پس از جدا کردن دانه ها از بوته ها در مرحله تعیین عملکرد دانه، به صورت دستی تعداد ۴۰۰ عدد بذر در چهار نمونه ۱۰۰ تایی شمارش و هر نمونه جدا وزن شد و در نهایت میانگین این چهار نمونه و با لحاظ کردن رطوبت تجاری ۱۲ درصدی به عنوان وزن صد دانه در نظر گرفته شدند.
۳-۱۴-۴-تعداد دانه در بوته و عملکرد دانه
پس از بدست آوردن عملکرد بیولوژیک در مرحله قبل دانه ها را از بوته جدا نموده و تعداد آنها را شمارش کرده و بعد با ترازوی دیجیتالی وزن دانه کل بوته ها اندازه گیری شد و پس از لحاظ رطوبت تجاری به میزان ۱۲ درصد عملکرد دانه محاسبه گردید.
۳-۱۴-۵-زیست توده
برای اندازه گیری عملکرد بیولوژیک زمانی که بوته های هر رقم در رسیدگی کامل بودند اقدام به برداشت یک متر مربع از هر واحد آزمایشی شد(از سطح خاک قطع) و در دمای ۸۰ درجه سانتی گراد به مدت ۴۸ ساعت خشک گردید و پس از توزین، زیست توده محاسبه گردید.
۳-۱۴-۶-شاخص برداشت (HI)
وزن خشک بوته (عملکرد بیولوژیک) / وزن خشک دانه (عملکرد دانه) = (HI) شاخص برداشت
۳-۱۵- محاسبات آماری
داده های آزمایشی در نرم افزار Excel ثبت و پس از آزمون برقراری مفروضات تجزیه های آماری با نرم افزار Minitab، در نرم افزار SAS تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات ارزیابی شده، انجام شد. نمودارهای لازم نیز با نرم افزار Excelترسیم شد.
فصل چهارم
بحث و نتیجه گیری
۴-۱- صفات مرفولوژیک
۴-۱-۱- ارتفاع بوته
نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها (جدول۴-۱) نشانگر این است که اثر سایه اندازی، بیوپرایمینگ در سطح احتمال ۵ درصد و اثر رقم در سطح احتمال ۱ درصد معنی دار بود. مقایسه میانگین داده ها (جدول۴-۲) بیانگر این است که به ترتیب بیشترین و کمترین ارتفاع بوته در ۱۰۰ درصد سایه (۹۳/۴۳ سانتی متر) و در عدم سایه (شاهد) (۱۵/۳۷سانتی متر) حاصل گردید که این اختلااف ۶ سانتی متری ۲۵/۱۸ درصد دامنه ارتفاع را نشان میدهد. مقایسه میانگین داد ها (جدول۴-۲) برای رقم نشان داد که رقم ILL4400با ۵/۴۶سانتی متر ارتفاع بوته بیشتری نسبت به رقم زیبابا ارتفاع ۷۳/۳۵ سانتی متر داشت. همچنین تلقیح گیاه عدس با باکتری آزوسپیریلیوم Azospirillum افزایش ۷ درصدی ارتفاع بوته را نسبت به عدم تلقیح (شاهد) داشت (جدول۴-۲). از جمله پاسخهای تطبیقی گیاه به تابش کم افزایش طول ساقه است[۷۴]. گیاهان قرار گرفته در سایه در مقایسه با گیاهان رشد کرده در مقابل نور کامل خورشید از رشد طولی بیشتری برخوردارند[۳۳]. نور اثر بارزی روی رشد ساقه دارد، در تاریکی اتیوله شدن « طویل شدن میانگره ها» زیاد میباشد. میانگرههای گیاهانی که در سایه قرار گرفتهاند همانند وضعیت تراکم بالای بوته شدیداً اتیوله میشوند. احتمالاً اثر سایه ناشی از افزایش میزان اکسین است که احتمالاً این اثر در حضور جیبرلین تشدید میگردد[۱۴]. از نظر تئوری در گیاهانی که در سایه قرار دارند اکسین کمتری توسط نور تجزیه می شود. چون تابش شدید سبب کاهش اکسین و در نتیجه کاهش ارتفاع گیاه می شود[۱۴]. پاتر و همکاران (۱۹۹۹) گزارش دادهاند که به تدریج زمانی که شدت نور کاهش مییابد ارتفاع بوته و غلظت جیبرلین افزایش مییابد. بنابراین در شدت نور کم ارتفاع بوته افزایش مییابد[۱۹۸].
هینس و همکاران(۱۹۸۲) گزارش کردند که نور با تغییرارتفاع بوته، شاخه های جانبی و گلدهی گیاه را تحت تاثیر قرار میدهد. افزایش ارتفاع گیاه تحت تاثیر سطوح مختلف سایه در گیاهان دیگری نیز گزارش شده است[۶۳].کاربرد باکتری های محرک رشد موجب تحریک رشد و افزایش ارتفاع از طریق مکانیسم های مختلفی همچون تولید آنزیم ACC دآمیناز در گیاهان میشود[۱۳۲]. تحت شرایط سایه مقدار کربوهیدرات در دسترس به دلیل کاهش تولیدات فتوسنتزی، محدود و به کاهش رشد ساقه و ریشه منجر می شود. پنجه زنی کاهش و تراکم بوته در واحد سطح تقلیل مییابد[۵۲]. با این حال، در مطالعات هادی و همکاران (۲۰۰۶) افزایش سطوح سایه موجب افزایش رشد بخشهای هوایی به دلیل دوام بیشتر دوره رشد رویشی و افزایش نسبت رشد ساقه به ریشه شد.
جدول۴-۱- تجزیه واریانس برخی صفات مرفولوژیکی دو رقم عدس تحت سطوح مختلف سایهاندازی وبیوپرایمینگ | ||||||||
منابع تغییرات | درجه آزادی | ارتفاع بوته | تعداد برگ در بوته | تعداد شاخه در بوته | تعداد گل | تعداد گره ریشه | تعداد گره فعال ریشه | وزن خشک ساقه |
تکرار | ۲ | ns64/13 | *۸۹۷ | *۰۷/۱۳ | ns187 | ns8/9 | ns516/1 | ns124/0 |
بیوپرایمینگ | ۱ | *۴۱/۱۳۷ | ns874 | **۶۷/۲۶ | *۴۸۷ | **۳۵/۷۹ | **۷۵/۳۳ | **۷۹۹/۴ |
سایه اندازی | ۴ | *۰۴/۹۶ | **۵۵۳۳ |