پرسشها و فرضیه ها 3
هدف و ضرورت تحقیق 3
پیشینه تحقیق 4
روش تحقیق 4
ساماندهی تحقیق 4
فصل اول : کلیات 5
1-1- مفهوم و تاریخچه مسئولیت 6
1-1-1 مفهوم مسئولیت کیفری ومدنی پزشک 6
1-1-2- مفهوم مسئولیت پزشک 7
1-1-3-ارکان مسئولیت 8
1-1-4- تاریخچه مسئولیت پزشک 9
1-1-4-1- دوران تمدن مصر 10
1-1-4-2بابل،یونان و روم باستان 10
1-1-4- 3یران باستان 11
1-1-4-4- دوران تمدن اسلامی 11
1-1-5- تاثیر مباشرت و تسبیب در مسئولیت پزشک 12
1-1-5-1- مسئولیت پزشک مباشر 12
1-1-5-2- مسئولیت پزشک از باب تسبیب 13
1-2 – ماهیت مسئولیت، تعهد و خطای پزشک 13
1-2-1- اقسام مسئولیت پزشک 13
1-2-1-1 مسئولیت قراردادی 14
1-2-1-2- مسئولیت قهری 14
1-2-2- دیدگاه حقوق ایران در قراردادی یا قهری بودن مسئولیت پزشک 15
1-2-2-1ماهیت قرارداد معالجه 17
1-2-2-2نظریه جعاله بودن عقد معالجه 17
1-2-2- 3- نظریه وکالت 18
1-2- 2-4 نظریه عقد نا معین 18
1-2-2-5 نظریه اجاره بودن قرار داد معالجه 18
1-2-3- ماهیت تعهد پزشک در حقوق ایران 19
1-2-3-1- دیدگاه قائلین به «تعهد به نتیجه» بودن مسئولیت پزشک 19
1-2-4-2- دیدگاه قائلین به «تعهد به وسیله» 20
1-2-3-3-ارزیابی دو دیدگاه 22
1-2-4- خطای پزشکی 23
1-2-4-1 مفهوم ر سنجش خطای پزشکی 23
1-2-4-2انواع خطای پزشکی 24
1-2-4-2-1خطادر اشعه 24
1-2-4-2-2خطا در تشخیص 24
1-2-4-2-3خطاء در معالجه 24
1-2-4-2-4خطا در بیهوشی 25
1-2-4-2-5خطا در جراحی 25
1-3 تاثیر رضایت و برائت در مسئولیت پزشک در حقوق ایران با نگاهی به فقه اسلامی 26
1-3-1 مفهوم رضایت بیمار 28
1-3-1-1رضایت بیمار از دیدگاه فقهای اسلامی 30
1-3-1-2دیدگاه فقهای عامه 30
1-3-1-3دیدگاه فقهای امامیه 32
1-3-2- رضایت بیمار از دیدگاه حقوقدانان 34
1-3-3- ویژگیهای رضایت 37
1-3-4- اهلیت بیمار در اعلام رضایت 39
1-3-4-1- مفهوم اهلیت 39
1-3-5- موضوع رضایت و انواع آن 41
1-3-5-1- موضوع رضایت 41
1-3-5-2 انواع رضایت 44
1-3-5-3 اثبات رضایت 47
1-3-5-3-استثنائات رضایت 49
1-3-6- فوریت های پزشکی 51
1-3-7- استثنائات حکومتی 54
1-3-8- مفهوم برائت و مبانی آن 56
1-3-8-1 مفهوم برائت 56
1-3-8-2مبانی برائت 57
1-3-8-3- نظریه مشهور فقهای امامیه 57
1-3-8-4-نظریه اسقاط حق قبل از ثبوت 59
1-3-8-5-ماهیت برائت 60
1-3-8-6-شرایط برائت و استثنائات آن 62
1-3-8-6-1-شرایط برائت 62
1-3-8-6-2 اهلیت ابراءکننده 63
1-3-8-6-3 چگونگی برائت 63
1-3-8-6-4زمان برائت 64
1-3-8-6-5-استثنائات برائت 65
1-3-9-بررسی برائت در قانون جدید و سابق 65
1-3-10-مقایسه برائت با رضایت 67
فصل دوم: 68
مسئولیت حرفه ای پزشک در حقوق ایران با نگاهی بر فقه اسلامی 68
2-1- قتل و سایر صدمات بدنی در حقوق ایران و فقه اسلامی 69
2-1-1-مفهوم اصطلاح پزشکی 69
2-1-2-عمل جراحی از نظر پزشکی 70
2-1-2-1-پیوند اعضاء 70
2-1- 2- 2-آتانازی یا مرگ آسان و ترحم آمیز 71
2-1-3-اوتانازی در حقوق ایران : 73
2-1-4-عمل جراحی وطبی مشروع از دید گاه فقه حقوق ایران 74
2-1-4-1-عمدی یا غیر عمدی بودن اقدام پزشک در فقه 74
2-1-4-2عمدی یا غیر عمدی بودن اقدام پزشک در حقوق 74
2-1-5-خطای جزائی پزشک: 76
2-1-6-اقسام قصور یا خطای جزائی پزشکان 78
2-1-6-1بی احتیاطی 78
2-1-6-2-بی مبالاتی 79
2-1-6-3 وجوه تمایز بی احتیاطی و بی مبالاتی 80
2-1-6-4-عدم مهارت 81
2-1-6-4-1عدم مهارت مادی 81
2-1-6-4-2- عدم مهارت معنوی 81
2-1-6-5-عدم رعایت نظامات دولتی 83
2-1- 6- 7-عدم رعایت نظامات دولتی موجد مسئولیت انتظامی یا حرفه ای 84
2-2سقط جنین در حقوق ایران با نگاهی بر فقه اسلامی 86
مقدمه: 86
2-2-1تعریف سقط جنین: 87
2-2-2رشد جنین در رحم و مراحل آن: 87
2-3. مرگ و میر مادران در سقط جنین: 87
2-4. علل مرگ و میر مادران در سقط جنین: 88
2-4-1. مرگ فوری: 88
2-4-2. مرگ تالی: 88
2-4-3. مرگ متأخر: 88
2-5. تلقی فرد انسان از جنین: 89
2-5-1. نظریات علمی در باب اطلاق انسان به جنین: 89
2-5-2. نقد و بررسی دیدگاه‌ها: 90
2-2-3بررسی سقط جنین از نگاه فقه و قرآن کریم 91
2-2-3-1قرآن کریم: 91
2-2-3-2نسبت میان سقط جنین و قتل نفس: 91
2-2-4سقط جنین در قوانین جزائی ایران: 93
2-2-4-1-تعریف سقط جنین در حقوق ایران 93
2-2-4-2سقط جنین در قانون ایران: 94
2-2-5مجازات سقط جنین 96
2-2-5-1ضرورت سقط جنین توسط پز شک یا ماما 96
2-2-5-2-سقط جنین توسط پزشک و ماما 97
2-2-6فرجام سخن درباره سقط جنین در فقه وحقوق ایران 98
2-3-مسئو لیت کیفری خاص 99
2-3-1صدور گواهی خلاف واقع توسط پزشک 99
2-3-1-1شرائط تحقق گواهی خلاف واقع توسط پزشک 99
2-3-2صدور گواهی خلاف واقع جهت ازدواج توسط پزشک 100
2-3-3 اشتغال غیر قانونی به امورپزشکی 100
2-3-4فریفتن بیمار 101
2-3-4-1شرائط تحقق جرم فریفتن بیمار 101
2-3-5افشای اسرار بیمار در حقوق ایران و فقه اسلامی 101
2-3-6تعریف سرطبی 103
2-3-6-1موارد مجاز در افشای سر در حقوق ایران 103
2-3-7-خود داری پزشک از کمک به مصدومین حادثه و رفع مخاطرات جانی مصوب 15/3/1354. 105
2-3-8جذب بیمار از طریق تبلیغات گمراه کننده 106
2-3-9دادن نسخه ی رمز 107
2-3-10جرایم مجازاتهای جایگزین حبس در امور پزشکی 107
نتیجه گیری 108
پیشنهادات 111
چکیده انگلیسی 112
فهرست منابع 113
منابع فارسی 114
مقاله ها 115
پایان نامه ها 115
قوانین و مقررات 116
منابع عربی 117
صفحه انگلیسی مشابه طرح روی جلد انگلیسی 119
چکیده
با توجه به اهمیت و جایگاه والاای امر طبابت ومعالجه ،اگر پزشکی ماهر تمام تلاش و سعی خود را در راه علاج بیمار صرف کند، اما نهایتاً منجر به فایده ای نشود و مریض دچار نقض عضو شده وبمیرد در این صورت دیدگاه فقها در مورد مسئولیت و عدم مسئولیت چنین پزشکی مختلف است. مشهور فقها وحقوقدانان قائل به مسئولیت پزشک هستند وپزشک را ضامن می دانند وبه روایا ت اجماع و قواعد فقه استناد کر ده اند. ولی در مقابل برخی از فقها با استناد به اصل برائت، اذن شرع، اذن بیمار وهمچنین روایات حکم به عدم ضمان استنا د کر ده اند. و چنین استدلال کرده اند که تمسک به اصل برائت وبا وجود دلیل اشتغال ذمه بلاوجه است. راه های گونا گون برای سقوط ضمان پزشک ذکر شده است. اما تنها تحصیل برائت، سقوط ضمان دانسته شده وقانونگذار نیز تنها همان را پذیرفته است.
واژگان کلیدی:
مسئولیت – برائت – رضایت – تقصیر – ضمان-پزشک
مقدمه
تاریخچه ی پزشکی بشر از بدو تکوین انسان تا کنون در صحنه پیکار برای تندرستی و سالم زیستی اهمیت ویژه ای دارد در اینکه چه زمان و در کجا و به وسیله ی چه کسی بنیا ن علم و طب و جراحی به نفع بشر گذاشته شده حرفهای بسیار است ولی قدر مسلم اینکه کشف علم طبابت را نمی توان در یک قوم یا ملتی خاص محدود و محصور کرد. جادوگران یمن تا کاهنان بابل در آفرینش این دانش حیرت انگیز و حیاتی بشر شریکند چه بسا اقوامی که روزگاری با بهره گرفتن از اصول و قواعد علوم پزشکی دردها وآلام دردمندان زمان را مداوا میکردند در کشمکش تهاجمات طومار حیاتشان، به هم پیچیده و از صفحه حیات فراموش شده اند ولی دانش آنان موازین علمی و نسل در نسل به هدف نهائی بازماندگان و اقوام دیگر انتقال یافته و در مسیر جاویدان تاریخ به راه خود ادامه میدهد هدف نهائی علم طبابت پیشگیری و درمان و مرض و صدمه آسوده کردن دردمندان و رهائی آنها از چنگال بیماری است . اگر در گذشته مردم و حکیمان براساس نیاز روابط خود را تنظیم میکردند و از این گذر تا حدی آلام دردمندان تسکین می یافت . امروزه از یک طرف با وجود پیشرفت های شگرف که نصیب علم پزشکی شده تا حدی که عمیقتر از گذشته به ایراد جرح و قطع نسوج بدن جهت سلامت میپردازند و از طرف دیگر با دخالت قوای حاکم با گذشت زمان سعی بر این دارد تمامی رفتارهای فرد در اجتماع را تحت عنوان خاصی درآورد تا هرکس با حقوق و تکالیف خود اهتمام ورزد رابطه بیمار و پزشک تحت نظم و قانون در آمده است.که در بند ج ماده 158 قانون مجازات اسلامی به برخی از این روابط اشاره میکند علی القاعده ایراد جرح با هر قصد و انگیزه ای خلاف قانون است مرتکب تحت تعقیب و مجازات قرار میگیرد.
در تحقیقی که پیش رو داریم موارد مسئولیت و عدم مسئولیت پزشک و تأثیر برائت بیمار و رضایت بیمار وتخلفات پزشکی وسقط جنین و از نگاه فقه و قوانین موضوعه کیفری ایران مورد بحث و بررسی و نقد و نظر قرار خواهد گرفت .
بیان مسأله
