• • برای همه مقادیر ، و ، ،

• برای همه مقادیر و ، .

در این صورت، زمانی که به سمت بینهایت میل می­ کند ()، به صورت مجانبی دارای توزیع خواهد بود که در آن ،
و است.
تذکر ۲-۱
در ۱۹۹۷، Davis و Dunsmuir برای مدل رگرسیونی و با فرض اینکه مقادیر خطای یک فرایند باشد ثابت کردند که برآوردگرهای کمترین انحراف مطلق برای و پارامترهای فرایند دارای توزیع مجانبی نرمال هستند. تحت شرایطی قوی­تر، نتیجه مشابهی توسط Portnoy در سال ۱۹۹۱ برای فرآیندهای غیر ایستای وابسته^[۱۹] در حضور تنها یک رگرسور ارائه شده است.
همانگونه که دیده شد، قضیه ۲-۱ نه تنها نرمال بودن مجانبی ضرایب رگرسیونی بدست آمده از روش کمترین انحراف مطلق را بیان می­ کند بلکه تاثیر تشخیص نادرست مدل را بر توزیع مجانبی نشان می­دهد. به عبارت دیگر، تشخیص نادرست مدل، که با اریبی غیر صفر مشخص می­ شود، بر روی میانگین و ماتریس کوواریانس مجانبی تاثیر خواهد گذاشت. این در حالی است که در رگرسیون کمترین مربعات خطا، میزان اریبی تنها بر میانگین مجانبی تاثیر می­ گذارد.
با بهره گرفتن از قضیه ۲-۱ و تذکر ۲-۴ در پیوست، نتیجه زیر را می­توان بدست آورد.
نتیجه ۲-۱ (فرایند های خطی)
فرض کنید یک فرایند خطی به فرم باشد که در آن دنباله­ای از متغیرهای تصادفی مستقل و هم­توزیع با است و دنباله­ای معین و بطور مطلق جمع­پذیر است که برای برخی از مقادیر و۰,) در رابطه صدق می­ کند. در این صورت قضیه یک تحت شرایط (i) تا (iv) همچنان برقرار خواهد بود.
در حالتی خاص که در آن متغیرهای تصادفی مستقل و هم­توزیع هستند و میانه یک تابع خطی از است نتیجه زیر را می­توان از قضیه ۲-۱ بدست آورد. نتایج مشابهی توسط Bantli و Hallin (1999)، Koenker (2005، قضیه ۴-۱) و Pollard (1991) بدست آمده است.
نتیجه۲-۲ (نوفه سفید)
فرض کنید به وسیله رابطه (۲-۵) و تنها با یک رگرسور، ، تعریف شود. همچنین، برای ، را برابر با در نظر بگیرید که در آن دنباله­ای از متغیرهای تصادفی مستقل و هم­توزیع با تابع توزیع ، چگالی ، میانه صفر () و است. علاوه بر آن فرض کنید:

• به صورت پیوسته­ای در یک همسایگی از مشتق پذیر است،

• برای هر ، .

آنگاه با افزایش مقدار ()، به صورت مجانبی به توزیع میل خواهد کرد که در آن است.
مقایسه نتیجه ۲-۲ با قضیه ۲-۱ نشان می­دهد که وابستگی پیاپی خود را به طور کامل، از طریق در ماتریس کوواریانس مجانبی آشکار می­ کند. بنابراین، ارزشمند است که نگاهی دقیق­تر به این کمیت داشته باشیم. در ابتدا توجه کنید که، از آنجایی که است، خواهیم داشت:
و به طور خاص، است. اگر ها مستقل باشند، آنگاه برای ، است و، در نتیجه، برای ، خواهد بود. علاوه بر آن، چیزی بجز کوواریانس متقاطع^[۲۰] بین فرآیندهای تصادفی دودویی^[۲۱] و
نیست. به ویژه، است.
به طور کلی، برای هر ثابت و ، را به صورت:
تعریف کرده و آن را نرخ گذر از سطح توام^[۲۲] در و می­نامیم. تحت فرض اینکه دارای توزیع پیوسته در حالت یک متغیره و دو متغیره است، می­توانیم را به صورت
بازنویسی کنیم. در نتیجه، است و، بنابراین، را می­توان به صورت زیر نوشت:
به عنوان یک حالت خاص، در صورتی که برای هر ، باشد آنگاه که در آن است. توجه کنید که احتمال آن است که تعداد گذر از صفر بین زمان و تعدادی فرد باشد. کمیت را نرخ گذر از صفر تاخیری^[۲۳] برای بین بازه زمانی و می­نامیم. اگر، برای تمام مقادیر ، باشد، آنگاه است که در آن به صورت تعریف شده و آن را احتمال همه­مثبتی^[۲۴] می­نامند.
بر اساس نتایج قضیه ۲-۱، نتیجه ۲-۱ و نتیجه ۲-۲، برای برخی از مقدار و با تعریف
، می­توانیم نظریه توزیع مجانبی دوره­نگار لاپلاسی را توسعه دهیم. در ادامه، دو نوع سری زمانی با طیف پیوسته و مرکب را مورد بررسی قرار می­دهیم.
۲-۳-۲ رفتار­های مجانبی برای سری­های زمانی با طیف پیوسته
ساده­ترین سری زمانی طیف پیوسته مربوط به فرایند نوفه سفید مستقل و هم توزیع است. در اولین قضیه این بخش بر روی این نوع از سری­های زمانی تمرکز می­کنیم.
قضیه۲-۲ (نوفه سفید)
فرض کنید و به وسیله رابطه های (۲-۳) و (۲-۴) و با در نظر گرفتن تعریف شده باشد که در آن دنباله­ای از متغیرهای تصادفی مستقل و هم­توزیع با تابع توزیع و چگالی باشد، به طوری که و است. همچنین، فرض کنید در فرض (v) از نتیجه ۲-۲ صدق کند. مجموعه ­ای از مقادیر متفاوت در بازه را در نظر بگیرید (این اعداد ممکن است به نیز وابسته باشند) که در شرط زیر صدق کنند:

که در آن دنباله­ای از دلتای کرونه­کر^[۲۵] است، به طوری که و، برای ، باشد. آنگاه، زمانی که به سمت بینهایت میل می­ کند ()، به صورت مجانبی دارای توزیع خواهد بود و به صورت مجانبی دارای توزیع است که در آن، برای
، و است.
تذکر ۲-۲
فرض (vii) برای همه مقادیر متفاوت ها که به وابسته نباشند برقرار است. این رابطه برای فرکانس­های فوریه نیز برقرار است. به طور کلی، باید ها در شرایط جداسازی معینی صدق کنند تا فرض (vii) برای آنها برقرار باشد.
بر اساس قضیه ۲-۲، میانگین مجانبی برای همه ها برابر با است. برای مقایسه این رابطه با رابطه متناظر در دوره­نگار عادی، یادآوری می­کنیم که اگر نوفه دارای واریانس متناهی باشد، آنگاه به صورت مجانبی دارای توزیع است (به مرجع Brockwell and Davis (1991) مراجعه کنید) که در این صورت میانگین مجانبی برابر با خواهد بود. همانگونه که دیده می­ شود، در اینجا نقش را ایفا می­ کند. برای توزیع­های گاوسی، و برای توزیع­های دو نمایی (لاپلاس)، است.
به طور کلی، برای داشتن متناهی، نیازی به متناهی بودن مقدار واریانس نیست. به عنوان مثال، در حالتی که توزیع نوفه، کوشی با پارامتر مقیاس باشد، مقدار متناهی است. اما، توجه داشته باشید که واریانس و میانگین برابر بینهایت است. این وضعیت نمونه ­ای از مواردی است که در آن دوره­نگار لاپلاسی نسبت به دوره­نگار عادی ارجحیت دارد. دوره­نگار لاپلاسی، برای خوش­تعریف بودن توزیع مجانبی، به وجود همه گشتاورها نیاز ندارد. در عمل، این بدان معنی است که دوره­نگار لاپلاسی نسبت به حجم بالای نوسان در داده ­ها استوارتر است.
حال، به عنوان حالتی کلی­تر به بررسی فرآیندهای وابسته می­پردازیم. برای این منظور، مفهوم جدیدی از ایستایی را معرفی می­کنیم.

• در تعریف عالمان اسلامی، صفات نفسانی شامل فکر، اندیشه و رفتار است؛ ولی در تعریف غربی‌ها، تنها رفتار مطرح است.

بدنبال روشن شدن حقیقت مفهوم اخلاق، به اهمیت و ارزش تعالی اخلاق در قرآن و سپس دراخبار و احادیث وارده از ائمه علیهم السلام میپردازیم.
قرآن و اهمیت تعالی اخلاق
با توجه به اینکه قرآن کتاب انسان سازی است و اساساً نزول آن برای ساختن انسان و جامعه انسانی می باشد، میتوان ربط و اتحاد معنوی کل قرآن را بر این محور یافت، لذا هر یک از آیات قرآن هدفی را دنبال میکند، که در نهایت نتیجه انسان سازی و تعالی اخلاقی را در پی دارد و لذا با تأملی در قصص قرآن، اوامر و نواهی، و تمثیلهای این کتاب الهی در مییابیم هدف رشد و هدایت انسان است. واگر تکریم و تمجیدانبیاء عظام را ملاحظه کنیم، باز ملاک ثناء تعالی و مکارم اخلاقی است. بهرحال نحوه برخورد قرآن باانسان نحوهای است که ترقی، رشد، تزکیه و تربیت انسان را دنبال میکند، هدف علم اخلاق هم همینها است. لذا آیهای را نمییابیم که مستقیم یا غیرمستقیم یک نتیجه اخلاقی و انسان سازی را دنبال نکند و کراراً در قرآن به مفاهیمی بر میخوریم که نشانگر توجه و اهمیت موضوع اخلاق در آن کتاب الهی است، مانند: تقوی، فلاح، کرامت، اخوه، عزه، امانه، تکبر، سخریه، غیبت و … فلذا اخلاق متعالی ملاک ثناء پیامبران بوده است، همانطوری خدای متعال میفرماید:« وانک لعلی خلق عظیم »^[۱۱۰] خداوند متعال در مقام ثنای پیامبری که خاتم کمالات و فضائل و معجزات انبیاء سلف خویش است او را بر خلق عظیمش میستاید که اگر امری عظیم تر از این میبود، آن را ملاک ثنای حبیبش قرار میداد. و نیز در آیه دیگری حضرت ابراهیم را بر سه صفت عالی میستاید:« آن ابراهیم لحلیم اواه منیب »^[۱۱۱] و یا درباره حضرت نوح چنین میفرماید:

« ذریه من حملنا مع نوح انه کان عبدا شکورا »^[۱۱۲] بدین ترتیب روشن میشود، آنچه ملاک ثنای انبیاء (علیهم السلام ) واقع گردیده، تعالی اخلاق ایشان است که بدانها متخلق بودهاند.^[۱۱۳]
تعالی اخلاقى در قرآن
همه ما مى دانیم قرآن مجید به صورت یک کتاب کلاسیک تنظیم نشده که فصول و ابواب و مباحثى به شکل این گونه کتابها داشته باشد، بلکه مجموعهاى از وحى آسمانى است که به تدریج و بر حسب نیازها و ضرورتها نازل شده است و دران مجموعه آیاتى وجود دارد که به نظر مىرسد اصول کلّى تعالی اخلاق در آن ترسیم شده است. که موارد زیر از آن اصول به شمار میآید.
۱ ـ مسأله احترام نسبت به پدر و مادر، و شکرگزارى از آنها به دنبال شکر پروردگار « وَ وَصَّیْنا اْلاِنْسانَ بِوالِدَیْهِ…. اَنِ اشْکُرْلى وَلِوالِدَیْکَ».^[۱۱۴]
۲ ـ اهمیّت دادن به نماز و رابطه با پروردگار و نیایش و خضوع در برابر او « اَقِمِ الصَّلوهَ » .^[۱۱۵]
۳ ـ امر به معروف و نهى از منکر « وَ اْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَانْهَ عَنِ الْمُنْکَرِ».^[۱۱۶]
۴ ـ صبر و شکیبایى در مقابل حوادث تلخ زندگى « وَاصْبِرْ عَلى ما اَصابَکَ ».^[۱۱۷]
۵ ـ حسن خلق در برابر مردم « وَلاتُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنّاسِ».^[۱۱۸]
۶ ـ تواضع و فروتنى و ترک تکبّر در برابر خدا و خلق « وَلاتَمْشِ فِى الاَرْضِ مَرَحاً اِنَّ اللّهَ لایُحِبُّ کُلَّ مُخْتال فَخُور».^[۱۱۹]
۷ ـ میانه روى و اعتدال در راه رفتن و سخن گفتن (و همه چیز) « وَاقْصِدْ فِى مَشْیِکَ وَاغْضُضْ مِنْ صَوْتِکَ ».^[۱۲۰]
و در آیات سه گانه سوره انعام که از آیه ۱۵۱ شروع و به ۱۵۳ ختم مى شود، ده فرمان مهم بیان شده است، که قسمت مهمّى از اصول اخلاقى را در برگرفته از جمله: ترک ظلم و ستم، نسبت به فرزندان، ایتام، عموم مردم، و رعایت عدالت در برابر هر کس، و ترک جانبدارى تعصّب آلود از نزدیکان و بستگان و دوستان در برابر نقض اصول عدالت، و نیز پرهیز از زشتکاریهاى ظاهر و باطن و همچنین حق شناسى در برابر پدر و مادر، و پرهیز از آنچه موجب تفرقه مىشود، و نیز اجتناب از هرگونه شرک.
اصول اخلاق اسلامى و تعالی آن در روایات
در روایات اسلامى نیز احادیثى می باشد که بیانگر تعالی و اصول اخلاقى حسنه است. و در بعضی از روایات مقابل اخلاق نیکو اخلاق بد را هم متذکر شده است، البته دایره اخلاق در روایات ما خیلی وسیع میباشد و لیکن ما بخشی از آن را ذکر میکنیم.
۱- در حدیث معروفى که در کتاب «اصول کافى» از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است، چنین مى خوانیم که: یکى از یاران آن حضرت به نام «سماعه بن مهران» مى گوید: با گروهى از اصحاب آن حضرت در خدمتش بودیم که سخن از عقل و جهل به میان آمد، فرمود: «لشکریان عقل و جهل را بشناسید تا هدایت شوید»، من گفتم فدایت شوم، تا شما شرح ندهید ما آگاه نخواهیم شد، امام فرمود: «خداوند در آغاز، عقل را آفرید… سپس جهل را (عقل از در اطاعت در آمد و جهل طریق معصیت را پویید) خداوند هفتاد و پنج لشکر به عقل داد و هفتاد و پنج لشکر که ضدّ آن جهل بود».
سپس امام، هفتاد و پنج لشکرعقل و جهل را به شرح زیر بیان فرمود، که دارنده صفات عقل ونیک متصف به تعالی اخلاق میباشد.
اَلْخَیْرُوَ هُوَ وَزِیْرُ الْعَقْلِ؛ نیکى وزیر عقل است.
وَ جَعَلَ ضِدَّهُ الَشَّرَّ وَ هُوَ وَزِیُر الْجَهْلِ؛ و ضدّ آن بدى است که وزیر جهل است و …
تعداد امورى که در این روایت آمده ۷۸ موضوع است، و در ادامه حضرت می فرماید : وَ التَّوَکُّلُ وَ ضِدُّهُ الْحِرْصُ؛ توکّل و ضدّش حرص.
وَ الرَّأْفَهُ وَضِدُّهُ الْقَسْوَهُ؛ رأفت و ضدّش سنگدلى و …
فَلاتَجْتَمِعُ هذِهِ الْخِصالُ کُلُّها مِنْ اَجْنادِ الْعَقْلِ اِلاّفِى نَبِىٍّ اَؤْ وَصِىِّ نَبِىٍّ اَوْ مُؤمِن قَدْ اِمْتَحَنَ اللّهُ قَلْبَهُ لِلاْیْمانِ وَاَمّا سائِرُ ذلِکَ مِنْ مَوالیِنْا فَاِنَّ اَحَدَهُمْ لایَخْلُو مِنْ اَنْ یَکُونَ فِیْهِ بَعْضُ هَذِهِ الْجُنودِ حَتّى یَسْتَکْمِلَ وَیُنَقِّى مِنْ جُنُودِ الْجَهْلِ فَعِنْدَ ذلِکَ یَکُونُ فِى الدَّرَجَهِ الْعُلیا مَعَ الاْنْبِیاءِ وَالاْوْصیاءِ وَاِنَّما یُدْرَکُ ذلِکَ بِمَعْرِفَهِ الْعَقْلِ وَجُنُودِهِ وَبِمُجانَبَهِ الْجَهْلِ وَجُنُودِهِ وَفَّقَنَا اَللّهُ وَاِیّاکُمْ لِطاعَتِهِ وَمَرْضاتِهِ اِنْشاءَ اللُّه.
سپس امام فرمود: این لشکریان عقل بطور کامل جمع نمى شود مگر در پیامبر یا وصّى پیامبر یا مؤمنى که خداوند قلبش را براى ایمان آزموده و شایستگى پیدا کرده است، ولى سایر دوستان ما بعضى داراى بخشى از این لشکریانند و در راه تکمیل آن و طرد لشکر جهل از خود مى باشند و در آن هنگام در درجه بالا با انبیاء و اوصیاء قرار مى گیرند، و این در صورتى ممکن است که آگاهى کافى نسبت به عقل و لشکریانش و دورى از جهل و لشکریانش حاصل شود، خداوند ما و شما را براى اطاعتش و کسب رضاى او موفّق دارد.^[۱۲۱]
۲ ـ در حدیثى که در نهج البلاغه در کلمات قصار آمده است مىخوانیم که از امام امیرمؤمنان على(ع) درباره ایمان پرسیدند (ذیل حدیث نشان مى دهد که منظور از ایمان، ایمان علمى و عملى است که اصول اخلاق را نیز شامل مى شود) امام در جواب فرمود: «اَلاْیْمانُ عَلى اَرْبَعِ دَعائِمَ، عَلَى الصَّبْرِ وَالْیَقینِ وَالْعَدْلِ وَالْجِهادِ ، ایمان بر چهار پایه قرار دارد: بر صبر و یقین و عدالت و جهاد.»
سپس افزود «وَالصَّبْرُ مِنْها عَلى اَرْبَعِ شُعَب، عَلَى الشَّوْقِ وَالشَّفَقِ وَالزُّهْدِ وَالتَّرَقُّبِ، صبر نیز بر چهار پایه استوار است؛ بر شوق و ترس و زهد و انتظار». (شوق به بهشت و پاداشهاى الهى، و ترس از کیفرها و دوزخ، که مایه حرکت به سوى خوبیها و پرهیز از بدیها است) و زهد و بى اعتنایى نسبت به زرق و برق دنیا که سبب مى شود انسان مصائب را ناچیز شمرد، و انتظار مرگ و پایان زندگى که انسان را به انجام اعمال نیک تشویق مىکند.
بعد افزود: «وَالْیَقینُ مِنْها عَلى اَرْبَعِ شُعَب، عَلى تَبْصِرَهِ الْفِطْنَهِ وَتَأَوُّلِ الْحِکْمَهِ، وَمَوْعِظَهِ الْعِبْرَهِ، وَسُنَّهِ الاْوَّلِینَ; یقین نیز بر چهار بخش تقسیم مى شود: بینش در هوشیارى و زیرکى، رسیدن به دقایق حکمت، پند گرفتن از حوادث و توجّه به روش پیشینیان.»
سپس مىافزاید:«و الْعَدَلُ مِنْها عَلى اَرْبَعِ شُعَب، عَلى غائِصِ الْفَهْمِ، وَغَوْرِ الْعِلْمِ، وَزُهْرَهِ الْحُکْمِ، وَرَساخَهِ الْحِلْمِ؛ عدالت نیز بر چهار شاخه است: دقّت براى فهم مطالب، غور در علم و دانش، (سپس) قضاوت صحیح و (سرانجام) حلم و بردبارى پایدار».
و در پایان مىفرماید: «وَالْجِهادُ مِنْها عَلى اَرْبَعِ شُعَب عَلَى الاْمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّهْىِ عَنِ الْمُنْکَرِ و الصِّدْقِ فِى الْمَواطِنِ، وَ شَنآنِ الْفاسِقِینَ؛ جهاد نیز چهار شاخه دارد: امر به معروف، و نهى از منکر، صدق و راستى در معرکه نبرد، و دشمنى با فاسقان.»
سپس به ستونهاى چهارگانه کفر که نقطه مقابل آن است، مى پردازد و یک به یک را شرح مىدهد.^[۱۲۲]
همان گونه که ملاحظه مىشود، امام با دقّت بىنظیرى اصول اساسى ایمان و کفر و آثار آن را در درون و برون که شامل اخلاق عملى مىشود ترسیم فرموده و براى هر شاخه، شاخههاى دیگرى ذکر کرده است، که بررسى جزئیّات این حدیث مقال دیگرى را مى طلبد.
در واقع چنین است که ریشه تمام فضائل و تعالی اخلاقى بر راستى و صدق قرار گرفته که انسان نه تنها به مردم دروغ نگوید، به خویشتن هم دروغ نگوید و حتّى به خداى خود دروغ نگوید، هنگامى که در نماز «اِیّاکَ نَعْبُدُ و اِیّاکَ نَسْتَعیُن» مىخواند و مى گوید خداوندا تنها تو را مى پرستم و تنها از تو یارى مى جویم، کمترین دروغى در این سخن نباشد، از هرگونه معبود شیطانى و هواى نفس برکنار باشد و تنها خضوع و تسلیمش در برابر حق باشد؛ پس، از تکیه کردن بر مال و جاه و قدرت و مقام و ما سوى اللّه بر کنار باشد، تنها تکیه بر لطف خدا کند و از او مدد جوید. اگر کسى چنین باشد تمام اصول و فروع اخلاق در او زنده مىشود.
۳ ـ در روایات اسلامى تعبیراتى تحت عنوان «افضل الاخلاق» (برترین صفات اخلاقى) یا «اکرم الاخلاق» و «احسن الاخلاق» و «اجمل الخصال» دیده مى شود که در آنها نیز اشاره به بخشهاى مهمى از اصول اخلاقى شده است، از جمله در حدیثى مى خوانیم: « سُئِلَ الْباقِرُ(علیه السلام) عَنْ اَفْضَلِ الاْخلاقِ فَقالَ الصَّبْرُ وَالسَّماحَهُ » از امام باقر(علیه السلام) درباره بهترین اخلاق سؤال شد، فرمود: صبر (شکیبایى و استقامت) و جود و بخشش است».^[۱۲۳]
در حدیث دیگرى از امام صادق(علیه السلام) مىخوانیم که از آن حضرت پرسیدند:
« اَىُّ الْخِصالِ بِالْمَرْءِ اَجْمَلُ فَقالَ وِقارٌ بِلامَهَابَه، وَسَماحٌ بِلا طَلَبِ مُکافاه، وَتَشاغُلٌ بِغَیْرِ مَتاعِ الدُّنْیا » کدامیک از صفات انسانى زیباتر است؟ فرمود: وقارى که توأم با ایجاد ترس نباشد، و بخششى که انتظار مقابله با مثل در آن نباشد، و مشغول شدن به غیر متاع دنیا است».^[۱۲۴]
۴ ـ باز در حدیث دیگرى از امام صادق(ع) مىخوانیم که در آن اصول اخلاق زشت، تحت عنوان اصول الکفر بیان شده است، فرمود:
« اُصُولُ الْکُفْرِ ثَلاثَهُ: الْحِرْصُ وَاْلاِسْتِکْبارُ وَالْحَسَدُ; اصول کفر سه چیز است: حرص و تکبّر و حسد».
سپس در توضیح این سه اصل چنین بیان فرمود:
« فَاَمّا الْحِرْصُ فَاِنَّ آدَمَ حِیْنَ نُهِىَ عَنِ الشَّجَرَهِ حَمَلَهُ الْحِرْصُ اَنْ اَکَلَ مِنْها، وَاَمّا اْلاِسْتِکْبارُ فَاِبْلِیْسُ حِیْنَ اُمِرَ بِالسُّجُودِ لاِدَمَ اِسْتَکْبَرَ، وَاَمّا الْحَسَدُ فَاِبْنا آدَمَ حَیْثُ قَتَلَ اَحَدُهُما صاحِبَه، امّا حرص (در آنجا ظاهر شد که) آدم هنگامى که نهى از آن درخت مخصوص شد، حرص او را وادار کرد که از آن بخورد (و از بهشت بیرون برده شد) و امّا تکبّر (آنگاه ظاهر شد که) ابلیس هنگامى که مأمور به سجود براى آدم شد تکبّر ورزید (و از سجده خوددارى کرد و براى همیشه ملعون و مطرود درگاه الهى شد) و امّا حسد (آنگاه ظاهر شد که) دو پسر آدم یکى بر دیگرى حسد برد و او را به قتل رسانید.» ^[۱۲۵]
به این ترتیب، سرچشمه بدبختیهاى بزرگى که در جهان انسانیّت یا در آغاز آن رخ داد، این سه صفت نکوهیده بود. حرص، آدم را از بهشت الهى بیرون کرد، و استکبار، ابلیس را براى همیشه از درگاه خدا راند، و حسد پایه قتل و خونریزى و جنایت در جهان شد.
۵ـ این سخن را با حدیثى از پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله) پایان مىدهیم، امام صادق(ع) مىگوید: پیغمبر اکرم (صلى الله علیه و آله) فرمود:
« اِنَّ اَوَّلَ ماعُصِىَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ بِهِ سِتٌّ: حُبُّ الدُّنْیا وَحُبُّ الرِّیاسَهِ، وَحُبُّ الطَّعامِ وَحَبُّ النَّوْمِ وَحُبُّ الرّاحَهِ وَحُبُّ النِّساءِ » نخستین چیزى که نافرمانى و عصیان الهى به وسیله آن انجام شد شش چیز بود: محبّت (افراطى به مال) دنیا و ریاست و طعام و خواب و راحت طلبى و زنان! .^[۱۲۶]
از مجموع آنچه در بالا ذکر شد اصول تعالی اخلاقى و ضد آن اجمالا روشن شد، ولى همان گونه که از مجموع روایات نیز استفاده مىشود عدد خاص و معیّنى نمىتوان براى این معنى در نظر گرفت، چرا که اخلاق نیک و بد انگیزههاى بسیار متنوّع و عوامل و عوارض مختلف و گوناگون دارد و به تعبیر دیگر، همان گونه که صفات جسمانى انسان، تعداد و شماره خاصّى ندارد، صفات روحانى خوب و بد نیز از شماره بیرون است.
نمونهای از دستورالعملهای معصومین بر اساس طبایع اربعه
خوردن آب ولرم
از حضرت صادق (ع): پیغمبر (ص) با شیرینى افطار مى‏فرمود و اگر شیرینى نمى‏یافت با آب ولرم افطار مى‏کرد و مى‏فرمود که کبد و معده را شست و شو مى‏دهد و تمیز مى‏نماید و دهان را خوشبو مى‏سازد، و دندانها و سیاهى و قرنیه چشم را محکم و چشم را تیز بین مى‏نماید و گناهان را کاملاً مى‏شوید و رگهایى که به هیجان در مى‏آید و همچنین غلبه خلطی که غلبه کرده( صفراء یا سودا) را آرام میکند و بلغم را برطرف میکند و حرارت معده را فرو مى‏نشاند و سر درد را از بین مى‏برد.^[۱۲۷]

رفتار شهروندی سازمانی تعیین کننده آمادگی کارکنان به تلاش و کوشش در امور سازمانی به منظور مشارکت داشتن در ارتقای بهره وری، افزایش رضایت مشتریان، و بهبود کیفیت است. ارتقای سطح رفتار های شهروندی سازمانی نشان دهند هتمایل و علاقه کارکنان به پذیرش تغییر و اجرای روش های جدید مدیریتی است جانگ وهونگ، ( ۲۰۰۸) به طور کلی، امروزه، سازمان ها به این نتیجه رسیده اند که عملکرد مؤثر مستلزم این است که کارکنان فراتر از الزامات شغلی و رسمی کار خود تلاش نمایند. نور، (۲۰۰۹)
کابررا وکابررا (۲۰۰۵) در مطالعه خود چنین استدلال کردند که نگرش های مثبت کارکنان به تسهیم دانش باعث افزایش تمایل به تسهیم دانش خواهد شد و در نتیجه، رفتار تسهیم دانش را افزایش خواهد داد. براساس تحقیقات صورت گرفته در زمینه توانمندسازی روانشناختی می­توان تسهیم دانش را به عنوان ستاده توانمندسازی روانشناختی در نظر داشت. با توجه به مباحثی که در خصوص رفتار تسهیم دانش و رفتار شهروندی سازمانی ، توانمندسازی روانشناختی ،سرمایه روانشناختی و ارتباط بین آن ها مطرح شد، فرضیه اول تحقیق به شکل زیر تنظیم می گردد:
فرضیه اول رفتار شهروندی سازمانی ، توانمندسازی روانشناختی و سرمایه روانشناختی بر تسهیم دانش تاثیر دارند..
برای افزایش تمایل افراد به تسهیم دانش باید از مکانیسم­های روان شناختی استفاده نمود تا افراد بتوانند الگوهای رفتاری و تأثیرات رفتارها را بر عملکرد سازمان بهتر درک کنند. در هر صورت، ماهیت ابعاد سرمایه روانشناختی مشخص می سازد که سرمایه روانشناختی میتواند ارتباط مثبتی با رفتار تسهیم دانش داشته باشد و بر رفتار تسهیم دانش تاثیر دارد از آنجا که چنین استدلال شد که عوامل زمینه­ ساز رفتار تسهیم دانش می­توانند زمینه­ ساز رفتار شهروندی سازمانی نیز باشند، فرضیه های دوم و چهارم تحقیق حاضر به شکل زیر تنظیم می­ شود:

فرضیه دوم.: سرمایه روانشناختی بر رفتار تسهیم دانش تاثیر دارد.
فرضیه چهارم : رفتار شهروندی سازمانی نقشی میانجی در رابطه بین سرمایه روان شناختی ورفتار تسهیم دانش ایفا می کند.
در مطالعه حاضر این فرض مطرح می شود که رفتار شهروندی سازمانی و رفتار تسهیم دانش ستاده های رفتاری توانمندسازی روان شناختی اند، بر این اساس ،فرضیه های سوم و پنجم تحقیق به شکل زیر ارائه
می شود و شکل(۲-۷) نیز چارچوب مفهومی تحقیق را نشان می دهد.
فرضیه سوم: توانمندسازی روانشناختی بر رفتار تسهیم دانش تاثیر دارد
فرضیه پنجم: رفتار شهروندی سازمانی نقشی میانجی در رابطه بین توانمندسازی روان شناختی و رفتار تسهیم دانش ایفا می کند.
شکل (۲-۷) - مدل مفهومی پژوهش
بخش هشتم
۲-۸ -معرفی جامعه
تاریخچه شرکت های تابعه وزارت نیرو
شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی
اولین تشکلهای اداری این اداره کل مربوط به ایجاد دفاترآبیاری وابسته به بنگاه مستقل آبیاری خراسان میباشد که قبل از سال ۴۵ شکل گرفته و وظیفه نظارت بر تقسیم و توزیع آبهای سطحی را از طریق به کارگماری میرابان بعهده داشته اند .
در اواخر سال ۱۳۴۸ بخش مطالعات پایه آبهای سطحی و زیرزمینی در قالب اداره ای مجزا کار خود را آغاز نمود .
پس از تصویب قانون توزیع عادلانه آب در سال ۶۱ بخش حفاظت آبهای سطحی و زیرزمینی ایجاد و بهمراه دفاتر آبیاری و تلفیق با اداره مطالعات امور آب ناحیه بجنورد تشکیل گردید .
این امور با ۲ دفتر آب شیروان و درگز فعالیت خود را تا سال ۸۳ ادامه داد .
با تقسیم استان خراسان بزرگ در سال ۸۳ و تفکیک آن به ۳ استان خراسان شمالی – رضوی و جنوبی ایجاد اداره کل آب خراسان شمالی در شهریور ماه ۱۳۸۳ با تشکیلات جدید مورد تصویب قرارگرفته و فعالیت خود را آغاز نمود در این مقطع ادارات آب اسفراین و شیروان تشکیل و بعنوان زیر مجموعه اداره کل فعالیت می نمودند.
در اجرای قانون تبدیل ادارات کل استانی به شرکتهای آب منطقه ای ،در تاریخ۳/۱۱/۱۳۸۴ شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی تشکیل و فعالیت خود را آغاز نمود.
در حال حاضر این شرکت دارای ۳ امور آب بجنورد - اسفراین و شیروان بوده و کلیه وظایف محوله توسط شرکت مادر تخصصی مدیریت منابع آب وزارت نیرو را بعهده داشته و انجام می دهد
شرکت آب و فاضلاب
برخورداری از آب آشامیدنی سالم و بهداشتی برای هر انسانی از حقوق مسلم و به عنوان ضروری ترین نیاز آنان به شمار می رود. در این خصوص بدو امر مسئولیت اخلاقی و آب رسانی به روستاها با وزارت بهداری (سازمان بهداشت محیط) بود و با آغاز انقلاب اسلامی، جهاد سازندگی به صورت خود جوش با خودیاری مردم فعالیتهایی را شروع کرد. در سال ۱۳۶۴ مسئولیت روستاهای زیر ۱۵۰ خانوار به جهاد سازندگی واگذار شد. در سال ۱۳۶۸ مسئولیت تماما به وزارت جهاد سازندگی واگذار شد. همزمان در کشور اداره کل مهندسی بهداشت در استانها مدیریت مهندسی بهداشت تشکیل شد. قانون تشکیل شرکت های آب و فاضلاب روستایی مشتمل بر ماده ۵ و تبصره ۴ در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۷۴ به تصویب و به تایید شورای نگهبان رسیده و اساسنامه شرکت نیز در سال ۱۳۷۶ به تصویب هیئت وزیران رسید.بر اساس ماده ۱ قانون مذکور، شرکتهای آب و فاضلاب روستایی عهده دار نگهداری، بهره برداری، توسعه و بازسازی، مرمت و ایجاد تاسیسات مربوط به تامین آب آشامیدنی روستاها اعم از تصفیه خانه، خطوط انتقال، مخازن، سیستم های کنترل و دفع بهداشتی فاضلاب می باشند که این شرکتها دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی بوده و طبق مقررات حاکم بر شرکتهای دولتی و این قانون اداره خواهند شد.همچنین در راستای ماده ۱ و بند(ه) ماده ۲ قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران دولت مکلف گردید تا در جهت اصلاح نظام اداری، کاهش تصدی های دولت و حذف وظایف موازی، تدابیر لازم را اتخاذ نماید، در این راستا لایحه ارغام وزارتخانه های جهاد سازندگی و کشاورزی و تشکیل وزارت جهاد کشاورزی در سال ۱۳۷۹ به تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی رسید که شرکت های فوق الذکر به وزارت جهاد کشاورزی وابسته گردیدند. از آنجاییکه در ماده ۲ قاونو مذکور انتقال وظایف قابل واگذاری به دیگر وزارتخانه ها به پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه ریزی و جهاد کشاورزی با تصویب هیئت وزیران پیش بینی گردیده بود، لذا در تاریخ ۱۳۸۱/۰۴/۲۴ بر اساس مصوبه شماره ۱۸۷۹۶ /ت ۵۲۵۶۳۸ هیئت وزیران کلیه وظایف و اختیارات، نیروی انسانی، امکانات، تمهیدات و اعتبارات مربوط به شرکت های آب و فاضلاب روستایی از وزارت جهاد کشاورزی منتزع و به وزارت نیرو الحاق و منتقل گردید. همانطور که مدیران ارشدصنعت آب و فاضلاب به اهمیت کوچک سازی جهت ایجاد مدیریت بومی آشنا به مشکلات منطقه پی برده و به درستی آنرا اجرایی نموده بودند مسئولان کشور نیز به این مهم صحه گذارده و استانهای خراسان رضوی ،شمالی و جنوبی را از یکدیگر منتزع کردند و به تبع آن شرکت آب و فاضلاب روستایی استان خراسان شمالی در محدوده قانونی استان از ابتدای سال۱۳۸۴ فعالیت رسمی خود را آغاز کرد و در حال حاضر با ۷ امور و یک اداره در شهرستانهای مختلف و دفتر استان در شهرستان بجنورد به فعالیتهای خود در راستای اهداف نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران ادامه می دهد.
استراتژی و اهداف
استراتژی
برای نیل به اهداف مندرج در اساسنامه شرکت ،شرکت با رعایت مقررات و قوانین مربوط مجاز به اقدامات زیر می باشد:
- مطالعه و اجرای طرح های ایجاد و توسعه تاسیسات مربوط به تامین ،انتقال و توزیع آب آشامیدنی و بهداشتی روستا ها
- مطالعه و اجرای طرح های دفع بهداشتی فاضلاب روستاها (اعم از جمع آوری ،انتقال و تصفیه)
- نگهداری و بهره برداری از تاسیسات مرتبط با آب آشامیدنی و بهداشتی روستاها نظیر چاه ها،آبگیرها،تصفیه خانه ها ،مخازن،ایستگاه های پمپاژ،خطوط انتقال ،سیستم های کنترل و شبکه های توزیع
- نگهداری و بهره برداری از تاسیسات عمومی دفع بهداشت فاضلاب روستاها نظیر خطوط انتقال،شبکه جمع آوری و تصفیه خانه
- مرمت ،بازسازی وتوسعه شبکه ها و تاسیسات آب آشامیدنی و تاسیسات عمومی دفع بهداشتی فاضلاب روستایی .حفاظت از حریم آنها
- تامین آب آشامیدنی در شبکه های روستایی بر اساس استانداردهای مصوب و در چارچوب برنامه ها و مصوبات وزارت نیرو
- بهره برداری و اداره تاسیسات مرتبط با وظایف که در اختیار شرکت گذارده می شود
- اخذ هرگونه وام و تسهیلات مالی از منابع داخلی و خارجی ،عرضه اوراق مشارکت داخلی و پیش فروش انشعاب و سایر روش های تامین منابع مالی با اخذ مجوز از مراجع قانونی ذی ربط
- خرید خدمات از بخش غیر دولتی برای انجام امور مطالعاتی،اجرایی ،بهره برداری و نگهداری تاسیسات آب و فاضلاب روستایی و خدمات مشترکین به منظور کاهش هزینه ها ،افزایش بهره وری و ارتقای سطح خدمات
- انجام تمهیدات لازم به منظور توسعه مشارکت بخش غیر دولتی در امور آب و فاضلاب روستایی
اهداف
هدف شرکت ایجاد ،توسعه ،نگه داری،بهره برداری ،بازسازی و مرمت تاسیسات مربوط به تامین انتقال،تقسیم و توزیع آب شرب و بهداشتی ، جمع آوری و انتقال و دفع بهداشتی فاضلاب روستا ها می باشد.
شرکت توزیع نیروی برق خراسان شمالی
شرکت توزیع نیروی برق خراسان شمالی از سال ۱۳۸۱ فعالیت خود را آغاز کرد. براساس ضوابط و مقررات جاری وزارت نیرو این شرکت موظف به توزیع انرژی الکتریکی مورد نیاز مشتریان و تامین برق متقاضیان جدید در محدوده عملیاتی تعریف شده خود می باشد.
به منظور جلب رضایت مشترکان، این شرکت درنظر دارد با بهره گرفتن از فن آوریهای جدید، سیستم های روز مدیریتی و الگوهای استاندارد جهانی و با ارائه خدمات بی وقفه و مستمر خود، گسترده ترین ارتباط مردمی را درسطح منطقه برقرار نموده و به بالاترین سطح کیفیت ارتقاء دهد.
محصول ما در چرخه زندگی مردم نقش حیاتی دارد، بر همین اساس مدیران و کارکنان متخصص و متعهد شرکت افتخار دارند بهترین خدمات را به مردم شریف استان خراسان شمالی ارائه نمایند و از هیچگونه تلاشی برای جلب اعتماد و خشنودی پایدار مشترکان فروگذار نخواهند کرد.
امید است با بهره گرفتن از این سایت موجبات مصرف بهینه انرژی الکتریکی، کاهش هزینه ها و ایجاد محیط کار و زندگی ایمن همراه با رفاه و آسایش را برای شما فراهم سازیم.
برنامه های راهبردی و اهداف سازمان

• • توزیع برق مطمئن و پایدار برای کلیه مشترکان و ذینفعان

• • بهبود مستمر در ارائه خدمات به مشترکان و ذینفعان خود ارتقای سطح سلامت نظام اداری

• آموزش و بهبود کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی کارکنان شرکت، به منظور ارتقای سطح

(رابطه ۳) = = ۰٫۶۶۷
و حجم جامعه نمونه مورد نظر پژوهش به صورت زیر است:
(رابطه ۴) n=()= 382
۳-۶- ابزارهای پژوهش
در پژوهش حاضر از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است که شامل سه قسمت زیر می­باشد.
الف) پرسشنامه رفتار خرید
ب) پرسشنامه سبک زندگی با رویکرد روانشناسی
ج) پرسشنامه سبک زندگی با رویکرد جامعه ­شناسی
پرسشنامه حاضر شامل دو قسمت سؤالات عمومی و تخصصی است.

1. 1. سؤالات عمومی: در سؤالات عمومی سعی شده است تا اطلاعات کلی و جمعیت­شناختی در رابطه با پاسخ ­دهندگان جمع­آوری گردد. این بخش شامل ۶ سؤال است.

1. 1. سؤالات تخصصی: این بخش شامل۴۹ سؤال است. رفتار مصرف ­کننده ۱۵سؤال، سبک زندگی با رویکرد روانشناسی ۱۸ سؤال و سبک زندگی با رویکرد جامعه ­شناسی ۱۶ سؤال سنجیده شده است.

۳-۷- تحلیل پرسشنامه
پرسشنامه مجموعه سؤالات از قبل تدوین شده است. پاسخ ­دهندگان، پاسخ­های خود را درون دامنه­ای از گزینه­ های معین شده انتخاب می­ کنند. وقتی محققان واقعاً می­دانند که به چه اطلاعاتی نیاز دارند و از نحوه سنجش متغیرهای مورد نیازش نیز اطلاع دارند؛ آنگاه پرسشنامه ابزار کارآمد و مفیدی برای جمع­آوری داده ­ها محسوب می­ شود. هر چه قدر هم محتوای یک پرسشنامه بسته، خوب باشد؛ ولی اگر گزینه­ های پاسخ کافی نباشد، ارزش پاسخ­های ارائه شده پایین خواهد بود. همان­طور که قبلاً نیز ذکر شد، ابزار این پژوهش پرسشنامه بوده است. در این پایان نامه از طیف لیکرت استفاده شده است.

۳-۸- روایی^[۱۰۵] ابزار پژوهش
نویسندگان برای تفهیم آزمون­های روایی اصطلاحات مختلفی را به کار می­گیرند که به صورت کلی می­توان آن­ها را تحت عنوان روایی محتوا^[۱۰۶]، روایی معیار^[۱۰۷] و روایی سازه^[۱۰۸] گروهبندی کرد. روایی وابسته به معیار زمانی مطرح می­ شود که ابزار اندازه ­گیری تفاوت میان افراد را بر پایه معیاری که قرار است آن را پیش ­بینی کند به دست می­دهد. روایی سازه بیان می­ کند نتایج به دست آمده از کاربرد یک ابزار اندازه ­گیری تا چه حد با نظریه ­هایی که آزمون بر پایه آن ­ها تدوین شده است تناسب دارد. روایی محتوا اطمینان می­دهد که ابزار مورد نظر به تعداد کافی پرسش­های مناسب برای اندازه ­گیری مفهوم مورد سنجش را در بر دارد. به بیان دیگر، روایی محتوا نشان­ می­دهد که ابعاد و عناصر یک مفهوم تا چه حد تحت پوشش دقیق قرار گرفته است. اگر سؤال­های پرسشنامه معرف ویژگی­ها و مهارت­ های ویژه­ای باشد که محقق قصد اندازه ­گیری آن­ها را داشته باشد، پرسشنامه دارای اعتبار محتوا است. برای اطمینان از اعتبار محتوا باید در موقع ساختن ابزار چنان عمل کرد که سؤال­های تشکیل­دهنده ابزار اندازه ­گیری معرف قسمت­ های محتوای انتخاب شده باشد. بنابراین، اعتبار محتوا، ویژگی ساختاری ابزار اندازه ­گیری است که همزمان با تدوین آزمون در آن تنیده شده است(سکاران، ۱۳۹۳).
اعتبار محتوای یک آزمون معمولاً توسط افرادی متخصص در موضوع مورد مطالعه تعیین می­ شود. در این پژوهش نیز اعتبار پرسشنامه توسط چند نفر که دارای مدرک دکتری و عضو هیئت علمی دانشگاه بودند، سنجیده شد.
۳-۹- پایایی^[۱۰۹] ابزار پژوهش
در این پژوهش به منظور تعیین پایایی آزمون از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. با توجه به اینکه ضریب آلفا بیش از ۷/۰ قابل پذیرش است و میزان آلفای کرونباخ محاسبه شده برای پرسشنامه به صورت کلی برابر۸۳% است، می­توان نتیجه گرفت که پرسشنامه از پایایی قابل قبولی برخوردار است. آلفای کرونباخ محاسبه شده برای هر کدام از متغیرها به تفکیک زیر بیان شده است.
جدول۳-۲٫ پایایی پرسشنامه به تفکیک هر متغیر

سئوالات فرعی
۱)اهداف اسرائیل از حضور و نفوذ در آسیای مرکزی و قفقاز چه می‌باشد؟
۲) تنش با فلسطینیان چه نقش و تاثیری در روابط اسرائیل با کشورهای مسلمان از جمله جمهوری آذربایجان دارد.
۳) واکنش روسیه به حضور اسرائیل در حوزه نفوذ مسکو چگونه است؟
۴) منابع انرژی در نفوذ اسرائیل در جمهوری آذربایجان چه نقشی دارد؟
۵) روابط اسرائیل با دیگر کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز چگونه می‌باشد؟
۶) حضور اسرائیل در آذربایجان چه تاثیری بر روابط ایران و آذربایجان دارد؟
فرضیه اصلی
حضور و نفوذ اسرائیل در جمهوری آذربایجان، تاثیری منفی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران دارد؟
متغیرهای اصلی
متغیر مستقل: نفوذ اسرائیل در جمهوری آذربایجان (x)
متغیر وابسته: امینت ملی جمهوری اسلامی ایران (y)
فرضیه رقیب
حضور و نفوذ اسرائیل در جمهوری آذربایجان تاثیر منفی برامنیت ملی جمهوری اسلامی ایران ندارد.
فرضیه صفر
حضور و نفوذ اسرائیل در جمهوری آذربایجان ارتباطی با امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران ندارد.
اهداف پژوهش
مهمترین هدف پژوهش حاضر آن است که با توجه به حضور و نفوذاسرائیل در منطقه و به خصوص در جمهوری آذربایجان و در نزدیکی مرزهای جمهوری اسلامی ایران، به بررسی تهدیداتی که این حضور برای امنیت جمهوری اسلامی ایران می‌تواند داشته باشد، بپردازد.

نقطه تمرکز پژوهش
این پژوهش از لحاظ مکانی به حضور اسرائیل در جمهوری آذربایجان و از لحاظ زمانی بعد از استقلال جمهوری آذربایجان در سال ۱۹۹۱ می‌پردازد.
روش پژوهش
روش مورد استفاده در این پژوهش روش توصیفی – تحلیلی است.
در این روش با بهره گرفتن از اطلاعات جمع‌ آوری شده از منابع موجود، به شیوه‌ها و ابزارهای نفوذ اسرائیل در جمهوری آذربایجان اشاره می‌شود تا تأثیر آن بر امنیت ملی ایران مورد بحث قرار گیرد.
بررسی ادبیات موجود
در بررسی ادبیات و آثار موجود که در رابطه با موضوع مورد پژوهشی ما وجود دارد باید یک طبقه بندی ساده و مختصر انجام داد. بدین ترتیب می‌توانیم این آثار را به چند دسته تقسیم کنیم.
- کتابها
- مقالات
- گزارشهای وجود در بولتن‌ها و سایت‌های اینترنتی
یکی از کتابهایی که در مورد موضوع پژوهش پیش رو نوشته شده است، کتابی است که از سوی الیاس واحدی به نگارش درآمده، الیاس واحدی در یک مجموعه دو جلدی به یک برآورد استراتژیک کلی از جمهوری آذربایجان می‌پردازد.^[۱] این پژوهش تمامی ابعاد (سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، امنیتی و … ) را در بر می‌گیرد.
از دیگر کتب موجود می‌توان به کتاب محمدحسین افشردی اشاره نمود.^[۲] در این کتاب نویسنده به تشریح موقعیت ژئوپلیتیک قفقاز و جایگاه این منطقه در موضوعاتی چون حمل و نقل و انرژی می‌پردازد. جمهوری آذربایجان به عنوان یکی از کشورهای منطقه قفقاز در این اثر مورد بررسی قرار می‌گیرد.
درخصوص موضوع موردپژوهش چند پایان نامه کارشناسی ارشد در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران به نگارش درآمده است، با عناوینی همچون «آمریکا و روابط با جمهوری آذربایجان و امنیت جمهوری اسلامی ایران»، تاثیر سیاستهای تحریمی آمریکا برروابط جمهوری آذربایجان و جمهوری اسلامی ایران»، روابط آذربایجان و اسرائیل و سردی روابط ایران و آذربایجان و … در اکثر این موارد، پژوهشگران تنها به یک عامل و مانع در روابط دو جانبه ایران و آذربایجان اشاره می‌کنند و اشاره ای به نقش اسرائیل و آمریکا در نوع روابط بین ایران و آذربایجان و به تهدیداتی که از گسترش روابط اسرائیل با آذربایجان برای امنیت جمهوری اسلامی ایران دارد اشاره‌ای نمی‌شود.
از دیگر منابع مرتبط با موضوع مورد پژوهش می‌توان به کتاب سیاست خارجی و امنیتی اسرائیل در فضای نوین منطقه‌ای اثر محمود دهقانی اشاره کرد. نویسنده در این کتاب به بررسی سیاست خارجی و دغدغه‌ها و نگرانیهای امنیتی اسرائیل پرداخته است.
- از دیگر کتابهای مورد استفاده در مورد موضوع پژوهش می‌توان به کتاب امنیت در قفقاز جنوبی اثر غلامرضا هاشمی اشاره کرد.^[۳] نویسنده در این کتاب ضمن بررسی ویژگی‌ها و اهمیت منطقه قفقاز، مسائل سیاسی و امنیتی منطقه از جمله بحران قره‌باغ، بحران چچن و تمایلات جدائی طلبانه در گرجستان را مورد بررسی قرار داده است. نویسنده در ادامه به بررسی عوامل تاثیرگذار بر امنیت قفقاز پرداخته و این عوامل را به دو دسته عوامل درون منطقه‌ای مانند بی‌ثباتی‌های سیاسی و قومی و عوامل برون منطقه‌ای مانند حضور آمریکا و ناتو در قفقاز تقسیم کرده است، و در فصل آخر به بررسی اهمیت منطقه قفقاز در امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران پرداخته است.
از مقالات مرتبط با موضوع پژوهش مقاله‌ای تحت عنوان نقش کلیدی یهودیان مهاجر در توسعه و گسترش روابط اسرائیل و آذربایجان که توسط آری گوت به نگارش درآمده است.^[۴] در این مقاله نویسنده اشاره می‌کند که در ۲۷ آگوست ۲۰۰۷ نهادی تحت عنوان کنگره آذربایجان در اسرائیل تاسیس شد. در این مقاله نویسنده سعی دارد این مطلب را عنوان کند که این نهاد نقش موثری در گسترش روابط اسرائیل و آذربایجان دارد.
یکی دیگر ازمقالات مرتبط با موضوع مورد پژوهش مقاله‌ای است تحت عنوان ورود به مرحله جدید روابط آذربایجان و اسرائیل که توسط گولنارا ایناندز نگارش یافته است.^[۵] نویسنده در این مقاله با اشاره به سفر ۲۸ ژوئن شیمون پرز به باکو از تلاشهای اسرائیل برای گسترش روابط با کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز و بویژه جمهوری آذربایجان خبر می‌دهد. در این مقاله نویسنده اشاره می‌کند که اسرائیل در سال ۲۰۰۸ اقدام به تاسیس بخشهای جداگانه‌ای در مورد کشورهای اروپائی جامعه کشورهای مستقل مشترک المنافع (CIS) و کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز برای گسترش روابط نموده است.
- یکی از کتابهایی که در مورد موضوع مورد پژوهش پیش رو نوشته شده است کتابی است که بهرام امیراحمدیان آن را تالیف نموده‌اند. در این کتاب، امیراحمدیان ، بحران قره‌باغ را شروعی بر توسعه نیافتگی روابط دو کشور ایران و آذربایجان می‌داند. پیش از آن، ابوالفضل ایلچی بیگ از سران جبهه خلق آذری که اندیشه های پان ترکی – پان آذری و به شدت ضد ایرانی داشت زمینه را برای تبلیغ منفی در بحران قره‌باغ، علیه ایران مهیا نموده است.^[۶]
- از دیگر کتابهای مرتبط با موضوع مورد پژوهش می‌توان به کتاب نفوذ اقتصادی اسرائیل در منطقه، منتشر شده از موسسه مطالعات اندیشه سازان نور اشاره کرد.^[۷]
بخش اول این کتاب به بررسی تعاملات اقتصادی اسرائیل در مناطق مختلف پرداخته است و در بخش دوم به بررسی نفوذ لابی اسرائیلی در جهان می‌پردازد.
سازماندهی پژوهش
این پژوهش از یک مقدمه و چهار فصل تشکیل شده است:
فصل اول: نفوذ اسرائیل در جمهوری آذربایجان
فصل دوم: سیاست خارجی اسرائیل (تأکید بر عوامل تأثیرگذار)
فصل سوم: بررسی روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان
فصل چهارم: عوامل تهدیدکننده امنیت ملی ایران در منطقه قفقاز جنوبی، جمع‌بندی و نتیجه‌گیری.
فصل اول
چارچوب نظری تحول مفهوم امنیت
مقدمه
مفهوم امنیت تحولات بسیاری زیادی را دربرگرفته است. پس از جنگ جهانی اول و با تأسیس جامعه ملل، مفهوم امنیت دسته‌جمعی به وجود آمد اما پس از یک دوره کوتاه طلایی که بین سالهای ۱۹۲۹- ۱۹۲۵ و در واقع قبل از بحران بزرگ اقتصادی بود، مفهوم امنیت ملی کشورها که امنیت را به شکل انفرادی تعریف و جست‌وجو می‌کرد بر امنیت دسته جمعی غالب بود.
پس از جنگ جهانی دوم و با رقابت ابرقدرتهای آمریکا و شوروی- موسوم به جنگ سرد- نظریه واقع‌گرایی بر مفهوم امنیت غلبه داشت. در این دوران با تأکید بر امنیت نظامی رقابت پرهزینه‌ای میان ابرقدرتها و متحدان آنها به وجود آمده بود.
با فروپاشی شوروی و پایان جنگ سرد، راه برای گسترش برداشتهای نوین از مفهوم امنیت هموار گشت.
امروزه مفهوم امنیت در دو وجه ایجابی و سلبی، عرصه‌های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و گرایش سنتی نظامی را درکنار هم داراست.
در این فصل به اختصار و برای ورود به بحث، به تحول مفهوم امنیت اشاره شده است.
بدیهی است مراد ما در این پژوهش، برداشت نوین از مفهوم امنیت در تمامی عرصه‌های آن است.
چارچوب نظری
امنیت در مفهوم سنتی
در این نوشتار به بررسی اجمالی نیروهای موثر در شکل‌گیری روابط بین‌الملل در سده‌های معاصر پرداخته و ریشه‌های تاریخی برداشت سنتی از امنیت را که برمبنای تهدید امنیتی بر ضد یک کشور از خارج و دارای ماهیت نظامی است، مورد بررسی قرار می‌دهیم.
از لحاظ تاریخی از اوایل قرن هفدهم تا اواسط قرن بیستم میلادی، ما شاهد متغیرهایی هستیم که به تدریج باعث غلبه برداشت سنتی از امنیت بر فرهنگ روابط بین‌الملل گردید. در این دوره عواملی نظیر تشکیل دولتهای ملی، جنگ‌های متمادی، موازنه قوا، نظام اتحادیه‌ها، تفکرات نظامی گرایانه زمامداران، پدیده ناسیونالیسم و رقابتهای استعماری دول اروپایی، باعث شکل‌گیری و تقویت مفهوم سنتی امنیت ملی شدند.
با مطالعه روابط دولتهای اروپایی پس از شکل گیری دولت ملی در اروپا، متوجه می‌شویم که جنگ وجه غالب و حاکم دراین روابط بوده است. یکی از محققان در این مورد می‌گوید: «در خلال سه قرنی که از نظرگاه اندیشه دارای عظمت هستند یعنی قرن رنسانس، قرن دکارت و قرن روشنگری، جنگ به مثابه ابزار متمایز سیاست خارجی، میان کشورهای اروپایی حاکم بود.»^[۸]