چکیده
نوسانات قیمت نفت یکی از عوامل اصلی بسیاری از بحران­های اقتصادی در میان کشورهای واردکننده و صادرکننده­ی نفت است. برای کشورهای صادرکننده­ی نفت، درآمدهای حاصل از فروش نفت، منبع بسیار مهمی از درآمدهای مالی و ارزی دولت­ها را تشکیل می­دهد. در کشورهای صادر کننده نفت مانند ایران که سهم اصلی درآمد خود را از طریق ارز حاصل از فروش نفت تامین می­ کنند تأثیر نوسانات قیمت نفت بر بخش­های اقتصادی یکی از دغدغه­های سیاست­گذاران و اقتصاددانان بوده است. بورس اوراق بهادار یکی از اصلی­ترین اجزای بازارهای مالی است که نقش مؤثری در توسعه و رشد اقتصادی کشور دارد. هدف این تحقیق بررسی تاثیر نوسانات قیمت نفت بر بازده غیرعادی سهام شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با بهره گرفتن از مدل تصحیح خطای برداری ساختاری می­باشد؛ بدین منظور با بهره گرفتن از تکنیک غربالگری طی سال‌های 1392-1388، تعداد 96 شرکت از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران انتخاب گردیده است. این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی است و از بُعد هدف از نوع تحقیقات توصیفی است که به شیوه همبستگی صورت می­گیرد. پس از جمع­آوری داده­ ها، متغیرهای پژوهش محاسبه شده ­اند و سپس با بهره­ گیری از مدل رگرسیونی داده­های ترکیبی و الگوی اثرات تصادفی به بررسی روابط بین متغیرها پرداخته شده است. نتایج آزمون فرضیه ­ها نشان می­دهد که نوسانات قیمت نفت با بازده غیرعادی سهام شرکت­های بورس اوراق بهادار تهران رابطه­ معنی­داری دارد؛ و از این رو، اهمیت بررسی رابطه قیمت نفت و بازده سهام در کشورهای نفتی مانند ایران اثبات می­شود.
 
کلید واژه: نوسانات منفی قیمت نفت، بازده غیرعادی سهام، نوسانات مثبت قیمت نفت، مدل تصحیح خطای برداری ساختاری.
 
فهرست مطالب
عنوان                                                                                                              صفحه
مقدمه. 1
فصل اول کلیات تحقیق
1-1- مقدمه. 3
1-2- بیان مسأله تحقیق. 3
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق. 4
1-4- سؤالات و اهداف تحقیق. 5
1-5- فرضیه ­های تحقیق. 5
1-6- کاربردهای متصور از تحقیق. 6
1-7- روش انجام تحقیق. 6
1-7-1- روش و ابزار گردآوری اطلاعات 6
1-7-2- روش تجزیه وتحلیل داده‌ها 7
1-7-3- قلمرو تحقیق (موضوعی، مکانی، زمانی) 7
1-8- ساختار تحقیق. 7
فصل دوم مبانی نظری و پیشینه تحقیق
2-1- مقدمه. 9
2-2- بخش اول؛ بازده سهام. 9
2-2-1- بازار مالی 9
2-2-1-1- کارکردهای بازار مالی 10
2-2-1-2- طبقه بندی بازارهای مالی 13
2-2-2- بورس اوراق بهادار. 16
2-2-2-1- مزایای بورس اوراق بهادار. 17
2-2-3- تاریخچه بورس اوراق بهادار در جهان. 17
2-2-4- تاریخچه بورس اوراق بهادار تهران. 18
2-2-5- سرمایه­گذاری 20
2-2-5-1- مزایای سرمایه­گذاری در بورس. 21
2-2-6- مروری بر شرکت­های سرمایه­گذاری 22
2-2-7- دارایی و دارائیهای مالی 22
2-2-8- اوراق بهادار. 23
2-2-9- سهام عادی 23
2-2-10- ارکان اصلی سرمایه­گذاری (ریسک و بازده) 24
2-2-11- اجزای بازده 25
2-2-12- انواع بازده 26
2-2-13- بازده غیرعادی 27
2-3- بخش دوم؛ نوسانات قیمت نفت 28
2-3-1- ویژگی­های اقتصادی نفت خام. 29
2-3-2- عوامل مؤثر بر قیمت نفت 31
2-3-3- عوامل اقتصادی تعیین کننده قیمت نفت 32
2-3-4- جایگاه ایران در حوزه­ نفتی خلیج فارس. 32
2-3-5- بررسی شوک­های نفتی به عنوان مهمترین عامل تغییر درآمدها و هزینه­ های نفتی 32
2-3-6- تأثیرات شوک­های نفتی بر اقتصاد کلان. 34
2-3-7- تأثیر نوسانات قیمت نفت بر طرف عرضه اقتصاد در کشورهای وارد کننده نفت 36
2-3-8- تأثیر نوسانات قیمت نفت بر طرف تقاضا اقتصاد در کشورهای صادرکننده نفت 37
2-4- پیشینه تحقیق. 39
2-4-1- مطالعات داخلی 39
2-4-2- مطالعات خارجی 41
2-5- خلاصه فصل. 42
فصل سوم روش تحقیق
3-1- مقدمه. 44
3-2- روش تحقیق. 44
3-3- سؤالات تحقیق. 45
3-4- فرضیه ­های تحقیق. 45
3-5- مدل تصحیح خطای برداری ساختاری 46
3-5-1- تحلیل نااطمینانی برآوردهای واکنش­های آنی 47
3-6- متغیرهای تحقیق. 48
3-6-1- تصریح غیرخطی قیمت نفت 49
3-6-2- بازده غیرعادی سهام. 50
3-7- جامعه آماری 51
3-7-1- اعمال محدودیت­های ساختاری 51
3-8-  قلمرو تحقیق. 53
3-8-1- قلمرو موضوعی 53
3-8-2-  قلمرو مکانی 53
3-8-3-  قلمرو زمانی 53
3-9- روش انجام پژوهش و روش گردآوری داده‌ها 54
3-10- روش­های تجزیه و تحلیل آماری و آزمون فرضیه ­ها 54
3-10-1- رگرسیون چند متغیره 55
3-10-2- نبود خود همبستگی 56
3-10-3- ضریب تعیین و ضریب تعیین تعدیل شده 57
3-10-4- آزمون معنی­دار بودن در الگوی رگرسیون. 58
3-10-4-1- آزمون معنی­دار بودن معادله رگرسیون. 59
3-10-4-2- آزمون معنی­دار بودن ضرایب رگرسیونی 59
3-10-5- روش استفاده از داده‌ها 59
3-11- خلاصه فصل. 63
فصل چهارم یافته­ های تحقیق
4-1- مقدمه. 65
4-2- آمارتوصیفی 66
4-2-1- بررسی پایایی متغیرهای پژوهش. 66
4-2-2- بررسی هم­خطی 67
4-2-3- آزمون نرمال بودن داده­ ها 67
4-3- آمار استنباطی 68
4-3-1- آزمون ریشه واحد فیلیپس- برون. 69
4-3-2- تعیین وقفه بهینه. 69
4-3-3- تعیین تعداد بردارهای همجمعی 70
4-3-4- تفسیر مدل­های تصحیح خطای برداری ساختاری 71
4-3-5- توابع عکس­العمل آنی 71
4-3-5-1- نوسان مثبت قیمت نفت 71
4-3-5-2- نوسان منفی قیمت نفت 73
4-3-6- تجزیه­ی واریانس خطای پیش ­بینی 75
4-3-6-1- نوسان مثبت قیمت نفت 75
4-3-6-2- نوسان منفی قیمت نفت 75
4-4- آزمون فرضیه ­ها 76
4-4-1- آزمون فرضیه فرعی اول. 76
4-4-2- آزمون فرضیه فرعی دوم. 77
4-4-3- فرضیه اصلی 78
4-5- خلاصه فصل. 78
فصل پنجم جمع­بندی، نتیجه­گیری و ارائه پیشنهادات
5-1- مقدمه. 80
5-2- جمع­بندی و تشریح نتایج آزمون فرضیه ­ها 80
5-2-1- نتیجه­ی فرضیه اصلی 81
5-2-2- نتایج آزمون فرضیه ­های فرعی 81
5-3- نتیجه­گیری کلی تحقیق. 82
5-4- پیشنهادها 84
5-4-1- پیشنهادهایی مبتنی بر یافته های تحقیق. 84
5-4-2- پیشنهادهایی برای پژوهش­های آتی 85
5-5- محدودیت­های تحقیق. 86
5-6- خلاصه فصل. 86
پیوست 87
فهرست منابع. 89
چکیده انگلیسی 93
 
 
فهرست جداول
    عنوان                                                                                                                                 صفحه
جدول 3-1- نحوه انتخاب نمونه آماری بر اساس محدودیت‌های فوق. 53
جدول 4-1- آمار توصیفی متغیرها 66
جدول 4-2- آزمون پایایی متغیرهای پژوهش. 67
جدول 4-3- نتایج حاصل از مقادیر VIF. 67
جدول 4-4- نتایج آزمون جارک برا 68
جدول 4-5- نتایج برآورد الگو با بهره گرفتن از معیار مورک و همیلتون. 68
جدول 4-6- آزمون ریشه واحد فیلیپس- پرون. 69
جدول 4-7- تعیین وقفه بهینه- نوسان مثبت قیمت نفت 70
جدول 4-8- تعیین وقفه بهینه- نوسان منفی قیمت نفت 70
جدول 4-9- در حالت نوسان منفی قیمت نفت- آزمون همجمعی یوهانسون. 71
جدول 4-10- تجزیه واریانس خطای پیش بینی شاخص بازده غیر عادی سهام. 75
جدول 4-11- تجزیه واریانس خطای پیش بینی شاخص بازده غیر عادی سهام. 76
جدول 4-12- نتایج آزمون F لیمر و هاسمن برای فرضیه فرعی اول. 76
جدول 4-13- مدل رگرسیونی ترکیبی اثرات تصادفی تاثیر نوسانات منفی قیمت نفت بر بازده غیرعادی سهام. 77
جدول 4-14- نتایج آزمون F لیمر و هاسمن برای فرضیه فرعی دوم. 77
جدول 4-15- مدل رگرسیونی ترکیبی اثرات تصادفی تأثیر نوسان مثبت قیمت نفت با بازده غیرعادی سهام. 78
 
فهرست نمودارها
عنوان                                                                                                               صفحه
نمودار (2-1): مکانیسم اثر قیمت نفت بر طرف عرضه اقتصاد. 36
نمودار (2-2): اثرات افزایش قیمت نفت بر طرف تقاضای اقتصاد. 38
نمودار 4-1- واکنش آنی لگاریتم شاخص کل بازده غیرعادی سهام به نوسان یک انحراف معیار از NOPI. 72
نمودار 4-2- فواصل اطمینان واکنش آنی لگاریتم شاخص کل بازده غیرعادی سهام به نوسان یک انحراف معیار از NOPI. 72
نمودار 4-3- فواصل اطمینان واکنش آنی لگاریتم شاخص کل بازده غیرعادی سهام به نوسان یک انحراف معیار از NOPI. 72
نمودار 4-4 فواصل اطمینان واکنش آنی لگاریتم شاخص کل بازده غیرعادی سهام به نوسان یک انحراف معیار از NOPI. 73
نمودار 4-5- واکنش آنی لگاریتم شاخص کل بازده غیرعادی سهام به نوسان یک انحراف معیار از NOPD 73
نمودار 4-6- فواصل اطمینان واکنش آنی لگاریتم شاخص کل بازده غیرعادی سهام به نوسان یک انحراف معیار از NOPD 74
نمودار 4-7- فواصل اطمینان واکنش آنی لگاریتم شاخص کل بازده غیرعادی سهام به نوسان یک انحراف معیار از NOPD 74
نمودار 4-8- فواصل اطمینان واکنش آنی لگاریتم شاخص کل بازده غیرعادی سهام به نوسان یک انحراف از NOPD 74
 
فهرست روابط
عنوان                                                                                                               صفحه
رابطه­(2-1) ریسک کل. 24
رابطه­(2-2) بازده کل. 26
رابطه­(2-3) بازده کل سهام عادی 26
رابطه­(2-4) بازده مورد انتظار. 27
رابطه­(2-5) بازده غیرعادی 27
رابطه­(3-1) مدل تصحیح خطای برداری ساختاری 46
رابطه­(3-2) رابطه­ بین خطای پیس­بینی و اخلال شاختاری 47
رابطه­(3-3) نرخ ارز حقیقی 49
رابطه­ی(3-4) معیار مورک 50
رابطه­(3-5) معیار همیلتون. 50
رابطه­(3-6) معیار همیلتون. 50
رابطه­(3-7) بازده غیرعادی 50
رابطه­(3-8) لگاریتم متغیرهای پژوهش. 52
رابطه­(3-9) رگرسیون چند متغیره 55
رابطه­(3-10) فرمول دوربین- واتسون. 57
رابطه­(3-11) ضریب تعیین 57
رابطه­(3-12) ضریب تعیین تعدیل شده 58
رابطه­(3-13) مدل داده­های ترکیبی 60
رابطه­(3-14) مدل تعدیل شده­ی داده­های ترکیبی 60
رابطه­(3-15) مدل نهایی داده­های ترکیبی 61
رابطه­(3-16) برآورد خطای داده­های ادغام شده 62
 
 

مقدمه
 

امروزه انرژی به عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در رشد و توسعه نقش مهمی را در امر برنامه ­ریزی کشورها ایفا می­ کند. قیمت نفت یکی از متغیرهای کلیدی هر اقتصاد است که در تعیین موقعیت اقتصاد هر کشور نقش بسزایی دارد. اقتصاد جهان در سال­های مختلف نوسانات مثبت و منفی زیادی را در قیمت نفت خام تجربه کرده است. این نوسانات و تغییرات قیمت نفت بر متغیرهای کلان اقتصادی در کشورهای جهان تأثیر گذاشته و اقتصاد این کشورها را با چالشی جدی روبه­رو کرده است و

فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده 1
فصل اول:کلیات تحقیق
1-1- مقدمه. .2
1-2- بیان مسأله .5
1-3- اهداف تحقیق .9
1-4- اهمیت و ضرورت تحقیق.10
1-5- فرضیه ­های تحقیق و مبانی نظری فرضیه ­ها. 12 1- 6- قلمرو تحقیق 15
1- 6-1- قلمرو موضوعی تحقیق 15
1- 6-2- قلمرو زمانی تحقیق 15
1- 6-3- قلمرو مکانی تحقیق. 15
1-7- استفاده­کنندگان از نتایج تحقیق. 15
1-8- تعریف واژه­ها و اصطلاحات. 16
1-9- خلاصه فصل. 17
1-10- ساختار تحقیق. .18
فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق
2-1- مقدمه. 19
2-2- ادبیات تحقیق .20
2-2-1- جریان­های نقدی. 21
2-2-2- پیشینه و ساختار صورت جریان وجه نقد. 22
2-2-3- هدف گزارشگری مالی و صورت جریان­های وجوه نقد. 23
2-2-4- اهمیت جریان نقدی. 28
2-2-5- گزارش جریان­های نقدی ناشی از عملیات. 28
2-2-6- اهمیت جریان­های نقدی عملیاتی. 29
2-2-7- هدف صورت گردش وجه نقد 29
2-2-8- فرضیه ­ها موجود در خصوص جریان­های نقدی. 30
2-2-8-1- فرضیه اطلاعات جریان نقدی.30
2-2-8-2- فرضیه جریان نقدی آزاد.31
2-2-9- سود، جریان­های نقدی و قیمت سهام. 31
2-2-10- رابطه بین سود حسابداری و جریان­های نقدی 32
2-2-11- گزارش جریان­های نقدی یا گزارشگری سود 33
2-2-12- مزایای صورت جریان وجوه نقد 33
2-2-13- انتقادهای وارده بر صورت جریان وجوه نقد. 34
2-2-14- سودمندی اطلاعات مربوط به جریان وجوه نقد 35
2-2-15- درماندگی مالی 36
2-2-16- حساسیت سرمایه­گذاری و جریان نقدی 37
2-2- 17- درماندگی مالی- سرمایه­گذاری- جریان نقدی 39
2-2-18- سرمایه­گذاری و جریان­های نقدی. 41
2-2-19- عوامل موثر بر ارزیابی روش­های تأمین مالی 43
220-2- – تئوری سلسله مراتب گزینه تأمین مالی45
2-2-21 – میزان استفاده از بدهی46
2-3- پیشینه تحقیق 46
2-3-1- تحقیق­های داخلی 46
2-3-2- تحقیق­های خارجی 48
2-4- خلاصه فصل. 52
فصل سوم: روش­شناسی تحقیق
3-1- مقدمه. 53
3-2- فرضیه ­های تحقیق. 53
3-3- روش تحقیق 54
3-4- مدل تحقیق 55
3-5- جامعه آماری. 57
3-6- نمونه و روش نمونه گیری. 58
3-7- روش جمع­آوری اطلاعات 59
3-8- آمار توصیفی. 60
3-9- روش­های تجزیه و تحلیل داده­ ها 60
3-9-1- روش آزمون فرضیه ­ها 60
3-9-2- رگرسیون چند متغیره 61
3-9- 3- تحلیل همبستگی. 61
3-9-3-1- تحلیل همبستگی پیرسون. 62
3-9-3-2- ضریب تعیین و ضریب تعیین تعدیل شده. 63

3-10-4- آزمون معنادار بودن. 64
3-10-5- آزمون معنادار بودن معادله رگرسیون 64
3-10-6- آزمون معنادار بودن ضرایب. 65
3-10-7- آزمون مؤثربودن مدل رگرسیون 65
3-10-8- آماره دوربین- واتسون. 66
3-10-9- آزمون F لیمر 66
3-10-10- آزمون هاسمن. 67
3-10-11- پایایی (ایستایی) متغیرهای تحقیق 67
3-11- خلاصه فصل 68
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ها
4-1- مقدمه. 69
4-2- آمار توصیفی متغیرهای تحقیق 70
4-3- آمار استنباطی 72
4-3-1- آزمون فرضیه­ اول. 73
4-3-1-1- ماتریس همبستگی مدل (4-1) 74
4-3-1-2- آزمون F لیمر فرضیه اول. 76
4-3-1-3- نتایج آزمون هاسمن فرضیه­ اول. 77
4-3-1-4- آزمون F فرضیه­ اول. 77
4-3-1-5- تحلیل نتایج اولین مدل رگرسیون(نرمال بودن اجزای خطا) 78
4-3-1-6- آزمون t فرضیه­ اول 79
4-3-1-7- نتیجه آزمون فرضیه­ اول. 81
4-3-2- آزمون فرضیه­ دوم 81
4-3-2-1- ماتریس همبستگی مدل (4-2) 82
4-3-2-2- آزمون F لیمر فرضیه دوم. 84
4-3-2-3- نتایج آزمون هاسمن فرضیه­ دوم. 84
4-3-2-4- آزمون F فرضیه­ دوم. 85
4-3-2-5- تحلیل نتایج دومین مدل رگرسیون(نرمال بودن اجزای خطا). 86
4-3-2-6- آزمون t فرضیه­ دوم 87
4-3-3- آزمون فرضیه­ سوم. 88
4-3-3-1- ماتریس همبستگی مدل (4-3) 89
4-3-3-2- آزمون F لیمر فرضیه سوم 91
4-3-3-3- نتایج آزمون هاسمن فرضیه­ سوم 91
4-3-3-4- آزمون F فرضیه­ سوم 92
4-3-3-5- تحلیل نتایج سومین مدل رگرسیون(نرمال بودن اجزای خطا) 93
4-3-3-6- آزمون t فرضیه­ سوم. 94
4-3-3-7- نتیجه آزمون فرضیه­ سوم 95
4-3-4- آزمون فرضیه­ چهارم. 96
4-3-4-1- ماتریس همبستگی مدل (4-4) 96
4-3-4-2- آزمون F لیمر فرضیه چهارم 100
4-3-4-3- نتایج آزمون هاسمن فرضیه­ چهارم. 100
4-3-4-4- آزمون F فرضیه­ چهارم 101
4-3-4-5- تحلیل نتایج چهارمین مدل رگرسیون(نرمال بودن اجزای خطا). 102
4-3-4-6- آزمون t فرضیه­ چهارم 103
4-3-4-7- نتیجه آزمون فرضیه­ چهارم. 105
4-3-5- آزمون فرضیه­ پنجم 106
4-3-5-1- ماتریس همبستگی مدل (4-5) 107
4-3-5-2- آزمون F لیمر فرضیه پنجم 110
4-3-5-3- نتایج آزمون هاسمن فرضیه­ پنجم 110
4-3-5-4- آزمون F فرضیه­ پنجم 111
4-3-5-5- تحلیل نتایج پنجمین مدل رگرسیون(نرمال بودن اجزای خطا). 112
4-3-5-6- آزمون t فرضیه­ پنجم 113
4-3-5-7- نتیجه آزمون فرضیه­ پنجم. 115
4-4- پایایی (ایستایی) متغیرهای تحقیق. 116
4-5- خلاصه فصل. 117
فصل پنجم: نتیجه­گیری و ارائه پیشنهادها
5-1- مقدمه. 118
5-2- خلاصه تحقیق. 118
5-3- نتایج تحقیق. 119
5-3-1- نتایج آزمون فرضیه­ اول 119
5-3-2- نتایج آزمون فرضیه­ دوم 121
5-3-3- نتایج آزمون فرضیه­ سوم. 122
5-3-4- نتایج آزمون فرضیه­ چهارم. 123
5-3-5- نتایج آزمون فرضیه­ پنجم 125
5-4- پیشنهادها 127
5-4-1- پیشنهادهای مبتنی بر نتایج تحقیق 127
5-4-2- پیشنهاد­ها برای تحقیق­های آتی 128
5-5- محدودیت­های تحقیق 128
5-6- خلاصه فصل. 129
منابع 129
پیوست­ها
پیوست الف: نمودارها 134
پیوست ب: لیست شرکت­های نمونه آماری. 140





















فهرست جدول­ها
عنوان صفحه

جدول 3-1: نحوه انتخاب 163 شرکت تحقیق بصورت حذف58
جدول 4-1: آمار توصیفی متغیرهای تحقیق بامحدودیت.71
جدول 4-2: آمار توصیفی متغیرهای تحقیق بدون محدودیت.72
جدول 4-3: ماتریس همبستگی مدل بامحدودیت (4-1) 74
جدول 4-4: ماتریس همبستگی مدل بدون محدودیت (4-1) 75
جدول 4-5: نتایج حاصل از آزمون F لیمر مدل (4-1). 76
جدول 4-6: نتایج حاصل از آزمون هاسمن مدل (4-1) . 77
جدول 4-7: نتایج آزمون خلاصه مدل (4-1). 77
جدول 4-8: نتایج حاصل از آزمون جارک- برا مدل بامحدودیت (4-1) 78
جدول 4-9: نتایج حاصل از آزمون جارک- برا مدل بدون محدودیت (4-1). 79
جدول 4-10: مقدار ضرایب و اماره t مدل مدل بامحدودیت (4-1). 79
جدول 4-11: مقدار ضرایب و اماره t مدل مدل بدون محدودیت (4-1) 80
جدول 4-12: ماتریس همبستگی مدل بامحدودیت (4-2). 82
جدول 4-13: ماتریس همبستگی مدل بدون محدودیت (4-2) 83
جدول 4-14: نتایج حاصل از آزمون F لیمر مدل (4-2). 84
جدول 4-15: نتایج حاصل از آزمون هاسمن مدل (4-2) 85
جدول 4-16: نتایج آزمون خلاصه مدل (4-2) 85
جدول 4-17: نتایج حاصل از آزمون جارک- برا مدل بامحدودیت 86
جدول 4-18: نتایج حاصل از آزمون جارک- برا مدل بدون محدودیت 87
جدول 4-19: ماتریس همبستگی مدل بامحدودیت. 89
جدول 4-20: ماتریس همبستگی مدل بدون محدودیت 90
دول 4-21: نتایج حاصل از آزمون F لیمر. 91
جدول 4-22: نتایج حاصل از آزمون هاسمن مدل 92
جدول 4-23: نتایج آزمون خلاصه مدل. 92
جدول 4-24: نتایج حاصل از آزمون جارک- برا مدل بامحدودیت 93
جدول 4-25: نتایج حاصل از آزمون جارک- برا مدل بدون محدودیت 93
جدول 4-26: مقدار ضرایب و اماره t مدل مدل بامحدودیت 94
جدول 4-27: مقدار ضرایب و اماره t مدل مدل بدون محدودیت 95
جدول 4-28: ماتریس همبستگی مدل بامحدودیت. 96
جدول 4-29: ماتریس همبستگی مدل بدون محدودیت 97
جدول 4-30: ماتریس همبستگی مدل بامحدودیت. 98
جدول 4-31: ماتریس همبستگی مدل بدون محدودیت 99
جدول 4-32: نتایج حاصل از آزمون F لیمر مدل 100
جدول 4-33: نتایج حاصل از آزمون هاسمن مدل. 101

 
 
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1 مقدمه 2
1-2 بیان موضوع و مسئله تحقیق 3
1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق 6
1-4 اهداف تحقیق 7
1-5 سؤالات تحقیق 8
1-6 فرضیه‌های تحقیق 9
1-7 روش پژوهش 10
1-8 قلمرو پژوهش 11
1-8-1 قلمرو موضوعی 11
1-8-2 قلمرو مکانی 11
1-8-3 قلمرو زمانی 11
1-9 تعریف واژه‌ها و اصطلاحات تحقیق 11
1-10ساختار تحقیق 13
فصل دوم:ادبیات و پیشینه تحقیق
2-1 مقدمه 16
2-2 عملکرد مالی 17
2-2-1 معیارهای ارزیابی عملکرد مالی 17
2-2-1 ارتباط متقابل نقدینگی و فعالیت در تحصیل سود. 22
2-3 پیشینه پژوهش 28
2-3-1 تحقیقات داخلی 28
2-3-2 تحقیقات خارجی 43
2-4 جمع‌بندی ادبیات تحقیق 53
2-5 مدل مفهومی تحقیق 55
فصل سوم:روش اجرای تحقیق
3-1 مقدمه 58
3-2 روش کلی تحقیق 58
3-3 جامعه آماری 59
3-4 حجم نمونه و کفایت آن 59
3-4-1 روش نمونه‌گیری و دلیل انتخاب 60
3-5 روش گردآوری داده‌ها 60
3-6 ابزار گردآوری داده‌ها 61
3-7 اعتبار ابزار تحقیق 61
3-8 روش‌ها و ابزار تجزیه‌وتحلیل داده‏ها 61
3-8-1 مدل تحقیق 64
3-8-1-1 مدل تحلیلی تحقیق 64
3-8-1-2 نحوه اندازهگیری متغیرها 66
3-8-2 نرم‌افزارها 68
فصل چهارم:بیان یافته‌ها
4-1 مقدمه ‏ 70
4-2 توصیف جامعه آماری 70
4-3 توصیف نمونه آماری 71
4-4 توصیف یافته‌ها 72
جدول 4-3: توصیف یافته‌ها 73
4-5 تحلیل پیش‌فرض‌ها 76
4-6 تحلیل رابطه بین نسبت‌های مالی و عملکرد مالی (نسبت کیو توبین) 88
4-7 ارائه مدل پیش‌بینی بر اساس معیارهای عملکرد مالی و بررسی توانایی مدل جهت طبقه‌بندی شرکت‌ها به دو گروه موفق (تداوم فعالیت) و ناموفق (ورشکستگی) 106
4-8 بررسی توانایی مدل برآوردی جهت طبقه‌بندی شرکت‌ها به دو گروه موفق (تداوم فعالیت) و ناموفق (ورشکستگی) 109
4-9 جمع‌بندی 110
فصل پنجم:تلخیص،نتیجه‌گیری و پیشنهادها
5-1 مقدمه 121
5-2 خلاصه یافته‌ها 122
5-3 نتیجه‌گیری 132
5-4 پیشنهادها 141
5-4-1 پیشنهادهای کاربردی 141
5-4-2 پیشنهادها برای تحقیقات آتی 142
5-5 محدودیت‌های تحقیق 143
منابع:
منابع فارسی 146
منابع لاتین 150
پیوست‌ها:
پیوست الف: خروجی‌های نرم‌افزار Spss و Eviews. 154
 
جدول (2-1): خلاصه تحقیقات صورت گرفته در زمینه تحقیق حاضر. 53
جدول (3-1):شیوه‌ی محاسبه متغیرهای مستقل پژوهش 67
جدول (4-1): توزیع جامعه آماری 71
جدول (4-2): توزیع نمونه آماری 72
جدول (4-4): ضرایب چولگی و کشیدگی استاندارد. 76
جدول (4-5): نتایج آزمون جارک-برابرای متغیر وابسته. 78
جدول (4-6): آزمون جارک-برا برای متغیر وابسته پس از نرمال‌سازی 78
جدول (4-7): آزمون جارک-برا برای متغیرهای مستقل 79
جدول (4-8): آزمون جارک-برا برای متغیرهای مستقل پس از نرمال‌سازی 80
جدول (4-9): ارزیابی نرمال بودن توزیع خطاهای مدل برآوردی 82
جدول (4-10): نتایج ارزیابی استقلال خطی متغیرهای مستقل (پیرسون) 84
جدول (4-11): آزمون همسانی واریانس‌ها (وایت) 85
جدول (4-12): خلاصه نتایج آزمون چاو 86
جدول (4-13): آزمون‌هاسمن برای مدل‌ رگرسیونی تحقیق 87
جدول (4-14): برآورد پارامترهای رابطه نسبت‌های مالی و عملکرد مالی (کیو توبین ) 90
جدول (4-15): اعتبار سنجی رابطه خطی بین متغیرها 104
جدول (4-16): تحلیل واریانس 105
جدول (4-17) : نتایج آزمون متغیرهای مستقل جهت تفکیک جامعه آماری 107
جدول (18-4) :ضرایب تابع تمایزی استاندارد نشده 108
جدول (4-19) :محاسبه دقت نتایج به‌دست‌آمده مدل 109
جدول (4-20): جمع‌بندی ارتباط بین متغیرها 119
جدول (5-1): خلاصه نتایج پژوهش 140
 
 
 
 
نمودار (3-1): مدل مفهومی تحقیق 64
نمودار(4-1): بررسی نرمال بودن توزیع خطاها 82
 
 
 
 
 
چکیده
هدف از این تحقیق، تعیین رابطه بین سنجه‌های نسبت‌های مالی و نسبت کیو توبین (عملکرد مالی)  در بورس اوراق بهادار تهران بوده است. در این راستا از نسبت‌های نقدینگی، نسبت‌های بدهی، نسبت‌های فعالیت، نسبت‌های سودآوری و نسبت‌های بازار سرمایه به‌عنوان سنجه‌های نسبت‌های مالی به‌عنوان متغیرهای مستقل استفاده شده است.
تحقیق موردنظر از جهت هدف، یک تحقیق کاربردی است. ازلحاظ نوع طرح تحقیق به جهت تکیه‌بر اطلاعات تاریخی، پس رویدادی است و روش استنتاج آن استقرایی و از نوع همبستگی می‌باشد.تحقیق حاضر شامل دو فرضیه اصلی و پنج فرضیه فرعی می‌باشد. جامعه مطالعاتی پژوهش حاضر شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی یک دوره پنج‌ساله (سال‌های 1392-1388) می‌باشد. .در نهایت با توجه به محدودیت های تحقیق اطلاعات مربوط به 125 شرکت جمع آوری گردید و سپس با بهره گرفتن از جدول مورگان تعداد 90 شرکت به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردید.جهت مستند سازی نتایج تجزیه و تحلیل آماری و ارائه راه حل های نهایی ،محقق از شیوه آماری با بهره گرفتن از نرم افزار Eviews  اقدام به تجزیه و تحلیل سوالات و فرضیات نموده است.
فرضیه های تحقیق با بهره گرفتن از رگرسیون خطی مرکب و آزمون های F و t تحلیل شده اند نتایج برآورد رگرسیونی حاکی از این است که بین نسبت‌های مالی به‌عنوان متغیرهای مستقل با عملکرد مالی شرکت (نسبت کیو توبین) به‌عنوان متغیر تابعی (وابسته) رابطه خطی معناداری وجود داشته است. به‌علاوه امکان ارائه مدل پیش‌بینی بر اساس معیارهای عملکرد جهت طبقه‌بندی شرکت‌ها به دو گروه موفق (تداوم فعالیت) و ناموفق (ورشکستگی ) وجود دارد.
واژه‌های کلیدی:نسبت‌های نقدینگی، نسبت‌های بدهی، نسبت‌های فعالیت، نسبت‌های سودآوری و نسبت‌های بازار سرمایه، نسبت کیو توبین

 
 
فصل اول:
کلیات تحقیق
 

1-1   مقدمه
 

امروزه یکی از معضلاتی که شرکت‌های تجاری در سطوح داخلی و بین‌المللی با آن دست‌به‌گریبان می‌باشند، ورشکستگی است. میزان موفقیت یا ورشکستگی شرکت‌ها بستگی به عوامل داخلی (نحوه عملکرد شرکت) و عوامل بیرونی (وضعیت اقتصادی، رقبا، مشتریان و ) دارد. در سال‌های اخیر به دلیل وجود بحران مالی و پول در سطح بین‌المللی، مسئله ورشکستگی حادتر به نظر می‌رسد. تعداد شرکت‌های ورشکسته بیشتر شده و سرمایه‌گذاران انگیزه لازم را برای سرمایه‌گذاری نداشته و ترس از ورشکستگی باعث کاهش رشد سرمایه‌گذاری و نهایتاً افزایش بیکاری شده است. به همین دلیل بررسی عملکرد مالی شرکت‌ها برای پیش‌بینی روند آتی بسیار ضروری و حیاتی به نظر می‌رسد. مدل‌های بسیاری جهت پیش‌بینی عملکرد مالی توسط صاحب‌نظران مالی ارائه‌شده که عمدتاً با توجه به فرهنگ و وضعیت بازار در ایران نتوانسته کمک شایانی نماید.
از مهم‌ترین‌ موضوع‌های‌ مطرح‌شده‌ در زمینه‌ مدیریت‌ مالی و سرمایه‌گذاری‌، اطمینان‌ به‌ سرمایه‌گذاران (افراد حقیقی‌ و حقوقی‌) برای سرمایه‌گذاری‌ است. در کشورهای‌ پیشرفته‌ صنعتی، تحقیقات‌ بسیاری‌ در مورد فرآیند تصمیم‌ به‌ سرمایه‌گذاری‌ صورت‌ گرفته‌ است. یکی‌ از مسائلی‌ که‌ می‌تواند به‌ نحوه‌ی‌ تصمیم‌گیری در زمینه‌ سرمایه‌گذاری‌ کمک‌ کند، وجود ابزارها و مدل‌های‌ مناسب‌ برای‌ ارزیابی‌ شرایط‌ مالی‌ و وضعیت‌ سازمان‌ها است، زیرا تا زمانی‌ که‌ شخص‌ سرمایه‌گذار نتواند ارزیابی‌ دقیقی‌ از سرمایه‌گذاری‌ موردنظر خود داشته‌ باشد، انتخاب‌ وی‌ بهینه‌ نخواهد بود. یکی‌ از ابزارهای‌ مورداستفاده‌ برای‌ تصمیم‌ به‌ سرمایه‌گذاری‌ در یک‌ شرکت، مدل‌های‌ پیش‌بینی‌ ورشکستگی‌ است.
‌  سرمایه‌گذاران‌ همواره‌ می‌خواهند با پیش‌بینی‌ امکان‌ ورشکستگی‌ یک‌ شرکت‌ از ریسک‌ سوخت‌ شدن‌ اصل‌وفرع‌ سرمایه‌ خود جلوگیری‌ کنند. ازاین‌رو، آن‌ها در پی‌ روش‌هایی‌ هستند که‌ بتوانند به‌وسیله‌ آن‌ ورشکستگی‌ مالی‌ شرکت‌ها را تخمین‌ بزنند، زیرا در صورت‌ ورشکستگی، قیمت‌ سهام‌ شرکت‌ها به‌شدت‌ کاهش‌ می‌یابد.
‌  پیش‌بینی‌ ورشکستگی‌ با استفاده‌ از روش‌های‌ مختلفی‌ صورت‌ می‌پذیرد که‌ از میان‌ روش‌های‌ مزبور، روش‌ تجزیه‌وتحلیل‌ نسبت‌های مالی و روش‌ تجزیه‌وتحلیل‌ ریسک‌ بازار از اعتبار بیشتری‌ برخوردار است. درروش‌ تجزیه‌وتحلیل‌ ریسک‌ بازار، احتمال‌ وقوع‌ ورشکستگی‌ شرکت‌ از طریق‌ تغییراتی‌ که‌ در ریسک‌ بازار (مثل‌ واریانس‌ نرخ‌ بازده‌ یک‌ سهم‌ و ریسک‌ سیستماتیک[1]) رخ‌ می‌دهد، تخمین‌ زده‌ می‌شود. درروش‌ تجزیه‌وتحلیل‌ نسبت‌ها، احتمال‌ وقوع‌ ورشکستگی‌ به‌وسیله‌ یک‌ گروه‌ از نسبت‌های‌ مالی‌ که‌ باهم‌ ترکیب‌شده‌اند تخمین ‌زده‌ می‌شود. در این تحقیق سعی شده است تا با ترکیب نسبت‌های مالی به ارائه مدل برای پیش‌بینی عملکرد مالی شرکت‌ها، پرداخته شود.
در این فصل به بیان مسئله تحقیق، اهمیت و ضرورت تحقیق، اهداف و سؤالات تحقیق، فرضیه‌های تحقیق، روش کلی تحقیق، قلمرو تحقیق و تعریف عملیاتی واژه‌ها پرداخته‌شده است.

1-2   بیان موضوع و مسئله تحقیق
 

 ورشکستگی از مشکلات عمده مربوط به بنگاه‌های اقتصادی و کسب‌وکار است. شیوع ورشکستگی در بین شرکت‌های مختلف باعث شده است تا این واژه جایگاه خاصی در ادبیات مالی و سرمایه‌گذاری پیدا کند و به مصداق ” پیشگیری بهتر از درمان است ” مورد ارزیابی قرار گیرد. ارائه مدل‌های مختلف بر پایه علل و دلایل ورشکستگی ازجمله آن است. سرمایه‌گذاران بنگاه‌های اقتصادی و مدیران آن‌ها علاقه‌مند هستند قبل از وقوع ورشکستگی از آن آگاهی یابند و برای پیشگیری، برنامه‌ریزی و مدیریت نمایند.)رهنمای رودپشتی،1385 (.
با توجه به اهمیت ورشکستگی برای شرکت‌ها و سازمان‌ها در جهان، بررسی عملکرد مالی شرکت‌ها و همچنین پیش‌بینی روند مالی شرکت‌ها اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. جهانی‌سازی و رقابت به‌عنوان مهم‌ترین عواملی هستند که شرکت‌ها را بیش‌ازپیش نسبت به عملکرد مالی خود حساس می‌کنند. تصمیم‌گیری‌های مالی یکی از مهم‌ترین حوزه‌های رقابتی شرکت‌ها به‌منظور تأمین بهینه منابع مالی برای بقا در محیط متلاطم تجاری است. رقابت در محیط تجاری مستلزم توانمندی‌ شرکت‌های تجاری برای جذب بهینه منابع محدود محیطی اعم از مشتری، نیروی انسانی شایسته و منابع بهینه مالی است. (نیوتن،1998).[2]
در این تحقیق سعی شده است تا با بهره گرفتن از یک سری نسبت‌های مالی و اطلاعات مستخرج از شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار، مدلی ارائه گردد تا به‌وسیله آن بتوان عملکرد مالی شرکت‌ها را پیش‌بینی کرد. در این تحقیق چون از اطلاعات مالی شرکت‌های عضو بورس اوراق بهادار از سال‌های 1388 تا 1392 استفاده‌شده است، طبیعتاً ازنظر اقتصادی، سیاسی و مالی، با شرایط روز جامعه هماهنگ‌تر است.
این تحقیق، سه مسئله اصلی را دنبال می‌کند:
اول، ”آیا خلاصه‌های آماری قابل‌استخراج از گزارش‌های مالی، در بین شرکت‌های موفق و ناموفق تفاوت معنی‌داری دارند؟ “ شناخت نقاط تمایز این شرکت‌ها و درنتیجه، امکان پیش‌بینی عملکرد شرکت‌ها، می‌تواند در فرآیند تصمیم‌گیری، یاری‌رسان کلیه افراد ذی‌نفع و استفاده‌کنندگان از صورت‌های مالی باشد.
دومین مسئله اصلی تحقیق این است که ”آیا می‌توان با بهره گرفتن از اطلاعات تاریخی منتشره در صورت‌های مالی، رتبه عملکرد مالی شرکت‌ها را پیش‌بینی و آن‌ها را بررسی کرد؟“و درنهایت سومین مسئله این است که ” آیا مدل پیشنهادی توانایی طبقه‌بندی شرکت‌ها را به دو گروه موفق (تداوم فعالیت) و ناموفق (ورشکستگی) دارد؟“
ابعاد این موضوع، از دو بعد قابل‌بررسی است. بعد اول ایجاد مدلی بهینه برای بررسی شرکت‌های موفق و ناموفق (ازنظر عملکرد مالی) برای پیش‌بینی میزان موفقیت شرکت‌ها در آینده در بورس اوراق بهادار است.، بعد دوم مربوط به کاربرد این مدل به‌عنوان مبنایی برای تعیین عملکرد مالی شرکت‌ها است که با بهره گرفتن از این مدل بتوان میزان موفقیت شرکت‌ها را پیش‌بینی کرد که در حیطه موضوع فوق قرار نمی‌گیرد. (به آیین،1386). از دیگر جنبه‌های مبهم تحقیق، تعیین وضعیت نقدینگی شرکت‌های موفق و ناموفق با بهره گرفتن از نسبت‌های مالی. تعیین شاخص‌های مالی فعالیت در شرکت‌های موفق و ناموفق با بهره گرفتن از نسبت‌های مالی. تعیین وضعیت اهرم مالی (بدهی‌ها) شرکت‌های موفق و ناموفق؛ و ایجاد نمونه‌ای بهینه که قابلیت تعمیم به‌کل جامعه آماری را داشته باشد می‌باشد.
‌پیش‌بینی‌ ورشکستگی‌ با استفاده‌ از روش‌های‌ مختلفی‌ صورت‌ می‌پذیرد که‌ از میان‌ روش‌های‌ مزبور، روش‌ تجزیه‌وتحلیل‌ نسبت‌های مالی و روش‌ تجزیه‌وتحلیل‌ ریسک‌ بازار از اعتبار بیشتری‌ برخوردار است. درروش‌ تجزیه‌وتحلیل‌ ریسک‌ بازار، احتمال‌ وقوع‌ ورشکستگی‌ شرکت‌ از طریق‌ تغییراتی‌ که‌ در ریسک‌ بازار (مثل‌ واریانس‌ نرخ‌ بازده‌ یک‌ سهم‌ و ریسک‌ سیستماتیک) رخ‌ می‌دهد، تخمین‌ زده‌ می‌شود. درروش‌ تجزیه‌وتحلیل‌ نسبت‌ها، احتمال‌ وقوع‌ ورشکستگی‌ به‌وسیله‌ یک‌ گروه‌ از نسبت‌های‌ مالی‌ که‌ باهم‌ ترکیب‌شده‌اند تخمین‌زده‌ می‌شود. عدم صلاحیت مدیریت، کاهش سودآوری، تحمیل بدهی سنگین می‌تواند تفسیر روشن از احتمال ورشکستگی بر مبنای یک تئوری باشد. به‌هرحال اگر شخصی جهت جلوگیری از ورشکستگی و اضمحلال شرکت‌ها کوشش کند، ضروری است دلایل اساسی اضمحلال شرکت‌ها را شناسایی کند.
 
 
 بررسی ادبیات ورشکستگی شرکت‌ها سه موضوع را روشن کرده است:
اول- فقدان یک تئوری اساسی
دوم- فقدان مبانی در انتخاب نسبت‌ها – در این بخش دو موضوع وجود دارد:
سوم- درنهایت متالوژی مورداستفاده در پیدا کردن مدل پیش‌بینی ورشکستگی در ادبیات ورشکستگی با مشکل مواجه بوده و انتقاد‌آمیز است. بسیاری از مطالعات در خصوص ورشکستگی شرکت‌ها به‌صورت سخنران توسط محققین عمدتاً درباره علت آن بوده است. اینجا این سؤال وجود دارد که چه مشکلاتی شرکت‌ها را به‌طرف ورشکستگی سوق خواهند داد. البته مشکلات و نقص‌هایی که به پروسه ورشکستگی کمک خواهند کرد (مثل نقدینگی و تجدید سازمان‌دهی یا ادغام). آیا انتخاب یک تئوری می‌تواند به مدیران برای جلوگیری از اضمحلال و ورشکستگی شرکت کمک کند؟ آیا جهت‌گیری به سمت یک تئوری ورشکستگی مفید است؟)رهنمای رودپشتی،

فهرست مطالب

      عناوین                                                                           شماره صفحه
 
 
 
 
چکیده 1
فصل اول – کلیات تحقیق                                                                       
1-1 مقدمه 3
2-1 تشریح و بیان موضوع . 4
3-1 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق 4
4-1 اهداف تحقیق 6
5-1 پرسش های تحقیق . 6
6-1 فرضیه های پژوهش 7
7-1 قلمرو تحقیق . 8
8-1 روش تحقیق . 8
9-1روش گردآوری اطلاعات. 8
10-1 جامعه و نمونه  آماری 9
11-1 تعاریف نظری و عملیاتی برخی از واژه های مورد استفاده.  9
12-1 خلاصه فصل و ساختار تحقیق . 10
فصل دوم – ادبیات تحقیق
1-2 مقدمه 13
2-2 بخش اول : سرمایه فکری 13
1-2-2 تاریخچه و معرفی سرمایه فکری  . 13
 
 
 
 

      عناوین                                                                           شماره صفحه
 
 
2-2-2 اجزای تشکیل دهنده سرمایه فکری 14
1-2-2-2 ادوینسون و مالون. 15
2-2-2-2 بروکینگ 16
3-2-2-2 روس، روس، دراگونتی و ادوینسون. 18
4-2-2-2 استیوارت . 20
5-2-2-2 سالیوان 21
6-2-2-2 بونتیس . 22
7-2-2-2 بونفور 23
3-2-2 اجماع درباره سرمایه فکری . 26
1-3-2-2 سرمایه انسانی 28
2-3-2-2 سرمایه ساختاری . 29
3-3-2-2 سرمایه اجتماعی/ مشتری 30
4-2-2 سیر تحول تاریخی  سرمایه فکری 31
3-2 بخش دوم : دلایل اندازه گیری سرمایه فکری . 33
4-2 بخش سوم :روش های اندازه گیری سرمایه فکری . 35
1-4-2 روش های مستقیم سرمایه فکری . 35
2-4-2 روش های سرمایه گذاری بازار یا ارزش بازار 35
3-4-2 روش های بازده دارایی ها 35
4-4-2 روش های کارت امتیازی 36
5-4-2 مدلهای اندازه گیری ارائه شده توسط محققان . 36
1-5-4-2 کیوی توبین . 36
2-5-4-2 حسابداری منابع انسانی . 37
3-5-4-2 ترازنامه نامشهود 37
4-5-4-2 کارت امتیاز متوازن 37
5-5-4-2 هوش سرمایه انسانی. 38
 
 
 

      عناوین                                                                           شماره صفحه
 
 
6-5-4-2 حسابداری و هزینه یابی منابع انسانی 38
7-5-4-2 مدل کارگزار فناوری. 39
8-5-4-2 امتیازات موزون مستند 39
9-5-4-2 هدایت کننده اسکاندیا .40
10-5-4-2 نمایشگر دارایی نامشهود. 41
11-5-4-2 ارزش بازار به ارزش دفتری 41
12-5-4-2 اندازه گیری ارزش نامشهود 41
13-5-4-2 شاخص سرمایه فکری 42
14-5-4-2 روش ارزشگذاری جامع . 43
15-5-4-2 حسابداری برای آینده 43
16-5-4-2 ارزش بازار تخصیص یافته سرمایه گذار . 44
17-5-4-2 درآمد سرمایه دانش محور . 44
18-5-4-2 ایجاد ارزش جامع(فراگیر) 44
19-5-4-2 جستجوگر ارزش 45
20-5-4-2 ارزش گذاری دارایی فکری 45
21-5-4-2 گزارش منابع انسانی 46
22-5-4-2 رویکرد ارزش کل نگر 46
23-5-4-2 ضریب ارزش افزوده فکری 46
24-5-4-2 چرخه ممیزی دانش 47
25-5-4-2 نقشه داراییهای دانش . 47
26-5-4-2 اندازه گیری و حسابداری سرمایه فکری . 47
27-5-4-2 کارت امتیاز زنجیره ارزش . 48
28-5-4-2 خطوط راهنمای مریتوم . 48
29-5-4-2 درجه بندی سرمایه فکری . 49
30-5-4-2 روش مالی اندازه گیری دارایی های نامشهود .50
 
 
 

      عناوین                                                                           شماره صفحه
 
31-5-4-2 ارزشگذاری پویای سرمایه فکری 50
32-5-4-2 خطوط راهنمای دانمارک 51
33-5-4-2 بهره هوشی کسب و کار 51
5-2 بخش چهارم :ضریب ارزش افزوده فکری 51
1-5-2 مزیت روش ضریب ارزش افزوده فکری نسبت به سایر روشها. 53
6-2 بخش پنجم : مزایا و مشکلات اندازه گیری سرمایه فکری . 54
1-6-2 مزایای اندازه گیری سرمایه فکری 54
2-6-2 مشکلات سنجش سرمایه فکری. 54
7-2 بخش ششم : ارزش افزوده سهامداران.56
8-2 بخش هفتم : ارزش افزوده اقتصادی 58
1-8-2 پیشینه و تکامل ارزش افزوده اقتصادی . 58
2-8-2 محاسبه ارزش افزوده اقتصادی 59
9-2 بخش هشتم : پیشینه ی پژوهش سرمایه فکری 60
1-9-2 تحقیقات انجام شده در خارج کشور. 60
2-9-2 تحقیقات انجام شده در داخل کشور 64
10-2 خلاصه فصل 69
فصل سوم – روش تحقیق
1-3 مقدمه 71
2-3 روش تحقیق .71
3-3 قلمرو تحقیق . 71
4-3 جامعه و نمونه آماری 72
5-3 جمع آوری داده های تحقیق . 72
6-3 نرم افزار آماری مورد استفاده 73
7-3 فرضیه های تحقیق 73
8-3 متغیرهای تحقیق 74
9-3 تعاریف نظری و عملیاتی متغیرهای تحقیق و نحوه محاسبه . 74
10-3 آزمون های آماری 77
 

      عناوین                                                                           شماره صفحه
11-3 خلاصه فصل 80
فصل چهارم – تجزیه و تحلیل داده ها
1-4 مقدمه 82
2-4 تحلیل همبستگی متغیرهای مستقل. 82
3-4 روش رگرسیون پانل دیتا و آزمون هاسمن. 82
4-4 آزمون فرضیه ها. 84
1-4-4 آزمون فرضیه اصلی اول و  فرضیه های فرعی اول، دوم و سوم 85
2-4-4 آزمون فرضیه اصلی دوم و  فرضیه های فرعی چهارم، پنجم و ششم 88
5-4 خلاصه فصل 91
فصل پنجم – خلاصه تحقیق و نتیجه گیری
1-5 مقدمه 93
2-5 خلاصه موضوع و روش تحقیق 93
3-5 ارزیابی و تشریح آزمون فرضیه ها 93
1-3-5 فرضیه اصلی اول و  فرضیه های فرعی اول، دوم و سوم94
2-3-5 فرضیه اصلی دوم و  فرضیه های فرعی چهارم، پنجم، ششم  94
4-5 نتیجه گیری 94
5-5 محدودیت های تحقیق . 95
6-5 پیشنهادات 95
1-6-5 پیشنهادات مبتنی بر تحقیق. 95
2-6-5 پیشنهادات برای تحقیقات آتی 96
7-5 خلاصه فصل . 96
منابع و ماخذ :
منابع فارسی 97
منابع لاتین 98
پیوست ها:
خروجی نرم افزار Eviews.101
چکیده انگلیسی 104
 
 
فهرست اشکال

      عناوین                                                                          شماره صفحه
 
 
 
 
شکل 1-2 عناصر تشکیل دهنده سرمایه فکری از دیدگاه ادوینسون و مالون 16
شکل 2-2 طرح ارزش سرمایه فکری بروکینگ 17  
شکل 3-2 نمودار سرمایه فکری روس و همکاران .19
شکل 4-2 سلسله مراتب سرمایه فکری روس و همکاران 19
شکل 5-2 هدایت کننده روس 20
شکل 6-2 مدل سرمایه فکری استیوارت .21
شکل 7-2 طرح سرمایه فکری سالیوان. 22
شکل 8-2 عناصر تشکیل دهنده سرمایه فکری از دیدگاه بونتیس 23
شکل 9-2 شاخص پویای سرمایه فکری بونفور 24
شکل 10-2 چارچوب مدل بونفور 25
شکل 11-2 معرفی نقشه سرمایه فکری . 27
شکل 12-2 مدل پالیک 52
 
 
فهرست جداول

      عناوین                                                                          شماره صفحه
 
 
 
 
جدول 1-4 : آزمون همبستگی پیرسون بین متغیرهای مستقل. 82
 
جدول 2-4 : تحلیل رگرسیون ارزش افزوده سهامداران و زیر مجمو عه های سرمایه فکری . 87

تحقیق نشان می‌دهد که بین اعتماد بیش از حد مدیریت و حق الزحمه حسابرسی­ رابطه معنا‌داری وجود ندارد. همچنین در شرکت های دارای کمیته حسابرسی بین اعتماد بیش از حد مدیریت و حق الزحمه های حسابرسی رابطه معناداری وجود دارد. از دیگر نتایج تحقیق می توان گفت در شرکت های دارای کمیته حسابرسی  بین اعتماد بیش از حد مدیریت و استفاده از یک حسابرس متخصص صنعت رابطه معناداری وجود ندارد. 
کلمات کلیدی: اعتماد بیش از حد مدیریت،کمیته حسابرسی،حق الزحمه حسابرسی، تخصص صنعت حسابرس.
 
 
 
 
 
 
 
 
فهرست مطالب
فصل اول : کلیات پژوهش 1
1-1- مقدمه. 2
1-2- تعریف مساله‌اصلی پژوهش 4
1-3- اهمیت و ضرورت انجام پژوهش 6
1-4- هدف پژوهش 8
1-5- فرضیه های پژوهش 9
1-6-کاربردهای پژوهش 9
1-7- قلمرو پژوهش 10
1-8- روش انجام پژوهش و تجزیه و تحلیل داده ها 10
1-9- چارچوب کلی پژوهش 11
فصل دوم : مبانی نظری و ادبیات پژوهش 13
مقدمه : 14
2-1-  مبانی نظری 15
2-2- تقاضا برای خدمات حسابرسی 15
    2-2-1- تئوری نمایندگی 15
    2-2-2-  فرضیه اعتبار بخشی 17
    2-2-3- فرضیه اعتماد سازی 17
    2-2-4-  ساز وکار و هزینه نظارت. 17
2-3- عوامل تعیین کننده قیمت خدمات حسابرسی 19
    2-3-1- عوامل موثر بر پیچیدگی های واحد تجاری 20
        2-3-1-1- اندازه صاحبکار. 20
        2-3-1-2- پاداش عملکرد هیات مدیره 20
        2-3-1-3-  ساختار مالکیت شرکت. 22
        2-3-1-4- ریسک ذاتی 23
    2-3-2- عوامل موثر بر میزان اعتماد بخشی حسابرس. 23
        2-3-2-1- نوع حسابرس. 23
        2-3-2-2- دوره تصدی حسابرس. 24
        2-3-2-3-  تخصص صنعت حسابرس. 25
2-4- تخصص حسابرس درصنعت. 26
    2-4-1- رویکرد سهم بازار. 27
    2-4-2-  رویکرد سهم پرتفوی 27
2-5- انگیزه‌های انتخاب حسابرسان متخصص صنعت. 28
2-6- اعتماد بیش‌ از حد مدیریت وانواع آن. 29
    2-6-1- انواع اعتماد بیش‌ از حد. 31
2-7- کمیته حسابرسی وضرورت آن. 33
2-8- اختیارات و وظایف کمیته حسابرسی 36
    2-8-1- وظایف کمیته حسابرسی 37
2-9- تبیین فرضیه های پژوهش 39
    2-9-1- تبیین رابطه بین اعتماد بیش از حد مدیریت وحق الزحمه حسابرسی 39
    2-9-2- تبیین رابطه کمیته حسابرسی و بین اعتماد بیش از حد مدیریت وحق الزحمه حسابرسی 41
    2-9-3- تبیین رابطه بین کمیته حسابرسی و اعتماد بیش از حد مدیریت وتخصص صنعت حسابرس. 42
2-10- تحقیقات مرتبط با پژوهش و سایر تحقیقات مرتبط با آن 43
    2-10-1- پژوهش های خارجی مرتبط با پژوهش 43
    2-10-2- پژوهش های داخلی مرتبط با پژوهش 49
2-11- خلاصه فصل 52
فصل سوم : پژوهش 53
مقدمه: 54
3-1- مساله اصلی پژوهش 54
3-2- فرضیه‌ های پژوهش 54
3-3-  الگوی آزمون فرضیه ها 55
3-4-  تعریف عملیاتی متغیرهای پژوهش 55
    3-4-1- متغیر وابسته 55
        3-4-1-1- حق الزحمه حسابرسی 55
        3-4-1-2- تخصص حسابرس. 56
    3-4-2-  متغیرهای مستقل 57
        3-4-2-1- اعتماد بیش از حد مدیریت. 57
        3-4-2-2- کمیته حسابرسی 58
    3-4-3-  متغیرهای کنترلی 58
        3-4-3-1- اندازه شرکت. 58
        3-4-3-2- بازده دارایی ها 59
        3-4-3-3- نسبت مجموع حسابهای دریافتنی و موجودی کالا تقسیم بر متوسط کل داراییها 59
        3-4-3-4- نسبت ارزش بازار به دفتری 59
        3-4-3-5- اهرم مالی 59
        3-4-3-6- زیان خالص. 60
        3-4-3-7- نقدینگی 60
        3-4-3-8- اقلام تعهدی 60
        3-4-3-9- تغییرحسابرس. 62
        3-4-3-10- نوع حسابرس. 62
3-5- روش گردآوری اطلاعات. 62
3-6- جامعه آماری (N) 62
3-7- نمونه ی آماری (n) 63
    3-8-1- تکنیک تحلیل داده ها 65
    3-8-2- مزایای استفاده از داده های تابلویی 65
    3-8-3- روش های تخمین در داده های ترکیبی 66
    3-8-4- تخمین مدل های رگرسیون با داده های تابلویی 67
        3-8-4-1- مدل تخمین تجمعی 67
        3-8-4-2-مدل آثار ثابت 67
        3-8-4-3- مدل آثار تصادفی 67
    3-8-5- آزمون های تشخیصی در داده های ترکیبی 68
    3-8-7-  آزمون های ریشه ی واحد پنلی 72
3-9-  خلاصه فصل و نتیجه گیری 75
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها 76
مقدمه : 77
4-1-  شاخص های توصیفی مربوط به متغیرهای مستقل پژوهش 77
4-2- آمار استنباطی: اجرای آزمون های تشخیصی داده های ترکیبی 79
    4-2-1- فرضیه اول پژوهش- معیار اول اعتماد بیش از حد مدیریت. 80
        4-2-1-1- نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول پژوهش- معیار اول اعتماد بیش از حد مدیریت. 84
    4-2-2- فرضیه دوم پژوهش- معیار اول اعتماد بیش از حد مدیریت. 85
        4-2-2-1- نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم پژوهش- معیار اول اعتماد بیش از حد مدیریت. 90
    4-2-3- فرضیه سوم پژوهش- معیار اول اعتماد بیش از حد مدیریت. 91
        4-2-3-1- نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم پژوهش- معیار اول اعتماد بیش از حد مدیریت. 93
    4-2-4- فرضیه اول پژوهش – معیار دوم اعتماد بیش از حد مدیریت. 94
        4-2-4-1- نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول پژوهش- معیاردوم اعتماد بیش از حد مدیریت. 97
    4-2-5- فرضیه دوم پژوهش- معیار دوم اعتماد بیش از حد مدیریت. 98
        4-2-5-1- نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم پژوهش- معیار دوم اعتماد بیش از حد مدیریت. 103
    4-2-6- فرضیه سوم پژوهش- معیار دوم اعتماد بیش از حد مدیریت. 104
        4-2-6-1- نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم پژوهش- معیار دوم اعتماد بیش از حد مدیریت. 106
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادها 107
مقدمه : 108
5-1- نتایج آزمون فرضیه های پژوهش 108
    5-1-1- فرضیه اول: اعتماد بیش از حد مدیریت بر حق الزحمه حسابرسی 108
    5-1-2- فرضیه دوم: اعتماد بیش از حد مدیریت وکمیته حسابرسی برحق الزحمه حسابرسی 108
    5-1-3- فرضیه سوم: اعتماد بیش از حد مدیریت وکمیته حسابرسی برتخصص صنعت حسابرس. 109
5-2- پیشنهادهای حاصل از یافته‌های پژوهش 109
5-3- پیشنهاد برای پژوهش‌های آینده 110
5-4 – محدودیت‌های پژوهش 111
منابع وماخذ. 112
 
 
فهرست جداول
نگاره 3-1 : مراحل آزمون های تشخیصی در داده های تابلویی 68
نگاره 4-1:  آماره های توصیفی مربوط به متغیرهای کمی الگوی پژوهش 78
نگاره 4-2:  آماره های توصیفی مربوط به متغیرهای کیفی الگوی پژوهش 79
نگاره 4-3: نتایج آزمون F لیمر برای انتخاب روش مناسب بین OLS و یا آثار ثابت. 80
نگاره 4-4: نتایج آزمون F لیمر برای انتخاب روش مناسب میان OLS آثار زمانی و مدل آثار ثابت. 81
نگاره 4-5: نتایج آزمون هاسمن برای انتخاب روش مناسب میان مدل آثار تصادفی و آثار ثابت. 81
نگاره 4-6: نتایج آزمون بروش-پاگان برای انتخاب روش مناسب میان مدل تجمیعی و آثار تصادفی 82
نگاره 4-7: نتایج آزمون بروش-پاگان برای انتخاب روش مناسب میان مدل تجمیعی با آثار زمانی و مدل آثار تصادفی 82
نگاره 4-8: نتایج آزمون بروش-پاگان برای انتخاب روش مناسب میان مدل تجمیعی دوطرفه و مدل آثار تصادفی 83
نگاره 4-9: نتایج آزمون بروش-گادفری در مورد خود همبستگی سریالی میان خطاهای مدل. 83
نگاره 4-10: نتایج برآورد الگوی اول پژوهش- معیار اول اعتماد بیش از حد مدیریت 84
نگاره 4-11: نتایج آزمون F لیمر برای انتخاب روش مناسب بین OLS و یا آثار ثابت. 86
نگاره 4-12: نتایج آزمون F لیمر برای انتخاب روش مناسب میان OLS آثار زمانی و مدل آثار ثابت. 86
نگاره 4-13: نتایج آزمون هاسمن برای انتخاب روش مناسب میان مدل آثار تصادفی و آثار ثابت. 87
نگاره 4-14: نتایج آزمون بروش-پاگان برای انتخاب روش مناسب میان مدل تجمیعی و آثار تصادفی 87
نگاره 4-15: نتایج آزمون بروش-پاگان برای انتخاب روش مناسب میان مدل تجمیعی با آثار زمانی و مدل آثارتصادفی 88
نگاره 4-16: نتایج آزمون بروش-پاگان برای انتخاب روش مناسب میان مدل تجمیعی دوطرفه و مدل آثار تصادفی 88
نگاره 4-17: نتایج آزمون بروش-گادفری در مورد خود همبستگی سریالی میان خطاهای مدل. 89
نگاره 4-18: نتایج برآورد الگوی دوم پژوهش- معیار اول اعتماد بیش از حد مدیریت. 90
نگاره 4-19: نتایج معیار آکائیک. 92
نگاره 4-20: نتایج برآورد الگوی سوم پژوهش- معیار اول اعتماد بیش از حد مدیریت. 93
نگاره 4-21: نتایج آزمون F لیمر برای انتخاب روش مناسب بین OLS و یا آثار ثابت. 94
نگاره 4-22: نتایج آزمون F لیمر برای انتخاب روش مناسب میان OLS آثار زمانی و مدل آثار ثابت. 95
نگاره 4-23: نتایج آزمون هاسمن برای انتخاب روش مناسب میان مدل آثار تصادفی و آثار ثابت. 95
نگاره 4-24: نتایج آزمون بروش-گادفری در مورد خود همبستگی سریالی میان خطاهای مدل. 96
نگاره 4-24: نتایج برآورد الگوی اول پژوهش- معیار دوم اعتماد بیش از حد مدیریت. 97
نگاره 4-25: نتایج آزمون F لیمر برای انتخاب روش مناسب بین OLS و یا آثار ثابت. 98
نگاره 4-26: نتایج آزمون F لیمر برای انتخاب روش مناسب میان OLS آثار زمانی و مدل آثار ثابت. 99
نگاره 4-27: نتایج آزمون هاسمن برای انتخاب روش مناسب میان مدل آثار تصادفی و آثار ثابت. 99
نگاره 4-28: نتایج آزمون بروش-پاگان برای انتخاب روش مناسب میان مدل تجمیعی و آثار تصادفی 100
نگاره 4-29: نتایج آزمون بروش-پاگان برای انتخاب روش مناسب میان مدل تجمیعی با آثار زمانی و مدل آثارتصادفی 100
نگاره 4-30: نتایج آزمون بروش-پاگان برای انتخاب روش مناسب میان مدل تجمیعی دوطرفه و مدل آثار تصادفی 101
نگاره 4-31: نتایج آزمون بروش-گادفری در مورد خود همبستگی سریالی میان خطاهای مدل. 101
نگاره 4-32: نتایج برآورد الگوی دوم پژوهش- معیار دوم اعتماد بیش از حد مدیریت. 103
نگاره 4-33: نتایج معیار آکائیک. 105
نگاره 4-34: نتایج برآورد الگوی سوم پژوهش- معیار دوم اعتماد بیش از حد مدیریت. 106
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

فصل اول
 

کلیات پژوهش
 

1-1- مقدمه
 

حسابرسی در معنای اعم کلمه دارای سابقه ای طولانی می باشد. حسابرسی از زمانی متولد گشت که نیاز به کنترل نسبت به عملیات مختلف مالی به خصوص وجوه دولتی احساس شد. سازمان بورس و اوراق بهادار، بُعد تازه ای به حسابداری، ازجمله لزوم ارائه اطلاعات مالی به سهامداران و سایرین برای چگونگی اداره سرمایه ها، ارزیابی عملکرد و سنجش کارایی مدیران و. بخشید (سازمان حسابرسی، 1388). گزارش های برون سازمانی حسابداری را افراد شاغل در حرفه به تنهایی نمی توانستند