۳ – ۱ مقدمه :
پایه هر علمی روش شناخت آن است و اعتبار و ارزش قوانین علمی به روش شناختی مبتنی است که در آن علم بکار می رود. اکنون پژوهش در علوم انسانی روش علمی است که به بسیاری از مسائل و رویدادها به دیده تردید می نگرد و آنها را با روش های مخصوص و از ابعاد و جنبه های گوناگون بررسی می کند تا به علت آنها پی ببرد و راهکار و الگوی جدید جهت بهبود شرایط ارائه نماید. روش پژوهش به عنوان یک فرایند نظام مند برای یافتن پاسخ یک پرسش یا حل یک مسئله می باشد.
در این فصل به روش شناسی تحقیق، روش و ابزار گردآوری داده ها، روایی و پایایی پرسشنامه، جامعه آماری و روش نمونه گیری و در نهایت روش تجزیه و تحلیل داده ها اشاره می گردد.
۳- ۲ روش شناسی تحقیق
تحقیق توصیفی آنچه را که هست توصیف و تفسیر می کند و به شرایط یا روابط موجود، عقاید متداول، فرآیندهای جاری، آثار مشهود یا روندهای در حال گسترش توجه دارد. تمرکز اصلی در درجه اول به زمان حال است، هر چند غالبا رویدادها و آثار گذشته را نیز که به شرایط موجود مربوط می شوند مورد بررسی قرار میدهد. (جان بست، ۱۳۷۱، ۱۲۵) تحقیق توصیفی، شامل جمع آوری اطلاعات برای آزمون فرضیه یا پاسخ به سوالات مربوط به وضعیت فعلی موضوع مورد مطالعه می شود. (خاکی، ۱۳۸۹، ۲۱۰)
تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی بوده و از لحاظ نوع روش توصیفی و از نوع همبستگی می باشد. تحقیق مورد نظر به این دلیل کاربردی است که نتایج تحقیق می تواند در بهبود عملکرد سازمان مورد مطالعه (بانک ملت استان اردبیل) کاربرد داشته باشد. و به این دلیل روش تحقیق توصیفی می باشد چونکه تحقیق حاضر وضعیت فعلی و موجود کیفیت زندگی کاری و رفتارهای ضد بهره ور کارکنان بانک ملت استان اردبیل را مورد مطالعه قرار می دهد. و دلیل همبستگی بودن تحقیق حاضر این است که محقق در صدد پیدا کردن روابط بین دو یا چند متغیر می باشد.
۳ – ۳ روش و ابزار گردآوری داده ها
در این تحقیق روش گردآوری اطلاعات از طریق روش میدانی و کتابخانه ای بوده و ابزار گردآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه صورت گرفته است. جهت تدوین مبانی نظری و پیشینه تحقیق از روش کتابخانه ای و جهت گردآوری داده ها از جامعه آماری مورد نظر از روش میدانی و از ابزار پرسشنامه استفاده شده است.
در پرسشنامه استفاده شده در تحقیق حاضر، برای اندازه گیری شاخص های تحقیق، سوالاتی با عنایت به اهداف تحقیق و ماهیت موضوعی پژوهش جهت ارزیابی پاسخ دهندگان از پارامترها به شکل پنج گزینه ای و بسته و در سطوح اندازه گیری رتبه ای طراحی شده است.
در این تحقیق به منظور بررسی رابطه بین مولفه های کیفیت زندگی کاری با رفتار ضد بهره ور کارکنان بانک ملت استان اردبیل، ۴۶ پرسش در قالب یک پرسشنامه تنظیم شده است که از ۴۶ پرسش مزبور، ۳۵ سوال مربوط به ابعاد کیفیت زندگی کاری است و ۱۱ سوال مربوط به ابعاد رفتار ضد بهره ور می باشد.
۳-۳-۱- پرسشهای مربوط به کیفیت زندگی کاری:
پرسشهای مربوط به کیفیت زندگی کاری با بهره گرفتن از پرسشنامه استاندارد ۳۵ سوالی ریچارد والتون برای سنجش کیفیت زندگی کاری تنظیم شده است.
در پرسشنامه مذکور برای سنجش ابعاد هشت گانه کیفیت زندگی کاری والتون از گویه های (۱ تا ۳۵) استفاده شده است بدین صورت که ابعاد: ۱- پرداخت منصفانه و کافی (گویه های ۱ تا ۴) ۲– محیط کاری ایمن و بهداشتی (گویه های ۵ تا ۱۰) ۳– توسعه قابلیت های انسانی (گویه های ۱۱ تا ۱۵) ۴- فرصت رشد و امنیت مداوم (گویه های ۱۶ تا ۱۹) ۵- یکپارچگی و انسجام اجتماعی (گویه های ۲۰ تا ۲۳) ۶- قانون گرایی (گویه های ۲۴ تا ۲۷) ۷- فضای کلی زندگی (گویه های ۲۸ تا ۳۰) ۸- وابستگی اجتماعی زندگی کاری (گویه های ۳۱ تا ۳۵) می باشند که سطح اندازه گیری پرسشنامه ترتیبی و بر اساس مقیاس ۵ درجه ای لیکرت (کاملا راضی، راضی، نه راضی و نه ناراضی، ناراضی، کاملا ناراضی) مورد اندازه گیری قرار گرفته است. امتیاز درجهها به ترتیب از ۱ تا ۵ برای گویه های مثبت می باشد.
۳-۳-۲- پرسشهای مربوط به رفتار ضد بهره ور:
در پرسشنامه تحقیق حاضر، جهت سنجش ابعاد رفتار ضد بهره ور از ۱۱ سوال استفاده شده است که گویه های (۳۶ تا ۴۶) پرسشنامه را شامل می شود.
رفتار ضد بهره ور شامل چهار بعد می باشد که عبارتند از: ۱- انحرافات شخصیتی که با گویه های (۳۶ تا ۳۸) و ۲- انحراف از تولید که با گویه های (۳۹ تا ۴۱) و ۳ – انحرافات سیاسی که با گویه های (۴۲ تا ۴۳) و ۴- پرخاشگری فردی که با گویه های (۴۴ تا ۴۶) در پرسشنامه حاضر سنجیده شده اند. که برای سنجش گویهها از مقیاس پنج گزینه ای طیف لیکرت (خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم، خیلی کم) استفاده شده است. امتیاز درجه ها به ترتیب از ۱ تا ۵ برای گویه های منفی می باشد.
۳ – ۴ روایی و پایایی پرسشنامه
۳-۴- ۱ روایی (اعتبار) پرسشنامه:
مقصود از روایی آن است که وسیله اندازه گیری، بتواند خصیصه و ویژگی موردنظر را اندازه بگیرد. اهمیت روایی از آن جهت است که اندازه گیری های نامناسب و ناکافی می تواند هر پژوهش علمی را بی ارزش و ناروا سازد (مارک، ۱۹۹۵، ۶۶)[۱۱] اعتبار در اصل به صحت و درستی اندازه گیری محقق بر می گردد. روایی را به شکلهای مختلف طبقه بندی کرده اند که به تعدادی از آنها اشاره می کنیم: ۱- روایی محتوایی ۲- روایی نمادی (ظاهری) ۳- روایی مربوط به ملاک ۴- روایی متضمن پیش بینی ۵- روایی سازه ۶- روایی همگرا ۷- روایی متمایز کننده. (خاکی، ۱۳۸۹، ۲۹۱-۲۸۸)
در این تحقیق سعی شده است که با شناخت ماهیت موضوع و نوع کار از یکسو و رعایت روحی و تمایلات پاسخ دهندگان از سوی دیگر و همچنین دقت در طراحی سوالات و انتخاب بهترین نحوه پاسخ گیری و ابهام زدایی از سوالات پرسشنامه و از همه مهمتر استفاده از سوالات استاندارد (پرسشنامه زندگی کاری والتون) و نیز دقت در پالایش اطلاعات جمع آوری شده و تجزیه و تحلیل آنها، روایی بیشتری به ابزار تحقیق داده شود. در این راستا با مساعدت اساتید مجرب بخصوص استاد راهنما پرسشنامه اصلی تهیه و مورد استفاده واقع گردید.
۳-۴- ۲ پایایی پرسشنامه:
پایایی[۱۲] که واژه هایی مانند قابلیت اعتماد، ثبات و اعتبار برای آن به کار برده می‌شود، یکی از ویژگی های ابزار اندازه گیری (پرسشنامه یا مصاحبه یا سایر آزمون های علوم اجتماعی) است. مفهوم یاد شده با این امر سروکار دارد که ابزار اندازه گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست می دهد. ضریب پایایی نشانگر آن است که تا چه اندازه ابزار اندازه گیری ویژگی های با ثبات آزمودنی و یا ویژگی های متغیر و موقتی وی را می سنجد. برای محاسبه ضریب پایایی ابزار اندازه گیری شیوه های مختلفی به کار برده می‌شود.
یکی از روش های محاسبه پایایی استفاده از فرمول کرونباخ است. این روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه گیری از جمله پرسشنامه ها یا آزمونهایی که خصیصه های مختلف را اندازه گیری می کند بکار می رود. در این گونه ابزارها، پاسخ هر سوال می تواند مقادیر عددی مختلف را اختیار کند.
برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمره های هر زیر مجموعه سوال های پرسشنامه (یا زیر آزمون) و واریانس کل را محاسبه کرد. سپس با بهره گرفتن از فرمول زیر مقدار ضریب آلفا را محاسبه کرد.
که در آن:
تعداد زیر مجموعه سوال های پرسشنامه یا آزمون.
واریانس زیر آزمون ام.
واریانس کل آزمون.
مقدار صفر این ضریب نشان دهنده عدم قابلیت اعتماد و ۱+ نشان دهنده قابلیت اعتماد کامل است.
در این تحقیق نیز از ضریب آلفای کرونباخ برای پایایی پرسشنامه استفاده شده است که نتایج حاصل بدین صورت بوده است که ضریب آلفای کرونباخ برای گویه های متغیر رفتار ضد بهره ور ۸۶/ . و برای گویههای متغیر کیفیت زندگی کاری ۹۲/۰ بدست آمد. که برای پایایی یک پرسشنامه حداقل ضریب آلفای کرونباخ برای گویه ها باید ۷/۰ باشد.
جدول ۳ – ۱ ضریب آلفای کرونباخ
متغیر
تعداد سوال
ضریب آلفای کرونباخ
پرداخت منصفانه و کافی
