بیان مساله. 2
سابقه تحقیق. 3
اهداف و کاربردهای تحقیق 3
سئولات تحقیق 4
فرضیه های تحقیق. 5
روش تحقیق. 5
معرفی پلان تحقیق 6
بخش نخست : پیشینه،ماهیت و عناصر جرم اختلاس در قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح
فصل نخست :پیشینه و ماهیت جرم اختلاس . 7
مبحث اول : پیشینه جرم اختلاس 7
گفتار اول : جرم اختلاس در قوانین پیش از انقلاب 7
گفتار دوم : جرم اختلاس در قوانین پس از انقلاب. 9
مبحث دوم : ماهیت اختلاس و مقایسه آن با جرایم مشابه. 9
گفتار اول : ماهیت اختلاس 9
بند اول : تعریف لغوی اختلاس 9
بند دوم : تعریف فقهی و حقوقی اختلاس 11
گفتار دوم : مقایسه اختلاس با جرایم مشابه. 14
بند اول : مقایسه اختلاس و خیانت در امانت. 15
الف) وجوه اشتراک. 16
ب) وجود افتراق 17
بند دوم : مقایسه اختلاس و تصرف غیر قانونی. 18
الف)وجوه اشتراک 18
ب)وجوه افتراق 19
بند سوم : مقایسه اختلاس و سرقت 20
الف)وجوه اشتراک 21
ب)وجوه افتراق 22
فصل دوم : عناصر و شیوه های مداخله در جرم اختلاس 23
مبحث اول : عناصر جرم اختلاس. 23
گفتار اول : عنصر قانونی. 24
گفتار دوم : عنصر مادی. 28
بند اول : رفتار مجرمانه 28
بند دوم : مرتکب جرم 29
بند سوم : موضوع جرم 35
بند چهارم : شرایط ارتباط مرتکب با موضوع جرم. 39
الف:سپرده شدن 39
ب:بر حسب وظیفه در اختیار داشتن 40
بند پنجم : نتیجه مجرمانه. 43
گفتار سوم : عنصر معنوی 45
مبحث دوم : شیوه های مداخله در اختلاس 47
گفتار اول : شرکت در اختلاس 47
گفتار دوم : معاونت در اختلاس. 48
بخش دوم : پیشینه ، ماهیت و عناصر جرم ارتشاء در قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح
فصل اول : پیشینه و ماهیت جرم ارتشاء. 52
مبحث اول : پیشینه جرم ارتشاء 52
گفتار اول : جرم ارتشاء در قوانین پیش از انقلاب 52
گفتار دوم : جرم ارتشاء در قوانین پس از انقلاب 52
مبحث دوم : ماهیت جرائم رشاء و ارتشاء و مقایسه با جرائم مشابه. 54
گفتار اول : تعریف ارتشاء. 54
بند اول : تعریف لغوی ارتشاء 54
بند دوم : تعریف فقهی و حقوقی ارتشاء 55
گفتار دوم : تعریف رشاء. 57
بند اول : تعریف لغوی رشاء 57
بند دوم : تعریف فقهی و حقوقی رشاء. 58
گفتار سوم : مقایسه رشاء و ارتشاء با جرایم مشابه. 60
بند اول : مقایسه رشاء و ارتشاء با اختلاس. 60
الف) وجوه اشتراک . 60
ب) وجوه افتراق . 61
بند دوم : مقایسه رشاء و ارتشاء با تصرف غیرقانونی. 62
الف) وجوه اشتراک. 62
ب)وجوه افتراق 63
فصل دوم : عناصر و شیوه های مداخله در جرم ارتشاء 63
مبحث اول : عناصر جرم رشاء و ارتشاء. 63
گفتار اول : عنصر قانونی. 63
گفتار دوم : عنصر مادی. 68
بند اول : رفتار مجرمانه 69
بند دوم : مرتکب جرم 73
بند سوم : موضوع جرم 78
بند چهارم : نتیجه مجرمانه. 86
گفتار سوم : عنصر معنوی 88
مبحث دوم : شیوه های مداخله در ارتشاء 93
گفتار اول : شرکت در جرم ارتشاء. 93
گفتار دوم : معاونت در جرم ارتشاء. 96
بخش سوم : واکنش کیفری در قبال جرائم اختلاس و ارتشاء در قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح
فصل نخست : واکنش کیفری سرکوبگر و ارفاقی 100
مبحث اول : واکنش کیفری سرکوبگر 100
گفتار اول : مجازات های اصلی اختلاس و ارتشاء 100
بند اول : مجازات های اصلی اختلاس. 100
بند دوم : مجازات های اصلی رشاء و ارتشاء 102
الف : مجازاتهای اصلی ارتشاء 102
ب : مجازاتهای اصلی رشاء 110
گفتار دوم : مجازات های تبعی و تکمیلی اختلاس و ارتشاء 115
بند اول : مجازات های تبعی و تکمیلی اختلاس 115
بند دوم : مجازات های تبعی و تکمیلی ارتشاء. 117
مبحث دوم : واکنش کیفری ارفاقی 118
گفتار اول : تعلیق مجازات 118
گفتار دوم : آزادی مشروط 126
فصل دوم : کیفیات تعیین مجازات و مجازات همکاری و شروع به جرم. 128
مبحث اول : کیفیات تعیین مجازات 128
گفتار اول : کیفیات معافیت از مجازات . 128
گفتار دوم : کیفیات تخفیف مجازات . 134
گفتار سوم : کیفیات تشدید مجازات. 149
مبحث دوم : مجازات همکاری و شروع به جرم در اختلاس و ارتشاء. 163
گفتار اول : مجازات مشارکت و معاونت در اختلاس و ارتشاء. 163
بند اول : مجازات مشارکت در اختلاس و ارتشاء 163
بنددوم : مجازات معاونت در اختلاس و ارتشاء 164
گفتار دوم : مجازات شروع به جرم در اختلاس و ارتشاء. 166
بند اول : مجازات شروع به جرم در اختلاس . 166
بند دوم : مجازات شروع به جرم در ارتشاء 170
نتیجه گیری. 173
نتیجه 173
پیشنهادها 177
پیوستها :. 179
منابع و مأخذ. 188
چکیده انگلیسی. 194
چکیده
اختلاس و ارتشاء، از دولت عناوین بزرگ و حائز اهمیت حقوق جزاست که علی رغم مصادیق فراوان خود به لحاظ نقش و اثری که مرتکبین آن در اجتماع ما داشته یا دارند کمتر مورد مواخذه قانون و تعقیب قرار گرفته اند و به همین علت هم بحث نظری درباره این جرائم به اندازه مسائل و جرائم ساده به عمل نیامده است.
علت انتخاب موضوع به عنوان رساله به این دلیل بوده است که اختلاس و ارتشاء از جرائم شایع در نیروهای مسلح و ادارات دولتی می باشند و امروزه یکی از معضلات اصلی، و مهم جامعه ما بوده و به دلیل شیوع و گستردگی ارتکاب این جرائم اثرات بسیار مخرب و زیانباری را متوجه جامعه ما نموده و درصد بالائی از جرائم ارتکابی در جامعه ما را تشکیل می دهند و از جرائمی هستند که اگر با آنها مقابله جدی صورت نگیرد اساس این نیروها را متزلزل خواهد کرد.
وجود نیروهای مسلح در هر کشور به منظور صیانت از استقلال و تمامیت ارضی و ایجاد امنیت امری اجتناب ناپذیر است و اقتدار و پایمردی و سلامت و صلابت این نیروها در کنار سایر عوامل ضامن بقاء و عزت نظام حاکم بر اجتماع می باشد. و با توجه به اینکه سازمانهای نظامی که از مهترین و حساس ترین اجزاء ساختار اداری و اجرایی کشور محسوب می شوند به اشکال گوناگون در معرض ابتلاء به این آسیب کیفری قرار دارند و علیرغم شدت مجازات پیش بینی شده در قوانین، متأسفانه هرروزه شاهد ارتکاب روز افزون این جرائم در کشور بوده و هستیم.
ماهیت قضائی این نوع اعمال مجرمانه اساساً بر پایه اعتماد و اطمینان دولت و مردم نسبت به کارکنان نیروهای مسلح به مناسبت انجام وظیفه انان استوار می گردد.
اختلاس و ارتشاء گرچه شباهت ها و نزدیکی های مفهومی و یا مصداقی دارند ولی یکی نیستند و ارکان تشکیل دهنده آنها و نیز مجازات مترتب بر آنها نیز یکسان نمی باشد. در این رساله تلاش می شود با تحلیل ماهیت این دو جرم، جایگاه هر یک در قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح بررسی گردد و هم چنین با تحولات تاریخی و عناصر تشکیل دهنده این جرائم(عنصر قانونی، عنصر مادی، عنصر معنوی)، شیوه های مداخله (مشارکت و معاونت)، مقایسه آنها با جرائم مشابه، واکنش کیفری قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح، کیفیات تعیین مجازات، مجازات همکاری و شروع به جرم تا حد امکان آشنا می شویم.
کلید واژه:
اختلاس، ارتشاء ، قانون مجازات جرائم نیرو های مسلح، کارکنان نیروهای مسلح، اموال دولتی و عمومی.
مقدمه
بیان مسئله:
امروزه برای اداره جامعه و سامان بخشیدن به روابط اجتماعی و بهره مندی مردم از مواهب و نعمات موجود در طبیعت، بخش عظیمی از سرمایه ها و اموال موجود در یک کشور در اختیار کارکنان دولت قرار می گیرد؛ این دسته از اموال و سرمایه ها را خطرات زیادی مورد تهدید قرار می دهد و همواره احتمال می رود که اموال دولت یا اموال اشخاص که به حسب وظیفه به کارمند دولت سپرده شده است، به نوعی مورد استفاده غیر قانونی واقع شود و بر خلاف هدف مورد نظر، از آن بهره برداری شخصی شود و یا اینکه آن را به نفع خود یا دیگری تصاحب نماید. به منظور جلوگیری از سوء استفاده های کارمندان دولت از سرمایه و اموال موجود در اختیار آنها و تضمین هرچه بیشتر منافع دولت و ملت، قانونگذار درصدد حمایت کیفری از این دسته از اموال و سرمایه ها بر آمده است و کسانی را که متولی امور اجتماعی بوده و امکانات و دارایی های عمومی در اختیار آنهاست از دخل و تصرف بر خلاف موازین قانونی و استفاده شخصی یا تصاحب آنها به نفع خود یا دیگری ممنوع کرده است. این حمایت کیفری تحت عناوین مختلفی در قانون آمده است که از جمله مهمترین آنها «اختلاس» می باشد.
باتوجه به ویژگی ها و حساسیت های شغلی در نیروهای مسلح و اهداف و مأموریت های آنها، ارتکاب جرم اختلاس و ارتشاء، آثار مستقیم و لطمات جدی به کارایی، ثبات و نظم یگان های نظامی و انتظامی وارد می سازد و قداست آنان را خدشه دار می کند. از این رو، ضروری است این دسته از جرایم به صورت ویژه ای مورد مطالعه و بررسی قرار گیرند.
اختلاس جرمی است که از یک جهت سرقت و از جهت دیگر خیانت در امانت است. اختلاس از جمله تعدیات کارمندان و کارکنان دولت و موسسات و شرکت های دولتی و یا وابسته به دولت و یا سایر مأموران به خدمات عمومی است که به اموال متعلق به دولت یا اشخاص دیگر، صورت می گیرد و همواره به عنوان تهدیدی جدی علیه دولت ملت قلمداد می گردد.
رشاء و ارتشاء، از جرایم علیه آسایش عمومی و ساختار اداری و اجرایی کشور است و در تضاد با سلامت مأموران و مستخدمان دستگاهای حکومتی قرار دارد. این بزه از دورترین ادوار زندگی اجتماعی بشر و در جوامعی که دارای ساختار اداری و حکومتی بوده اند وجود داشته و البته همۀ حکومت ها بنابر مقتضیات و مصالح خود با آن به مبارزه پرداخته اند.
الف ) بیان موضوع
اختلاس و ارتشاء در مقایسه با سایر جرایم دیگر، از اهمیت بیشتری برخوردار می باشند. چون در صورت ارتکاب، کارکرد سازمانهای دولتی دچار اختلال می شود و اعتماد عمومی نسبت به نهاد های دولتی کاهش می یابد.
با نگاهی به پرونده های جرایم کارکنان دولت و نیرو های مسلح، به راحتی این نکته را درخواهیم یافت که شایع ترین جرایم کارکنان دولت و نیروهای مسلح، جرایم اختلاس و ارتشاء می باشد لذا با توجه به اینکه جامعه آماری ما در این تحقیق نیروهای مسلح هستند اهمیت آن دو چندان میشود چون حساسیت نیروهای مسلح بیش از سایر سازمانهای دولتی است، به نحوی که بسیاری از تخلفاتی که در سازمانهای دولتی تخلف محسوب نمی شوند، در نیروهای مسلح جرم است بنابراین لازم است راه های جدی تری جهت پیشگیری از جرائم اختلاس و ارتشاء در نیروهای مسلح به عمل آید.
پ ) اهداف و کاربردهای تحقیق
با عنایت به اینکه اختلاس و ارتشاء در صد قابل توجهی از جرائم ارتکابی در کشور های مختلف را به خود اختصاص داده و علیرغم تشدید مجازات برای مرتکبین این دسته از جرائم، ارتکاب آنها در سطح وسیعی همچنان ادامه دارد و از طرفی هر یک از جرائم فوق جزء شایع ترین جرائم در نیروهای مسلح می باشند و اگر با آنها مقابله جدی صورت نگیرد اساس این نیرو ها متزلزل می شود لذا نگارنده با انجام این پژوهش درصدد است که با بررسی عناصر و ارکان تحقق دو جرم اختلاس و ارتشاء در نیروهای مسلح، موارد زیر را مورد بررسی قرار داده و راهکارهایی را از جهات مختلف پیرامون موضوع ارائه دهد.
1 ـ آیا قانون مجازات جرائم نیرو های مسلح در رابطه با جرائم اختلاس و ارتشاء نیازمند تغییر و تحول است.
2 ـ جمع آوری قوانین کلی راجع به اختلاس و ارتشاء در قوانین قبل و بعد از انقلاب و فقه اسلامی و جمع آوری آراء وحدت رویه و نظریات اداره حقوقی
3 ـ تبیین جرائم اختلاس و ارتشاء در راستای وظایف نیروهای مسلح از دیدگاه حقوق موضوعه
4 ـ تشریح عناصر تشکیل دهنده این نوع از جرائم
5 ـ بررسی میزان تأثیر عوامل مؤثر بر پدیده اختلاس و ارتشاء
ت ) سوالات تحقیق
در این تحقیق بناست بعد از ارائه کلیاتی از تعریف و تاریخچه، به ارکان بزه اختلاس و ارتشاء در نیروهای مسلح پرداخته شود.
1 ـ آیا سیاست کیفری افتراقی ایران در حوزه جرم انگاری و مجازات در جرائم اختلاس و ارتشاء در نیرو های مسلح سنجیده می باشد؟
2 ـ آیا سیاست تشدید مجازات جرائم اختلاس و ارتشاء نیروهای مسلح بازدارنده می باشد؟
3 ـ آیا قاعده تناسب جرم و مجازات در جرایم اختلاس و ارتشاء در قلمروی قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح رعایت شده است؟
ث ) فرضیه های تحقیق
در زمینه جرائم اختلاس و ارتشاء فرضیات متعددی قابل تصور است که به برخی از مهم ترین این فرضیات اشاره می شود.
1ـ جرائم اختلاس و ارتشاء در نیروهای مسلح به علت شرایط خاص آنها دارای اهمیت فراوان است و بر همین اساس باید برخورد جدی تر و قاطع تری نسبت به مرتکبین سایر کارکنان دولتی صورت بگیرد، لذا بر همین اساس میتوان گفت سیاست کیفری افتراقی ایران در حوزه جرم انگاری و مجازات در جرائم اختلاس و ارتشاء نیروهای مسلح بسیار سنجیده عمل شده است.
2 ـ در طول سالیان متمادی اثبات گردیده توسل به زور و توسل به مجازاتهای خشک و بی روح بهترین راه نبوده بلکه آخرین راه است. با مداقه در بررسی میزان مجازات مرتکبین جرائم اختلاس و ارتشاء این نتیجه حاصل شده که افزایش و تشدید مجازات باعث کاهش یا عدم ارتکاب جرم نخواهد شد. لذا قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح و همچنین قانون تشدید مجازات اختلاس، ارتشاء و کلاهبرداری مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز نتوانسته از میزان ارتکاب جرم جلوگیری نماید یا به حداقل برساند. لذا نباید سخاوتمندانه از ابزارهای کیفری استفاده نمائیم.
3 ـ همین طور که به نظر می رسد قاعده تناسب جرم و مجازات در جرائم اختلاس و ارتشاء در قلمروی قانون مجازات جرائم نیرو های مسلح رعایت نشده و نبود تناسب بین جرم و مجازات باعث افزایش رشد جرائم اختلاس و ارتشاء شده است.
ج ) روش تحقیق
روش تحقیق صورت گرفته به صورت کتابخانه ای بوده و با بهره گیری از منابع اولیه و ثانویه در کتابخانه ها و با بهره گرفتن از نظریات علمای علم حقوق و اقوال فقها و نظریات مشورتی قوه قضاییه و مجلات حقوقی و اهل فن در نیروهای مسلح و دادسراها و دادگاههای نظامی و با بهره گیری از سایت های مختلف حقوقی به بررسی ابعاد جرائم اختلاس و ارتشاء در نیرو های مسلح پرداخته شده است.
ح ) معرفی پلان و ساختار تحقیق
نوشتارحاضر در 3 بخش تدوین گردیده است. بخش اول و دوم به پیشینه، ماهیت و عناصر جرائم اختلاس و ارتشاء پرداخته میشود و بخش سوم به واکنش کیفری در قبال جرائم اختلاس و ارتشاء در قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح اختصاص دارد که هرکدام از این سه بخش شامل 2 فصل می باشد.
تعداد صفحه :207
قیمت :37500 تومان
