه جزیی از یک برنامه ناحیهای باشد).
درصورتی که مشکلات عملکردی فقط در ساعات اوج به وجود میآیند ممنوعیت گردش به چپ در این ساعت به عنوان یک گزینه ممکن ارزیابی میشود و اگر مشکلات عملکردی در تمام روز وجود دارند و امکان فراهم کردن یک پهلوگاه گردش به چپ وجود ندارد ممنوعیت گردش به چپ در تمام مدت روز به عنوان یک گزینه ممکن مطرح خواهدشد. بدون توجه به مدت ممنوعیت کلیه معیارهای ذکر شده باید ارضا شده باشند تا بتوان این گزینه را مورد ارزیابی قرار داد.
کاربرد: به منظور ارزیابی ضابطههای ارائه شده در بند قبل لازم است سه دسته اطلاعات جمع آوری شوند (این اطلاعات در ساعت اوج صبح، ساعت اوج عصر و یک ساعت غیر اوج از روزهای عادی برداشت میشود):
۱- تأخیر ناشی از صف وسایلنقلیه در خط حرکت مستقیم، بهدلیل عدم وجود یا عدمکفایت انباره یا پهلوگاه
۲- تداخلهای ناشی از گردش به چپ (یا سابقه تصادفات ناشی از گردش به چپ در سال گذشته)
۳- زمان سفر برای مسیرهای جایگزین احتمالی
تأخیر،تداخل و اطلاعات تصادفات ناشی از گردش به چپ باید برای تعیین نیاز به ممنوعیت گردش به چپ و مدت آن مورد استفاده قرار گیرند. هنگامیکه محدودیت گردش در ساعتهای خاصی از روز اعمال میشود باید آن را بهوسیله روشهای زیر به رانندگان نشان داد:
۱- تابلوی با پیغام متغیر (تابلوی متغیر خبری)
۲- تابلوی دارای روشنایی داخلی که فقط در ساعات ممنوعیت گردش دیده میشود
۳- تابلوی دائم یا نوشتهای که ساعات ممنوعیت را نشان میدهد
اگر ممنوعیت گردش در تمام ساعات روز اعمال میشود، بهتر است از جداول جداکننده برای بستن مسیر گردش استفاده شود.
افزودن پهلوگاه گردش به راست در راه اصلی: فراهم کردن پهلوگاه گردش به راست برای راه اصلی در تقاطع با کنترل توقف در دو جهت، ایمنی و عملکرد تقاطع را بهطور قابل ملاحظهای بهبود میبخشد. پهلوگاه گردش به راست، بهطور مؤثری وسایلنقلیهای را که به منظور گردش کاهش سرعت داده و یا متوقف شدهاند. از وسایلنقلیهای که در خط مستقیم حرکت میکنند جدا میسازد. این جداسازی تصادفات ناشی از گردش (مثل تصادف از گوشهها، عقب و پهلو به پهلو) و تأخیر وارد بر وسایلنقلیه مستقیم را به حداقل میرساند.
یکی از معایب افزودن پهلوگاه به رویکرد راهاصلی، نیاز آن بهتغییر وضعیت روسازی موجود و یا تعریض مقطع عرضی رویکرد است. گاهی اوقات مقطع عرضی راه موجود فضای کافی برای تعریض روسازی و افزودن خط جدید را در خود دارد. اما در نواحیشهری تخصیص فضای لازم احتمالاً با خراب کردن جداول و محلهای پارک حاشیه خیابان همراه بوده و بر وضعیت کاربریهای تجاری مجاور تأثیر قابل توجهی خواهد داشت. در اغلب موارد تعریض مقطع عرضی بهمنظور احداث پهلوگاه گردش، ضروری است. اگر بتوان عرض لازم را از طریق حریم راه موجود تأمین نمود هزینهها محدود بههزینه احداث خواهد شد. اما اگر نیاز به تملک زمین مجاور باشد هزینهها بهشدت افزایش خواهند یافت.
ضابطه: ضابطههای این بند براساس ارزیابی و مقایسه هزینههای عملکردی و هزینه تصادفات مربوط به حرکات گردش به راست، با هزینه احداث پهلوگاه گردش به راست، ارائه شدهاند. هزینه عملکردی شامل هزینه تأخیر و سوخت کاربران راه است.
کاربرد: کاربرد ضابطههای بند قبل نیازمند جمع آوری اطلاعات زیر است:
۱- حجم حرکات گردشی در ساعت اوج یک روز عادی در راه اصلی
۲- سرعت ۸۵ درصد در راه اصلی (سرعت نصب شده در روی تابلو را میتوان در صورتی که اطلاعات کافی موجود نباشد مورد استفاده قرار داد).
افزایش شعاع گردش به راست: شعاع مسیر گردش به راست در ایمنی و عملکرد تقاطع مؤثر است.
شعاع بزرگتر دارای مزایای زیر است:
-
- در رویکرد راه اصلی، موجب افزایش سرعت گردش و در نتیجه کاهش تأخیر وسایلنقلیه مستقیم روی پشتسر میشود،
-
- در رویکرد راه فرعی، گلوگاه رویکرد را تعریض کرده و بهطور موثری شبیه به پهلوگاه گردش به راست عمل میکند،
-
- موجب تسهیل گردش اتوبوسها و کامیون شده و از ورود آن ها به خطوط مجاور یا لبه پیادهرو جلوگیری میکند،
-
- اما برخی از معایب افزایش شعاع گردش به شرح زیر است:
-
- نیاز به حریم راه بزرگتری دارد،
-
- بهدلیل افزایش سرعت گردش و طول پیادهروی، باعث کاهش ایمنی پیادهها میشود.
بهمنظور کاهش تأثیر منفی افزایش شعاع گردش به راست بر ایمنی عابران، میتوان از یک جزیره جداکننده مثلثی شکل در قسمت بیرونی مسیر گردش به راست استفاده کرد تا بهعنوان پناهگاهی در اواسط خیابان توسط عابران پیاده مورد استفاده قرار گیرد.
ضابطه: حداقل شعاع گردش در تقاطعهای شهری و حومه شهری در جدول ۲-۶ ارائه شده است. هنگامیکه حریم راه کافی و حجم عابران پیاده کم است، باید از شعاعهای بزرگتر استفاده شود. هنگامیکه محدودیت حریم راه استفاده از شعاعهای بزرگتر را با مشکل مواجه میکند، استفاده از شعاع قوس ساده و یک لچکی یا یک قوس سه مرکزی، باعث افزایش شعاع موثر قوس میشود، بدون آن که مانند قوس ساده فضای زیادی را اشغال کند. درصورتیکه استفاده از شعاعهای بزرگتر بهدلیل حجم قابل توجه عابران پیاده، دچار محدودیت شده است. میتوان با بهره گرفتن از جزیرههای جداکننده، این محدودیت را کاهش داد.
جدول ۲-۶: نحوه تعیین شعاع قوس ساده گردشبهراست
خیابان محلی یا جمعکننده۱ | خیابان شریانی | |||
کامیون کم۲ | کامیون زیاد | کامیون کم | کامیون زیاد | |
حداقل شعاع قوس ساده۳ | ۵/۴ | ۵/۷ |