فهرست مطالب
فصل اول: کلیات تحقیق 1
1-1 مقدمه    2
1- 2 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق 4
1-3 بیان مساله. 5
1-4 اهداف اساسی از انجام تحقیق 7
1-5 سؤالات تحقیق     8
1-6 فرضیه های تحقیق. 8
1-7 تعریف عملیاتی واژه ها 9
1-8 روش کلی تحقیق     10
1-9 قلمروی تحقیق   11
1-10 ساختار گزارش تحقیق 12
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق 15
2-1 مقدمه      16
2-2 مبانی نظری . 17
2-2-1 جریان وجه نقد . 17
2-2-2 اقلام تعهدی . 18
2-2-3 بازده. 23
2-2-3-1 عوامل موثر بر بازدهی. 24
2-2-3-2 اجزای بازده. 26
2-2-3-3 بازده تحقق یافته در مقابل بازده مورد انتظار. 27
2-2-3-4 بازده سهام در فرایند سرمایه گذاری. 28
2-2-3-5 بازده سهام یک سهم. 30
2-2-3-6 انواع بازده. 30
2-3 پیشینه تحقیق. 33
2-3-1 پیشینه داخلی 33
2-3-1-1 جمع بندی ادبیات تحقیق داخلی 38
2-3-2 پیشینه خارجی 39
2-3-2-1 جمع بندی ادبیات تحقیق خارجی 45
فصل سوم: روش تحقیق 47
3-1 مقدمه      48
3-2 روش کلی تحقیق     49
3-3 تعریف جامعه آماری       50
3-4 تعیین حجم نمونه آماری. 51
3-5 روش نمونه گیری و دلیل استفاده از آن. 53
3-6 روش های گردآوری داده‌ها و کاربرد آن 53
3-7 ابزار گردآوری داده‌ها و کاربرد آن 54
3-8 پایایی و اعتبار ابزار تحقیق 54
3-9 روش‌ها و ابزار تجزیه‌وتحلیل داده‏ها 55
فصل چهارم: یافته های تحقیق 64
4-1 مقدمه 65
4-2 توصیف جامعه آماری 66
4-3 توصیف نمونه آماری 68
4-4 توصیف یافته ها 69
4-5 بررسی مفروضات 71
4-5-1 فرض نوع توزیع متغیرها 72
4-5-2 فرض استقلال باقیمانده ها 76
4-5-3 نرمال بودن توزیع خطاها 77
4-5-4 استقلال خطی متغیرهای مستقل 78
4-5-5 آزمونی همسانی واریانس ها 80
4-5-6 تعیین الگوی تحلیل داده ها 81
4-6 تحلیل رابطه بین متغیرها 84
4-6-1 رابطه بین پیش بینی جریان نقد و بازده سهام. 85
4-6-2 رابطه بین اقلام تعهدی اختیاری و بازده سهام. 88
4-6-3 تحلیل های اضافی. 89
4-7 جمع بندی. 96
فصل پنجم: تلخیص، نتیجه گیری و پیشنهادها 101
5-1 مقدمه 102
5-2 خلاصه یافته ها 102
5-3 نتیجه گیری 108
5-4 پیشنهادهای تحقیق 113
5-5 محدودیت های تحقیق 115
 
 
فهرست جداول و نمودارها
جدول 2-1 جمع بندی ادبیات داخلی 38
جدول 2-2 جمع بندی ادبیات خارجی 45
 شکل 3-1 مدل مفهومی تحقیق 62
جدول 4-1 توزیع جامعه آماری     67
جدول 4-2 توزیع نمونه تصادفی     68
جدول 4-3 توصیف یافته ها     70
جدول 4-4 ضرایب چولگی و کشیدگی استاندارد     73
جدول 4-5 خلاصه نتایج آزمون کولموگروف برای متغیرهای تحقیق     74
جدول 4-6 خلاصه نتایج آزمون کولموگروف برای متغیرهای تبدیلی    75
جدول 4-7 ارزیابی نرمال بودن توزیع خطاهای رابطه برآوردی     76
جدول 4-8 ارزیابی نرمال بودن توزیع باقی مانده ها    77
جدول 4-9 ارزیابی استقلال خطی متغیرهای مستقل با همبستگی اسپیرمن     79
جدول 4-10 آزمون همسانی واریانس ها     80
جدول 4-11 آزمون چاو    82
جدول 4-12 آزمون هاسمن    83
جدول 4-13 برآورد پارامترهای رابطه بین متغیرها     86
جدول 1-5 تعریف فرضیات تحقیق     108
جدول 1-5 جمع بندی روابط بین متغیرها    112
 
 
 
چکیده
   هدف از این تحقیق تعیین رابطه بین پیش بینی جریان نقد و اقلام تعهدی اختیاری با بازده سهام در شرکت های منتخب بورسی تهران  بوده است. در این تحقیق متغیر وابسته بازده سهام بر مبنای نسبت قیمت روز پیش از مجمع سالانه سهام در پایان دوره به سود هر سهم طی دوره تعریف شده است. علاوه بر این از پیش بینی جریان نقد آتی بر مبنای سنجه جریان وجوه نقد عملیاتی سال آینده و اقلام تعهدی اختیاری وفق مدل دچو و دیچو(2006) به عنوان تفاضل سود عملیاتی قبل از اقلام غیرمترقبه و خالص جریان وجه نقد عملیاتی به عنوان متغیرهای اصلی مستقل استفاده شده است. در این تحقیق از متغیرهای اهرم مالی بر مبنای نسبت کلی بدهی، اندازه شرکت بر اساس لگاریتم طبیعی دارایی های شرکت در پایان دوره به ارزش دفتری و فرصت های رشد بر مبنای نسبت ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام به ارزش روز آن ها در پایان دوره به عنوان ویژگی های شرکت بهره گرفته یاد شده است. در این راستا از شرکت های منتخب بورسی به روش تصادفی ساده 105 شرکت در بازه زمانی 6 ساله منتهی به /29/12/1392 انتخاب شده اند. بر مبنای رگرسیون خطی مرکب مبتنی بر تحلیل داده های تابلویی رابطه بین متغیرها برآورد و بر مبنای اعتبار سنجی و آزمون های انجام شده نتایح تحقیق نشان داد که:

بین پیش بینی جریان نقد آتی با بازده سهام در قلمرو تحقیق رابطه مستقیم وجود دارد.
 

بین اقلام تعهدی اختیاری با بازده سهام در قلمرو تحقیق رابطه مستقیم وجود دارد.
 

بین اهرم مالی بر مبنای نسبت بدهی با بازده سهام در قلمرو تحقیق رابطه معکوس وجود دارد.
 

بین اندازه شرکت بر مبنای لگاریتم دارایی های شرکت با بازده سهام در قلمرو تحقیق رابطه معکوس وجود دارد.
 

بین فرصت های رشد بر مبنای سنجه نسبت ارزش دفتری هر سهم به ارزش روز با بازده سهام در قلمرو تحقیق رابطه مستقیم وجود دارد.
واژه های کلیدی:
پیش بینی جریان وجه نقد، اقلام تعهدی اختیاری، بازده سهام، اهرم مالی، فرصت رشد، اندازه شرکت

 
 
 
 
فصل اول
 کلیات تحقیق
 
 
 
 
 
 
1-1-مقدمه
    پیش بینی وجوه نقد برای دوره های آتی، از مهم ترین ضروریات های مدیریت واحدهای اقتصادی است. سرمایه گذاران، اعتباردهندگان و سایر استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری برای اتخاذ تصمیم های مالی و سرمایه گذاری، نیازمند اطلاعات مربوط به جریان های نقدی هستند. وجوه نقد از منابع بسیار مهم هر واحد اقتصادی محسوب می شود لیکن برنامه‌ریزی صحیح در مورد وجه نقد رکن مهمی برای تداوم فعالیت شرکت می‌باشد.
       جریان وجوه نقد به مثابه خون در بدن یک موجود زنده است که وجود و جریان صحیح آن دوام و سلامت و بقای سازمان خصوصا شرکت های تولیدی و بازرگانی را تضمین می نماید. از طریق تامین وجوه است که امکان تامین مواد اولیه، ملزومات، قطعات یدکی و ایفای تعهدات به مشتریان و کارکنان امکان پذیر می شود.  تضمین حیات یک واحد اقتصادی تا حد زیادی به جریان وجوه نقد آن بستگی دارد و ایجاد توازن بین وجه نقد در دسترس و نیازهای نقدی، مهم ترین عامل سلامت اقتصادی آن واحد می باشد. از آن جائی که وضعیت نقدینگی مبنای قضاوت بسیاری از ذی نفعان مانند سرمایه گذاران، اعتباردهندگان، تحلیل گران و سایر استفاده کنندگان درباره موقعیت اقتصادی است، پیش بینی جریان وجوه نقد آتی از اهمیت زیادی برخوردار می باشد.
        در بسیاری از پیش‌بینی‌ها، تصمیمات مالی و قیمت‌گذاری سهام جریان‌های نقدی نقش کلیدی دارند. پیش‌بینی جریان‌های نقدی آتی منجر به اتخاذ تصمیمات کارا و اثربخش درزمینه های عملیاتی و سرمایه‌گذاری‌ها می‌شود که به‌نوعی آینده شرکت را برای ماندن در عرصه رقابت تضمین می‌کند. استفاده از جریان‌های نقدی برای تحلیل گران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و در تحلیل‌های جدید مالی استفاده از جریان‌های نقدی روزبه‌روز در حال افزایش است. توانایی یک شرکت در پرداخت سود سهام از توانایی‌اش در ایجاد جریانات نقدی ‌آتی منتج می‌شود.
        بنابراین در تصمیم‌گیری‌های مربوط به سرمایه‌گذاری‌ها، پیش‌بینی جریانات نقدی یک شرکت مبنای مهمی در نمایان ساختن توانایی شرکت در پرداخت سود سهام برای دوره‌های آینده می‌باشد. با توجه به اینکه ارزش شرکت بستگی به توانایی کسب جریان نقدی شرکت دارد اطلاعات مربوط به جریان وجوه نقد واحد تجاری برای استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی در فراهم کردن مبنایی به‌منظور ارزیابی توان آن واحد در ایجاد وجوه نقد و نیازهای آن واحد در به‌کارگیری این وجوه، سودمند است.
   یکی از مهم ترین مقوله هایی که در ارتباط با بازار سرمایه و تصمیم گیری های سرمایه ای مطرح می شود، انتخاب زمینه یا ترکیب سرمایه گذاری است که در اصطلاح از آن به عنوان تصمیم گیری سرمایه ای یاد می شود. تصمیم گیری در مورد اینکه سهام چه شرکتی و به چه مقداری خریداری شود؟ در این راستا تحقیقات زیادی انجام شده که غالبا در چارچوب روش های اقتصاد سنجی همبستگی و رگرسیونی بوده و ندرتا در چارچوب روش های بهینه سازی ریاضی صورت گرفته است. در همه این تحقیقات جهت تصمیم گیری بیش از هر چیز به عملکرد سود و زیانی گذشته شرکت ها، وضعیت نقدینگی یا ساختار تامین مالی آن ها و یا واکنش بازار در قبال آن ها به صورت قیمت روز هر سهم، بازده سهام و مواردی مشابه، توجه شده است. در این تحقیق تلفیقی از جریان نقد یا نقدینگی و بازده سهام در قالب ارتباط بین متغیرها مورد توجه قرار گرفته است.
       با عنایت به موارد صدر الذکر هدف از این تحقیق عبارت از “بررسی اثر پیش‌بینی جریان وجه نقد بر بازده سهام شرکت‌ها در حضور اقلام تعهدی اختیاری و غیر اختیاری در شرکت های منتخب بورسی تهران” بوده است.
1 – 2- اهمیت ضرورت انجام تحقیق
     برخی از مهم ترین جنبه های اهمیت یا ضرورت انجام تحقیق حاضر به شرح ذیل بیان شده اند:

پیش‌بینی جزء مهمی از فرآیند تصمیم‌گیری است. زیرا تصمیم‌گیری، آنچه در آینده رخ خواهد داد را منعکس می‌کند. در تصمیم‌گیری اقتصادی، پیش‌بینی مالی اصلی‌ترین رکن فعالیت محسوب می‌شود و نیاز به‌پیش بینی جریان وجه نقد در تصمیمات اقتصادی مختلف وجود دارد.
 

اهمیت پیش‌بینی جریان وجه نقد توسط بنیادهای استاندارد گذاری ملی و بین‌المللی حمایت‌شده و در این راستا محققین به‌طور مکرر از داده‌های حسابداری تعهدی و نقدی برای این پیش‌بینی استفاده نموده‌اند. اهمیت پیش‌بینی جریان وجه نقد آتی تا حدی است که در هر واحد اقتصادی، بازتاب تصمیم‌گیری مدیریت در برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت و طرح‌های سرمایه‌گذاری و تأمین مالی خواهد بود. بدون پیش‌بینی جریان وجه نقد آتی قضاوت و تصمیم‌گیری آگاهانه و انتخاب مناسب‌ترین راه‌کار ممکن نیست. هدف این پژوهش نیز بررسی اثر پیش‌بینی وجه نقد در حضور اقلام تعهدی اختیاری و غیر اختیاری بر بازده سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران است.
 

با عنایت به انتخاب شرکت های منتخب بورسی پذیرفته شده توسط سازمان بورس اوراق بهادار تهران، دسترسی به داده های مورد نیاز در ارتباط با متغیرهای تحقیق از طریق پرتال سازمان بورس، در صورت نیاز مراجعه به شرکت های مورد مطالعه و نرم افزارهای موجود نظیر تدبیر پرداز و ره آورد نوین امکان پذیر بوده و به تعبیری قابلیت اجرای تحقیق مورد توجه واقع شده است.
 
1 – 3 – بیان مسئله
       سرمایه‌گذاران و سهامداران در خصوص خرید سهام نیاز به بررسی و پیش‌بینی ارزش سهام شرکت‌ها در سالهای آتی دارند. بدیهی است، که تعیین این ارزش، منوط به‌پیش بینی قدرت سودآوری آتی شرکت‌ها می‌باشد.لذا با توجه به اهمیت بسزای جریان‌های نقدی ، نیاز به‌پیش بینی جریان وجوه نقد در تصمیمات اقتصادی مختلف وجود دارد . اهمیت این پیش‌بینی توسط بنیادهای استاندارد گذاری ملی و بین‌المللی حمایت‌شده و در این راستا محققین به‌طور مکرر از داده‌های حسابداری تعهدی و نقدی برای این پیش‌بینی استفاده نموده و نتایج متناقضی حاصل‌شده است .
      صورت جریان وجوه نقد در دهه ۱۹۹۰ ابتدا توسط هیئت استانداردهای حسابداری مالی آمریکا در قالب استاندارد شماره ۹۵ سپس توسط کمیته تدوین استانداردهای بین‌المللی حسابداری، در قالب استاندارد شماره ۷ به‌عنوان جزئی لاینفک از گزارشگری مالی پذیرفته‌شده است .
       در استاندارد ۷ آمده است: «اطلاعات مربوط به جریان‌های نقدی یک واحد تجاری برای استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی در فراهم کردن مبنایی به‌منظور ارزیابی توان آن واحد در ایجاد وجوه نقد و نیازهای آن واحد دربکارگیری این وجوه سودمند است .همچنین تصمیمات اقتصادی که توسط استفاده‌کنندگان اتخاذ می‌شود مستلزم ارزیابی توانایی واحد تجاری در ایجاد وجوه نقد، زمان‌بندی اطمینان از آن است».
     تصمیم گیری های سرمایه ای در ارتباط با شرکت های مورد مطالعه و به تعبیری تصمیم گیری در مورد اینکه سهام چه شرکتی و به چه میزان خریداری شود نیازمند در اختیار داشتن اطلاعاتی در زمینه عملکرد سود و زیانی و مهم تر از همه پیش بینی واکنش بازار سرمایه در قالب سنجه هایی مثل قیمت سهام یا بازده سهام بر مبنای قیمت روز هر سهم، سود هر سهم و یسا ترکیبی از این دو یا معیارهای مالی دیگر، می باشد.
      توجه به وجه نقد و جریان وجوه نقد در شرکت های سهامی به اعتقاد برخی از محققین از آن جهت حائز اهمیت است که حیات، بقا و پویایی هر شرکت منوط به تامین و تخصیص درست و به موقع آن است. امکان ایفای تعهدات مدیریت در قبال کارکنان و دیگر ذی نفعان داخلی و حتی امکان پاسخ گویی به موکلین شرکت در خارج از آن نظیر بستانکاران تجاری و غیر تجاری رهین جریان وجوه نقد است.
    حتی برای سرمایه گذاران بالقوه نیز در تصمیم گیری های سرمایه ای در کنار بازده مورد انتظار، می تواند وضعیت نقدینگی و جریان وجوه نقد در شرکت مورد توجه باشد. اهمیت وجوه نقد در جریان تصمیم گیری های سرمایه ای از دو جهت می تواند حائز اهمیت باشد.
اولا: سود آوری هر شرکتی منوط به تامین و تخصیص مناسب وجوه و به عبارتی گردش سالم جریان وجوه نقد در رگه های فعالیت های بازرگانی، تولیدی و مالی شرکت است. تامین به موقع مواد و با قیمت مناسب، ایفای به موقع تعهدات و در نتیجه حفظ حیثیت و اعتبار شرکت و به تبع آن حتی قیمت تمام شده تامین منابع از خارج شرکت متاثر از وضعیت نقدینگی شرکت است.
ثانیا: تامین منافع سهام دار از طریق به حداکثر رسیدن ثروت و منافع سهام دار نیز منوط به وضعیت نقدینگی و چرخه مناسب جریان وجوه نقد در شرکت است. پرداخت سود و به عبارتی توزیع سود نقدی در بین سهام داران که به طور مستقیم بر منافع سهام دار و حتی غیر مستقیم از محل افزایش قیمت روز سهام در بازار متاثر از وضعیت نقدینگی شرکت است.
    بنابر موارد گفته شده در بیان مسئله تحقیق، این تحقیق در راستای پاسخ به پرسش اصلی زیر به انجام رسیده است:
      “بین پیش بینی جریان وجوه نقد و اقلام تعهدی اختیاری با بازده سهام در شرکت های منتخب بورسی چه رابطه ای وجود دارد؟“
 
1 – 4- اهداف اساسی از انجام تحقیق
        از آن جهت که تحقیق حاضر بر مبنای مدل ها، نظریه ها و روش های موجود در راستای بهبود وضعیت تصمیم گیری سرمایه در قلمرو تحقیق به انجام رسیده و طرح مدل؛ نظریه یا روش جدیدی مطرح نبوده است، این تحقیق از جهت هدف کاربردی بوده و در راستای نیل به اهداف کاربردی ذیل به انجام رسیده است:
هدف اصلی: