نتایج بدست آمده از آزمون کروسکال- والیس نشان داد که در بهداشت تغذیه و بهداشت دوران قاعدگی در حوزه های دانش، نگرش و عملکرد به تفکیک رشته تحصیلی تفاوت معناداری وجود ندارد. در بهداشت تغذیه نیز تفاوتی به تفکیک پایه تحصیلی وجود ندارد. در زمینه بهداشت دوران قاعدگی در حوزه دانش تفاوتی مشاهده نشد اما در دو حوزه نگرش و عملکرد به تفکیک پایه تحصیلی تفاوت وجود دارد.
واژگان کلیدی: برنامه درسی یاد گرفته شده- بهداشت فردی – تغذیه – قاعدگی
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده
فصل1: کلیات پژوهش
1-1- مقدمه2
1-2- بیان مسئله.4
1-3- ضرورت پژوهش9
1-4- اهداف پژوهش14
1-5- سؤالات پژوهش15
1-6- تعاریف نظری و عملیاتی واژه ها و اصطلاحات16
فصل 2: ادبیات و پیشینه پژوهش
2-1- مقدمه.18
2-2- برنامه درسی
2-2-1- مفهوم و ماهیت برنامه درسی.19
2-2-2- سطوح برنامه درسی24
2-3- ویژگیها و خصوصیات دانش آموزان دوره متوسطه.33
2-4- اهداف آموزش و پرورش متوسطه35
2-5- طبقه بندی هدفهای آموزشی37
2-6- یادگیری
2-6-1- تعریف یادگیری44
2-7- نگاهی تاریخی به سلامت و بیماری47
2-8- تعریف بهداشت.49
2-9- طیف سلامت- بیماری50
2-10- اهمیت برنامه ریزی در بهداشت52
2-11- ضرورت و اهمیت آموزش بهداشت در جامعه و مدرسه55
2-12- عوامل تعیین کننده رفتارهای بهداشتی58
2-13- عوامل مؤثر در آموزش بهداشت.62
2-14- تغذیه
2-14-1- اهمیت تغذیه در بهداشت و سلامتی64
2-14-2- نیازهای تغذیه ای نوجوانان68
2-14-3- ویژگی های رفتارهای غذایی نوجوانان.71
2-14-4- عوامل مؤثر در ایجاد عادات غذایی.72
2-14-5- اختلال های خوردن نوجوانان74
2-14-6- عوارض شایع تغذیه در کودکان و نوجوانان .76
2-14-7- اهمیت تغذیه در تعلیم و تربیت و یادگیری.77
2-15- بررسی مسائل مربوط به قاعدگی و بهداشت این دوران
2-15-1- تعریف قاعدگی80
2-15-2- توضیحات در زمینه قاعدگی80
2-15-3- فرهنگ جامعه و بهداشت دوران قاعدگی81
2-15-4- عوامل مؤثر بر تشدید مشکلات دختران در دوران قاعدگی .83
2-15-5- مراقبتهای بهداشتی دوران قاعدگی 84
2-16- پیشینه پژوهشهای انجام شده
2-16-1- پژوهشهای مربوط به داخل کشور.87
2-16-2- پژوهشهای مربوط به خارج کشور.93
2-17- جمع بندی.96
فصل 3: روش پژوهش
3-1- مقدمه.98
3-2- روش انجام پژوهش.99
3-3- جامعه آماری پژوهش99
3-4- نمونه و روش نمونه گیری.100
3-5- روش و ابزار جمع آوری اطلاعات پژوهش.101
3-6- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.103
فصل 4: یافته های پژوهش
4-1- مقدمه.106
4-2- شاخص های توصیفی.107
4-3- شاخص های استنباطی109
فصل 5: بحث و نتیجه گیری
5-1- مقدمه140
5-2- نتیجه گیری.141
5-3- بحث.146
5-4- پیشنهادها
5-4-1- پیشنهادهای اجرایی.153
5-4-2- پیشنهادهای پژوهشی.153
5-5- محدودیت ها154
منابع
منابع فارسی
منابع لاتین
پیوست
پرسشنامه
چکیده لاتین
– مقدمه
در دنیای امروز داشتن مسأله جزئی از زندگی فردی و اجتماعی انسانها محسوب می شود (پروند، 1385: 48). و جهان سرشار از مسائلی است که نیازمند راه حلهای جدید است (جویس، کالهون و هاپکینز[1]، ترجمه مهر محمدی و عابدی، 1385: 118). و انسان از بدو تولد تا آخرین لحظات حیات با مسائل مختلفی مواجه می شود. بعضی از این مسائل را فرد خود بوجود می آورد و معمولاً خود نیز قادر به حل و فصل بعضی از آنهاست و بعضی از مسائل دیگر را جامعه و زندگی اجتماعی برای او بوجود می آورد که فرد به تنهائی قادر به حل و فصل آنها نیست. پیشرفت و تحولات صنعت و تکنولوژی همراه با دست آوردهای رفاهی اش مسائل و مشکلات تازه ای برای انسان امروز و فردا بوجود آورده است (پروند، 1385: 48). این پیشرفتها در حوزه سلامت و مسائل بهداشتی نیز علاوه بر رفاه، گاه پدید آورنده مشکلاتی همچون بیماری های نوپدید، بیماری های جنسی، رفتارهای تغذیه ای غلط و عادات غیر بهداشتی در بین نوجوانان، تولد نوزادان با وزن کم و مشکلات و بیماری هایی است که گریبانگیر این خانواده ها و کودک نه تنها در ایام کودکی بلکه در نوجوانی و بزرگسالی خواهد شد، از آنجایی که سلامت جسمی، روحی و اجتماعی هر یک از افراد جامعه به عنوان مهمترین سرمایه شمرده می شود ( ایرانپور، 1381: 1)، و یکی از ارکان پیشرفت و توسعه اجتماعی و اقتصادی هر کشور، داشتن نیروی انسانی سالم و کارآمد است، آموزش و پرورش نیروهای انسانی سالم، بویژه کودکان و نوجوانان در هر کشور از اولویت و اهمیت خاصی برخوردار است ( صادقی، 1370: 1)، می توان گفت که این مهم بیشتر از هر نهادی از عهده نهاد تعلیم و تربیت بر می آید زیرا نظام های آموزشی از مهم ترین و زیربنایی ترین نظام های هر کشور برای تربیت سرمایه های انسانی و توسعه همه جانبه و پایدار محسوب می شوند (علیخانی، 1383: 2). بخشی از جمعیت نظام های آموزشی را نوجوانان تشکیل می دهند و در اهمیت این دوران می توان گفت: نوجوانی یکی از مهمترین و پرارزش ترین دوران زندگی هر فرد است زیرا سرآغاز تحولات و دگرگونیهای جسمی، روانی و حضور در فعالیت های اجتماعی برای آنان است، این دوران، زیربنا و جهت دهنده دوره های بعدی زندگی در بزرگسالی و سالمندی است (احمدی، 1376: 2-1). بسیاری از رفتارهای ناسالم بهداشتی که در بزرگسالی ظاهر می شوند در سالهای اولیه زندگی یا در دوران نوجوانی شکل می گیرند، آموزش رفتارهای بهداشتی مثبت در سنین نوجوانی در مقابل تغییر رفتارهای بهداشتی در دوران بزرگسالی، هزینه کمتری بدنبال دارد و کیفیت زندگی نیز در مراحل بعدی از طریق کاهش بیماری و پیشرفتهای خود مراقبتی به میزان زیادی افزایش می یابد (ایرانپور، 1381: 2). توجه به بهداشت دختران بویژه در این دوران از اهمیت ویژه ای برخوردار است، این دوران زمان اکتساب قدرت باروری است، زمانی است که تغییرات دینامیک در مغز و غدد باعث تغییرات جسمانی، روحی و رفتاری فرد شده و برنامه باروری وی پی ریزی می گردد، بسیاری از مشکلات نازایی، بیماری های عفونی، ازدواجهای ناموفق، حاملگی های مخاطره آمیز، مرگ و میر و معلولیتها از این دوران نشأت می گیرند (احمدی، 1376: 2). علاوه بر مسائل ذکر شده دختران نوجوان به علت مشکلات تغذیه ای و دریافت ناکافی آهن از طریق رژیم غذایی جزء گروه های آسیب پذیرند که بخش عمده ای از مبتلایان به فقر آهن و کم خونی ناشی از آنرا تشکیل می دهند (حیدرنیا و همکاران، 1381: 33). سوء تغذیه عامل اصلی ضعف و ناتوانی جسمی نوجوانان می باشد، کودکان و نوجوانان مبتلا به سوء تغذیه ضمن ناتوانی جسمی، آمادگی کافی برای آموزش گرفتن و استفاده از امکانات را ندارند (رجایی و همکاران، 1380: 128). با توجه به نکات ذکر شده و با عنایت به اینکه دقت در بهداشت دختران تأثیر مستقیمی بر خانواده و کودکان آنها و جامعه خواهد داشت، مطالعاتی در این باب و بررسی آگاهی، دانش و عملکرد دختران نوجوان اطلاعاتی بدست می دهد تا بر اساس آن برنامه های آموزشی، رسانه ها و نهاد تعلیم و تربیت نقاط قوت خود را تقویت و نقاط ضعف برنامه های خود را اصلاح نمایند و این به بهتر زیستن حال و آینده شخص کمک می نماید (پویه، 1375: 1). زیرا برنامه های صحیح می توانند سبب ایجاد دانش در فرد شوند (ایرانپور، 1381: 5). ایجاد دانش و حساسیت در دانش آموزان نسبت به رشد خود در زمینه های گوناگون به نظر می رسد برای مقابله با رشد نابسامانی های فردی و اجتماعی در آنها مفید واقع شود اما این به تنهایی کافی نمی باشد زیرا گاه دانش آموزان از طریق محتواهای آموزشی به آگاهی در خور توجهی می رسند، اما این آگاهی تغییری در رفتار آنها ایجاد نمی کند، دلیل این مطلب روشن است زیرا طبیعت انسان طوری است که برای انجام عملی نیاز به سه رکن شناخت، مهارت و شور و شوق دارد، به عبارتی زمانی که عوامل شناختی، عاطفی و عوامل مهارتی در کنار هم قرار می گیرند باعث انجام عملی می شود (تیموری، 1382: 4-3). بنابراین در این امر، بررسی هر سه وجه شناخت، نگرش و عملکرد افراد مهم می باشد.
این پژوهش نیز به علت اهمیت این مسئله به بررسی هر سه رکن آگاهی، نگرش و عملکرد دانش آموزان دختر مقطع متوسطه در دو حوزه بهداشت تغذیه و بهداشت دوران قاعدگی پرداخته است.
1-2- بیان مسأله
آنچه طراحان و برنامه ریزان درسی برای رشد و تربیت فراگیران طراحی و برنامه ریزی می کنند،. برنامه درسی رسمی است، برنامه رسمی هدفهای آموزشی مدون و آشکار دارد و اصول و روش های یاددهی و یادگیری متناسب با هدفها و محتوا تعیین و پیشهاد می شود و در مورد ارزشیابی نیز تصمیم گیری هماهنگی به عمل می آید. پرسش اساسی این است که آیا مجموعه یادگیریهای دانش آموز محدود به برنامه درسی رسمی است؟ آیا می توان عوامل موثر در شکل گیری تجربه ها را تحت کنترل در آورد و جز تأثیر و دخالت برنامه درسی آشکار از تأثیر عوامل دیگر مانع شد؟ چنین چیزی در عمل ناممکن است (ملکی، 64:1388).
فتحی در تقسیم بندی خود به هشت نوع برنامه درسی اشاره کرده است که یکی از آنها، برنامه درسی یاد گرفته شده است، وی این نوع برنامه درسی را به شکل زیر تعریف می کند:
برنامه درسی آموخته شده عبارت است از آنچه که واقعاً بچه ها از کل تجربیات در انتهای یک برنامه درسی معین فرا گرفته اند و این چیزی است که شناسایی و فهم
