مقدمه:
جهان با سرعت در حال تغییراست. تعییرات سریع فناوری های ارتباطاتی و اطلاعاتی[1] از عواملی هستند که لزوم تحول بانکی و سوق به سمت بانکداری نوین را بیش از پیش با اهمیت می نماید. در این راستا پیدایش بانکداری الکترونیک[2] اثرگذارترین تحول نظام بانکی در دهه اخیر می باشند که به فراخور ساختار موجود موجب توجه بانک ها به آن شده است. همگام با تحولات بازار پول و سرمایه و همسو با دستاورد های روز که ثمره جهانی شدن شرکت و سازمان ها و متاثر از تحول و توسعه می باشد. بانکداری نوین الکترونیکی نیز خواه یا ناخواه سعی کرده شتابی با آن داشته باشد اما سیستم های مکانیزه بانکی موجود در بانک های ایران، همگام با بانک های دنیا توسعه نیافته است و می توان گفت که از حیث ساختاری و زیرساختاری به نوعی دنباله رو سیستم های آزمایش شده بود و در مرحله نزول عمر محصول قرار دارند. توجه به تعدد دستگاه های pos فروشگاهی در اماکن تجاری، فروشگاهی و خدماتی، دستگاه های ATM مستقر در مبادی مختلف همگی از محصولاتی هستند که در مرحله افول و نزول، تولید کنندگان آنها در کشور مبداء می باشند که هم اینک به سبب نیاز و همچنین ساختار موجود بانکی، رقابت بر سر به دست آوردن این سخت افزارها قابل توجه و تامل می باشد( آقاجانی، 1392: 34).
 به تازگی اینترنت که امکان جدیدی برای ارائه خدمات بانکی می باشد دگرگونی سودمندی را برای بانک ها و مشتریان ایجاد کرده است. دسترسی سریع و آسان به اینترنت، در تمام شبانه روز این امکان را در اختیار بانک ها قرار داده تا خدمات خود را کارآمدتر و با هزینه های بسیار کمتر در اختیار مشتریان قرار دهند برای مثال یک مبادله مالی معمولی از طریق شعب بانکی در حدود یک دلار با تلفن همراه حدود 60 سنت و از طریق شبکه اینترنت به صورت آنلاین در حدود دو سنت هزینه دارد(Friedman,2000: 83).
 بانکداری موبایل یا همان ارائه خدمات بانکی از طریق شبکه تلفن همراه برآیند و محصول طبیعی پیشرفت های تکنولوژیکی در عرصه ارتباطات و اطلاعات تلقی می شود ویکی از حوزه هایی است که دو قلمرو بانکداری و وسایل ارتباطی را به هم پیوند می زند. تلفن های همراه با رشد و پیشرفت خیره کننده ای که طی چند سال اخیرداشته اند توانسته اند مسیر جدیدی را برای ارائه خدمات مالی و بانکی از سوی بانک ها و موسسات مالی به مشتریان در اقصی نقاط جهان به وجود آورند. بانکداری موبایل جدیدترین موج از امواج انقلابی و سهمگینی است که صنعت بانکداری را در دهه های اخیر دگرگون کرده است. این جریان با اختراع و گسترش دستگاه های خودپرداز(ATM) در دهه 1980 آغاز و با توسعه خدماتی چون بانکداری تلفنی و بانکداری آن لاین و اینترنتی ادامه یافت. برخی از کارشناسان بر این اعتقادند که با منتقل کردن کارایی های گسترده شبکه اینترنت به شبکه های موبایل و تجهیز گوشی های جدید با امکانات اتصال نامحدود و سریع و کم هزینه به اینترنت می توان امیدوار بود که بانکداری همراه به ترکیبی کامل و بی نظیر از مزایا و امکانات بانکداری اینترنتی و تلفن همراه به صورت توامان تبدیل شود(علوی لنگرودی، 1386: 35). بانک ها به منظور اصلاح خدمتشات تمایل به استفاده از سیستم های بانکداری الکترونیک دارند و به منظور دستیای به این مهم باید آنها درصدد جمع آوری و مدیریت اطلاعات باشند. همچنین بانک های پیشرو به بانکداری الکترونیک به عنوان زیربنایی برای پیاده سازی استراتژی های تجارت الکترونیک می نگرند و عقیده دارند که تنها در صورت وجود بانکداری الکترونیک است که شرکت ها می توانند استراتژی های تجارت الکترونیکی خود به اجرا در بیاورند مضافاً اینکه بانکداری الکترونیک از دیدگاه کوتاه مدت میان مدت و بلند مدت دارای مزیت بالقوه ای است(کهزادی، 1380: 22). رشد و گسترش روز افزون فناوری ارتباطات، انقلابی را در ابعاد مختلف زندگی انسان ها و عملکرد سازمان ها ایجاد کرده است. این فناوری روش کارکرد و نگرش افراد سازمان ها و دولت ها را دگرگون ساخته و باعث ایجاد صنایع نوین[3]، مشاغل جدید و خلاقیت در انجام امور شده است. ظهور پدیده هایی چون کسب و کار الکترونیک، تجارت الکترونیک[4] و بانکداری الکترونیک از نتایج عمده نفوذ و گسترش فناوری اطلاعات در بعد اقتصادی است. بانکداری الکترونیک در واقع فراهم آوردن امکاناتی برای کارکنان در جهت افزایش سرعت و کارایی آنها در ارائه خدمات بانکی در محل شعبه و همچنین فرآیندهای بین شعبه ای و بین بانکی در سراسر دنیا و ارائه امکانات سخت افزاری به مشتریان که با بهره گرفتن از آنها بتوانند بدون نیاز به حضور فیزیکی در بانک در هر ساعت از شبانه روز از طریق کانال های ارتباطی[5] ایمن و با اطمینان عملیات بانکی دلخواه خود را انجام دهند. به عبارتی بانکداری الکترونیکی استفاده از فناوری برای تبادل منابع و اطلاعات مالی به صورت الکترونیکی است و بدون نیاز حضور فیزیکی مشتری به شعب، این امکانات به مشتریان اجازه می دهد تا معاملات اقتصادی[6] را در یک وب سایت امن به طرفی مثل کارهای خرده بانکی یا بانک مجازی موسسه مالی و اعتباری یا شرکت های ساخت و ساز انجام دهند. در صورتی که بانکداری جدید فاقد محدودیت زمانی می باشد سیستم های بانکداری الکترونیک در سطوح اطلاع رسانی، ارتباطات و تراکنش به مشتریان سرویس دهی[7] می کنند. اطلاع رسانی ابتدایی ترین سطح بانکداری الکترونیکی است و بانک به وسیله آن اطلاعات مربوط به خدمات و عملیات خود را از طریق شبکه های ارتباطی دولتی و خصوصی فراهم می کند. ارتباطات امکان انجام مبادلات بین سیستم بانکی و مشتری را فراهم می آورد.
 با توجه به رشد علمی جامعه، بالا رفتن حجم عملیات و ایجاد انتظارات و نیازهای جدید و همچنین ماشینی شدن زندگی افراد جامعه، روش های سنتی بانکداری پاسخگوی نیازهای امروز مشتریان نخواهد بود. از این رو است که رقبای دیگر نیز به فراخور نیاز روز جامعه خدمات جدیدی را در بازار بانکداری ارائه می کنند. در این میان چنانچه نتوانیم خدمات جدیدی را در بازار بانکداری ارائه می کنند در این میان چنانچه نتوانیم خدمات جدید و با کیفیت را در حداقل زمان ممکن به مشتریان ارائه دهیم مسلماً سهم کمتری داشته با هیچ سهمی در بازار نخواهیم داشت(مرادی، 1392: 9).  یکی از مهم ترین عواملی که جایگاه سازمان را در جامعه تقویت می کند وجود روابط عمومی[8] منسجم و قدرتمند است که می تواند هر سازمانی را در رسیدن به اهداف خود یاری کند. روابط عموی می تواند به درستی از امکانات و شرایط محیطی درون و بیرون سازمانی بهره برداری کند و موقعیت ها را تشخیص دهد.
در سازمان ها، شناخت، درک متقابل و ارتباطات به منظور  دستیابی به اهداف، به عنوان یک اصل اساسی مدیریت پذیرفته شده است. این نوع ارتباط که از آن به روابط عمومی یاد شده است. در دنیای امروز روابط عمومی به عنوان عناصر قوی در ارزیابی و تقویت برنامه ها و پیشبرد اهداف سازمان ها تلقی می شوند. امروزه نقش روابط عمومی و حیطه فعالیت آن بر هیچکس پوشیده نیست. تمامی فعالان جامعه در بخش های مختلف فرهنگی[9]، سیاسی[10]، اقتصادی[11] و. جویای روابط عمومی هایی هستندکه آنان را در طراحی روش های معقول و تعیین خط مشی های مرتبط با آینده یاری دهند. روابط عمومی نقش های گوناگونی را در جایگاه های متفاوت و شرایط متمایز از یکدیگر ایفا می­ کند. اما دو نقش قابل تفکیک آن در ارتباطات سازمانی[12] و برون سازمانی از میان سایر نقش ها نمایان تر است. هنر روابط عمومی این است که بتواند امکانات و شرایط محیط بیرونی را تشخیص دهد و آنان را با امکانات وشرایط محیط بیرونی را تشخیص دهد و آنان را با امکانات درون سازمان پیوند داده و اجرای فرامین درون سازمانی را با بیرون از آن به درستی برقرار سازد. در این راستا اولین قدم شناخت محیط و سازمان است و منظور از این شناخت، شناسایی و بررسی نقاط قوت و ضعف درونی و بیرونی آن است(قدیری و رضوی الهاشم،54:1389).
 توسعه روابط عمومی در یک جامعه را نمی­توان جدا از تحولات اجتماعی آن بررسی کرد. گرونیک جیمز[13](1993) معتقدند روابط عمومی باید برای منافع عامه، توسعه درک متقابل بین سازمان و عامه، طرح موضوعات آگاهی بخش و فراهم کردن زمینه های گفت و گو بین سازمان و عامه عمل کند(افخمی، 1381: 61). با توجه به گستردگی فعالیت ها و پیچیدگی خدمات، برقراری ارتباط سازمان ها با مردم و توجه به دیدگاه و خواسته افراد جامعه ضروری به نظر می رسد. تا آنجا که می­توان گفت شرط بقا و دوام سازمان، داشتن روابط پویا، عمیق و موثر با مراجعه کنندگان و شرط موفقیت میزان آگاه سازی[14] مردم از اهداف، برنامه ها، فعالیت ها و نتایج  عملکردها از طریق ایجاد، تقویت و حمایت[15] از عنصر روابط عمومی دارد. با توجه به مطالب مذکور نقش روابط در سیستم های اداری بانک ها مانند هر سازمانی با توجه جایگاه درون گروهی و برون گاهی آن کاملاً ملموس است. این تحقیق درصدد شناسایی نقش بانکداری اینترنتی بر بهره وری عملکرد روابط عمومی بانک ملی است. بانک ملی به عنوان یک سیستم خدماتی و مالی شاید به طور ملموس شاهد عملکرد و بازخورد نقش روابط عمومی در سیستم نباشیم به همین منظور سعی می­گرددکه با انجام نظرسنجی از ارباب رجوعان میزان استقبال مردم را از بانکداری الکترونیکی مورد سنجش قرار می دهیم و سپس تأثیر استفاده از فناوری اطلاعات همان شیوه بانکداری الکترونیکی بر تسهیل سازمان روابط عمومی بانک ملی از نظر اطلاع رسانی[16] و ارائه خدمات و مشتری مداری[17] بررسی می کنیم.

بیان مساله:
پس از پیدایش فناوری اطلاعات نخستین ساختاری که به دستاوردهای شبکه و اینترنت پی برد، سیستم بانکی بود. سیستم های بانکی از این ابزار به عنوان عاملی جهت ایجاد یکپارچگی و افزایش دامنه فعالیت استفاده نمودند. این عوامل مقدمه ی تکریم ارباب رجوع می باشندو عوامل بسیار اساسی استفاده سیستم های بانکی از بانکداری الکترونیک، افزایش ضریب امنیت[18] در تبادلات مالی و به صفر رساندن هزینه سنگین این نقل و انتقالات می باشد. البته باید به این نکته توجه نمود که بانکداری الکترونیک موضوعی نیست که بتوان سلیقه ای با آن برخورد نمود بلکه اجبار قرن 21 به تمام کشورهایی است که خواهان تعامل با دنیای پیشرفته ی امروز و رشد اقتصادی می باشند(نیاز زاده، 1385: 35).  امروزه فناوری های جدید با حجمی فراوان زندگی و محیط کار ما و حتی ابعاد و جودی ما را تحت تأثیر قرار داده و بشر امروز بدون فناوری و بهره گیری از آن امکان عملی برای ادامه حیات خود ندارد. فضای مجازی[19] نحوه برقراری ارتباط میان افراد و انتشار اطلاعات در سازمان ها و نهادها و موسسات را از اساس دگرگون کرده است. اکنون انقلاب ارتباطات به انقلاب اطلاعات و انفورماتیک[20] تغییر ماهیت داده است و روابط عمومی که به عنوان حلقه واسط و اتصال دهنده نهادها و سازمان ها به جامعه عمل می کند، باید در ایجاد ارتباط بیشتر و پیشرفته تر نقش حیاتی خود را ایفا کند. پیشرفت انفورماتیک در حال حاضر به حدی است که مجازی سازی امری اجتناب ناپذیر به نظر می رسد.
محیط های مجازی می توانند موانعی که همواره انسان و فناوری را از هم دور نگه داشته است از میان بردارند. در این میان روابط عمومی دیجیتالی فرصت هایی را فراهم می سازد تا کیفیت ارائه خدمات به کاربران بهبود یافته و آنان را قادر می سازد در هر ثانیه و دقیقه به حجم وسیعی از خدمات و اطلاعات دسترسی پیدا نمایند. این نوع جدید روابط عمومی ها اطلاعات و داده های فناوری ارتباطی را برای ارائه خدمات بهتر به کار می گیرند بنابراین وظیفه روابط عمومی الکترونیکی[21] و دیجیتال، ارائه اطلاعات و خدمات آن لاین از طریق اینترنت یا سایر وسایل الکترونیکی است. افزایش تقاضای دسترسی به اینترنت برای دریافت خدمات و اطلاعات و اطلاع رسانی، روش های ارتباطی و کار و زندگی را تحت تأثیر قرار داده، لذا مدیران روابط عمومی نمی توانند نسبت به این درخواست ها و تحولات بی تفاوت باشند. در روابط عمومی سنتی، ارتباطی یک سویه با مخاطب آن هم به طور جمعی صورت می گرفت و شاهد یک روابط عمومی محوری بودیم ولی در فضای جدید با مشتری محوری آن هم به صورت انفرادی مواجه هستیم. روابط عمومی در جوامع اطلاعاتی آینده نقش مهمی در امر اطلاع رسانی بهینه، ارائه سرویس ها و خدمات به تک تک افراد جامعه خواهد داشت. ویژگی های خاص روابط عمومی دیجیتال سبب تسهیل دسترسی شهروندان و مخاطبان به اطلاعات و خدمات مورد نیاز، بهبود پاسخگویی و اطلاع رسانی به مخاطبان و ساده سازی فرایندهای ارتباطات و کاهش هزینه ها خواهد شد. روابط عمومی دیجیتال جهت ایفای نقش های مورد اشاره ویژگی های خاصی را داراست که به برخی از آنها اشاره می شود. در روابط عمومی دیجیتال بهره گیری از فناوری های نوین، هدف نیست بلکه وسیله است. وسیله ای که از آن جهت ارائه خدمات و سرویس های مورد نیاز مخاطبان مورد استفاده قرار می گیرد. روابط عمومی دیجیتال در بند قید زمان و مکان نیست، خدمات و اطلاعات در تمامی روزها و ساعات در دسترس شهروندان و مخاطبان است. این مسئله تا حد زیادی ضمن دسترسی راحت تر و بیشتر شهروندان به اطلاعات و خدمات مورد نیاز خود، سبب جلوگیری از اتلاف وقت و نیز کاهش هزینه هایی از جمله ایاب و ذهاب، کاهش آلودگی هوا و ترافیک و غیره می شود(محمد نژاد، 1382: 10-7).
برخی بر این باورند که بانکداری الکترونیک یک رقابت بزرگ در روابط بانکی ایجاد کرده است و همچنین یک فرصت بزرگ برای محکم کردن روابط مشتریان می باشد که نه فقط منابع سودآور را تشخیص می دهد بلکه آینده بانکداری را نیز تضمین می نماید. برای بانک ها اینترنت راهی به سوی فرصت های جدید بود تا آنها بتوانند میدان دید و مشتری مداری شان را توسعه دهند(Associtaion, 2003: 11). بانک ملی مانند هر سازمانی باید بتواند با تهدیدها و نقاط قوت ها و فرصت های خود را بشناسد و بتواند اطلاعات را جذب و تهیه کند در اینجاست که روابط عمومی نقش تحلیل گر و استراتژیک پیدا می کند و برای این کار باید تمامی عناصر و وسایل و ابزار مورد نیاز خود را داشته باشد. فناوری اطلاعات یا بانکداری الکترونیک یکی از ابزاری است که روابط عمومی و بانک توانسته به کمک روند تصمیم گیری و  ارتباطات سازمانی را متحول بسازد. بانکداری الکترونیکی از دو بعد درون و برون سازمانی بر عملکرد بانک ها تأثیر می گذارند و روابط عمومی را در پالایش و تصحیح و گزینش اطلاعات و تصمیم گیری های مناسب یاری می رساند همچنین بانکداری الکترونیک بخش روابط عمومی را در شناسایی واکنش مشتریان و کارمندان  در برابر پیام ها و رفتار سازمانی و اعتماد[22] و استقبال آنها  و افکار سنجی[23] تأثیر دارد.
در حال حاضر مردم هستند که در خدمت بانک هستند نه بانکها در خدمت مردم. با توجه به تغییرات محیطی که پیش رو داریم، بانک ها بایستی پیشاپیش به تجهیز نمودن خود، شناسایی نیاز ها، توقعات مشتریان و همچنین توجه به وضعیت بازار اهمیت قایل شوند زیرا  هربانکی بتواند زودتر از رقبا این نیازها را شناسایی و برآورد کند در میدان رقابت پیروز و سرافراز خواهد بود. ایجاد و حفظ وفاداری مشتریان عنصر اصلی و کلیدی در کسب مزیت رقابتی پایدار برای سازمان ها می باشد. با در نظر گرفتن این نکته که وفاداری مشتریان نشان دهنده رضایت آنها است ولی رضایت لزوما به وفاداری نمی انجامد(ونوس و صفائیان،1383: 41). به همین منظور برای افزایش رضایت و وفاداری مشتریان بانک ملی،بانکداری الکترونیکی و روابط عمومی باید همسو و در راستای هم عمل کنند. در حقیقت روابط عمومی واحد اصلی ارتباط سازمان­ها با مخاطبین است و در عصر انفجار اطلاعات باید اولین واحد در دسترسی به شبکه ­های ارتباطی محلی، ملی و جهانی باشد. در بستر توسعه فن­آوری اطلاعات و ارتباطات در کل و دولت الکترونیکی به صورت خاص، باید جایگاه و روابط عمومی­ها به صورت ویژه­ای به چشم می­آید تا بستر رشد و توسعه در سایر عرصه­ها فراهم گردد (زارعیان، 1378: 23).
روابط عمومی فرایندی مدیریتی است که هدف آن جلب و حفظ رفتارهای مثبت و موافق گروه های اجتماعی و سازمان های مستقل برای رسیدن به ماموریت و اهداف سازمان است. مسئولیت اصلی روابط عمومی، ساخت و حفظ«محیط دلپذیر» برای سازمان است. باید پذیرفت که امروزه روابط عمومی سازمان ها به صورت الکترونیک درآمده این امر در بانک ها با توجه به فعالیت ها و حوزه عملکردش کاملا مشهود تر می باشد و بانکداری الکترونیکی در سطح وسیعی وظایف روابط عمومی الکترونیک را همپوشانی می کند. روابط عمومی الکترونیک، روش بکارگرفتن فن‌آوری جدید ارتباطی و رسانه‌های نوین اطلاع رسانی برای ارائه خدمات منطبق بر خواسته‌ها و نیازهای مخاطبان به طور برخط به منظور تحقق بخشیدن به هدف‌های روابط عمومی است. راه‌اندازی روابط عمومی الکترونیک رسیدن به زمانی است بتوان تمام خدمات یک سازمان را بطور شبانه‌روزی و بدون نیاز به مراجعه فیزیکی مخاطبان آن سازمان و تنها با اتصال پایگاه‌های الکترونیکی آن نهاد انجام داد. روابط عمومی نقش مهم و برجسته‌ای در برخورد با مخطبان سازمان دارد و به علت حجم فراوان و ارتباط آن با تعداد بسیاری از مخاطبان که درخواست اطلاعات می‌کنند، می‌تواند روش مناسبی در اختیار مدیران سازمان و حتی وب ‌سایت اینترنتی سازمان قرار دهد. همچنین از این طریق مردم می‌توانند نظر خود را راحت‌تر و سریع‌تر به مسئولان سازمان برسانند. سرعت اطلاع رسانی اصلی‌ترین عاملی است که روابط عمومی الکترونیک را به روابط عمومی سنتی تحمیل می‌کند.
روابط عمومی الکترونیک به عنوان یکی از اجزای اصلی در ایجاد دولت الکترونیک بیان شده است. از این رو، چنانچه کشورهای در حال توسعه بتوانند کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات را در جامعه خود توسعه دهند و به اصلاح بستر دولت الکترونیک را ایجاد کنند، از مزایای متعددی برخوردار خواهند شد. در این فرایند بهره­مندی واحدهای روابط عمومی از سایر واحدها بیشتر است (زارعیان، 1378: 23).  مدیریت برمبنای دانایی محوری و سازماندهی، سامان بخشی و ثبات سازمانی، زمانی امکان

1-2- بیان مسأله. 5
1-3-اهداف تحقیق. 7
1-4-اهمیت و ضرورت تحقیق 8
1-5-کاربرد نتایج تحقیق 9
فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق. 11
2-1-پیشینه تحقیق 12
2-1-1-مطالعات داخلی. 12
2-1-2-مطالعات خارجی. 14
2-1-3-نقد مطالعات پیشین. 15
2-1-3-1-نقد مطالعات داخلی 15
2-1-3-2-نقد مطالعات خارجی. 16
2-2-مبانی نظری تحقیق. 16
2-2-1-مبانی مفهومی 16
2-2-1-1-نهاد و سازمان 18
2-2-1-2-اهمیت سازمان‌ها در جامعه 19
2-2-1-3-ماهیت فساد اداری 21
2-2-1-4-علل ظهور فساد اداری 21
2-2-1-5-پیامدهای فساد اداری. 23
2-2-2-مروری بر نظریه های مرتبط 24
2-3-چارچوب نظری. 30
2-4-مدل تحقیق. 32
2-5- فرضیه های تحقیق 32
فصل سوم: روش تحقیق 34
3-1-روش شناسی تحقیق 35
3-2- روش تحقیق 35
3-3-ابزار تحقیق 35
3-4-جامعه آماری 36
3-5-حجم نمونه و شیوه نمونه گیری 36
3-6-تعریف  مفاهیم 36
3-6-1-تعریف نظری یا مفهومی 36
3-6-2-تعریف عملیاتی 38
3-7-اعتبار. 40
3-8-پایایی. 41
3-9-روش تجزیه  و تحلیل داده ها 41
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده های آماری 42
4-1- مقدمه. 43
4-2 – یافته های توصیفی. 43
4-3-یافته های استنباطی. 48
فصل پنجم: نتیجه گیری 60
5 – 1- خلاصه پژوهش 61
5-2- بحث و نتیجه گیری. 62
5-3-پیشنهادها و راهکارها 65
5-4-محدودیت‌ها و موانع. 66
منابع. 67
پیوست. 70

چکیده
 

فساد اداری پدیده‌ای است که در تمام ادوار تاریخ گریبان‌گیر همه دستگاه‌ها و سازمان‌ها بوده است. فساد عارضه‌ای است که الگو‌سازی آن از دیدگاه نظری پیچیده، گردآوری و دسترسی به داده‌ها از دیدگاه تجربی دشوار، و مبارزه با آن از دیدگاه‌ سیاسی حساسیت برانگیز است. هدف اصلی این تحقیق بررسی نگرش به فساد اداری و عوامل اقتصادی اجتماعی مرتبط با آن در شهر یاسوج بوده است، تحقیق حاضر یک مطالعه کاربردی از نوع پیمایشی می‌باشد. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه کارکنان(18091) و مراجعین به ادارات شهر یاسوج حدود (9000) نفر در سال 1393بوده­اند. حجم نمونه تحقیق 400 نفر،‌که در برآورد حجم نمونه از جدول لین (­1976­) استفاده شده است. روش نمونه‌گیری به صورت تصادفی سیستماتیک از نوع طبقه‌‌ ای چند‌ مرحله‌ای، ­و برای نمایش یافته‌ها از آزمون t مستقل، آزمون آنوا،‌ آزمون پیرسون و رگرسیون چند‌ متغیره استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که متغیرهای وضعیت امکانات، درآمد، پایگاه اقتصادی اجتماعی، سن، سطح تحصیلات و استفاده از رسانه‌های جمعی رابطه معناداری با نگرش نسبت به فساداداری دارند ولی تنها تأثیر متغیر جنسیت در این تحقیق تأیید نشده است. نتیجه ی تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان داد که پایگاه اقتصادی اجتماعی، (7/18) درصد از میزان واریانس متغیر وابسته را تبیین نموده است. نتیجه نهایی این که اغلب عوامل اقتصادی و اجتماعی در نگرش نسبت به فساد اداری نقش دارند.
واژگان کلیدی: عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی، نگرش، فساداداری، یاسوج

1-1-مقدمه
 

پدیده فساد اداری، در دنیای امروز و به ویژه در کشورهای در حال توسعه، به عنوان یکی از مهمترین موانع پیشرفت جامعه مطرح شده است. این پدیده صدمات جبران­ناپذیری را بر سرعت حرکت چرخ توسعه جامعه ایجاد کرده و مسیر توسعه و پیشرفت را مسدود و محدود می­سازد. حکومت­ها و دولت­ها از قرن­ها پیش با شکل سوء استفاده کارگزاران دولتی روبرو بوده ­اند. در متون باستانی نیز اشاره­های متعددی به این پدیده شده­است که نشان می­دهد، حکومت­ها همیشه نگران سوء­ استفاده شخصی صاحب منصبان و کارگزاران دولتی از موقعیت و امتیازات شغلی بوده ­اند. دگرگونی­های سیاسی، وجود نهادهای دوموکراتیک و آزادی مطبوعات در دو قرن اخیر در کشورهای غربی و سایر نقاط جهان، دولت­ها را مجبور کرده است نسبت به اقدامات و عملکرد خود به مردم جوابگو باشند. در نتیجه این تحولات، تخلفات اداری از حساسیت بالایی برخودار شده و دولت­ها به خاطر حفظ مشروعیت سیاسی ناچارند به این مسأله توجه کنند. جرایمی نظیر اختلاس، ارتشاء و جعل، جرایم جدیدی نیستند و قدمتی به اندازه خود دولت­ها دارند (زاهدی و همکاران، 30:1388).
فساد اداری پدیده پیچیده­ای است که ریشه در بسترهای گوناگون دارد که غالباً خارج از کنترل سازمان قرار دارند. فساد اداری تا حد زیادی متأثر از نظام­های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و قضایی است و متقابلاً بر مشروعیت نظام سیاسی، کارایی نظام اداری و مطلوبیت نظام اجتماعی ضربات مهلکی وارد می­آورد. در حال حاضر، فساد اداری به عنوان دامی آشکار در برابر اقتدار نظام­های اداری در سراسر جهان قرار گرفته و تمامی جوامع به مناسبت شرایط سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، قانونی و ساختاری خاصی که در آن واقع شده ­اند، تا حدی در این دام گرفتارند و هر نظام به اقتضای شرایط و توانمندی­های خود در تلاش است به نوعی از این دام رهایی یابد و یا حداقل از درجه آسیب­های آن بکاهد. تحقیقات متعددی که بخش­های مختلف جهان و توسط محققان صورت گرفته در سه نقطه با یکدیگر تلاقی می­ کنند. مطالعات نشان می­دهد که اولاً فساد اداری به طور گسترده در اکثر نقاط جهان به ویژه کشورهای در حال توسعه وجود دارد. ثانیاً این پدیده نه فقط از نظر نقص عدالت اداری و تضییع حقوق شهروندی، بلکه از نظر توسعه اقتصادی وسیاسی نیز برای جوامع بسیار زیانبار است و ثالثاً برخلاف تصور بسیاری از افراد که فساد اداری را مسأله­ای اجتناب­ناپذیر و حل نانشدنی تلقی می­ کنند روش­های مؤثری برای مهار آن وجود دارد. بنابراین پذیرفتن این سه واقعیت یعنی:
1)فراگیر بودن 2) زیانبار بودن 3) قابل کنترل بودن فساد اداری، بنابراین موظفیم که برای کاستن از قلمرو فساد و تحدید زیان­های آن به اقدامات جدی­تر و اصولی­تر رو بیاوریم. چنین اقداماتی در جامعه ما که دوران اصلاحات و گذر به مرحله تکامل یافته­تری از حیات خود قرار دارد از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. از این رو، اقدام برای مواجهه با این مسأله اجتناب­ناپذیر است و هرگام مؤثر به سوی مهار فساد اداری مستلزم رسیدن به شناخت علمی از ماهیت، علل و پیامدهای آن است (حسینی و همکاران، 38:1380).
فساد مسیر رشد اقتصادی را با موانع بسیار مواجه می سازد و بر توسعه اقتصادی اثر منفی دارد. این تأثیر بر اقتصادهای باز بیشتر از اقتصادهای بسته است. فساد اداری از طریق هدایت ناصواب استعدادها و منابع بالقوه و بالفعل انسانی به سمت فعالیت­های نادرست برای دستیابی به درآمدهای سهل الوصول زمینه رکود در تمام ابعاد را فراهم می­ کند. بنابراین مقابله با فساد در عرصه­ اداری ضرورتی جدی و انکارناپذیر است و با توجه به گزارش شفافیت بین­الملل بر تمام بخش­های جامعه اثر می­گذارد (زاهدی و همکاران، 30:1388).

1-2- بیان مسأله
 

فساد اداری، انجام دادن اعمال اداری توسط مأموران دولتی به شکل ناقص و غیرصادقانه می­باشد (کمیسیون مستقل ضد فساد، 1998). سازمان شفافیت بین ­المللی، فساد اداری را سوء استفاده از قدرت و نیروهای دولتی و عمومی در جهت منافع شخصی تعریف می­ کند. سوء استفاده شامل به کاربردن استانداردهای غیراخلاقی غیرقانونی می­باشد. برخی محققان فساد اداری را از نظر رفتاری، سوء استفاده از نیروهای عمومی برای منافع شخصی تعریف می­ کنند. در حالی تحلیل­گران اندکی ممکن است بر سر تعریف فساد اداری در معنی سوء استفاده از نقش­ها و منابع عمومی برای منافع شخصی بحث داشته باشند (عظیمی و همکاران، 130:1389).
یکی از ویژگی­هایی که در تمام مراحل توسعه بوروکراسی جدید ایران مشاهده می­شود، مسئله فساد اداری است. در گذشته، فساد اداری را ناشی از حرص سیری ناپذیر انسان می­دانستند و به عنوان مثال فیلسوفان اسکولاستیک قرون میانه درباره فساد اداری این­گونه می­ اندیشیدند. اما فیلسوفان دوره­ی روشنگری یعنی جنبش فلسفی قرن هجدهم، که ویژگی بارز آن عقل گرایی بود، تعریف امروزی و دقیق تری از فساد اداری به دست داده­اند که عبارت است از سوء استفاده از وجوه عمومی توسط مقام اداری به منظور افزایش درآمدش به طورغیرقانونی . نظریه فلاسفه اسکولاستیک که فساد اداری ناشی از حرص سیری ناپذیر انسان می­داند ناقص و نارساست، چون تأثیر شرایط نهادی مختلف بر فساد اداری را نادیده می­گیرد. نظریه فیلسوفان دوره­ی روشنگری گرچه دقیق است اما هنوز محدود است زیرا فساد اداری را تنها در شکل غیرقانونی آن در نظر گرفته و به شکل­های قانونی فساد اداری اشاره­ای نمی­کند. اگر فساد اداری را به معنی فسادی که در ارتباط با مقامات اداری است در چارچوب شرایطی که این مقامات در آن عمل می­ کنند در نظر بگیریم، بهتر می­توان ماهیت آن را درک کرد. برای مثال، در بوروکراسی سنتی خودمان، پیش از مشروطیت مقام اداری را برحسب ارزش­های جامعه و زمان او بهتر می­توان بررسی کرد. بوروکراسی به منزله خرده سیستمی از سیستم بزرگ­تر دولت و جامعه نمی­تواند از تأثیر محیط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی خود بر کنار بماند. بنابراین اگر مقام اداری را در مرحله اول توسعه بوروکراسی امروزی کشورمان در نظر بگیریم که در واقع در چارچوب نظام اداری سنتی عمل می­ کند. ملاحظه خواهیم کرد که در این شرایط نقش او نقش سوداگر است. شکل­های دیگری از فساد اداری که می­توان آن­ها را«رشوه­ های قانونی» نامید در دستگاه اداری رایج است. این­گونه فساد اداری که در چارچوب قانون صورت می­گیرد در واقع شیوه دیگری از برداشت درآمدها و منابع مالی دولت توسط مقامات رسمی است (نقل از صبوری، 119:1380).
با عنایت به این که براساس شواهد موجود و بررسی­ها، نرخ رشد فساد اداری در کشور در حال افزایش است و آمارهای سازمان­های بین ­المللی نیز زنگ خطر را برای نظام اداری ایران به صدا در آورده است توجه ویژه به آخرین وضعیت متغیرهای اثرگذار بر بروز و گسترش فساد اداری و روش­های مقابله با آن انجام هرگونه پژوهش را در این حوزه توجیه می­ کند. برای نمونه آمارهای سازمان بین ­المللی شفافیت در سال­های اخیر، حاکی از کاهش چشمگیر رتبه ایران در زمینه شاخص ادراک فساد است، به گونه­ای که از رتبه 7 در سال 2003 به رتبه 168 در سال 2009 تنزل پیدا کرد(فرهادی نژاد و لگزیان، 46:1390).
نگرش عبارت است از یک آمادگی فکری و احساسی که بوسیله تجربه و گذشته فرد سازمان­دهی می­شود و بر روی عکس­العمل­های انسان نسبت به کلیه پدیده ­ها و موقعیت­­هایی که به او مربوط می­شود تأثیری هدایتگر و دینامیک دارد. اما ابعاد نگرش شامل جزء شناختی نگرش که عبارت است از شیوه­هایی که فرد موضوع، یا وضعیتی را ادراک می­ کند. جزء احساسی نگرش که به احساسات، عواطف و ارزیابی مطلوب فرد نسبت به موضوع نگرش اطلاق می­شود وجزء رفتاری نگرش که شامل تمایلات­، آمادگی­ها و نیتهای رفتاری نسبت به موضوع نگرش است. نگرش­ها متغییرهای میانی یا حد وسط هستند نه اشیایی ملموس و مرئی، نگرشها سازه­هایی فرعی هستند که می­توان آنها را استنباط نمود نه این که بتوان به طور مستقیم مشاهده کرد. با توجه به این که نگرش به فساد نقش اساسی در وقوع و ادامه فساد دارد، پیش ­بینی­های مبتنی بر نگرش در شناختن رفتار افراد خیلی مفید است (حسینی هاشم زاده و حبیبی، 1391: 108).
مطابق نتایج حاصل از یک مطالعه در اقتصاد ایران، یک ارتباط قوی و مثبت بین بودجه دستگاه­های دولتی و فساد اداری وجود دارد به طوری که یک درصد افزایش در بودجه دولت به قیمت ثابت باعث 82 صدم درصد افزایش در پرونده­های اختلاس، ارتشاء و جعل می­گردد. درسال 1381، مسئول تکریم و رضایت ارباب رجوع در کشور اعلام کرد که 90درصد از مراجعه کنندگان به ادارات کشور ابراز کرده اند علاوه بر تعرفه­های مقرر، رشوه پرداخت کرده­اند و براساس نظرسنجی­ های به عمل آمده شکایت 90درصد از شاکیان نسبت به روند انجام کار نیز مورد بررسی قرار نگرفته است. از سوی دیگر براساس نظرسنجی مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران، بیش از­­80 درصد مردم معتقدند که در اجرای قانون پارتی بازی می­شود (نقل از عباس زادگان، 143:1383).
در شهر یاسوج آماری در مورد میزان واقعی فساد اداری وجود ندارد، اما مواردی از فساد اداری که گاهی در شهر یاسوج آشکار می­شوند، نشان می­دهد که نمودهایی از  فساد اداری در ادارات شهر یاسوج وجود دارد. بر اساس تجربیات میدانی نگارنده مسئله فساد اداری در شهر یاسوج رو به افزایش است، به گونه ای که بیشتر کارهای اداری بر حسب روابط، که یکی از مظاهر فساد اداری است، انجام می­گیرد، به طوری که بیشترین آمار شکایات نسبت به فساد اداری در ارتباط با شهرداری ­ها و شورای شهر، بهداشت و درمان و زیر مجموعه مربوطه نظیر دانشگاه علوم­پزشکی، منابع طبیعی و آبخیزداری و امور آبفای شهری و روستایی درشهر یاسوج می باشد. این آمار و شکایات نسبت به فساد ادارات در شهر یاسوج، خود می تواند به شناخت نگرش مردم به وضعیت فساد اداری در شهر یاسوج کمک کند، و مراجعین و کارکنان ادارات را به این سمت سوق دهد که کمتر از مسیرهای غیر قانونی در ادارت استفاده کنند. با توجه به اینکه رواج مسیرهای غیر قانونی در ادارات علاوه بر اینکه اعتقادات و باورهای مردم را ضعیف کرده و چهره ادارات و دستگاه های اجرایی را زشت­تر می­ کند، منجر به افزایش دائمی فساد در ادارات خواهد شد. در این زمینه شناخت نگرش مردم در مورد وضعیت فساد اداری در شهر یاسوج، می تواند سیمای این پدیده را بهتر نمایان سازد.
بنابراین تحقیق حاضر به بررسی نگرش کارکنان و مراجعین به ادارات نسبت به فساد اداری و عوامل اقتصادی اجتماعی مرتبط با آن در شهر یاسوج می پردازد.

1-3-اهداف تحقیق
 

الف) هدف کلی
شناخت  نگرش به فساد اداری و عوامل اقتصادی اجتماعی مرتبط با آن در شهر یاسوج.
ب) اهداف جزئی
 1- شناخت میزان ارتباط وضعیت امکانات با نگرش نسبت به فساد اداری در شهر یاسوج.
 2- شناخت میزان ارتباط درآمد با نگرش نسبت به فساد اداری در شهر یاسوج.
3- شناخت میزان ارتباط پایگاه اقتصادی اجتماعی با نگرش نسبت به فساد اداری در شهر یاسوج.
4- شناخت میزان ارتباط تحصیلات  با نگرش نسبت به فساد اداری در شهر یاسوج.
5- شناخت میزان تفاوت جنسیت با نگرش نسبت به فساد اداری در شهر یاسوج.
6- شناخت میزان ارتباط سن با نگرش نسبت به فساد اداری در شهر یاسوج.
7- شناخت میزان ارتباط  استفاده از رسانه های جمعی با نگرش نسبت به فساد اداری در شهر یاسوج.

1-4-اهمیت و ضرورت تحقیق
 

فساد اداری یکی از بیماری­های مزمن و در واقع کهنه­ترین جراحت نظام اداری تلقی می­شود، چرا که پدیده­ای همزاد دولت است یعنی از هنگامی که فعالیت­های بشر شکل سازمان یافته به خود گرفتند فساد اداری نیز در نتیجه تعاملات درونی و تعامل با محیط از متن سازمان ظهور کرد. آثار به دست آمده از اولین دولت­هایی که در چین و هند تشکیل شدند، بیانگر نگرانی چندین هزار ساله دولت­ها نسبت به سوء استفاده افراد از امکانات و موقعیت دولتی است. این نگرانی همچنان ادامه دارد و به ویژه امروزه به موازات گسترش فعالیت­های دولت در اداره جوامع و از سویی لزوم پاسخگویی بیشتر نزد دولت­ها از اهمیت و حساسیت ویژه­ای برخوردار شده و آنان را بر آن داشته تا به شکل جدی تر به این مسأله بیندیشند (حسینی و فرهادی نژاد،37:1380).
فساد موجب انحطاط و هدر رفتن منافع ملی می­گردد و به کاهش اثر بخشی دولت می­انجامد. رواج فساد اعتقاد و ارزش­های اخلاقی را متزلزل می­ کند، هزینه انجام کارها را افزایش می­دهد و بی­انگیزگی و بدبینی ایجاد می­ کند و زمینه تضعیف روحیه افراد درستکار را فراهم می­آورد. فساد اداری مانع سرمایه­گذاری می­شود و مسیر رشد و توسعه اقتصادی را تخریب می­ کند. آمارهای نگران کننده از وجود فساد در اداره­ها ممکن است تصویر نامطلوبی از جامعه اسلامی در اذهان مردم ایجاد نماید. اگر مردم روزانه با مراجعه به اداره­های دولتی که به منزله نماینده حکومت شناخته می­شوند شاهد بروز فساد باشند این وضع موجب کاهش اعتماد آنان به نظام خواهدشد و پیامدهای نگران کننده ­ای را در پی خواهد داشت(سلیمی و پورعزت، 132:1389).
فساد پدیده­ای است که کمابیش در کلیه جوامع جهان وجود دارد. اما نوع، شکل، میزان و سطح توسعه­یافتگی آن تفاوت دارد. امروزه بسیاری از جوامع دریافته­اند که فساد و تخلف اداری یکی از مهمترین تهدیدها در جهت ثبات اقتصادی، توسعه و پیشرفت است. نظام اداری جامعه­ی ایران نیز مدت­هاست از بیماری فساد و تخلفات اداری رنج می­برد. برای حذف یا کاهش این پدیده شوم در نظام اداری کشور نیازمند برنامه­هایی است تا بدین وسیله به تجزیه و تحلیل مسائل پرداخته و ضمن ارزیابی راه­های گوناگون راهبرد بهینه انتخاب و به مرحله اجرا درآید (زاهدی و همکاران، 31:1388).
حساسیت موضوع برای جامعه ایران که در آن نظام براساس ارزش­ها است و مشروعیت آن بر پایه باورهای مذهبی پی­ریزی شده طبیعتاً دو چندان است. علاقه به حل مسأله فساد اداری ناشی از علاقه به بهبود کیفیت زندگی انسان­ها در جوامع گوناگون و پاسخگویی به مسائل مربوط به نابرابری­های اجتماعی است. نگاهی به تعداد مقاله­ها، کتاب­ها، همایش­ها و نشست­های مرتبط با مقوله فساد اداری در چند سال اخیر خود به تنهایی گواهی بر اهمیت روزافزون این پدیده در کشور است.
در ساختار اداری سنتی شهر یاسوج، نظارت بر رفتار افراد در سازمان کمتر و قوانین و مقررات ضعیف تری وجود داشته است و حتی شناختی مردم نسبت به فساد در ادارات نداشته اند. اما با تغییر شکل دادن بافت سنتی شهر به بافتی مدرن، نظارت بر رفتار افراد در ادارات بیشتر و قوانین و مقررات پیچیده تر، زمینه فساد در ادارات را افزون تر، نگرش مراجعین و کارکنان را نسبت به فساد در ادارات  متوجه خود ساخته است.
لذا با عنایت به این­که تاکنون هیچ­گونه پژوهشی در ارتباط با فساد اداری در استان کهگیلویه وبویراحمد و شهر یاسوج  انجام نگرفته است، بررسی مسئله نگرش نسبت به فساد اداری و یافتن عوامل اقتصادی اجتماعی مؤثر بر آن از اهمّیت شایان توجهی برخوردار است.

1-5-کاربرد نتایج تحقیق
 

فساد اداری به عنوان شکلی از انحرافات اجتماعی در زمره یکی از مهم ترین موانع پیشرفت اقتصادی و اجتماعی جوامع است. از این روی،در خصوص هشدار از خیانت به بیت المال می توان به نامه شماره بیستم حضرت علی( ع)  به «­زیادبن ابیه» جانشین فرماندار بصره اشاره کرد که حضرت فرمود« همانا من، به راستی به خدا سوگند می­خورم، اگر به من گزارش کنند که در اموال عمومی خیانت کردی، کم یا زیاد، چنان بر تو سخت می­گیرم که کم بهره شده و در هزینه عیال، درمانده و خوار و سرگردان شوی». بنابراین حفظ بیت المال و سوء استفاده از امکانات دولتی تحت هر شرایطی در حکومت حضرت علی ( ع) مورد تاکید فراوان بوده است (نقل از محنت فر، 5:1389).
فواید این بررسی را می توان از دو جنبه مورد تجزیه و تحلیل قرار داد:
الف) جنبه نظری: از آنجا که پژوهشی در رابطه با این موضوع در شهر یاسوج صورت نگرفته است و با کمبود منابع تحلیل عمیق و دقیق در این رابطه مواجه هستیم، در نتیجه نتایج چنین پژوهشی، منبع مفیدی برای پژوهش های بعدی خواهد بود.
ب) جنبه کاربردی: از آن رو که فساد اداری بر اساس تحقیق­ها و گزارش­های موجود در تمام ادوار گریبانگیر سازمان ها و ادارات بوده و به دلیل بافت و ساختار سنتی و نیمه سنتی شهر یاسوج زمنیه شکل­ گیری و تداوم این مسئله همچنان وجود دارد. و همچنین با توجه به پیامدهای آن در عرصه های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و تحلیل و تبیین آن از منظر جامعه شناختی راهی سودمند برای شناخت زمینه­ها و همچنین راه های کنترل آن خواهد بود. شناخت زمینه ­های شکل­ گیری فساد اداری می ­تواند، تمامی مسئولان ادارات و نهادها را برای برنامه ریزی و سیاست گذاری در راستای حل مسئله فساد اداری در سطح استانی و شهرستانی یاری رساند.

2-1-پیشینه تحقیق
 

ادبیات پژوهشی مرتبط با فساد اداری شامل پژوهش های زیادی است که در زیر به برخی از آن ها اشاره می شود:

2-1-1-مطالعات داخلی

بودن از هدفی متعالی به منظور جهت گیری تلاش ها به سمت آن دانست. حال سخن در این است که آیا باید بر همین نواقص تکیه کرد یا راههایی برای برون رفت از این رویکردها وجود دارد که قرآن کریم پاسخ آن را داده است. با مراجعه به قرآن معلوم گردید که اولا نوع تلقی از پیشرفت متفاوت از تلقی غربی آن است هم در معنا هم در برنامه و هم در هدف. هدف در پیشرفت قرآن مدار نیل به سعادت دنیا و آخرت است به این معنا که قرآن مبانی آن را بر اساس توحید مداری و آخرت گرایی تعیین می کند و سپس این رهبران الهی هستند که در رسیدن به این هدف متعالی انسان را در نیل به پیشرفت که در راستای حرکت در مسیر صراط مستقیم است رهبری می کنند . در این رویکرد تلاش مستمر، از ضروریات پیشرفت خدا محور است و لزوما همه نتایج آن در دنیا بدست نخواهد آمد هر چند بخش قابل توجهی از نتایج آن دست یافتنی است و عمدتا در انتفاع مادی و معنوی عامه مردم خلاصه میشود. مظاهر این پیشرفت را در عرصه های مختلف و بطور خاص در رویکرد اجتماعی آن به عنوان رویکرد سازندگی جامعه بویژه جامعه مومنین که مخاطب اصلی قرآن کریم است می توان رصد کرد از جمله شاخص هایی که می تواند این پیشرفت را در ابعاد اجتماعی آن نشان دهد یکی رشد و تعالی فرهنگی و دستیابی به ارزش ها و باورهای متعالی است با تمسک به قرآن به عنوان منبع آن ارزش ها و باورها و در نهایت رفتار متناسب با آنها، دیگری همبستگی اجتماعی با مبنای الهی به عنوان دستیابی به میزان مقبول از تعلق مردم یک جامعه به یکدیگر و بالاخره دستیابی به میزانی از امنیت اجتماعی به منظور اطمینان به تحقق اهداف و مراقبت برآنها و همچنین مقابله با عوامل نا امنی و رفع موانع و مخالفت هایی که به نوعی تحقق اهداف پیشرفت را با مشکلات عدیده مواجه می سازند.
کلید واژه‌ها: قرآن، توسعه، پیشرفت، پیشرفت اجتماعی، شاخص ساختاری، فرهنگ،تحول فرهنگی، همبستگی اجتماعی، امنیت اجتماعی

فهرست مطالب
پیشگفتار. 1
مقدمه. 4
بیان مسئله. 5
سوالات تحقیق. 5
1- سوال اصلی. 5
2-سوالات فرعی. 6
فرضیه تحقیق. 6
پیشینه تحقیق. 6
ضرورت تحقیق. 7
روش تحقیق. 7
فصل اول : کلیات 10
نوشتار اول : مفهوم شناسی. 11
پیشرفت و سیر تحولی آن. 12
رویکردهای نظری پیشرفت 14
1- نوسازی 15
2- نفی وابستگی. 19
3- توسعه همه جانبه. 20
برآیند مفهوم پیشرفت Error! Bookmark not defined.
تفاوت پیشرفت و توسعه. 21
پیشرفت اجتماعی. 22
1- مفاهیم همسو با پیشرفت اجتماعی. 23
1-1- تغییر اجتماعی. 23
1-2. نوسازی. 23
1-3. مدرنیته 24
1-4. صنعتی شدن. 24
2- ویژگی های پیشرفت اجتماعی. Error! Bookmark not defined.
شاخص های ساختاری 25
1-شاخص های ساختاری پیشرفت اجتماعی. 27
1-1 – تحول فرهنگی. 29
1-2- همبستگی اجتماعی. Error! Bookmark not defined.
1-3-امنیت اجتماعی. 32
نوشتار دوم :رویکرد انتقادی به پیشرفت غربی. 35
بنیان های پیشرفت درغرب 36
1- مادیگرایی. 36
2- علوم انسانی سکولار. 38
3- عرفی گرایی. 39
3-1- عوامل عرفی گرایی غرب 39
3-1-1- تعارض علم و دین. 39
3-1-2- تقابل دین و توسعه 41
3- 1- 3- مسیحیت و کلیسای عرفی گرا 45
3-1-4- عقلانیت ابزاری. 48
برآیند نگرش به پیشرفت اجتماعی در غرب Error! Bookmark not defined.
نوشتار سوم :روش شناسی تحلیل و استخراج مفهوم و شاخص های پیشرفت اجتماعی از قرآن 62
تحقیق در مطالعات میان رشته ای 63
قواعد مطالعات میان رشته ای 64
قرآن و هماهنگی محتوا و روش 65
1- جدایی ناپذیری درنگ در قرآن و قراءت آن. 66
2- توجه به ترتیب نزول در تبیین موضوعات اجتماعی. 67
2-1- بافت دو گانه فضای نزول. 68
2-1-1- ویژگی های محتوایی سوره های مکی. 69
2-1-2-ویژگی های محتوایی سوره های مدنی. 70
2-2- قانون جری و جدا سازی متن قرآن از فضای نزول. 70
شیوه استخراج شاخصهای پیشرفت 73
فصل دوم :ظرفیت قرآن در تبیین پیشرفت اجتماعی. 77
نوشتارچهارم :نیاز های زمان و جهانشمولی قرآن. 78
قرآن و پاسخ گویی به نیازهای هر زمان. 79
1- جامعیت قرآن. 80
1-1- جامعیت حداکثری. 80
1-2- جامعیت حداقلی. 81
1-3- جامعیت اعتدلالی. 82
2- نیازهای زمان و دوگونگی گزاره های قرآنی. 84
نوشتار پنجم :قرآن منبع معرفت اجتماعی. Error! Bookmark not defined.
ارزیابی منابع معرفت اجتماعی. Error! Bookmark not defined.
1- قرآن و کشف تاریخ حیات بشر. Error! Bookmark not defined.
2- قرآن و بیان ویژگی های جامعه عصر نزول. Error! Bookmark not defined.
هم جهتی مسائل علوم اجتماعی و موضوعات اجتماعی قرآن. 87
1- قرآن و نظریه سازی 87
2- قرآن با محوریت رویکرد اجتماعی. 88
فصل سوم :حقیقت و مبانی پیشرفت اجتماعی. Error! Bookmark not defined.
نوشتارششم :حقیقت پیشرفت اجتماعی در قرآن. 90
پیشرفت، حرکت در جهت صراط مستقیم 91
1-چیستی صراط مستقیم و نسبت آن با پیشرفت 92
1-1- راه های بسوی خدا ، شعبه ای از صراط مستقیم 94
1-2- نسبی بودن پیشرفت 95
1-3- رستگاری،هدف غایی پیشرفت 96
1-4-ضلالت، مسیر انحراف از پیشرفت 98
2- ویژگی های پیشرفت 101
2-1- پیشرفت در چارچوب اراده و بندگی خدا 102
2-2- آخرت محوری پیشرفت و نقش استخدامی دنیا در آن. 107
2-3- همراهی ایمان و عمل صالح، لازمه پیشرفت 110
2-4- حیات طیبه و نقش عمل صالح در تحقق آن. Error! Bookmark not defined.
2-5- دنیا محوری، خلاف جهت پیشرفت 115
2-6- حاکمیت قوانین الهی بر پیشرفت 119
برداشت نهایی: الهی و اجتماعی بودن پیشرفت 123
نوشتار هفتم مبانی خاص پیشرفت اجتماعی. Error! Bookmark not defined.
فلسفه الهی حیات جمعی. 50
انسان پیشرفت، موجودی دوساحتی. 52
1-ویژگی های مثبت Error! Bookmark not defined.
2- ویژگی های منفی. Error! Bookmark not defined.
حاکمیت قوانین الهی بر زندگی جمعی. 55
1- شرایط تحقق قوانین اجتماعی Error! Bookmark not defined.
2- ویژگی های قوانین اجتماعی. 56
2-1-الهی بودن قوانین اجتماعی. 56
2-2-عمومیت قوانین. 56
2-3-سازگاری قوانین اجتماعی با آزادی انسان. 57
3- رابطه قوانین الهی و پیشرفت اجتماعی. 57
فصل چهارم شاخص های پیشرفت اجتماعی. Error! Bookmark not defined.
نوشتار هشتم :تحول فرهنگی. 125
قرآن، منشور تحول فرهنگی. Error! Bookmark not defined.
1- مفهوم تحول فرهنگی. 130
2- فرهنگ حاکم بر جامعه عصر نزول. 126
2-1- شرک در اعتقاد 127
2-2- بی سوادی مردم 128
2-3- عدم ارتباط با سایر فرهنگ ها Error! Bookmark not defined.
3- ضرورت ارتباط مستمر جامعه با منبع تحول. 135
3-1- تامل در قرآن،گام اول ارتباط. Error! Bookmark not defined.
3-2- قرآن بشارت و هشدار دهنده جامعه Error! Bookmark not defined.
3-3- قرآن، سلامت از انحراف Error! Bookmark not defined.
4- نقش معرفت بخشی قرآن در تحول فرهنگی. 135
4-1- قرآن، وحی جامع. 135
4-2- تمام قرآن، کتاب پیشرفت 138
5- مولفه های معرفت بخشی قرآن. 143
5-1-ایجاد باور به خدا ی واحد 144
5-2- ایجاد باور به تبعیت از رهبری الهی. 147
5-3- اصلاح باور نسبت به جهان آخرت 148
5-4- ایجاد ارزش ها ی اخلاقی نوین و نبایدهای آن. 151
5-4-1- آشنایی با نبایدها 152
5-4-2-آشنایی با ارزش های اجتماعی جامعه مومنین. 153
نوشتار نهم :همبستگی اجتماعی. 157
مفهوم همبستگی اجتماعی. 159
دو ویژگی جامعه عصر نزول. 163
1- قبیله گرایی. 163
2- شرک در اعتقاد 166
عوامل کلیدی درهمبستگی اجتماعی. 167
1- اعتقاد، بنیان همبستگی جامعه. 169
2- اقتدار حاکمیت 171
3- نقش همبسته ساز معارف قرآنی. 172
4- همبستگی در سایه پذیرش دعوت همه انبیاء. 182
5- مقابله با تفرقه. 184
مولفه های همبستگی اجتماعی. 187
1-حاکمیت روابط عاطفی در جامعه. 188
1-1- توجه به اقشار آسیب پذیر جامعه 188
1-2- توجه به روابط عاطفی در خانواده 190
2- همبستگی با پیروان ادیان الهی. 193
3- تشکیل جامعه همبسته مومن. 194
3-1- حفظ عزت مندی مومنین در جامعه 196
3-2- آماده سازی جامعه برای مقابله با شرک 197
نوشتار دهم : امنیت اجتماعی. 203
مفهوم امنیت اجتماعی. 205
وضعیت امنیت در جامعه عصر نزول. 208
1- خلأ اخلاقی. 209
2- نابرابری های حاد اجتماعی. 210
زمینه ها ی تحقق امنیت 212
1- هویت یابی گروه مومنین. 212
2- موضع گیری مومنان نسبت به گروه کافران. 214
3- موضع گیری مومنان نسبت به گروه منافقین. 214
4- مقابله سخت با گروه های مخالف 218
عوامل تحقق امنیت 223
1- تبعیت از رهبری پیامبر اکرم (ص) 223
2- تبعیت از رهبری امامان معصوم(ع) 226
3- عمل به فرایض دینی- اجتماعی. 232
4- مقابله با مظاهر ناامنی و اجرای احکام الهی. 235
5- پایبندی به آداب دینی در روابط اجتماعی. 237
5-1- تعهد به پیمان های اجتماعی. 237
5-2- مراعات آداب معاشرت 238
5-3- حفظ عفت در روابط زن و مرد 247
5-4- حاکمیت اخلاق در روابط خانوادگی. 251
خلاصه و نتایج تحقیق. 255
پیشنهادات 257
تلخیص 259
Abstract 260
فهرست منابع و مآخذ 261
الف- منابع فارسی و عربی. 261
ب- منابع انگلیسی. 269
تجربه های تلخ تاریخ توسعه و مفاهیم کهن اداره حیات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی عملا مناسبات خود در توان اداره جوامع را از دست داده اند و توان ارائه پیشنهاد مناسبترین روش زندگی سعادتمندانه را از خود سلب کرده اند، لذا آنچه تا دیروز در جوامع و فرهنگ های معاصر ضرورتی عقلانی بود به فوریتی اخلاقی و دینی تبدیل شده، نزدیک شدن به معیارهای الهی – انسانی در حال تبدیل شدن به نیاز جدی در کل جهان است؛ در نتیجه، به منظور ایجاد و حفظ جامعه ای که دوام داشته باشد و از مشکلات رهایی یابد، ضروری است تا سیاستگذاری پیشرفت، خودش را کاملا تابع اصول و مبانی پیشرفتی بنماید که قرآن آبشخور آن و سعادت مادی و معنوی انسان کریم در دنیا و آخرت جهت آن و کسب رضایت الهی هدف آن باشد.
در این راستا رویکرد انقلاب اسلامی به پیشرفت با تلاش امام خمینی (ره) در جهت سازندگی کشور جمهوری اسلامی ایران تجلی یافت و به عنوان جامعه ای که می تواند با بهره گرفتن از تمسک به آموزه های قرآنی و تبعیت از مکتب اهل بیت با تشکیل حاکمیت ولایت فقیه در عصر غیبت، درجات عالی توسعه همه جانبه را طی کند و با موضع گیری صحیح و کارآمد در مقابل مخالفین داخلی و خارجی این حرکت را سرعت بخشد خود را ثابت نمود بگونه ای که در ادامه آن با رهبری های داهیانه حضرت آیت الله العظمی خامنه ای، این حرکت شتابی صد چندان گرفت تا جایی که در عرصه مفهوم سازی و تئوری سازی در وادی توسعه وارد گردید و با تشکیل مراکز مهم پیگسیری، از جمله مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، تدوین برنامه همه جانبه برای حرکت مبتنی بر قران و مکتب اهل بیت را پایه گذاری نمود که در نتیجه آن، تلاش های مختلفی برای تئوری سازی این حرکت و با اختصاص مفهوم پیشرفت به جای توسعه، فرهنگ آن را در مراکز علمی پژوهشی کشور همه گیر کرد.استفاده مفهوم پیشرفت به جای توسعه از دهه‌ی هفتاد از سوی آیت‌‍‌الله خامنه‌ای بکار میرفت اما در تاریخ 19/2/1384در یک سخنرانی در دیدار با مردم کرمان برای اولین بار ایده الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را مطرح نمودند و سپس در تاریخ 27/2/1388در کردستان به تفصیل بیشتر به تبیین ماهیت این موضوع با توجه به تفاوت آن با رویکرد غربی توسعه پرداختند که با پیگیریهای جامعه علمی نهایتاً در اولین نشست راهبردی در تاریخ 10/9/1389 با مشارکت اندیشمندان این حوزه نقطه عطفی را در پیگیری مستمر این موضوع رقم زدند.

1-3-2- اهداف ویژه 15
1-3-3- اهداف کاربردی 15
1-4- سوالات تحقیق 15
فصل دوم : مبانی پژوهش وادبیات موضوع
مقدمه. 18
2-1- بخش اول 19
2-1-1- پیشینه تحقیق. 19
2-1-1-1- پیشینه خارجی تحقیق 19
2-1-1-2- پیشینه داخلی تحقیق 20
2-2- بخش دوم. 23
2-2-1- تعریف نگرش 23
2-2-1-1- تفاوت نگرش با ارزش، عقیده و علاقه. 26

 2-2-1-2- شکل گیری نگرش ها. 27
2-2-1-3- کاربردهای نگرش. 28
2-2-1-4- عناصر تشکیل دهنده نگرش 29
2-2-2- نظریه های مربوط به نگرش. 31
2-2-2-1- نظریه های انسانی 31
2-2-2-2- نظریه های اقناع و تبلیغ در ارتباطات. 33
2-2-2-3- نظریه ارتباطات اقناعی از کارل آیورهاولند  . 34
2-2-2-4- نظریه های ناهماهنگی های شناختی 36
2-2-2-5- نظریه جبرگرایی رسانه ای 38
2-2-2-6- نظریه کاشت 39
2-2-3- تبلیغات 40
2-2-3-1- فنون القا تبلیغات. 41
2-2-3-2- بازاریابی تا تبلیغات 42
2-2-3-3- تاثیر تبلیغات بر بازار فروش 44
2-2-3-4- اجزای بازاریابی و تعیین جایگاه تبلیغات در آن 44
2-2-3-5- عوامل موثر در ترویج بازاریابی 45
2-2-3-6- تمایز بین اهداف تبلیغات و بازاریابی 46
2-2-3-7-پدیدار شدن وسایل ارتباطی. 48
2-2-3-7-1- اهمیت وسایل ارتباطی. 48
2-2-3-7-2- نقش تبلیغات در وسایل ارتباط جمعی 49
2-2-4- مدل داگمار و پنج ام. 51

2-2-4-1- مدل داگمار 51
2-2-4-2- مدل پنج ام. 52
2-2-5- ارزیابی اثربخشی تبلیغات 53
2-2-6- مشاهده و اهمیت تبلیغات 54
2-2-7- ایجاد تقاضا برای تبلیغات 54
2-2-8- اهداف تبلیغات. 55
2-2-9- نقش تبلیغات 56
2-2-10- عملکرد تبلیغات 56
2-2-11- رسانه تبلیغاتی 57
2-2-12- اشکال تبلیغات 57
2-2-13- سازمان تبلیغاتی. 58
2-2-14- انواع تبلیغات. 59
2-2-14-1- از جهت ساختار و روش 60
2-2-14-2- از جهت موضوع و محتوا. 61
2-2-14-3- تبلیغات به لحاظ میزان اثرگذاری تبلیغ. 63
2-2-14-4- به لحاظ نوع رسانه 63
2-2-14-5- تقسیم بندی تبلیغات براساس نوع منبع. 64
2-2-15- انواع نظریه ها در مورد تبلیغات. 65
2-2-15-1- نظریه های جاذبه های تبلیغاتی. 65
2-2-15-2- نظریه برجسته سازی. 65
2-2-15-3- نظریه تزریقی (گلوله جادویی). 66

2-2-15-4- نظریه های ارتباطی با منشا روان شناسی گوستاولوبون. 67
بخش سوم
2-3- تاریخچه راه آهن در ایران و رتبه آن در جهان 69
2-3-1- راه آهن 69
2-3-1-1- خطوط ریلی ساخته شده قبل از انقلاب. 73
2-3-1-2- خطوط احداث شده بعد از پیروزی انقلاب. 74
2-3-2- تبلیغات در قطار سراسری 76
2-3-3- تبلیغات مترو 76
2-3-4- جذب مشتری. 77
2-3-5- رفتار مصرف کننده. 79
2-3-5-1- سه دیدگاه پژوهش در مورد رفتار مصرف کننده 79
2-3-5-2- مصادیق مربوط به راهبرد ارتقا. 80
2-3-5-3- مصادیق مربوط به تبلیغات و فروش شخصی. 80
2-3-5-4- مدل AIDA. 81
2-3-5-4-1- آیدا. 81
2-3-5-4-2- آیدا چطور عمل می کند. 83
2-3-6- تعریف واژه ها و اصطلاحات فنی و تخصصی . 83
2-3-6-1- تعریف مفهومی 83
2-3-6-2- تعریف عملیاتی. 85
2-3-7- مدل مفهومی 87
2-3-8- فرضیه های تحقیق. 88

2-3-9- قلمرو تحقیق 88
فصل سوم : روش شناسی پژوهش
مقدمه. 90
3-1- نوع پژوهش 91
3-2- متغیرهای تحقیق و تعریف واژه ها 92
3-2-1- تعریف مفهومی. 92
3-2-2- تعریف عملیاتی 94
3-3- مقیاس اندازه گیری متغیرها. 95
3-4- جامعه آماری و انتخاب نمونه 95
3-5- روش جمع آوری اطلاعات. 96
3-6- ابزار جمع آوری اطلاعات. 97
3-7- پرسشنامه 97
3-8- روایی و پایایی پرسشنامه 98
3-9- روش های آماری مورد استفاده 99
3-10- آزمون کلموگروف اسمیرونوف. 100
3-11- آزمون t تک نمونه 100
فصل چهارم : تجزیه وتحلیل داده ها
مقدمه. 102
4-1- ویژگی های عمومی پاسخ دهندگان. 103
4-1-1- سن 103
4-1-2- جنسیت. 104

4-1-3- مدرک تحصیلی. 105
4-2- فراوانی پاسخ به هر یک از سوالات پرسشنامه تبلیغات. 106
4-3- توصیف نظر مسافرین در خصوص تبلیغ در قطار. 125
4-4- توصیف سوالات مربوط به نگرش مشتریان. 131
4-5- آزمون نرمال بودن داده ها 146
4-6- تحلیل عامل تائیدی مقیاس مورد استفاده . 148
4-7-پاسخ به فرضیه های تحقیق. 152
4-7-1- نوع تبلیغات کالا و خدمات ( دیداری و شنیداری‌) 152
4-7-2- نوع محصول تبلیغ شده. 153
4-7-3- زمان تبلیغ. 154
4-7-4- مکان تبلیغ 154
4-8- رتبه بندی میزان اهمیت متغیرها. 156
فصل پنجم : بحث ، نتیجه گیری وپیشنهاد
مقدمه. 158
5-1- خلاصه پژوهش. 158
5-2- نتیجه پژوهش و بحث. 160
5-3- تحلیل ویژگی های دموگرافیک 160
5-4- تحلیل و تفسیر فرصیات تحقیق. 160
5-5- رتبه بندی میزان اهمیت متغیرها. 164
5-6- پیشنهادات 165
5-6-1- پیشنهادات حاصل از تحقیق 165

5-6-2- پیشنهاد برای محققین بعدی     166

چکیده
 

پژوهش حاضر با هدف تعیین تاثیر تبلیغات کالاها وخدمات درخطوط ریلی برنگرش مشتریان کالاوخدمات صورت گرفته است. با توجه به هدف این تحقیق پژوهش حاضر از نظر هدف در حیطه تحقیقات کاربردی می باشد. بر اساس ماهیت و روش، یک پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی است. روش های گردآوری اطلاعات در این پژوهش به دو دسته کتابخانه ای و میدانی تقسیم شد و برای جمع آوری داده های پژوهش از ابزار پرسشنامه استفاده گردیده است.
برای گردآوری داده‌ها از دو پرسشنامه استفاده شده است. پرسشنامه نخست مربوط به تبلیغات کالاها وخدمات درخطوط ریلی است. براین اساس چهارمولفه : نوع تبلیغات، زمان تبلیغات ، مکان تبلیغات و نوع محصول تعیین گردید. برای سنجش هر یک از این متغیرهای پنهان تعدادی گویه(سنجه) توسعه داده شد. گویه‌های توسعه داده شده همان متغیرهای قابل مشاهده تحقیق را تشکیل می دهند. در نهایت پرسشنامه‌ای شامل 37 گویه تهیه گردید. پرسشنامه دوم مربوط به نگرش مشتریان است. برای تهیه این پرسشنامه نیز روابط میان هریک از ابعاد تعیین شد. در نهایت پرسشنامه‌ای مبتنی بر نگرش مشتریان تهیه گردید که شامل 30 سوال می باشد. بعد از حصول اطمینان از  پایائی و روائی پرسشنامه موجود به عنوان ابزار اصلی گرد آوری داده ها، به توزیع پرسشنامه در بین مسافرین خطوط ریلی مسیر تهران -مشهد به عنوان نمونه پرداخته شد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها در گام نخست آزمون نرمال بودن داده‌ها با بهره گرفتن از آزمون کولموگروف – اسمیرونف صورت گرفت. سپس از شاخص‌های آمار توصیفی فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار برای بررسی و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات مربوط به ویژگی‌های عمومی پاسخگویان استفاده شد و ‌فرضیه‌های تحقیق نیز با بهره گرفتن از آزمون تی تک نمونه ای، تکنیک مدل‌یابی معادلات ساختاری مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج نشان داد که مقدار معناداری کوچکتر از سطح خطا (05/0) بوده است. با اطمینان 95% می‌توان گفت، نوع تبلیغات، مکان تبلیغات، زمان تبلیغات و نوع محصول تبلیغ شده در خطوط ریلی برنگرش مشتریان کالاها وخدمات، تاثیر دارد.
کلید واژه:
تاثیر تبلیغات ، نگرش ، نوع تبلیغات ، نوع محصول ، نوع رسانه ، زمان تبلیغ ، مکان تبلیغ ، خطوط ریلی

مقدمه
تبلیغات قوی، نتیجه برنامه ریزی قوی می باشد.  ایده های بزرگ و رقابت های بزرگ تبلیغاتی ظهور نمی‌کنند، مگر اینکه براساس شاخه های مهم ارتباطی بوجود آیند که این خود عامل فروش خواهد شد.  اگر با ذهنیتی باز به ارتباط و ادراک نگاهی بیاندازید، می‌توانید به تبلیغات دلخواه خود دست پیدا کنید، تبلیغی که باعث افزایش فروش و منافع می‌گردد.
در هر نقطه ای از جهان که شکلی از هنر وجود دارد، به همان صورت شکل و کارکردی از تبلیغات نیز مشاهده می‌شود.  شاهد این مثال، اهرام مصر است که پیام رسان پادشاهانی است که آنقدر قدرتمند و مستبد بودند که سالیان دراز، هزاران هزار کارگر یا برده را واداشتند که با مشقت فراوان کار کنند و سنگ ها را از معدن برگیرند و با ابتدایی ترین ابزار جابجا کنند و چنین شگفتی بیافرینند.  این معماری عظیم، در واقع تبلیغاتی بی نظیر، برای پیشبرد اهداف یکی از پادشاهان بود یا نقش و نگارهایی که در غارهای تاریک و صعب العبور وجود دارد حاوی پیام هایی است که هنوز راز آن برای بشر امروزی کشف نشده است.  علاوه بر این چالشی بین دو گروه هنرمندان و بازاریابان نیز وجود دارد که هر کدام دانش و اطلاعات خود را به رخ دیگری می‌کشد و ادعا می‌کند: «تبلیغات کار شما نیست» و چون در کشور ما، نهادهای مشخص و توانمندی با وظایف مشخص و علمی برای تبلیغات تعریف نشده، کشمکش ها همچنان ادامه دارد.
کثرت تبلیغات و روش های علمی آن به حدی پیشرفت کرده است که مصرف کننده هنگام انتخاب از یک طرف با مشکل تعدد محصول مواجه می شود و از طرف دیگر واقعا نمی داند که آیا کالای مورد نظر همان است که در تبلیغات بیان می شود یا خیر؟ نبود تبلیغات باعث می شود که اطلاعات لازم برای انتخاب محصول از طریق دوستان و آشنایان انجام شود که به مراتب معتبرتر از مواردی است که شرکت ها در تبلیغات خود بیان می کنند. اما امروزه با توجه به رقابت شدید میان ارائه دهندگان محصول یا خدمات و همچنین تعدد محصولات وخدمات متنوع در جامعه شهری عملا این امکان مفید یعنی مشورت با دیگر مصرف کنندگان را از ما سلب کرده است.  لازم است مردم به روش دیگری از کم وکیفیت محصولات از کانالی به غیر از ارائه دهنده ، مطلع و آگاه شوند.
تبلیغات ذاتا” تا جایی که هدف آن آشنا سازی مصرف کننده با محصول باشد پدیده ای مفید است.  اما آنجا که پا فراترمی گذارد و هدف آن فریب مصرف کننده می شود، دیگر باید مصرف کننده به فکر خود بوده و راهی برای شناخت واقعی محصولات پیدا کند.  در ابعاد فرهنگی و هنری هم موضوع کاملا” به همین صورت است با این تفاوت که اثر آن فقط نفع یا ضرر مادی نیست بلکه مستقیما” روی فرهنگ و نگرش جامعه به موضوعات مختلف می تواند تاثیر گذار باشد. 
امروزه دست اندرکاران تبلیغات ، مدیران بازاریابی و مسئولان روابط عمومی ها و تمامی کسانی که به نحوی با تبلیغات سر و کار دارند، هرچه از علم و دانش تبلیغات اطلاعات بیشتری داشته باشند، می‌توانند در تدوین واجرای استراتژی های خود با آگاهی بیشتر و اثربخشی عمیق تر عمل کنند. به طور کلی علم بازاریابی تلاش دارد تا از طریق مبادله ، نیازهای بالقوه و بالفعل مشتریان و مصرف کنندگان را ارضا نماید. در واقع آنچه در این میان اهمیت دارد برآورده کردن نیاز و خواست مصرف کنندگان است.
  همه ما انسانها بدون در نظر داشتن سن، جنسیت، ملیت، سطح تحصیلات، درآمد و. . .  مصرف کننده هستیم و کالاهای مختلفی را مصرف می کنیم. برای ایجاد تعادل در بازار و میزان عرضه و تقاضا، دانستن و تحلیل رفتار مصرف کنندگان نقش مهم و اساسی را برای مدیران و صاحبان تمامی شرکت ها اعم از تولیدی و یا خدماتی دارد.  به عبارت دیگر، مدیران برای کسب سود بیشتر و برآورده کردن نیازهای مشتریان خود احتیاج دارند که رفتارمصرف کنندگان را پیش بینی کنند و بر آن اساس اقدام به تولید کالا و یا ارائه خدمات بکنند تا بتوانند ضمن کسب سود بیشتر سهم بیشتری از بازار را نیز به دست آورند.یکی از عوامل موثر در تحلیل رفتار مصرف کننده آگاهی و پیش بینی نوع نگرش مصرف کنندگان نسبت به محصولات مختلف است.  در واقع نگرش مصرف کنندگان نقش مهمی را در تحلیل رفتار خرید مصرف کنندگان و تصمیم گیری آنان برای خرید دارد.

1-1- بیان مساله
 

نگرش، حالتى روانى و ذهنى است که آثار، پیامد و برآیند آن در حالت عملى انسان ظاهر مى‌شود، درواقع نگرش تمایل درونی نسبت به یک پدیده است که مثبت ، منفی یادرطیف این دو می باشد ، همچنین نگرش سازوکار ارزش گذاری فرد است و برنوع ، جهت ، شدت وشکل رفتار موثر است. امروزه در دانش های انسانی مباحث هایی درباره روش ها و شیوه های تغییر نگرش پدید آمده است که هر یک از آن تلاشی است تا تغییر نگرش مثبت در اشخاص و افراد جامعه پدید آید .
استیفن بی رابینز، نگرش را ارزیابی یا برآوردی می داند که (به صورت مطلوب یا نامطلوب) درباره شیء، فرد یا رویدادی صورت می گیردو می گوید نگرش، بازتابی از شیوه احساس فرد نسبت به یک چیز یا موضوع است . بنابراین ، تبلیغات تجاری می توانند از طریق ترغیب و وسوسه به تغییر در رفتارِ خرید و مصرف مخاطبان (هر چند این رفتار مخالف نگرش های آنان باشد)، نگرش هایشان را تغییر دهد.تبلیغات می تواند از این قدرت ، هم در جهت مثبت (تغییر نگرش های غلط به نگرش های درست) و هم در جهت منفی (ایجاد نگرش های غلط ) استفاده کند . تمام انواع تبلیغات برای ثمربخشی به متقاعد کردن مخاطبان خود نیاز دارند. متقاعد سازی نیز فرایندی برای تغییر نگرش به شمار می رود. هدفِ متقاعد سازی، به نوعی ایجاد یا دگرگونی عواطف و احساساتی است که ممکن است به رفتار دینی، سیاسی و اقتصادی بیانجامد.
محمد علی حکیم آرا معتقداست آنچه در باره نگرش، اهمیت دارد این است که می تواند بر قضاوت های مردمی، که سازنده افکار عمومی است، تأثیر گذارد، احساسات آنان را برانگیزد و به رفتار مورد نظر هدایت کند. انسان گرایش دارد، آنچه را که با نگرش های او تضاد دارد، رد کند؛ زیرا ذهن به ثبات در نگرش ها و ثبات میان نگرش ها و رفتارها نیاز دارد. از این جهت ، کار تبلیغات بازرگانی دشوار است و تبلیغ کنندگان تلاش می کنند تا حد امکان، از روبه رو شدن با نگرش ها و باورهای مصرف کنندگان دوری کنند یا به شیوه ای ظریف و هنرمندانه آنها را در راستای منافع خود تغییر دهند.
اما آنچه مارا به تحقیق دراین مورد واداشت این است که متاسفانه تاکنون درکشورایران اعتقادچندانی به تبلیغات وتاثیرآن برنگرش مردم وجود ندارد وهنوزاعتقاد

سایر دوره استفاده می‏شود. ابزارهایکارآمد تحلیل متن در روش فرکلاف، کاستی روش لاکلاو موفه را برطرف می‏سازد.روش‏شناسی آینده پژوهانه این تحقیق بر چند پایه استوار است. رویکرد تعمیق آینده سهیل عنایت الله و تحلیل لایه‏ای، روش آیندهای بدیل موسسه رند، و استفاده از فهمروایتی برای شرح آینده‏های بدیل.
اگرچه موضوع بازنشستگی به دلیل تغییرات جمعیتی دغدغه مهم اغلب کشورها در سطح جهانی است، آمار وارقام مربوط به وضعیت صندوق‏های بازنشستگی در ایران نشان می‏دهد که جامعه ایرانی در سال‏های نه چندان دور، بحران‏هایی جدی‏تر از سایر کشورها را تجربه خواهد کرد.اینمساله برغم پیچیدگی‏هایی که در لایه‏های آشکار و پنهان خود دارد،غالباً ساده انگاشته شده و به راه‏حل‏های دم‏دستی سپرده می‏شود.یافته‏های پژوهش حاکی از این استکه اگر چه دال شناور مفهوم بازنشستگی در بستر گفتمان‏های سیاسی و اجتماعی زمینه(جبران نیازهای مسکوت مانده، سازندگی، اصلاحات، واصول‏گرایی عدالت‏خواه)، در طول سه دهه پس از پیروزی انقلاب به لحاظ تحلیل گفتمانی(مضامین، نشانه، دال‏ها، مدلول‏هاو.) یکسان نبوده است، یعنی بر مقوله بازنشستگی در هر فضای گفتمانی، معناهای متفاوت، و بعضاً متضاد تثبیت شده است، اما همه گفتمان‏های پیشین کم و بیش، معناهای بلندمدت از قبیل، عدالت بین نسلی، تنظیم قطعیت‏های هزینه‏ای با عدم قطعیت‏های درآمدی، دوره‏ی عمر هزینه‏ای سیاست‏ها، تنظیم تعهدات با منابع و. حاشیه‌رانی کرده‏اند. در واقع در فرایند تقلیل معنایی، معناهای بلندمدت حاشیه‌رانی، و معناهای کوتاه‏مدت برجسته شده است. بر همین اساس، مسایل و مشکلات حوزه بازنشستگی، با جابجایی گفتمان‏ها نه تنها مهار نشده است، بلکه به حالت انباشتگی رسیده و استمرار پیدا کرده است. با توجه به نقش گفتمان‏هادر ساخت اجتماعی واقعیت آینده‏های بدیل، در این تحقیق، گفتمان‏هامبنای ساخت آینده‏های بدیل قرار گرفته است. بر این اساس، چهار گفتمان سیاسی و اجتماعی از جمله رفع دوگانگی طبقاتی با دال مرکزی رفع دوگانگی طبقاتی، تولید و توسعه اقتصادی با دال مرکزی پشتوانه بودن برای تولید، جامعه مدنی با دال مرکزی گذار به جامعه مدنی، و اصول‏گرایی عدالت‏خواه با دال مرکزی عدالت به معنای دسترسی یکسان و برابر آحاد کشور به منابع، با توجه به امکان بازتولید در آینده مورد استفاده قرار گرفته است. از آنجا که گفتمانی بلندمدت با مفصل‏بندی‏های بدیع و حولدال مرکزی “استحکام درونی بلندمدت” در حال ظهور وشکل‏گیری است، بنابراین آینده‏های بدیل فقط به گفتمان‏های تاریخی هژمونیک شده محدود نمی‏شود، بلکه امکان‏های گفتمان در حال ظهور برای ساخت آیندهای نو نیز مورد توجه قرار گرفته شده است. در این تحقیق، نُه آینده‏ی بدیل حاصل تسلط تک قطبی و یا تلفیقی گفتمان‏هاترسیم شده است.
تحلیل گفتمان‏های پس از انقلاب نشان داد که اگر چه بحران بازنشستگی خود را در صندوق‏هانمایان می‏کنند، اما محل تولید و بازتولید آنها لایه‏های عمیق‏تر پدیده یعنی گفتمان‏هاهستند.
نگاه گفتمانی و فهم روایتی در این تحقیق، ما را به این واقعیت رهنمون کرد، که نمی‏توان بر اساس نظریات منتزع از روایت، به دستورکارهایی رسید ومساله را بطور کامل ریشه کن کرد. چراکه هر سیاست برون رفت از بحران که از بیرون بر روایت تحمیل شود، با قدرت روایت مواجه خواهد شد و شاید فاجعه بزرگتری تولید شود، در واقع روایت واکنش‏های سیاستی را به ذیل خود درآورده، و خود را قوی‏تر می‏سازد.
فهم روایتی در این تحقیق، به جای تحمیل راه حلاز بیرون، مارا به چگونگی زیستن در درون روایت دعوت می‏کند. در پایان این تحقیق، براساس فهم محقق از امکان‏های درون روایت، دلالت‏های سیاستی مطرح شده است، و نه راهبردها و سیاست‏های حل بحران. تا با توجه به این دلالت‏ها، آرام آرام شیب بحران بازنشتسگی ملایم‏تر شود، به مرور امکان‏‏های تازه گشوده گردد. تااز درون روایت، آینده‏های مرجح شکل گیرد. یافته‏های این تحقیق می‏تواند مورد استفاده سیاست‏گذاران کلان و نهادهایی سیاستی قرار گیرد که دغدغه‏هایی از قبیل عدالت بین نسلی، استحکام و پایداری کشور در افق زمانی بلند مدت دارند.
واژگان کلیدی:تحلیل گفتمان، مفصل‏بندی، سیاست‏های بازنشستگی، آینده‏های بدیل، رویکرد روایتی
تقدیروتشکر. ب‌
چکیده. د‌
فصلاول: کلیات. 1
1- 1- مقدمه. 2
1-2- بیانمساله. 4
1-3- اهمیتوضرورتتحقیق 7
1-4- اهدافتحقیق 10
1-4-1- هدفاول 10
1-4-2- هدفدوم. 10
1-5- سئوالاتتحقیق 10
1-6- روشتحقیق 11
1-8- نوآوریتحقیق 12
1-9- استفاده‏کنندگان 13
1-10 –تعریفواژگان 13
1-11–محدودیت‏هایتحقیق 14
فصلدوم: مرورادبیاتتحقیق 15
2-1- مقدمه. 16
2-2- پیشینهتحقیق 16
2-2-1- پیشینهداخلی 16
2-2-2- پیشینهخارجی 22
2-3- ترسیمنقشهادبیپژوهش 34
2-3-1- بررسیمفهومیتامیناجتماعی 35
2-4- عواملدرونسازمانیتاثیرگذاربرپدیدهبازنشستگی 38
2-4-1- شیوهمدیریتصندوق‏هایبازنشستگی 38
2-4-2- سرمایه‏گذاریوکسبدرآمدازاندوخته‏ها 38
2-4-3-الگوهاوطرح‏هایبازنشستگی 38
2-4-3- بررسیگفتمانتحولنظام‏هایبازنشستگیازDBبهDCدربرخیازکشورهایمنتخب 40
2-5- عواملبرون‏سازمانی 48
2-5-1- عواملبرونسازمانیعینت‏گرا 48
2-6-2- عواملساختارهایپیشیندولت 54
2-6-3- عواملاقتصادسیاسی 55
2-5-2- عواملبرساختاجتماعی 63
2-4- چهارچوبنظریانتخابی 98
فصلسوم: روشتحقیق 102
3-1- مقدمه. 103
3-2- جامعهموردمطالعه(جامعهآماری). 103
3-3- نوعوروشتحقیق 105
3-4- سئوالاتتحقیق 110
3-5- اصطلاحاتروش‏شناسیتحلیلگفتمان 110
3-5-1- دالومدلول 110
3-5-2- دالمرکزی. 111
3-5-3- دالشناور. 111
3-5-4- مفصل‏بندی. 111
3-5-5- شناساییفضایتخاصمیاغیریت 112
3-5-6- عنصر،وقته،حوزهگفتمانگونگی 112
3-5-7- ضدیت،غیریت 113
3-5-8- برجسته‏سازیوحاشیه‏رانی 113
3-5-9- هژمونیوتثبیتمعنا 113
3-5-10- بی‏قراری. 114
3-5-11- اپیزودهایمعنایی 114
3-6 -روش‏هایجمع‏آوریاطلاعات. 114
3-7- نحوهتجزیهوتحلیلاطلاعات. 114
3-8- روش‏شناسیآینده‏هایبدیل 115
3-8-1- رویکردتعمیقآیندهسهیلعنایتالله 115
3-8-2- روشموسسهرند 117
3-8-3- کاربستروایتداستانگونهبرایبیانآینده‏هایبدیل 119
3-8-4- مفروضآینده‏هایبدیل 124
فصلچهارم: یافته‏هایتحقیق 125
4-1- مقدمه. 126
4-2- بازنشستگیدرگفتمانجبراننیازهایمسکوتماندهتاریخی 126
4-2-1- ریشه‏یابیشکل‏گیریوترسیمفضایگفتمانی 126
4-3- بازنشستگیدرگفتمانسازندگی 160
4-3-1- ریشه‏یابیشکل‏گیریوترسیمفضایگفتمانی 160
4-3-1- تحلیلسخنرانی‏هایهاشمیرفسنجانی(رئیسجمهوردورهگفتمانسازندگی). 163
4-3-2- تحلیلمتونبررسیشدهبرمبنایگفتمانزمینه(گفتمانسازندگی). 170
4-3-3- جمع‏بندیوترسیمبازنشستگیدرگفتمانسازندگی 209
4-4- بازنشستگیدرگفتماناصلاحطلبی 214
4-4-1- ریشه‏یابیشکل‏گیریوترسیمفضایگفتمانی 214
4-4-2- تحلیلسخنرانی‏هایخاتمی(رئیسجمهوردورهگفتماناصلاحات). 216
4-4-3- تحلیلمتونبررسیشدهبرمبنایگفتمانزمینه (گفتماناصلاحات). 224
4-4-4- جمعبندیوترسیمبازنشستگیدرگفتماناصلاحات. 264
4-5- بازنشستگیدرگفتماناصول‏گراییعدالت‏خواه. 269
4-5-1- ریشه‏یابیشکل‏گیریوترسیمفضایگفتمانی 269
4-5-2- تحلیلسخنرانی‏هایاحمدینژاد(رئیسجمهوردورهگفتماناصول‏گراییعدالت‏خواه). 270
4-5-3- تحلیلمتونبررسیشدهبرمبنایگفتمانزمینه (گفتماناصول‏گراییعدالت‏خواه) 276
4-5-4- جمعبندیوترسیمبازنشستگیدرگفتمانعدالتوپیشرفت 311
4-5-5- حاشیهرانیمعناهایبلندمدتواستمراربارتکفلعمومی 316
4-6- نقاطمرجعمعناییدرگفتمانبلندمدتانقلاباسلامی 320
4-6-1- نقاطمرجعیدرآیاتقرآنکریم 320
4-6-2- نقاطمرجعیدرگفتمانالگویاسلامیوایرانیپیشرفت 323
4-6-3- نقاطمرجعیدرگفتماناقتصادمقاومتی 333
4-6-4- جمعبندیترسیمگفتمانبلندمدت. 340
4-7- ترسیمآینده‏هایبدیلدرقالبروایتبراساسنظام‏هایمعنایی 343
4-7-1- روش‏شناسیآینده‏هایبدیلدرقالبروایت 343
4-7-2- دستهبندیگفتمان‏ها 347
4-7-3- روندهایآیندهبراساسگفتمان‏هایبررسیشده. 349
4-7-4- عدمقطعیت‏هایکلیدی. 352
4-7-5- فضایآینده‏هایبدیل 353
4-7-6- شرحآینده‏هایبدیلقطبیدرقالبروایت‏هاییازآینده. 354
4-7-7–فضایآینده‏‏هایبدیلترکیبی 358
4-7-8- شرحآینده‏هایبدیلترکیبیدرقالبروایت‏هاییازآینده. 359
فصلپنجم: جمعبندی،پاسخبهسئوالاتتحقیق،بحثونتیجه‏گیری 365
5-1- مقدمه. 366
5-2- جمع‏بندیبازنشستگیدرگفتمان‏هایپسازانقلاباسلامی 366
5-2-1- ترسیمبازنشستگیدربسترگفتمانجبراننیازهایمسکوتمانده ( مصادفبادورهانقلابودفاعمقدس). 366
5-2-2- ترسیمبازنشستگیدربسترگفتمانسازندگی 370
5-2-3- ترسیمبازنشستگیدربسترگفتماناصلاحطلبی 377
5-2-4-ترسیمبازنشستگیدربسترگفتماناصول‏گراییعدالت‏خواه/گفتمانپیشرفتوعدالت 382
5-2-5- جمع‏بندیترسیمگفتمانبلندمدت. 387
5-3- پاسخبهسئوالاتپژوهش 389
5-4- فضایآینده‏هایبدیل 402
5-5- بحثونتیجهگیری. 408
5-6- پیشنهاداتپژوهشیبرایتحقیقاتبعدی. 418
منابعوماخذ 419
کتاب 419
مقالاتومصاحبه‏هایچاپشده. 422
پایان‏ نامه‏ها،پژوهش‏ها،گزارشاتپژوهشی 424
ب) منابعانگلیسی 426
ج) سایتاینترنتی 427
پیوست‏ها 429
پیوستشماره 1: متناولسخنرانیمیرحسینموسوی. 430
پیوستشماره 2: متندومسخنرانیمیرحسینموسوی. 430
پیوستشماره 3: متنسومسخنرانیمیرحسینموسوی. 431
پیوستشماره 4: متنچهارمسخنرانیمیرحسینموسوی. 431
پیوستشماره 5: متنمصوباتمجلساولشورایاسلامیدرخصوصبازنشستگی 431
پیوستشماره 6: متنمصوباتمجلسدومشورایاسلامیدرخصوصبازنشستگی 434
پیوستشماره 7: متناولسخنرانیهاشمی 437
پیوستشماره 8: متندومسخنرانیهاشمی 450
پیوستشماره 9: متنسومسخنرانیهاشمی 460
پیوستشماره 10: متنمواردمربوطبهتامیناجتماعی(ازجملهبازنشستگیو.) درقانونبرنامهاولتوسعهجمهوریاسلامیایران   466
پیوستشماره 11: متنمواردمربوطبهبازنشستگیدرقانونبرنامهدومتوسعه. 467
پیوستشماره 12: متنمصوباتمجلسسومشورایاسلامی 467
پیوستشماره 13: متنمصوباتمربوطبهبازنشستگیدرچهارمیندورهمجلسشورایاسلامی 477
پیوستشماره 14: متناولسخنرانیخاتمی (خرداد 1377). 484
پیوستشماره 15: متندومسخنرانیخاتمی (آذرماه 1377). 496
پیوستشماره 16: متنسومسخنرانیخاتمی (مرداد 1380). 511
پیوستشماره 17: متنمربوطبهبازنشستگیدرقانونبرنامهسومتوسعه. 521
پیوست 18: متنمربوطبهبازنشستگیدرقانونبرنامهچهارمتوسعه. 523
پیوست 19: متنمربوطبهبازنشستگیدرمصوباتپنجمدورهمجلسشورایاسلامی 524
پیوست 20: متنمربوطبهبازنشستگیدرمصوباتششمیندورهمجلسشورایاسلامی 526
پیوستشماره 21: متنسخنرانیاولمحموداحمدی‏نژاد. 529
پیوستشماره 22: متندومسخنرانیاحمدینژاد. 537
پیوستشماره 23: متنلایحههدفمندییارانه‏ها 557
پیوستشماره 24: سخنرانیسومدکتراحمدی‏نژاددراجتماعمردماصفهان 561
پیوستشماره 25: متنآییننامهسهامعدالت 566
پیوستشماره 26: متنمربوطبهبازنشستگیدرقانونبرنامهپنجمتوسعه. 570
پیوستشماره27:متنمربوطبهبازنشستگیدرمصوباتهفتمندورهمجلسشورایاسلامی 577
پیوستشماره 28: متنمربوطبهبازنشستگیدرمصوباتهشتمیندورهمجلسشورایاسلامی 582
پیوستشماره 29: متنسخنرانیرهبریدربارهاقتصادمقاومتیدرسال 1389. 584
پیوستشماره 30: متنفرازهاییازسخنرانیرهبریدرخصوصالزاماتاقتصادمقاومتی 584
پیوستشماره 32: شرح مفصلآینده‏یبدیل ” کشتیدرگردابه‏ها”. 586
پیوستشماره 33: شرحمفصلآینده “کارآییبازار”. 598
پیوستشماره 34: شرحمفصلآینده‏ی ” سالمندفعال”. 604
پیوستشماره 35: شرحمفصلآینده‏ی ” سالمندبهمثابهکانونوحدتعاطفیواجتماعی”. 613
پیوستشماره 36: آینده‏یپایانبازنشستگیبهسبکایرانی 624
پیوستشماره 37: آینده‏یمراقبتزنجیرهمدنی 633
پیوستشماره 38: آیندهبدیلترکیبیشماره 3: همکاریدولتونهادهایغیررسمی(دولتشکستهبند). 640
پیوستشماره 39: آیندهبدیلترکیبیشماره 4: همکاریبخشخصوصیونهادهایغیررسمی(پروازبادوبال). 648
پیوستشماره 40: آیندهبدیلترکیبیشماره 5: باغگونهبازنشستگی‏ها 656
Abstract 663

مقدمه
 

بازنشستگی به معنای امروزی یکی از زیرمجموعه‏هایتامین اجتماعی است، که اعضای جامعه را در مقابل پیری حفاظت می‏کند.تامین اجتماعی به مثابه مفهومی مدرن، از جمله مفاهیمی است که در طول حرکت تدریجی و طبیعی جامعه غربی، به رشد و شکوفایی رسیده است. بنابراین این مفهوم،از محصولات مدرنیته محسوب می‏شود که با تجربه‏ی تاریخی اروپا درآمیخته است. مدرنیته، به معنی بازاندیشی و نگرش انتقادی، حاصل دیالکتیکی است که در درون جامعه غربی پدیدار شد. در درون جامعه غربی در یک سو، عادت‏واره‏ها، انگاره‏ها، و گفتمان‏های سنتی حامی ثبات، مثل نهاد کلیسا، و در سوی دیگر انگاره‏ها، عادت‏واره، و گفتمان‏های حامی تغییر، مثل روشن‏فکران وجود داشت. اگرچه داستان مدرنیته در غرب پرماجرا، پرکش‏مکش، و خونبار بود اما چون این کش‏مکش پدیده‏ای درونی بود،سرانجام به آرام و قرار رسید. یعنی گفتمان حامی تغییر بر گفتمان حامی سنت غلبه کرد و مدرنیته سربرآورد. مفاهیمی مثلتامین اجتماعی، بازنشستگی، و رفاه با پسوند اجتماعی برآمده از تحولات پس از رنسانس، انقلاب صنعتی و فضای گفتمانی مدرن هستند(یزدانی، 1382:32).یعنی بر اثر تسلط گفتمان مدرنیته،تامین اجتماعی، و زیرمجموعه‏های آن هم در منظومه گفتمانی مدرنیته، انسجام یافتند. وقتی بازنشستگی در جوامع غربی مطرح شد کهسایر مفاهیم آن از قبیل چهارچوب‏های حقوقی، طبقات دیرپا، انباشت سرمایه بطور طبیعی ایجاد شده بود و بازنشستگی نیز در یک کلیت منسجم و هدف‏مند و معنادار جای گرفت.
در ایران برای اولین بار در سال 1301 بحث بازنشستگی مطرح می‏شود. در واقع زمینه‏های شکل‏گیری قوانین بازنشستگی، انقلاب مشروطه و ظهور دولت- ملت به مثابه مفاهیم مدرن(به اعتقادی برخی شبه مدرن) است. مفاهیم مدرن مثل “دولت – ملت” و قوانین جدید از قبیل “تامین اجتماعی و بازنشستگی”، در دوره پس از مواجه جامعه ایران با غرب و به دنبال تاثیرپذیری از آن مطرح شده است. به اعتقاد برخی در تاریخ معاصر،اولین مواجه ایران با غرب به جنگ‏های ایران و روسیه مربوط می‏شود.از پی‏آمدهای این جنگ‏‏ها، توجه به غرب صنعتی، و اعزام دانشجو با قصد اکتساب دانش‏ مدرن بود(مرادی و پژوم، 1353:90-115). اولین مواجه در شرایط