فهرست مطالب
عنوان. صفحه
چکیده . 1
فصل اول کلیات تحقیق
1-1 مقدمه . 2
2-1 – بیان مسأله. 3
3-1 اهمیت و ضرورت تحقیق. 6
4-1- مروری بر ادبیات و سوابق پژوهش . 9
5-1 – اهداف تحقیق. 15
1-5-1 هدف کاربردی، نام بهره‏وران. 16
6-1- سوال‌های تحقیق. 17
7-1 فرضیه‌های تحقیق. 17
8-1 روش تحقیق. 18
9-1 گرد آوری داده ها . 18
فصل دوم مفاهیم و بیان نظری تحقیق
1-2 مفاهیم پایه و اصطلاحات کلیدی . 20
1-1-2- تعریف مکان. 20
2-1-2 مفهوم فضا . 21
3-1-2- فضای جغرافیایی. 22
4-1-2 پراکندگی فضایی. 23
5-1-2 برنامه ریزی فضایی. 23
6-1-2 برنامه ریزی روستایی. 24
7-1-2 مدیریت. 25
8-1-2 مدیریت روستایی. 26
9-1-2 کاربری زمین. 27
10-1-2 برنامه ریزی کاربری اراضی. 28
11-1-2 آماده سازی زمین. 28
12-1-2 سرانه زمین. 29
13–1-2 پهنه بندی یا منطقه بندی . 29
2-2 طرح هادی روستایی. 30
1-2-2 تعریف طرح هادی روستایی . 30
2–2 -2 اهداف‌ طرح‌ هادی‌ روستایی‌. 30
3-2-2 اهداف‌ تبعی‌ طرح‌هادی‌. 30
4-2-2 مراحل‌ تهیه‌ طرح‌. 31
5-2-2 ارائه‌ طرح‌هادی. 35
6-2-2 تدوین‌ ضوابط‌ و مقررات‌. 36
7-2-2 نقشه‌های‌ مورد نیاز طرح‌. 36
3-2 کاربری های اراضی روستایی. 38
1-3-2 انواع کاربری های مجاز در اراضی مسکونی. 39
2-3-2 پیشینه ی برنامه ریزی کاربری اراضی. 39
4-2 مراحل گام به گام تصمیم گیری به روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP). 45
5-2 روش های مختلف وزن دهی . 48
فصل سوم ویژگی های جغرافیایی منطقه مورد مطالعه
1-3 ویژگیهای طبیعی . 50
1-1-3 موقع جغرافیایی. 50
2-1-3 ویژگیهای طبیعی روستای چاشم. 51
3-1-3 تقسیمات سیاسی. 52
4-1-3 توپوگرافی . 52
5-1-3 شیب اراضی . 54
6-1-3- ویژگی های زمین شناسی. 56
7-1-3 زمین ساخت و زمین لرزه. 58
1-7-1-3 گسل ها و عوامل مورفوونز نواحی پر شیب و گردنه ها . 58
2-7-1-3 پهنه­بندی خطر نسبی زلزله. 60
2-3 اقلیم و آب و هوا . 60
1-2-3 ویژگیهای اقلیمی. 61
2-2-3 دمای هوا . 62
3-2-3 بارش. 64
4-2-3 رطوبت نسبی. 67
5-2-3 روزهای یخبندان. 68
6-2-3 باد. 69
7-2-3 منابع آب . 69
8-2-3 منابع خاک . 71
9-2-3 پوشش گیاهی و جانوری. 72
1-9-2-3 پوشش گیاهی. 72
2-9-2-3 حیات وحش. 72
3-3 مطالعات جمعیتی و اجتماعی. 74
4-3 ویژگیهای عمومی اقتصادی روستا. 75
1-4-3 جمعیت فعال و جمعیت واقع در سنین فعال . 75
2-4-3 ویژگیهای اجتماعی. 76
3-4-3 بررسی تاریخچه و روند تحولات و موقعیت تاریخی. 76
4–4-3 وجه تسمیه روستا. 77
5-3 بررسی های کالبدی. 77
1-5-3 ویژ گی های کالبدی روستای چاشم. 77
2-5-3 شناخت مراحل گسترش روستا وجهت کسترش فعلی آن. 78
6-3 بررسی نحوه مالکیت اراضی در روستا. 79
فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها
1-4 مقدمه. 83
2-4 اطلاعات و داده ها. 84
3-4 مواد و روش بررسی. 85
1-3-4 روش انجام تحقیق. 85
2-3-4 ابزارمورداستفاده. 85
3-3-4 منابع و نحوی جمع آوری اطلاعات هندسی و توصیفی . 86
4-4 بررسی روند تحول جمعیت روستای چاشم . 86
5-4 بررسی ویژگیهای اقتصادی در روستای چاشم به تفکیک بخشهای اقتصادی و گروه شغلی. 86
1-5-4 دامپروری و دامداری. 87
2-5-4 صنعت و معدن. 87
3-5-4 خدمات . 87
4-5-4 تحلیل اقتصاد پایه. 88
6-4 روش وزن دهی متغییرها . 91
1-6-4 روش مدلسازی در پهنه بندی کاربری اراضی در روستا و مراحل فرآیند . 91
2-6-4 توضیح فرآیند. 92
7-4 بررسی های کالبدی. 95
1-7-4 شناخت مراحل گسترش کالبدی روستا و جهت گسترش فعلی آن. 95
2-7-4 کیفیت ابنیه. 96
3-7-4 معماری وترکیب فضاهای مسکونی. 97
4-7-4 تعین تعداد واحد های مسکونی و ابعاد قطعات مسکونی بر اساس اطلا عات موجود. 100
5-7-4 بررسی ونحوه توزیع خدمات زیر بنایی( تا سیسات وتجهیزات عمومی) ورفاهی(اجتماعی واقتصادی)
در سطح روستا. 100
6-7-4 شناخت و تعیین کابری اراضی در روستا. 104
7-7-4 بررسی نحوه مالکیت اراضی در روستا و محاسبه سطح و سرانه آنها . 109
8-7-4 شناخت بناها و بافت های با ارزش احتمالی موجود در روستا:. 110
8-4 موقعیت استقرار فعالیت های اقتصادی روستا شامل فعالیت های کار گاهی ،تولیدی ،تجاری و 110
9-4 روش وزندهی داده ها . 110
10-4 تجزیه و تحلیل معیارهای کاربری اراضی روستایی. 112
1-10-4 روش عملیاتی وزندهی و تلفیق داده ها (فرآینداعمال مدل ). 113
2-10-4 مقایسه دوبه دویی کاربریهای روستایی. 114
3-10-4 روش وزندهی و تلفیق داده ها در محدوده مورد مطالعه. 115
4-10-4 تحلیل سلسله مراتبی در نرم افزار Expert Choice 11 . 115
5-10-4 تحلیل داده ها. 117
6-10-4 بررسی معیارها . 118
11-4 تحلیل ویژگیهای کالبدی. 121
1-11-4 تبیین نقاط قوت و ضعف روستا به لحاظ کالبدی وعملکردی. 124
2-11-4 تحلیلی بر جمعیت روستای چاشم . 125
3-11-4 موقعیت استقرار فعالیتهای اقتصادی روستا شامل فعالیتهای کارگاهی ،تولیدی و تجاری و 125
12-4 تعیین محدودیت ها و امکانات توسعه کالبدی روستا و جهات و حدود منطقی توسعه و اولویت بندی آن. 126
1-12-4 محدودیتهای توسعه. 126
2-12-4 موانع توسعه در روستا. 127
3-12-4 امکانات توسعه . 127
4-12-4 اولویت بندی جهت توسعه . 128
13-4 ارائه طرح های مختلف کاربری اراضی پیشنهادی روستا و انتخاب گزینه مناسب . 128
1-13-4 ارائه طرح مکانیابی و استقرار واحدهای صنعتی و کارگاهی در روستا. 130
2-13-4 ارائه طرح مکانیابی و احداث فضای چند منظوره . 130

فصل پنجم نتیجه گیری آزمون فرضیات و ارائه پیشنهادات
1-5 آزمون فرضیات: . 134
1-1-5 فرضیه اول. 134
2-1-5 فرضیه دوم . 135
2-5 نتیجه گیری . 137
3-5 ارائه پیشنهادات . 138
منابع و ماخذ: . 140


فهرست جداول
عنوان صفحه

جدول1-2 مقیاس 9 کمیتی برای مقایسه دودوئی گزینه ها. 48
جدول 1-3 کلیات محیطی روستا. 61
جدول 2-3 حداکثر و حداقل و متوسط دما ایستگاه مهدیشهر. 62
جدول 3-3 میانگین بارش در ماه های سال در دوره آماری 1377- 1392 روستای چاشم. 64
جدول 4-3 میانگین بارش در ماه های مختلف دوره آماری. 64
جدول 5-3 میانگین تعداد روزهای بارندگی در ماه های مختلف دوره آماری. 64
جدول 6-3 میزان بارش در ایستگاه مهدیشهر. 65
جدول7-3 میانگین رطوبت نسبی در شهرستان مهدیشهر سالهای آماری 1377 -1392. 67
جدول 8-3 متوسط رطوبت نسبی در شهر مهدیشهر. 67
جدول 9-3 آمار بلند مدت تعداد روزهای یخبندان شهر مهدیشهر(1377-1392. 68
جدول میانگین 10-3 سرعت باد در ماه های مختلف سال در دوره آماری (1385-1392). 69
جـــدول 11-3 تغییرات جمعیت در روستای چاشم در دوره آمار 1390-1355. 74
جدول12-3 : جمعیت فعال روستای چاشم برحسب وضع فعالیت درسال 1388. 75
جدول13-3 : وضعیت اشتغال در روستای چاشم در بخشهای مختلف اقتصادی. 76
جدول 14-3: نوع مالکیت در روستای چاشم 79
جدول 15-3 کاربری اراضی روستای چاشم با احتساب اراضی بایر (وضع موجود) 80
جدول 1-4 بررسی روند تحول جمعیت روستای چاشم (1390-1355). 85
جدول 2-4 وضعیت اشتغال روستای چاشم در بخش های مختلف اقتصادی. 86
جدول 3-4 کیفیت ابنیه در روستای چاشم. 96
جدول 4-4 -اصول رعایت شده در معماری بومی مناطق چهارگانه ایران. 98
جدول 5-4 خدمات رسانی روستای چاشم به روستاهل=ای حوزه نفوذ. 103
جدول 6-4 جدول کاربری اراضی روستای چاشم با احتساب اراضی بایر (وضع موجود. 106
جدول 7-4: نوع مالکیت در روستای چاشم. 108
جدول(8-4) مقادیر ترجیحات برای مقایسه های زوجی 111
جدول 9-4- ماتریس مقایسه ای معیارها. 113
جدول 10-4 وزندهی به معیارها . 114
جدول 11-4 تحلیل ابنیه در روستای چاشم با تبیین نقاط ضعف و قوت و فرصتها و تهدیدها در توسعه. 120
جدول 12-4 تحلیل کاربری زمین در روستای چاشم با تبیین نقاط ضعف و قوت و فرصتها و تهدیدها در توسعه. 121
جدول 13-4 تحلیل کاربری حمل و نقل و معابر با تبیین نقاط ضعف و قوت و فرصتها و تهدیدها در توسعه. 122


فهرست نمودار
عنوان . صفحه
نمودار 1-3 منحنی متوسط حداکثر، میانگین و حداقل دما در ایستگاه مهدیشهر . 63
نمودار2-3 میانگین بارش در ایستگاه مهدیشهر. 65
نمودار3-3 درصد میانگین بارش فصلی. 66
نمودار (4-3) رژیم متوسط رطوبت نسبی ایستگاه مهدیشهر. 68
نمودار 5-3 تحول جمعیت روستای چاشم (سالهای 90- 1355). 75
تمودار (1-4) وضعیت اشتغال روستای چاشم در بخش های مختلف اقتصادی. 87
نمودار 2-4 موقعیت روستای چاشم بر روی دیاگرام بوژو گارنیه و ژرژ شابو. 88
نمودار: 3-4- سلسله مراتبی انتخاب کاربریهای مورد نیاز در توسعه روستا. 112










فهرست تصاویر
عنوان. صفحه
تصویر شماره 1-4 وزندهی معیارها در نرم افزار. 115
تصویر شماره 2-4 تعین اولویت معیارها بر اساس وزن لایه ها. 115
تصویر شماره 3-4 تعین اولویت معیار. 116

 

عنوان صفحه
چکیده. 1
مقدمه. 2
فصل اول کلیات تحقیق 3
1-1-بیان مسئله . 4
2-1-اهمیت ضرورت های تحقیق 5
3-1-اهداف تحقیق 5
1-3-1-هدف کلی 5
2-3-1- هدف ویژه و کاربردی . 5
4-1-سوالات و فرضیه های تحقیق 6
1-4-1- سوالات تحقیق. 6
2-4-1-فرضیه‏ها ی تحقیق. 6
5-1- تعریف واژه ها و مفاهیم. 6
6-1- محدودیتها و تنگناهای تحقیق . 8
فصل دوم مبانی نظری تحقیق 9
1-2- پیشینه تحقیق . 10
2-2- مکانیابی واحدهای آموزشی 12
3-2- برنامه ریزی محل استقرار مدارس 13
4-2- برنامه ریزی استقرار مدارس. 16
5-2- راهبرد نیازهای اساسی 17
6-2- روش های تعیین مراکز خدمات روستائی 18
1-6-2- جمعیت شاخصی از مرکزیت. 19
2-6-2- توزیع فضاهای آموزشی و شرایط محیطی. 20
3-6-2- زمین شناسی و توپوگرافی 20
7-2- پارامتر های موثر در بحث مکان یابی و اولویت بندی فضا های آموزشی. 20

فهرست مطالب
عنوان صفحه

1-7-2- پارامتر های تاثیر گذار فنی 21
2-7-2- مخاطرات محیط طبیعی. 24
3-7-2- مکان یابی مدارس و شعاع دسترسی 25
8-2-تعداد دفعات استفاده از واحدهای آموزشی 33
9-2- کاربری آموزشی و سایر کاربری ها. 34
1-9-2- کاربری آموزشی و کاربری مسکونی 35
2-9-2- کاربری آموزشی و فرهنگی 35
3-9-2- کاربری آموزشی و بهداشتی درمانی 35
4-9-2- کاربری آموزشی و تجاری. 35
5-9-2- کاربری آموزشی و فضای سبز 36
6-9-2- کاربری آموزشی و شبکه ارتباطی حمل و نقل. 36
7-9-2- کاربری آموزشی و تأسیسات شهری 36
10-2- نظریه ها و تئوری های رایج در مکانیابی 37
1-10-2- نظریه های دسترسی. 37
2-10-2- مدل مکانیابی تخصیص 38
1-2-10- 2- حداقل فاصله 39
2-2-10- 2- مدل حداکثر تراکم . 39
3-10-2- مدل حداقل فاصلۀ توان دار 40
1-3-10-2- مدل حداقل فاصله (محدودیت دار) 40
2-3-10-2- مدل حداکثر پوشش 41
4-10-2- تئوری سیستمی. 41
5-10-2- تئوری مکان مرکزی 42
6-10-2- مدل جاذبه . 43
7-10-2- کاربری زمین 44
فهرست مطالب
عنوان صفحه
11-2- راهبرد نیازهای اساسی. 46
12-2- روش های تعیین مراکز خدمات روستائی 47
13-2- جمعیت شاخصی از مرکزیت 48
1-13-2- مکان یابی مدارس و شعاع دسترسی 49
2-13-2- ظرفیت 50
3-13-2-تراکم دانش آموز در کلاس 50
4-13-2- جمعیت تحت پوشش. 51
14-2-مدلها وتکنیکها. 52
1-14-2- مدل بررسی اندازه مرکزیت(ثقل هندسی). 52
2-14-2- مدلهای کارکردی 53
3-14-2- روش درجه بندی روستاها براساس شاخص جمعیت . 53
4-14-2- روش ساده ی جمعیت. 53
فصل سوم روش شناسی تحقیق. 55
1-3-روش تحقیق و مراحل آن 56
1-1-3- روش تحقیق . 56
2-3- مراحل تحقیق. 56
1-2-3- گردآوری داده ها و اطلاعات 56
2-2-3- سازماندهی داده ها و اطلاعات 56
3-2-3-تحلیل اطلاعات 57
3-3- جامعه آماری و حجم نمونه . 57
4-3- محدوده مورد مطالعه 57
1-4-3- توپوگرافی انزلی. 60
2-4-3- زمین شناسی . 60
3-4-3- ویژگیهای جمعیتی 61

فهرست مطالب
عنوان صفحه
5-3- مقطع زمانی تحقیق 62
6-3- تکنیکهای تحقیق 63
فصل چهارم کلیات تحقیق. 65
1-4-موقعیت مکانی فضایی روستاها وتوزیع خدمات آموزشی. 66
1-1-4-پراکندگی مدارس بر حسب تقسیمات سیاسی و اداری 66
2-1-4-امکانات آموزشی در سطح شهر بندر انزلی تعداد و توزیع فضاهای آموزشی در سطح روستاها . 68
3-1-4-توزیع تعداد دانش آموزان به تفکیک مقطع و روستا 73
2-4-نحوه استقرار مدارس با توجه به راه ارتباطی 74
3-4- حوزه نفوذ و شعاع عملکردی مراکر آموزشی شهر بندر انزلی نسبت به روستاهای پیرامون 79
1-3-4-واحدهای آموزشی شهر انزلی 79
2-3-4-بررسی شعاع عملکرد مدارس . 81
1-2-3-4-پیش دبستانی 81
2-2-3-4-دبستان . 82
3-2-3-4-راهنمایی . 83
4-2-3-4-دبیرستان . 84
4-4-تعداد جمعیت سکونتگاه های روستایی وتوزیع فضایی مراکز آموزشی . 85
1-4-4-بررسی رابطه بین تعداد جمعیت و تعداد دبستان . 87
5-4- تحلیل جمعیت دانش آموزان . 90
1-5-4- توزیع دانش آموزان مقطع پیش دبستان 90
2-5-4-توزیع دانش آموزان مقطع ابتدایی. 91
3-5-4-توزیع دانش آموزان مقطع راهنمایی 92
4-5-4-توزیع دانش آموزان مقطع دبیرستان 93
6-4-یافته های تحلیلی 94
فصل پنجم نتیجه گیری، ارائه پیشنهادات 99
فهرست مطالب
عنوان صفحه
1-5-جمع بندی 100
2-5-نتیجه گیری و پیشنهادات . 102
منابع .104
چکیده انگلیسی 109





















فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 2-1-مکان یابی مدارس و شعاع دسترسی 25
جدول 2-2-معایب ومزایای طبقات فضاهای آموزشی در ارتباط با اقلیم های پیشنهادی. 26
جدول 2-3- کاربریهای فضاهای آموزشی و سازگاری 28
جدول 2-4-شرا یط حرارتی و انعطاف پذیری فضاهای آموزشی 31
جدول2-5-تناسبات و انعطاف پذیری فضاهای آموزشی. 33
جدول 2-6- شعاع دسترسی مدارس بر حسب متر 49
جدول 2-7- ضوابط تعیین آستانه جمعیتی برای سطوح آموزشی 51
جدول 2-8- طبقه بندی جمعیت سکونتگاه. 54
جدول 3 – 1 – ترکیب جنسی جمعیت شهر بندر انزلی طی سال های 85 – 1335 61
جدول 3– 2 – تعداد و متوسط بعد خانوار شهر بندر انزلی طی سال های 85 – 1335 62
جدول3-3- جدول توافقی آزمون χ2 63
جدول 4-1- روستاهای دارای خدمات آموزشی. 66
جدول 4-2-تعداد و نوع مدراس روستاهای شهرستان بندر انزلی. 68
جدول 4-3- ضوابط و استانداردهای خدمات رسانی روستایی 73
جدول 4-4- تعداد و درصد واحدهای آموزشی به تفکیک مقاطع. 79
جدول 4-5- طبقات جمعیتی روستاهای شهرستان بندر انزلی 85
جدول 4-6- طبقات جمعیتی روستاهای دارای مدرسه شهرستان بندر انزلی 85
جدول 4-7- استانداردها و ضوابط خدمات رسانی در محیط روستایی کشور و نحوه تجهیز مراکز روستایی 86
جدول4-8- تعداد جمعیت روستاهای شهرستان بندر انزلی 87
جدول 4-9-توزیع دانش آموزان مقطع پیش دبستان 90
جدول 4-10-توزیع دانش آموزان مقطع ابتدایی. 91
جدول4-11-توزیع دانش آموزان مقطع راهنمایی 92
جدول 4-12-توزیع دانش آموزان مقطع دبیرستان 93
جدول 4-13- تعداد و درصد واحدهای آموزشی به تفکیک مقاطع. 96
جدول 4-14- طبقات جمعیتی روستاهای شهرستان بندر انزلی 97
جدول 4-15- طبقات جمعیتی روستاهای دارای مدرسه شهرستان بندر انزلی 97
فهرست اشکال
عنوان صفحه
شکل 3-1- موقعیت جغرافیایی. 59
شکل4-1- روستاهای برخورداری از خدمات آموزشی در شهرستان بندر انزلی 67
شکل 4-2- روستاهای برخورداری از خدمات آموزشی پیش دبستان در شهرستان بندر انزلی 69
شکل 4-3- روستاهای برخورداری از خدمات آموزشی دبستان در شهرستان بندر انزلی. 70
شکل 4-4- روستاهای برخورداری از خدمات آموزشی راهنمایی در شهرستان بندر انزلی. 71
شکل 4-5- روستاهای برخورداری از خدمات آموزشی متوسطه در شهرستان بندر انزلی 72
نقشه 4-6-پراکندگی مدارس شهر بندر انزلی 80
شکل 4-7-حوزهکشش خدمات آموزشی پیش دبستان شهرستان بندر انزلی 81
شکل 4-8-حوزه کشش خدمات آموزشی دبستان روستاهای شهرستان بندر انزلی 82
شکل 4-9-حوزه کشش خدمات آموزشی راهنمایی روستاهای شهرستان بندر انزلی 83
شکل 4-10-حوزه کشش خدمات آموزشی متوسطه روستاهای شهرستان بندر انزلی. 84
شکل 4-11-توزیع دانش آموزان مقطع پیش دبستان 90
شکل 4-12-توزیع دانش آموزان مقطع ابتدایی 91
شکل 4-13-توزیع دانش آموزان مقطع راهنمایی 92
شکل 4-14-توزیع دانش آموزان مقطع دبیرستان 93

چکیده

 

چکیده 1
مقدمه 2
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1 بیان مساله 4
1-2 پرسش اصلی تحقیق. 5
1-3 ضرورت تحقیق. 5
1-4 اهداف تحقیق. 5
1-5 فرضیه تحقیق. 5
1- 6 قلمرو تحقیق. 6
1-7 محدودیتهای تحقیق. 7
1-8 مفاهیم واژه‎ها 8
فصل دوم: مرور منابع ، ادبیات و پیشینه تحقیق
2-1 ادبیات تحقیق. 10
2-1-1- ژئوپلیتیک. 11
2-1–1–1- مفهوم ژئوپلیتیک 11
2-1-1-2- پیدایش ژئوپلیتیک 13
2-1–1–3– رویکرد ژئوپلیتیک 13
2-1-1-4- ژئوپلیتیک سنتی. 15
2-1–1-5- رویکرد ژئوپلیتیک زیست محیطی. 15
2-1–1-6– رویکرد ژئوپلیتیک انتقادی. 17
2-1– 1-6– 1- چشم انداز ژئوپلیتیک انتقادی. 19
2-1–1-7– ژئوپلیتیک در ادوار مختلف 20
2-1– 1-8– ارتباط ژئوپلیتیک با سایر علوم 22
2-1–1-8–1- جغرافیای سیاسی به عنوان پدر ژئوپلیتیک 22
2-1–1-8–2- رابطه ی ژئوپلیتیک و تاریخ. 23
2-1–1-8–3- رابطه ی مطالعات امپریالیسم با ژئوپلیتیک 24
2-1–1-8–4- ژئوپلیتیک و ژئواستراتژی. 25
2-1–1-9– ژئوپلیتیک جهان دو قطبی. 27
2-1–1-9–1 دوره ی خصومت و دشمنی. 27
2-1–1-9–2 دوره ی همزیستی مسالکت آمیز. 28
2-1–1-9–3 دوره ی احیا 28
2-1–1-10– ژئوپلیتیک جنگ سرد 29
2-1–1-11– ژئوپلیتیک بازدارندگی. 33
2-1–1-12– ژئوپلیتیک نظم جهانی. 35
2-1–1-12–1 نظریه ی ژئوپلیتیکی یوردیس فون لوهازن. 36
2-1–1-12–2 نظریه‎های ادوارد لوت واک و ژان شرایبر. 37
2-1– 1-13– دیدگاه‎های جدید ژئوپلیتیک 38
2-1– 1-13–1- بری بوزان و نظریه ی 4+1. 39
2-1–1-13–2- فرانسیس فوکویاما و تئوری پایان تاریخ. 40
2-1–1-13–3- نایخت من و نظریه ی جهان چهارم 42
2-1–1-13–4- والرشتاین و تئوری ژئوکالچر. 43
2-1–1-13–5- تئوری ژئوپلیتیک گلاسنر. 45
2-1–1-13–6-‎هانتینگتون و نظریه ی برخورد تمدن‎ها 46
2-1– 1-14– چشم انداز تئوری‎های ژئوپلیتیک 48
2-1– 1-15– تحولات در ماهیت ژئوپلیتیک 49
2-1– 1-16– وزن ژئوپلیتیک 50
2-1–1-17– چالش ژئوپلیتیکی. 51
2-2 پیشینه تحقیق. 51
فصل سوم: روش اجرای تحقیق، مواد و روش
3-1 روش اجرای تحقیق. 55
3-1-1 نوع روش تحقیق. 55
3-1-2 روش گردآوری اطلاعات 55
3-1-3 ابزار گردآوری اطلاعات 55
3-1-4 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات 56
3-2 ویژگی‎های جغرافیایی و مختصات فرهنگی خاورمیانه 56
3-2-1-مرزخاورمیانه 60
3-2-2- اصطلاح اروپایی. 62
3-2-3- اقتصاد 62
3-2-4- نواحی خاورمیانه 63
3-3 موقعیت ژئوپلیتیک کشورهای اسلامی‎در خاورمیانه 63
3-3-1-‎‎ایران. 64
3-3-2- لبنان. 71
3-3-3- سوریه 74
3-3-4- فلسطین. 77
3-3-5- عراق. 80
3-3-6- عمان. 83
3-3-7- بحرین. 83
3-3-8- کویت 84
3-3-9- اردن. 88
3-3-10- قطر. 92
3-3-11- اسرائیل. 93
3-3-12- مِصر. 95
3-3-13- لیبی. 96
3-3-14- اَلجَزایر. 97
3-3-15- افغانستان. 99
3-3-16- عربستان. 101
3-3-17- ترکیه 103
3-3-18- تونِس 104
3-3-19- مراکش 106
3-3-20- امارات متحده عربی. 109
فصل چهارم:‎یافته های تحقیق
4-1- مقدمه 114
4-2 مناطق جغرافیایی کشورهای اسلامی. 116
4-3 جایگاه جهانی اسلام درنظریه‎های ژئوپلیتیک 117
4-4 اهمیت ژئوپلیتیکی خاورمیانه 125
4-5 طرح خاور میانه بزرگ 127
4-6 بیداری اسلامی و ژئوپلیتیک جدید قدرت در خاورمیانه 130
4-7 بیداری اسلامی‎و ژئوپلیتیک خاورمیانه امروز. 131
4-8 بیداری اسلامی؛ بررسی تقابل‎ها و تعامل‎ها 133
4-9 تحلیل ژئوپولیتیکی در خاورمیانه و در جهان اسلام 134
4-9-1- ژئوپلیتیک‎‎ایران قبل از انقلاب اسلامی. 134
4-9-1-1-‎‎ایران و ژئوپلیتیک دو قطبی. 134
4-9-2- موقعیت‎‎ایران در پیمان سنتو. 136
4-9-2-1- ژئوپلیتیک‎‎ایران، حدفاصل پیروزی انقلاب تا آغاز جنگ تحمیلی. 136
4-9-2-2- استراتژی ژئوپلیتیکی صدور انقلاب 137
4-9-2-3- معنا و مفهوم صدور انقلاب 137
4-9-2-4- انزوای ژئوپلیتیک‎‎ایران. 138
4-9-3- ژئوپلیتیک‎‎ایران پس از وقوع جنگ تحمیلی. 140
4-9-3-1- نقش جنگ در شکل‏گیری ژئوپلیتیک جدید خاورمیانه 141
4-9-4- استراتژی تنبیه متجاوز‎‎ایران و صف‌بندی‌های جدید ژئوپلیتیک 143
4-9-5- تحلیل ژئوپولیتیکی جایگاه ترکیه در جهان اسلام 145
4-10 انقلاب اسلامی و ترکیه 148
فصل پنجم: جمع بندی ، نتیجه گیری و پاسخ به فرضیات
5-1- نتیجه گیری و جمع بندی. 151
5-2- ارزیابی فرضیه 153
منابع و ماخذ 159
 
 
فهرست جداول
عنوان                                                                                                      صفحه
جدول 2-1 تفاوت‎های ژئوپلیتیک سنتی و ژئوپلیتیک انتقادی. 19
جدول 2-2 الگوهای متغیر قدرت ژئوپلیتیکی 2002-1815. 21
جدول 4-1 مقایسه گفتمان های مختلف اسلامی. 132
 
 
فهرست نقشه ها
عنوان                                                                                                      صفحه
نقشه 1-1 نقشه کشورهای مسلمان. 7
نقشه 1-1 نقشه کشورهای مسلمان. 7
نقشه 3-1 نقشه موقعیت جغرافیایی خاورمیانه 61
نقشه 3-2. 74
نقشه 3-3 نمایی از کشور کویت 87
نقشه 3-4 تقسیمات سیاسی کشور اردن. 91
نقشه 3-5 موقعیت سیاسی کشور مراکش 108
نقشه 3-6 سیاسی کشور امارات متحده عربی. 110
نقشه 3-7 مناطق شیعه نشین( هلال شیعی) 112
نقشه 3-8 کشورهای مسلمان(سبز پررنگ 100درصد مسلمان و زرد 50درصد مسلمان) 113
 
 
 

 

 

چکیده
 

این تحقیق تلاش دارد با روش توصیفی – تحلیلی همراه با مطالعات کتابخانه‎‎ای واسنادی به واکاوی جایگاه ژئوپلیتیکی کشورهای خاورمیانه در جهان اسلام پرداخته و علل، زمینه‎ها و منشاء این جایگاه را مورد بررسی وتجزیه وتحلیل قرار دهد. مهمترین اهداف تحقیق جایگاه ژئوپلیتیکی کشورهای خاورمیانه در جهان اسلام ،شناسایی ومعرفی کشور اسلامی‎در خاورمیانه وارائه راهکار‎های لازم در جهت بهبود روابط کشورهای اسلامی‎در خاورمیانه و سایر کشورهای اسلامی‎‎می‎باشد. در مجموع نتایج تحقیق نشان می‎دهد که منطقه خاورمیانه بدلیل قابلیت‎ها وتوانمندیهای ویژه درعرصه‎های مختلف اقتصادی،سیاسی،نظامی و فرهنگی اجتماعی، همواره وبه خصوص درطی دهه‎های اخیراعتبارونقش خودرابه عنوان منطقه ای راهبردی در سیاست بین الملل حفظ کرده است.موقعیت واهمیت ژئوپلیتیکی، ژئواستراتژیکی وژئواکونومیکی‎‎این منطقه باعث شده که خاورمیانه همواره درپیش برد طرح‎های راهبردی غرب و به خصوص آمریکا جایگاه منحصر به فردی داشته باشد و قدرت‎های بزرگ همیشه منافع مهمی‎را برای خودشان در‎‎این منطقه از جهان متصور باشند. بیداری اسلامی ماه های اخیر که متأثر از انقلاب اسلامی است، دسته‌بندی‌های قدرت را در این منطقه، تحت تأثیر قرار داده است. بروز تحولات سریع وغیر قابل انتظار در کشورهای اسلامی منطقه به ویژه کشورهایی همانند تونس، مصر، لیبی، یمن و. . . بار دیگر این منطقه را به مرکز سیاست‎های بین المللی و کانون رقابت‎های ژئوپلیتیکی بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای تبدیل کرد. بنابراین آنچه که در حال حاضر درخاورمیانه درحال قدرت‎ی‎ابی می‎باشد اندیشه مقاومت و بیداری اسلامی‎با محوریت ملتهای مسلمان منطقه می‎باشد. با شکست پروژه ناسیونالیسم عربی و سوسیالیسم عربی و خلاء موجود در فضای روشنفکری جهان عرب الترناتیو تفکر مقاومت اسلامی‎قوت‎یافته است. همچنین آنچه دنیای غرب از تحقق آن در خاورمیانه واهمه دارد، خروج کشورها و ملتهای منطقه از وابستگی به غرب و استقلال خواهی است. حال اگر‎‎این «استقلال طلبی» با چاشنی «هویت اسلامی» تلفیق گردد، به سالها وابستگی جهان اسلام به غرب پایان خواهد داد. دنیای اسلامی‎که با ظرفیتهای کم نظیرسیاسی و اقتصادی می‎تواند سایر مکاتب دنیایی و مادی را فرو دست خود ببیند.
بطور کلی اکثر فعالیتها در‎‎این منطقه حرکت به سوی استقلال و خودکفایی است. محور «مقاومت» در منطقه خاورمیانه توانسته است با تکیه بر اندیشه اسلامی‎سنگرهای طرح خاورمیانه بزرگ را‎یکی پس از دیگری فتح نماید و‎‎اینک با توجه به فرهنگ مشترک مردم منطقه، زمان شکل گیری رسمی‎«خاورمیانه اسلامی‎با ویژگی «استقلال خواهی» است.
 
کلید واژه‎ها: ژئوپلیتیک، جهان اسلام ،کشورهای خاورمیانه

 

 

 
 
 
مقدمه
خاورمیانه منطقه‌ای است که سرزمین‌های میان دریای مدیترانه و خلیج فارس را شامل می‌شود. خاورمیانه بخشی از آفریقا– اوراسیا‎یا به طور خاص آسیا شمرده می‌شود و در بعضی موارد جزئی از آفریقای شمالی را در برمی‌گیرد.‎‎این ناحیه گروه‌های فرهنگی و نژادی گوناگونی از قبیل فرهنگهای عربی، ترکی، بربرها، بلوچی، ایرانی، کردی، اسرائیلی و آشوری را در خود جای داده‌است.
جهان اسلام اصطلاحی است برای سرزمین‌هایی که بیشتر مردم آن پیرو دین اسلام باشند. پیروان اسلام بیش از‎یک میلیارد نفر تخمین زده می‌شوند که پیرو‎‎ایین محمد فرزند عبدالله (پیامبر مسلمانان) از مردمان حجاز و‎‎ایینی با قدمت بیش از ۱۴۰۰ سال (سال قمری) هستند.
کشورهای اسلامی‎به کشورهایی گفته می‌شود که دین رسمی‎آن‌ها‎یا دین بیشتر جمعیت آنان اسلام است. بیشتر کشورهای اسلامی‎در خاورمیانه، آسیای میانه، شمال آفریقا، و جنوب شرقی آسیا هستند.
اهمیت خاورمیانه دلایل زیادی دارد و به مسائل و موضوعات مختلفی برمی‌‌گردد. از لحاظ فرهنگی، خاورمیانه محل ظهور همه ادیان الهی است و به همین دلیل مردم‎‎این منطقه بسیار دین‌باور هستند؛ به لحاظ جغرافیایی خاورمیانه محل اتصال سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا است؛ به لحاظ ژئوپلیتیکی نقاط مهمی‎مثل باب‌‌المندب، تنگه هرمز و کانال سوئز در خاورمیانه واقع شده است و نقاط بسیار مهم استراتژیک در سطح جهان هستند؛ به لحاظ اقتصادی منطقه خاورمیانه بیش از ۶۴ درصد مخازن نفت و گاز دنیا را در خودش جای داده است که‎‎این هم‎ی‎ک موقعیت ممتاز به منطقه بخشیده است. از دیرباز‎ یعنی حدود ۵۰۰ سال پیش نیز تمام قدرت‌‌های بین‌‌المللی و استعمارگران تلاش کرده‌‌اند تا در‎‎این منطقه حضور داشته باشند؛ پرتغالی‌‌ها، هلندی‌ها، فرانسوی‌‌ها، انگلیسی‌‌ها و آمریکایی‌‌ها پس از جنگ جهانی دوم تلاش کردند در‎‎این منطقه حضور داشته باشند و استراتژیست‌‌های بزرگ همواره درطول تاریخ گفته‌‌اند که برای تسلط بر جهان باید بر خاورمیانه مسلط بود.این‎ی‎ک واقعیت است. باتوجه به موارد فوق ‎‎این تحقیق در نظر دارد تا جایگاه ژئوپلیتیکی کشورهای خاورمیانه در جهان اسلام رامورد بررسی قرار داده و ارائه راهکار نماید.‎‎این تحقیق شامل 5 فصل می‎باشد که در فصل اول به کلیات تحقیق شامل بیان مساله، سوالات تحقیق، فرضیه ­ها، واژه‎ها و مفاهیم پرداخته، در فصل دوم به ادبیات تحقیق و مبانی ومفاهیم و پیشینه تحقیق می‎پردازد، درفصل سوم به روش اجرای تحقیق، مواد و روشها ، در فصل چهارم به‎یافته های تحقیق پرداخته و در فصل پنجم به ارزیابی فرضیه و نتیجه گیری و پیشنهادها و منابع و ماخذهای مورد استفاده در تحقیق را بیان می‎کنیم.

 
 
 

 

 

 
 

 

 
 
فصل اول
کلیات تحقیق
 

1-1 بیان مساله
 

گرچه خاورمیانه کانون پیدایش سه کیش بزرگ اسلام، مسیحیت و‎ی‎هود بوده است، اما فرهنگ مردم در خاورمیانه بر معتقدات اسلام بنیان نهاده شده است. موقعیت

 

 
 
فهرست مطالب
مقدمه1
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1-بیان مسئله4
1 -2- سؤالات تحقیق7
1-3 -فرضیه‌های تحقیق7
1-4-هدف اصلی از اجرای این تحقیق8
1-5- دلایل توجیهی و ضرورت انجام طرح8
1-6-پیشینه تحقیق 9
1-6-1-پیشینه تحقیق در جهان 9
 1-6-2- پیشینه تحقیق در ایران11
1-7- مبانی نظری (مفاهیم و تعاریف) 16
1-7-1-پسماند16
1-7-2- انواع پسماند16
1-7-3-روش های دفع زباله19
1-7-4- مکانیابی23
1-7-4-1- مکان یابی محل دفن زباله23
1-7-4-2-ضوابط و معیارهای انتخاب مکان مناسب برای دفن زباله25
1-7-4-3-کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در مکان یابی دفن پسماند29
 
فصل دوم : معرفی منطقه مورد مطالعه
2-1-موقعیت جغرافیایی شهر بیستون30
2-2-توپوگرافی31
2-2-1-شیب32
2-2-2-جهت شیب33
2-3-زمین‌شناسی34
2-3-1-سنگ‌های آهکی دشت بیستون34
2-3-2-گسل36
2-3-3-چینه شناسی منطقه بیستون37
2-4-ژئومورفولوژی 42
2-5-مکان های ناپایدار43
2-5-1-ریزش سنگ43
2-6- وضعیت هیدرولوژی و ژئوهیدرولوژی45
2-6-1-منابع آب زیرزمینی45
2-6-2-منابع آب‌های سطحی47
2-6-3-مخروطه افکنه49
2-7- اقلیم (بارش) 51
2-8-ویژگی هی جمعیتی شهر بیستون53
فصل سوم :مواد و روش ها
 ۳-1- مقدمه5
3-2-روش های گردآوری داده ها و اطلاعات55
3-2-1-روش کتابخانه ای55
3-2-2-روش مشاهده56
3-2-3-روش پرسشنامه56
3-3-مواد و ابزار مورد استفاده در تحقیق56
3-3-1-نرم افزارهای مورد استفاده58
۳-3-2-لایه های مورد استفاده58
3-4- روش تحقیق58
3-4-1-مدل های تصمیم گیری چند معیاره MCDM58
3-4-2-روش تحلیل سلسله مراتبی AHP60
3-4-3-منطق بولین64
3-5-جمع‌آوری اطلاعات و انجام  تحلیل های مکانی آماری64
3-6-مکانیابی محل دفن پسماندبا استفاده از GIS65
3-6-1-ساختار لایه های اطلاعاتی و ورود اطلاعات به محیط GIS65
3-6-2-مدل درونیابی کریجینگ 65
3-6-3-ترکیب لایه ها و بدست آوردن مکان مناسب با بهره گرفتن از Index overlay66
فصل چهارم : یافته های تحقیق
4-1-بررسی وضعیت موجودمدیریت پسماند شهر بیستون و شناسایی مشکلات 68
4-2-عملیات مکان یابی جهت دفع مواد زائد69
4-3-مساحت زمین مورد نیاز جهت دفن69
4-3-1-نرخ رشد جمعیت69
4-3-2-حجم تولید سالانه زباله69
4-3-3-ارتفاع و شکل محل دفن70
4-4-فاکتورهای توصیه شده برای عوامل هیدروژئومورفولوژیکی مکان یابی دفن زباله71
4-5-پهنه بندی مکان‌های مناسب دفن زباله72
4-5-1-تعیین ضریب اهمیت معیارها73
4-5-2-تلفیق لایه ها با اسفاده از قواعد تصمیم گیری MAPM76
4-5-2-1-تلفیق با منطق بولین76
4-5-2-1-1-نقشه های تهیه شده با منطق بولین77
4-5-2-2-تلفیق با روش AHP82
4-5-2-2-1-نقشه های تهیه شده با بهره گرفتن از مدل  AHP83
فصل پنجم : بحث و نتیجه‌گیری
5-1-مقدمه 91
5-2-خلاصه و نتیجه‌گیری91
5-3-تحلیل فرضیات94
5-4-پیشنهادات    96 
منابع و مآخذ   97
 
 
شکل 1-1-روش دفن مدرن زباله25
شکل۲-1-موقعیت جغرافیایی شهر بیستون31
شکل۲-2-نقشه مکان های ناپایدار44
شکل2-3- عکس ریزش سنگ در پایکوه های دیواره بیستون45
شکل 2-4-نقشه شیب دشت بیستون32
شکل۲-5-نقشه جهت شیب دشت بیستون33
شکل۲-6-نقشه زمین‌شناسی دشت بیستون36
شکل۲-7-مقطع زمین‌شناسی دشت بیستون42
شکل 2-8 نقشه چاه های دشت بیستون 47
شکل2-9-نقشه رودخانه های دشت بیستون49
شکل2-10-نقشه مخروطه افکنه های دشت بیستون50
شکل۲-11-نمودار بارندگی ایستگاه های سینوپتیکی استان کرمانشاه51
شکل۲-12-نقشه درونیابی بارش دشت بیستون به روش کریجینگ49
شکل 3-1- نمودار معیارهای مکانیابی دفن پسماند59
شکل 3-2-نمودار مراحل انجام تحقیق65
شکل۴-1-نمودار امتیازات اختصاص یافته به معیارها توسط متخصصان76
شکل۴-2-نقشه استاندارد شده ی رودخانه به روش بولین76
شکل۴-3- نقشه استاندارد شده ی مکان ناپایدار به روش بولین77
شکل۴-4- نقشه استاندارد شده ی مناطق مسکونی به روش بولین77
شکل۴-5- نقشه استاندارد شده ی مناطق حفاظت‌شده به روش بولین78
شکل۴-6- نقشه استاندارد شده ی شیب به روش بولین78
شکل۴-7- نقشه استاندارد شده ی جاده  به روش بولین79
شکل۴-8- نقشه استاندارد شده ی عمق آب زیرزمینی به روش بولین79
شکل۴-9- نقشه استاندارد شده ی کاربری اراضی به روش بولین80
شکل۴-10- نقشه نهایی مکان دفن پسماند  به روش بولین81
شکل۴-12- نقشه استاندارد شده عمق آب زیرزمینی84
شکل۴-13- نقشه استاندارد شده شیب84
شکل۴-11-نقشه استاندارد شده حریم رودخانه85
شکل۴-14- نقشه استاندارد شده جاده86
شکل۴-16- نقشه استاندارد شده فاصله از گسل86
شکل۴-17- نقشه استاندارد شده کاربری اراضی87
شکل۴-18- نقشه استاندارد شده زمین‌شناسی88
شکل۴-19- نقشه استاندارد شده فاصله از مناطق مسکونی89
شکل 4-20-نقشه استاندارد شده مکان ناپایدار89
شکل۴-20-نقشه اولیه مکانیابی شده دفن پسماند به روش AHP90
شکل۵-1-نقشه مکانیابی محل دفن پسماند به روش AHP93
شکل 5-2-موقعیت مخروطه افکنه ها به سایر عوامل هیدروژئومورفولوژیکی96
 
جدول۳-1-لایه های استفاده  شده در تحقیق 56
جدول ۳-2-وزن دهی به عوامل براساس ارجعیت به صورت مقایسه زوجی60
جدول 3-3-شاخص ناسازگاری تصادفی
جدول۴-1-امتیازبندی عمق آب زیرزمینی به متر69
جدول ۴-2-ماتریس اولیه وزن دهی به معیارها با بهره گرفتن از روش مقایسه دوتایی72
جدول 4-3-ماتریس نرمال مقایسه معیارها و ضریب اهمیت71
جدول۴-4- ارزش لایه های مورد استفاده در روش بولین 75
جدول ۴-5- امتیاز بندی عمق آب زیرزمینی82
جدول۴-6- امتیاز بندی فاصله از آبهای سطحی82
جدول۴-7- امتیاز بندی فاصله از جاده82
جدول۴-8- امتیاز بندی فاصله از شهر82
جدول۴-9- امتیاز بندی فاصله از روستا82
جدول ۴-10- امتیاز بندی کاربری اراضی82
جدول ۴-11- امتیاز بندی فاصله از گسل ها 83
جدول ۴-12- امتیاز بندی شیب83
جدول ۵-1-ویژگی های سه مکان بدست آمده جهت دفن پسماند شهر بیستون به روش بولین92
جدول ۵-2-ویژگی های سه مکان بدست آمده جهت دفن پسماند شهر بیستون به روش AHP92
 
مقدمه
افزایش روزافزون جمعیت موجب افزایش تولید انواع زباله‌ها در محیط‌های شهری و روستایی شده است. لذا مکان‌یابی محل‌های مناسب دفن پسماند از اقدامات مهم در فرایند مدیریت جامع پسماندهای شهری است. با توجه به اثرات زیست‌محیطی، اقتصادی و اکولوژیکی محل‌های دفن پسماند شهری انتخاب محل دفن باید با دقت و طی یک فرایند علمی صورت بگیرد. اگرچه دفن آخرین گزینه در سلسله‌مراتب مدیریت پسماندهای شهری است اما در کشورهای توسعه‌یافته دفن یک روش معمول می‌باشد و در کشور ایران نیز دفن به عنوان آسان‌ترین و ارزان‌ترین گزینه‌ی مدیریت مواد زائد همواره مورد توجه بوده است. (منوری، ۱۳۷۰). کاربرد این روش، به ویژه در اشکال تلنبار در مقایسه با دیگر گزینه‌ها، به دلیل ارزان بودن و ساده‌ترین نحوه مدیریت موجب گردیده که بدون برنامه‌ریزی‌های اصولی، دفع پسماندها اغلب در مکان‌های غیر آماده و کنترل نشده صورت گیرد (1990  Karbanda. E). این امر مشکلاتی مانند خروج شیرابه، آلودگی خاک، آتش‌سوزی، پراکندگی زباله، در معرض آلودگی قرار گرفتن آب‌های زیرزمینی و غیره را به وجود آورده است. خروج شیرابه از محل‌های دفن زباله و ماندآب‌های حاصل از آن‌ها معمولاً شامل مقدار قابل‌توجهی مواد آلاینده می‌باشد که ممکن است وارد سفره‌های آب زیرزمینی شده و کیفیت آب را کاهش دهد که برای سلامتی انسان بسیار خطرآفرین است. در صورتی که عملیات دفن بهداشتی پسماندها، فرایندی است با مراحل حساس و نیازمند دقت نظر و مطالعات تخصصی و طراحی در مراحل مکان‌یابی، آماده سازی و اعمال مدیریت صحیح در مرحله بهره‌برداری می‌باشد (فتایی، ۱۳۸۵(غالباً تمامی اثرات زیان‌بار پر اهمیت که در طول ارزیابی اثرات محیط‌زیستی نمایان می‌شوند باید در طول فرایند مکان‌یابی مورد توجه قرار گیرند (2005 Ball J.M,) به جرئت می‌توان گفت که یک مکان‌یابی صحیح می‌تواند بیش از نیمی از نگرانی‌های موجود در یک محل دفن را مرتفع سازد (حیدر زاده، ۱۳۸۳). 
دفن بهداشتی زباله عبارت است از انتقال مواد زائد جامد به محل ویژه‌ی دفن آن‌ها در دل خاک به نحوی که خطری متوجه محیط‌زیست نشود، در هر منطقه‌ای که زمین کافی و مناسب وجود داشته باشد این روش می‌تواند به خوبی مورد استفاده قرار گیرد. دفن بهداشتی زباله یک روش کاملاً قابل‌قبول مطمئن برای دفع زباله‌های شهری است و به عنوان یک جایگزین در مقابل تلنبار کردن زباله مطرح است. پوشاندن مواد به طور موثر از تماس حشرات، جوندگان، حیوانات دیگر و پرندگان با زباله‌ها جلوگیری به عمل می‌آورد (عمرانی،۱۳۸۵).
بنابراین لازم است مطالعات وسیعی برای برنامه‌ریزی طراحی و مکان‌یابی محل دفن زباله‌های شهری با توجه به فاکتورهای موثر در این راستا انجام گیرد در این زمینه معیارها و عوامل متعددی دخالت دارند که هر کدام به نوبه خود از اهمیت خاصی برخوردارند و محدودیت‌های را در انتخاب مکان ایجاد خواهند کرد. از مهم‌ترین این معیارها می‌توان به عوامل مختلفی نظیر معیارهای هیدروژئومورفیک منطقه از جمله مخروطه افکنه، فاصله از آب‌های سطحی، فاصله از چاه‌ها، آب‌های زیرزمینی، لیتولوژی، کاربری اراضی،  شیب، اراضی ناپایدار، بارش، فاصله از مناطق مسکونی و جاده‌ها اشاره نمود دفن بهداشتی پسماندهای شهری مانند هر پروژه مهندسی دیگر به اطلاعات پایه و برنامه‌ریزی دقیق نیازمند است. در انتخاب فاکتورهای متعدد جهت مکان‌یابی دفن بهداشتی مواد زائد تصمیم گیران را به طور ناخودآگاه به سوی استفاده از سیستمی سوق می‌دهد که علاوه بر دقت بالا از نظر سرعت و سهولت انجام در حد بالایی قرار داشته باشد. از جمله این رویکردها استفاده توأم از مدل تصمیم‌گیری چند معیاره و سامانه اطلاعات جغرافیایی است (پناهنده و همکاران ۱۳۸۸) بنابراین به منظور مکان‌یابی محل مناسب دفن پسماند شهر بیستون از نرم‌افزار ARC GIS و مدل AHP استفاده‌شده است. این مدل یک روش ساده محاسباتی بر روی ماتریس‌هاست که با ایجاد سلسله‌مراتب مناسب و پردازش گام به گام مراحل و ترکیب‌بندی آن می‌توان ضرایب وزنی گزینه‌های مختلف را برآورد نمود.
هدف از این پژوهش مکان‌یابی دفن زباله در شهر بیستون با بهره گرفتن از معیارهای هیدروژئومورفولوژی منطقه و از طریق سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS ومدل AHP می‌باشد. این پژوهش سعی دارد تا به مکان‌یابی بهینه محل دفن پسماند شهری که مناسب‌ترین و درعین‌حال با کمترین آثار مخرب زیست‌ محیطی وانسانی راشناسایی و به صورت نقشه ارائه نماید.
 
 
 
 
 
 

 

 

فصل اول
کلیات تحقیق
 
 

 

شرایط آب­وهوایی یک منطقه حاصل روابط متقابل عناصر و عوامل آب­وهوایی است. یکی از عناصر مهم آب­و­هوایی تابش خورشید است. انرژی خورشیدی در برنامه ­ریزی و طرح­ریزی شهری کاربردهای مختلفی دارد؛ هرچند که تاکنون جنبه­های کاربردی آن در برنامه ­ریزی­ها و طرح­ریزی­ها چندان مورد توجه قرار نگرفته است. از مهم­ترین کاربرد­های انرژی خورشیدی تأمین نیازهای گرمایشی و سرمایشی سکونتگاه­های شهری است. کاستن از هزینه­ های گرمایشی و سرمایشی توسط انرژی­های تجدیدپذیر به ویژه انرژی خورشیدی در سکونتگاه­های شهری از نکاتی است که برنامه­ریزان شهری باید به آن توجه کنند. بنابراین در این پژوهش پس از تعیین میزان تابش دریافتی و همچنین میزان نیازهای حرارتی شهرهای ایران نسبت تابش خورشید به بار گرمایشی محاسبه و در نهایت راهکارهایی برای تأمین نیازهای گرمایشی و سرمایشی سکونتگاه­های شهری با توجه به مقدار تابش دریافتی ارائه شده است.
کلیدواژگان: تابش دریافتی، نیازهای گرمایشی و سرمایشی، نسبت تابش خورشید به بار گرمایشی، سکونتگاه­های شهری.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
فهرست مطالب

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
صفحه
 
 
عنوان مطالب
فصل اول: کلیات پژوهش
2
1- بیان مسأله­ پژوهش
3
1- 1- هدف­های پژوهش
3
2- 1- نوع پژوهش
3
3- 1- جامعه­ی آماری، حجم نمونه و روش نمونه گیری
4
4- 1- روش گردآوری داده­ ها و اطلاعات
4
5- 1- روش تجزیه و تحلیل داده­ ها و اطلاعات
4
6- 1- ابزارهای مورد استفاده در پژوهش
5
7- 1- پیشینه­ی پژوهش
 
فصل دوم: ماهیت تابش خورشید
11
2- تابش خورشید
15
1- 2- عوامل مؤثر در شدت تابش خورشید
16
1- 1- 2- میزان انرژی گسیل­شده از خورشید
16
2- 1- 2- فاصله­ی زمین تا خورشید
18
3- 1- 2- ارتفاع خورشید (زاویه­ی تابش خورشید)
20
4- 1- 2- مدت­زمان تابش خورشید (طول روز)
23
2- 2- تأثیر جو زمین در شدت تابش خورشید
26
3- 2- مؤلفه­های تابش خورشید
26
4- 2- روش­های تابش­سنجی
 
فصل سوم: مواد و روش­ها
29
3- مواد و روش­های به کار رفته در پژوهش
29
1- 3- تحلیل فضایی تابش ورودی
31
2- 3- محاسبه­ی ضریب تغییرپذیری
38
3- 3- فرآیند درون­یابی
38
1- 3- 3- روش­های درون­یابی دقیق یا قطعی
38
1- 1- 3- 3- روش معکوس فاصله­ی وزنی
39
2- 1- 3- 3- توابع شعاع­محور
39
2- 3- 3- روش­های درون­یابی تقریبی یا زمین­آمار
40
1- 2- 3- 3- روش کریجینگ
40
3- 3- 3- اعتبارسنجی روش­های درون­یابی
40
4- 3- خوشه­بندی
46
5- 3- نیازهای گرمایشی و سرمایشی محیط و روش­های برآورد آن
49
6- 3- محاسبه­ی نسبت تابش خورشید به بار گرمایشی
 
فصل چهارم: نتایج و یافته­ های پژوهش
52
4- تحلیل فضایی و زمانی تابش ورودی
62
1- 4- تغییرپذیری تابش ورودی
64
2- 4- تحلیل فضایی دمای هوا در فصول گرم و سرد
66
3- 4- تحلیل فضایی درجه – روزهای سرمایش و گرمایش در فصول گرم و سرد
67
4- 4- خوشه­بندی سلسله­مراتبی شهرهای مورد بررسی با توجه به تابش ورودی در فصول گرم و سرد
68
5- 4- خوشه­بندی سلسله­مراتبی شهرهای مورد بررسی با توجه به دمای هوا در فصول گرم و سرد
68
6- 4- خوشه­بندی سلسله­مراتبی شهرهای مورد بررسی با توجه به درجه – روزهای گرمایش و سرمایش
74
7- 4- محاسبه­ی نسبت تابش خورشید به بار گرمایشی
 
فصل پنجم: راهکارها و پیشنهادها
77
5- تابش خورشید و گسترش سایه در سطوح شهری
77
1- 5- زاویه­ی تابش خورشید و راستای شبکه­ی گذرگاه­های شهری
78
1- 1- 5- راستای شمالی – جنوبی
78
2- 1- 5- راستای شرقی – غربی
79
3- 1- 5- راستای جنوب شرقی – شمال غربی
79
4- 1- 5- راستای جنوب غربی – شمال شرقی
80
5- 1- 5- فضاهای سبز خیابانی
80
2- 5- نمای ساختمان و نحوه­ی تعبیه­ی پنجره­ها برای جذب تابش خورشید در فصول سرد
81
3- 5- شکل و پلان ساختمان برای کاهش گرمای خورشید در فصول گرم
82
4- 5- جهت قرار گرفتن ساختمان با توجه به وضعیت آب­وهوایی محیط
83
5- 5- نقش آفتاب­گیرها و شیشه­ها در کاهش گرمای خورشید در فصول گرم
84
6- 5- معماری سایبان
85
1- 6- 5- محاسبه­ی عمق سایبان
85
2- 6- 5- سایبان­های طبیعی
86
7- 5- نقش بام­های مسطح و شیب­دار در جذب تابش خورشید
86
8- 5- نسبت سطح بیرونی به حجم بنا
87
9- 5- بالا بردن ضریب بازتاب سطوح بیرونی روبه­روی پنجره­های در معرض تابش زمستانی
88
10- 5- کاهش ضریب بازتاب سطوح بیرونی روبه­روی پنجره­های در معرض تابش تابستانی
88
11- 5- تأثیر رنگ سطوح خارجی بنا در جذب تابش خورشید
89
12- 5- فرم و پلان ساختمان
89
13- 5- ظرفیت و مقاومت گرمایی مصالح ساختمانی
93
1- 13- 5- ظرفیت و مقاومت گرمایی مصالح ساختمانی با توجه به وضعیت آب­وهوایی محیط
93
2- 13- 5- ظرفیت و مقاومت گرمایی بام
95
منابع فارسی
99
منابع لاتین
 
 
فهرست جداول

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
صفحه
 
عنوان
14
2- محدوده­ طیف الکترومغناطیسی تابش خورشید
15
1- 2- تبدیل واحدهای اندازه ­گیری طول موج به متر
15
2- 2- مقدار انرژی حمل­شده توسط امواج تابش خورشید
20
3- 2- ارتفاع خورشید در اعتدالین و انقلابین، برحسب عرض جغرافیایی
22
4- 2- طول روز در انقلابین، برحسب عرض جغرافیایی
26
5- 2- نسبت زاویه­ی تابش با طول مسیر طی­شده­ی پرتوهای خورشید
33
3- مقایسه­ میانگین سالانه­ی داده­های زمینی و ماهواره­ای از طریق آزمون t دونمونه­ای مستقل
34
1- 3- نتایج کنترل کیفیت داده­های ایستگاه­های تابش­سنجی ایران
35
2- 3- نتایج کنترل کیفیت داده­های ایستگاه تابش­سنجی اصفهان از طریق آزمون t یک­نمونه­ای
36
3- 3- نتایج کنترل کیفیت داده­های نقطه­ی تابش­پذیر از طریق آزمون t یک­نمونه­ای
37
4- 3- نتایج کنترل کیفیت داده­های ایستگاه­های تابش­سنجی ایران
43
5- 3- نتایج اعتبارسنجی روش­های درون­یابی با روش ریشه­ دوم میانگین مربعات خطا
45
6- 3- سنجش طبیعی بودن توزیع داده­ ها از طریق آزمون کولموگروف – اسمیرنوف یک­نمونه­ای
53
4- میانگین متغیرهای مؤثر در شدت تابش خورشید در شمال، شمال غرب، و بخش­هایی از شمال شرق ایران، در ماه دسامبر (1983 تا 2005)
54
1- 4- میانگین متغیرهای مؤثر در شدت تابش خورشید در جنوب و جنوب شرق ایران، در ماه دسامبر (1983 تا 2005)
69
2- 4- خوشه­بندی سلسله­مراتبی شهرهای مورد بررسی با توجه به میانگین تابش ورودی در فصول گرم
70
3- 4- خوشه­بندی سلسله­مراتبی شهرهای مورد بررسی با توجه به میانگین تابش ورودی در فصول سرد
71
4- 4- خوشه­بندی سلسله­مراتبی شهرهای مورد بررسی با توجه به میانگین دمای هوا در فصول گرم
72
5- 4- خوشه­بندی سلسله­مراتبی شهرهای مورد بررسی با توجه به میانگین دمای هوا در فصول سرد
73
6- 4- خوشه­بندی سلسله­مراتبی شهرهای مورد بررسی با توجه به مجموع درجه – روزهای سرمایش در فصول گرم
74
7- 4- خوشه­بندی سلسله­مراتبی شهرهای مورد بررسی با توجه به مجموع درجه – روزهای گرمایش در فصول سرد
75
8- 4- درصد گرمایش قابل تأمین توسط تابش خورشید در ماه­های سرد
88
5- ضریب بازتابندگی سطوح مختلف
91
1- 5- درصد جذب تابش خورشیدی در رنگ­های مختلف
92
2- 5- مقاومت و ظرفیت گرمایی مصالح ساختمان
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
فهرست اشکال