چکیده

 

پژوهش های صورت گرفته نشان می دهد که از نظر سرمایه گذاران و تحلیلگران مالی یکی از نشانه های پویایی و رشد شرکتها ثبات در روند سودآوری آنها است. لذا مدیران سعی می کنند از طریق مدیریت سود نوسانات سود در سنوات پیاپی را از بین ببرند. مدیران برای مدیریت سود ابزارهای مختلفی در اختیار دارند یک از این ابزار، طبقه بندی نادرست اقلام (انتقال اقلام) صورت حساب سود و زیان می باشد. با بهره گرفتن از این ابزار مدیران هزینه های اصلی (بهای تمام شده، هزینه های اداری و توزیع و فروش) را به اقلام دیگر صورت سود و زیان  انتقال می دهند. همچنین آنها می توانند با بهره گرفتن از این روش درآمدهای غیرعملیاتی شرکت را در قالب درآمدهای اصلی آن طبقه بندی نمایند. از مزایای این روش می توان به عدم تغییر در سود خالص دوره جاری و واقعی بودن سود دوره آتی اشاره کرد. هدف این تحقیق، بررسی میزان استفاده از تغییر طبقه‏بندی اقلام صورت سود و زیان به عنوان یک ابزار مدیریت سود  میان شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. فرضیات تحقیق بر مبنای یک نمونه آماری متشکل از 50 شرکت برای یک دوره 8 ساله با بهره گرفتن از مدل های رگرسیون ساده و چند متغیره و روش داده های پانل بصورت تجمعی مورد آزمون قرار گرفته اند. نتایج حاصل از تحلیل داده ها حاکی از این است که بر خلاف نتایج تحقیقات مشابه خارجی، در بازار سرمایه ایران مدیریت سود از طریق تغییر طبقه بندی اقلام درآمدی (جابجایی میان درآمدهای عملیاتی و غیرعملیاتی) و تغییر طبقه بندی اقلام هزینه ای (جابجایی میان هزینه های عملیاتی غیر عملیاتی) صورت سود و زیان انجام نمی شود.

 

 واژه های کلیدی:  مدیریت سود، تغییر طبقه بندی، سود عملیاتی غیر منتظره.

 

فهرست مطالب

 

فصل اول: کلیات تحقیق

 

1-1. مقدمه. 2

 

1-2. تشریح و بیان موضوع. 2

 

1-3. اهمیت، ضرورت و اهداف اساسی تحقیق 6

 

1-4. فرضیه های تحقیق. 7

 

1-5. روش تحقیق .8

 

1-5-1. جامعه آماری. 8

 

1-5-2. نمونه آماری. 8

 

1- 5-3. قلمرو تحقیق 9

 

1- 5-4. روش گردآوری اطلاعات. 9

 

1- 5-5. مدل های تحقیق 9

 

1- 5-6. متغیر های تحقیق 10

 

1-5-6-1. متغیرهای وابسته تحقیق . 10

 

1-5-6-2. متغیرهای مستقل تحقیق 11

 

1-6. روش تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیات. .11

 

1-7. ساختار تحقیق. 11

 

1-8. خلاصه فصل. 12

 

 

 

فصل دوم:  مبانی نظری و ادبیات تحقیق

 

2-1. مقدمه . 14

 

2-2. گزارشگری مالی؛ اهداف و کیفیت آن 14

 

2-3. سود و مفاهیم مربوط به آن. 16

 

2-4. انواع سود، درآمد عملیاتی در مقابل درآمد غیرعملیاتی  17

 

2-5. دستکاری سود 19

 

2-6. مفهوم مدیریت سود. 21

 

2-7. الگوها و و تئوری های مرتبط با مدیریت سود. 23

 

2-8. دیدگاه های موافقان و مخالفان مدیریت سود. 24

 

2-9. انواع مدیریت سود. 26

 

2-9-1. مدیریت سود از طریق زمانبندی رویدادها 26

 

2-9-2. مدیریت سود از طریق انتخاب و تغییر رویه های حسابداری  26

 

2-9-3. مدیریت سود از طریق اقلام تعهدی. 27

 

2-9-4. مدیریت سود از طریق دستکاری فعالیتهای واقعی  27

 

2-9-5. مدیریت سود از طریق تغییر طبقه بندی 28

 

2-10. انگیزه های مدیریت سود 28

 

2-11. روشها و ابزارهای مدیریت سود 29

 

2-12. مدیریت سود و تغییر طبقه بندی . 31

 

2-13. پیشینه موضوع تحقیق . 33

 

2-13-1. پژوهشهای انجام شده در خارج از کشور. 33

 

2-13-1-1. تحقیق براون و همکاران (1994) 33

 

2-13-1-2. تحقیق مک وی  (2006). 34

 

2-13-1-3. استرانگ و همکاران (2007) 34

 

2-13-1-4. تحقیق کامرون و گالری (2008). 35

 

2-13-1-5. تحقیق فن و توماس(2009) 35

 

2-13-2. پژوهشهای انجام شده در ایران 36

 

2-13-2-1. پورحیدری و همتی (1383) 36

 

2-13-2-2. حساس یگانه و یزدانیان (1387) 36

 

2-13-2-3. تحقیق بداغی و بزاززاده (1387). 37

 

2-13-2-4. تحقیق مرادزاده فرد و همکاران (1388) 37

 

2-13-2-5. تحقیق نوروش و حسینی (1388) 38

 

2-13-2-6. تحقیق احمدپور و همکاران (1388) 38

 

2-10. خلاصه فصل . 39

 

 

 

فصل سوم:روش تحقیق

 

3-1. مقدمه 41

 

3-2. روش تحقیق 41

 

3-2-1. قلمرو تحقیق 41

 

3-2-2. جامعه و نمونه آماری تحقیق 42

 

3-2-3. ابزار جمع آوری داده های تحقیق 43

 

3-3. فرضیات تحقیق و مبانی نظری آن. 44

 

3-4. مدل های تحقیق 46

 

3-5. معرفی متغیرهای تحقیق. 47

 

3-5-1. متغیرهای وابسته تحقیق و شیوه محاسبه آن ها   48

 

3-5-1-1. سود عملیاتیغیرمنتظره. 48

 

3-5-1-2. تغییرات سود عملیاتیغیرمنتظره. 50

 

3-5-2. متغیرهای مستقل تحقیق و شیوه محاسبه ی آنها   50

 

3-5-2-1. درآمدهای غیرعملیاتی 50

 

3-5-2-2. هزینه های غیرعملیاتی. 51

 

3-6. روش تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیات 51

 

3-7. تصمیم گیری برای رد یا پذیرش فرضیه ها. 52

 

3-8. خلاصه فصل. 53

 

 

 

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها

 

4-1. مقدمه 55

 

4-2. آمار توصیفی متغیرهای تحقیق. 55

 

4-3. نتایج حاصل از آزمون مدل های محاسبه سود عملیاتی غیر منتظره و تغییرات آن 56

 

4-3-1. آزمون مدل محاسبه سود عملیاتی غیر منتظره 57

 

4-3-2. آزمون مدل محاسبه تغییرات سودعملیاتی غیر منتظره  59

 

4-3-3. آزمون مفروضات آماری. 60

 

4-4. نتایج حاصل از آزمون فرضیات. 62

 

4-4-1. نتایج آزمون فرضیه اول تحقیق. 62

 

4-4-2. نتایج آزمون فرضیه دوم تحقیق. 63

 

4-4-3. نتایج آزمون فرضیه سوم تحقیق. 65

 

4-4-4. نتایج آزمون فرضیه چهارم تحقیق. 66

 

4-4-5. آزمون مفروضات آماری. 68

 

4-5. خلاصه فصل. 69

 

 

 

فصل پنجم :نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات

 

5-1. مقدمه 72

 

5-2. خلاصه و نتیجه گیری 72

 

5-3. پیشنهادات تحقیق 76

 

5-4. محدودیت های تحقیق 76

 

5-5. توصیه برای تحقیقات آتی. 76

 

 

 

منابع. 78

 

مقدمه
      پس از انقلاب صنعتی و با تفکیک مدیریت از مالکیت شرکتها در تمام دنیا و ایجاد تضاد منافع بین مدیران و مالکان و همچنین باتوجه به پتانسیل های سیستم حسابداری تعهد ی به خاطر وجود اقلام تعهدی (مابه التفاوت سود نقدی و سود تعهدی) فلسفه مدیریت سود مورد توجه زیادی قرار گرفته است. از سوی دیگر سرمایه

 

چکیده

 

مسأله اطلاعات نامتقارن و گزینش نامناسب مربوط به آن، در جهت مخالف عملیات درست بازار اوراق بهادار عمل می کنند، زیرا افراد درون سازمانی می توانند در مسیر اطلاعات اثرگذار اخلال ایجاد کنند، این خبرها را منتشر نکنند، یا انتشار آن ها را به تأخیر اندازند و در این میان منافع شخصی خود را تأمین نمایند. استراتژی افشای اختیاری شرکت نقش مهمی در کاهش عدم تقارن اطلاعات بین مدیران و سرمایه گذاران خارجی و نقد شوندگی سهام ایفا می­ کند. افشای اختیاری بیشتر بر مبنای انگیزه های مدیریت است تا الزامات قانونی، که به وسیله آن می توان نوسانات قیمت سهام و نیز   هزینه های سرمایه را کنترل کرد.

 

هدف اصلی تحقیق، بررسی تأثیر تغییرات در قیمت سهام بر افشائیات اختیاری مدیران می باشد.   به خصوص بررسی این که آیا کاهش قیمت سهام، مدیران را به افشای اطلاعات حفظ شده قبلی      (پیش بینی های مدیریت)، تحریک می کند (افشای اخبار بدی که انتشار آن ها باعث کاهش قیمت سهام می شد اما اکنون در یک قیمت سهام پاین تر، به اخبار خوب تبدیل شده اند). روش انجام تحقیق شبه تجربی بوده و جامعه آماری تحقیق شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و دوره زمانی تحقیق از سال 1381 تا سال 1390 می­باشد. برای آزمون فرضیه ­های پژوهش از رگرسیون لاجیت، استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که هنگام کاهش قیمت سهام، احتمال افشای اخبار (خوب یا بد) بیشتر بوده ولی ارتباطی بین افزایش قیمت سهام و احتمال افشای اخبار (خوب یا بد)، وجود ندارد. به طور کلی تر، می توان گفت که مدیران اخبار بد را حفظ می کنند اما کاهش قیمت سهام ناشی از یک رویداد عمومی (اعلامیه سود و زیان)، می تواند مدیر را به افشای آن اخبار، تحریک کند.

 

 واژه های کلیدی: افشای اختیاری، پیش بینی های مدیریت، تغییر قیمت سهام، اعلامیه سود و زیان، حفظ اخبار بد.

 

 فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                               صفحه

 

 فصل اول

 

1-1- مقدمه 2

 

1-2- بیان مسئله و تشریح موضوع تحقیق 2

 

1-3- اهمیت موضوع 5

 

1-4- اهداف تحقیق 6

 

1-5- فرضیه های تحقیق 7

 

1-6- روش تحقیق 7

 

1-6-1- جامعه آماری 8

 

1-6-2- نمونه آماری 8

 

1-6-3- قلمرو تحقیق 9

 

1-6-4- روش گردآوری داده ها 9

 

1-6-5- متغیرهای تحقیق 9

 

1-7- مدل تحقیق و روش آزمون فرضیات 11

 

1-7-1- مدل آزمون فرضیات اول تا چهارم 11

 

1-7-2- مدل آزمون فرضیه پنجم: 11

 

1-7-3- مدل آزمون فرضیه ششم: 12

 

1-8- تعریف واژگان کلیدی 13

 

1-9- خلاصه فصل 14

 

 

 

عنوان                                                                                                                       صفحه

 

1-10- چارچوب فصول بعد 14

 

فصل دوم

 

2-1- مقدمه 16

 

2-2- افشا 16

 

2-3- انواع افشا 17

 

2-3-1- افشای اجباری 18

 

2-3-2- افشای اختیاری 20

 

2-4- محدودیت‌های افشای اطلاعات 30

 

2-5- افشای اختیاری اخبار خوب 31

 

2-5-1- بدون دریافت اطلاعات جدید پس از رویداد عمومی 31

 

2-5-2- بر اساس اطلاعات دریافتی جدید پس از رویداد عمومی 34

 

2-6- اطلاعیه سود و زیان 37

 

2-6-1- محتوای اطلاعاتی سود و واکنش بازار سرمایه 37

 

2-6-2- دلایل پیش بینی واکنش قیمت بازار 37

 

2-6-3- کشف قیمت بازار 39

 

2-7- محتوای اطلاعاتی قیمت 40

 

2-8- پیشینه پژوهش 40

 

2-8-1- تحقیقات داخلی 40

 

2-8-2- تحقیقات خارجی 43

 

2-9- خلاصه 44

 

 

 

عنوان                                                                                                                     صفحه

 

فصل سوم

 

3-1- مقدمه 47

 

3-2- روش تحقیق 47

 

3-3- جامعه آماری 47

 

3-4- نمونه آماری 48

 

3-5- فرضیات تحقیق 50

 

3-6- معرفی متغیرهای تحقیق 50

 

3-6-1- متغیرهای وابسته و شیوه محاسبه آنها 51

 

3-6-2- متغیر های مستقل و شیوه محاسبه آنها 52

 

3-6-3- متغیر کنترلی 53

 

3-7- روش تجزیه و تحلیل داده ها 53

 

3-7-1- مدل مربوط به شناسایی اثر تغییر قیمت بر پیش بینی خوب و بد 54

 

3-7-2- مدل مربوط به بررسی فرضیه پنجم 55

 

3-7-3- مدل مربوط به شناسایی رابطه تغییر قیمت با خطای پیش بینی 55

 

3-8- روش گردآوری اطلاعات 56

 

3-9- خلاصه فصل 57

 

فصل چهارم

 

4-1- مقدمه 59

 

4-2- آمار توصیفی 59

 

4-3- آزمون فرضیه ها و تجزیه و تحلیل یافته ها 62

 

 

 

عنوان                                                                                                                      صفحه

 

 4-3-1- آزمون فرضیه های اول و دوم 62

 

4-3-2- آزمون فرضیه های سوم و چهارم 64

 

 4-3-3-آزمون فرضیه پنجم 65

 

4-3-4- آزمون فرضیه ششم 66

 

4-4- خلاصه فصل 68

 

فصل پنجم 69

 

5-1- مقدمه 70

 

5-2- خلاصه و نتیجه گیری 70

 

5-3- محدودیتهای تحقیق 72

 

5-4- پیشنهادهای کاربردی تحقیق 72

 

5-5- پیشنهادها برای تحقیقات آتی 73

 

5-6- منابع و مآخذ 75

 

1-1- مقدمه
 

در مدل های تئوریک افشا، فرض می شود که مدیران قیمت سهام شرکت خود را حداکثر کرده و هرگاه که احساس کنند با عدم افشا، قیمت سهام بالاتر می رود، از افشای اخبار خودداری می کنند (دای[1]، 1985; ورکچیا[2]، 1983). مدیران برای حفظ حد بالای قیمت سهام، احتمالاً مایل به افشای اخبار خوب بوده و از افشای اخبار بد خودداری می نمایند. خودداری از افشای اخبار بد توسط مدیران، می تواند به این دلیل باشد که اخبار منفی در آینده تأثیر کمتری بر قیمت سهام بگذارد، یا این که به طور شخصی از حباب قیمت نفع ببرند، زیرا، هرچه قیمت سهام بالاتر باشد، از دیدگاه سهامداران و دیگر استفاده کنندگان از اطلاعات حسابداری، مدیریت وظیفه اش را بهتر انجام داده است.

 

 خوب یا بد بودن اخبار با توجه به واکنش بازار نسبت به افشای آن ها تعیین می شود یعنی اگر با انتشار اخبار، قیمت بازار افزایش (کاهش) یابد، اخبار خوب (بد) به حساب می آیند. رویکرد تحقیق، استفاده از یک رویدادِ ایجاد کننده شوک در قیمت سهام، برای ایجاد انگیزه به افشای اخبار، می باشد. تحقیق با استراتژی افشای ناقص ( انتشار اخبار خوب و حفظ اخبار بد) شروع و این سوال مطرح       می شود: مدیری که از این استراتژی، نسبت به استراتژی افشای کامل، پیروی می کند، در مواجهه با یک تغییر در قیمت سهام، چه عکس العملی نشان خواهد داد؟ بسط نتایج این است که مدیران اخبار بد را حفظ و تصمیم به افشای آن را هنگام تغییر در قیمت سهام، مورد بازبینی قرار می دهند.

 

1-2- بیان مسئله و تشریح موضوع تحقیق
 

در یک سیستم اقتصاد سرمایه داری، بازارهای اوراق بهادار نخستین محملی هستند که بدان وسیله سرمایه تأمین می شود و برای نیازهای مختلف سرمایه گذاری پر رقابت، تخصیص می یابد. در نتیجه از دیدگاه اجتماعی کمال مطلوب این است که این بازارها به درستی کار کنند، بدین معنی که قیمت اوراق بهادار مؤید ارزش واقعی دارایی ها باشد.

 

اما مسأله اطلاعات نامتقارن (حالتی که مدیران و نیروهای محرم درون سازمان، نسبت به        سرمایه گذاران خارج از سازمان، دارای مزیت اطلاعاتی هستند) و گزینش نامناسب مربوط به آن، در جهت مخالف عملیات درست بازار اوراق بهادار عمل می کند، زیرا افراد درون سازمانی می توانند در مسیر اطلاعات اثرگذار اخلال ایجاد کنند، این خبرها را منتشر نکنند، یا انتشار آن ها را به تأخیر اندازند و در این میان منافع شخصی خود را تأمین نمایند.

 

یادآوری این نکته هم اهمیت دارد که سرمایه گذاران به این واقعیت توجه خواهند کرد که بازار زمینی هموار برای بازی نیست، در نتیجه، یا از بازار خارج می شوند و یا مبلغی راکه حاضرند بابت اوراق بهادار بپردازند، کاهش خواهند داد. اگر تعداد زیادی سرمایه گذار از بازار خارج شوند، بازار به اصطلاح تکیده[3] خواهد شد و یا این که ژرفای[4] خود را کاهش خواهد داد. مسأله مطرح در مورد بازارهای تکیده این است که سرمایه گذاران احتمالاً نتوانند اوراق بهاداری را که خواستار آن هستند به قیمت بازار بخرند یا بفروشند.

 

بدیهی است، سیستم های اقتصادی پیشرفته سرمایه داری دارای سازوکارهای گوناگون هستند تا بتوانند فعالیت های درست بازارهای اوراق بهادار را تقویت نمایند. یکی از راهکارها این است که در بازار جریمه[5] قائل شوند یعنی قوانینی وضع و اعمال شود که شرکت ها مجبور شوند در مورد رویدادهای مهم، اخبار خوب و بد را سریع افشا نمایند.

 

در اندازه‌گیری را به حداقل می‌رساند و متقابلا قابلیت اتکای نتایج اطلاعات را افزایش داده و از این رو، باعث افزایش پایداری اقلام تعهدی می‌گردد. با این حال، تاثیر محافظه‌کاری بر پایداری اقلام تعهدی در تمام شرکت‌ها یکسان نیست، زیرا شرکت‌هایی با اقلام تعهدی بالا احتمالا درصد بیشتری از سودهای تحقق نیافته را در اقلام تعهدی خود در مقایسه با شرکت‌هایی با اقلام تعهدی پایین دارند و در نتیجه، محافظه‌کاری اقلام تعهدی را در شرکت‌هایی با اقلام تعهدی بالا نسبت به شرکت‌هایی با اقلام تعهدی پایین، پایدارتر و به تبع نابهنجاری اقلام تعهدی را کمتر می کند و این موضوع دلالت بر سودمندی محافظه‌کاری دارد. برای انجام این پژوهش داده‌های 81  شرکت در طی سال‌های 89-85  با بهره گرفتن از تحلیل ضرایب همبستگی و رگرسیون (سری زمانی-مقطعی) تجمعی و در سطح شرکت، بررسی شده و نتایج نشان می­دهد که ارتباط بین متغیر ترکیبی (حاصل­ضرب اندازه محافظه­کاری، اقلام تعهدی عملیاتی و متغیر دامی شرکت­هایی با بالاترین اقلام تعهدی) و متغیر وابسته سود سال بعد و بازده سال بعد ناشی از اقلام تعهدی مثبت و معنی‌دار است. بنابراین، نتیجه پژوهش نشان می­دهد که محافظه­کاری پایداری اقلام تعهدی را در شرکت­هایی با اقلام تعهدی بالا بیشتر از شرکت­هایی با اقلام تعهدی پایین افزایش داده و نابهنجاری اقلام تعهدی را نیز در شرکت­هایی با اقلام تعهدی بالا بیشتر از شرکت­هایی با اقلام تعهدی پایین کاهش می­دهد.

 

واژه­های کلیدی: محافظه­کاری، بازده غیرعادی، نابهنجاری اقلام تعهدی، پایداری اقلام تعهدی و ناکارایی بازار

 

فهرست مطالب:

 

فصل اول: کلیات پژوهش 1

 

1-1- مقدمه و بیان موضوع. 2

 

1-2- اهمیت و ضرورت انجام پژوهش 7

 

1-3- نتایج مورد انتظار و اهداف اساسی پژوهش 8

 

1-4- فرضیه ­های پژوهش. 8

 

1-5- روش پژوهش 10

 

1-5-1- روش گردآوری داده­ ها. 10

 

1-5-2- روش‌های آماری مورد استفاده 10

 

1-5-3- جامعه­ آماری 10

 

1-5-4- نمونه­ آماری 11

 

1-6- مدل­های پژوهش. 11

 

1-6-1- مدل مورد استفاده برای آزمون فرضیه اول پژوهش: بررسی ارتباط بین محافظه­کاری و پایداری اقلام تعهدی. 11

 

1-6-2- مدل مورد استفاده برای آزمون فرضیه دوم پژوهش: بررسی ارتباط بین محافظه­کاری و نابهنجاری اقلام تعهدی. 13

 

1-7- تعریف واژه­گان کلیدی 14

 

1-8- خلاصه فصل. 14

 

فصل دوم: مروری بر ادبیات پژوهش 15

 

2-1- مقدمه 16

 

2-2- ادبیات نظری محافظه‌کاری. 16

 

2-2-1- تاریخچه محافظه‌کاری. 17

 

2-2-2- علل وجودی محافظه‌کاری در حسابداری. 17

 

2-2-3- تعریف محافظه‌کاری و مفهوم آن 19

 

2-2-4- دلایل محافظه­کاری 24

 

2-2-5- تبیین­های محافظه کاری. 26

 

2-2-5-1- تبیین قراردادی برای محافظه کاری 27

 

2-2-5-1-1- قراردادهای استقراض 30

 

2-2-5-1-2- قراردادهای مزایای جبران خدمات. 32

 

2-2-5-2- تبیین دعوای حقوقی 33

 

2-2-5-3- تبیین مالیات بردرآمد. 33

 

2-2-5-4- تبیین قانونی. 34

 

2-2-6- محافظه‌کاری مشروط و نامشروط. 34

 

2-2-7- محافظه‌کاری و عنوان جانبداری 36

 

2-2-8- جایگاه محافظه‌کاری در مفاهیم نظری حسابداری   37

 

2-2-9- استانداردهای حسابداری ایران و محافظه‌کاری 38

 

2-2-10- انتقادات از محافظه‌کاری 39

 

2-2-11- دفاع از محافظه‌کاری 42

 

2-3- ادبیات نظری نابهنجاری اقلام تعهدی. 43

 

2-3-1- اقلام تعهدی. 43

 

2-3-2- نابهنجاری اقلام تعهدی. 45

 

2-3-3- نابهجاری اقلام تعهدی مبتنی بر ریسک 46

 

2-3-4- نابهنجاری اقلام تعهدی مبتنی بر قیمت‌گذاری نادرست  47

 

2-3-4-1- استدلال پایداری. 47

 

2-3-4-2- استدلال رشد. 48

 

2-3-4-3- استدلال تئوری نمایندگی 49

 

2-4- اندازه‌گیری محافظه‌کاری 50

 

2-4-1- معیار عدم تقارن زمانی سود 52

 

2-4-2- معیار عدم تقارن اقلام تعهدی به جریان وجه نقد 53

 

2-4-3- معیار اقلام تعهدی منفی 54

 

2-5- پیشینه پژوهش. 55

 

2-5-1- پیشینه خارجی. 55

 

2-5-2- پیشینه داخلی. 60

 

فصل سوم: روش شناسی پژوهش. 63

 

3-1- مقدمه 64

 

3-2- روش های گردآوری اطلاعات 65

 

3-3- جامعه­ آماری 65

 

3-4- نمونه­ آماری 65

 

3-5- فرضیه‌های پژوهش. 66

 

3-5-1- محافظه‌کاری و پایداری اقلام تعهدی 67

 

3-5-2- محافظه‌کاری و نابهنجاری اقلام تعهدی 68

 

3-6- سنجش متغیرهای پژوهش 69

 

3-6-1- محاسبه اقلام تعهدی 69

 

3-6-2- محاسبه محافظه‌کاری 70

 

3-6-3- مدل مورد استفاده برای آزمون فرضیه اول 71

 

3-6-4- محافظه‌کاری و نابهنجاری اقلام تعهدی 72

 

3-7- تجزیه و تحلیل آماری 76

 

3-8- تعاریف عملیاتی متغیرهای پژوهش 76

 

3-8- خلاصه فصل. 77

 

فصل چهارم: تحلیل داده‌ها و آزمون فرضیه‌­ها 78

 

4-1- مقدمه 79

 

4-2- تأثیر محافظه­کاری بر پایداری اقلام تعهدی. 79

 

4-2-1- آمار توصیفی 79

 

4-2-1-1- آمار توصیفی در سطح کل سال-شرکت. 79

 

4-2-1-2- آمار توصیفی برای شرکت‌هایی با اقلام تعهدی بالا و پایین 80

 

4-2-2- همبستگی بین متغیرهای پژوهش 81

 

4-2-2-1- همبستگی بین متغیرها در سطح کل سال-شرکت 82

 

4-2-2-2- همبستگی بین متغیرها برای شرکت‌هایی با اقلام تعهدی بالا و پایین. 83

 

4-2-3-آمار استنباطی. 84

 

4-2-3-1- پایداری اقلام تعهدی و جریان نقد در پیش بینی سود سال بعد 84

 

4-2-3-2- تأثیر محافظه­کاری بر پایداری اقلام تعهدی 84

 

4-3- محافظه­کاری و نابهنجاری اقلام تعهدی . 87

 

4-3-1- آمار توصیفی 87

 

4-3-1-1- آمار توصیفی در سطح کل سال- شرکت 87

 

4-3-1-2- آمار توصیفی برای شرکت‌هایی با اقلام تعهدی بالا و پایین 88

 

4-3-2- همبستگی بین متغیرهای پژوهش 89

 

4-3-2-1- همبستگی بین متغیرهای پژوهش برای کل داده­ ها   89

 

4-3-2-1- همبستگی بین متغیرهای پژوهش فرضیه دوم برای شرکت­هایی با اقلام تعهدی

 

بالا و پایین 92

 

4-3-3-آمار استنباطی. 94

 

4-3-3-1- آمار استنباطی بدون حضور محافظه­کاری. 94

 

4-3-3-2- آمار استنباطی با حضور محافظه­کاری. 95

 

4-4- خلاصه فصل. 97

 

فصل پنجم: خلاصه و نتیجه­گیری. 98

 

5-1- مقدمه 99

 

5-2- خلاصه و نتیجه­گیری. 99

 

5-3- محدودیت­های پژوهش. 101

 

5-4- پیشنهادهای کاربردی. 102

 

5-5- پیشنهاد برای پژوهش‌های آتی‌‌‌‌ 102

 

منابع. 104

 

مقدمه و بیان موضوع

 

ارائه الگویی که به خوبی رفتار بازده سهام را توضیح دهد یکی از دغدغه­های محققین حوزه بازارهای مالی و سرمایه است. براساس پژوهش­های صورت گرفته در این

 

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 

فهرست مطالب

 

 عنوان                                                                                                                           صفحه

 

 

 

چکیده. 1

 

فصل اول: کلیات تحقیق

 

1- 1- مقدمه. 3

 

1-2- بیان مسئله. 3

 

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق. 6

 

1-4- فرضیه های تحقیق. 6

 

1 – 5 – تعریف عملیاتی متغیرها. 7

 

1 – 5 – 1- متغیرهای مستقل. 7

 

1-5-2- متغیرهای وابسته. 7

 

1-5-3- متغیرهای کنترلی. 8

 

1-6- اهداف اساسی تحقیق. 8

 

1-7- روش تحقیق. 9

 

1 – 8- قلمرو زمانی. 9

 

1 – 9- تعیین جامعه آماری. 9

 

1-10- تعیین نمونه آماری. 10

 

1-11- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه‌ها. 10

 

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه ی تحقیق

 

2-1- مقدمه. 13

 

2– 2 – مبانی نظری. 13

 

2– 2– 1- توازن مالکیت. 14

 

2 – 2 – 2 – کارایی نظارتی مدیران مستقل. 15

 

2 – 2 – 3 – پیش داوری و درستی پیش‌بینی سود هر سهم. 17

 

2 –3- پیشینه‌ی پژوهش. 19

 

 

 

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

 

3 – 1– مقدمه. 28

 

3 – 2- روش تحقیق. 28

 

3–3- قلمرو تحقیق. 28

 

3-3-1- قلمرو موضوعی. 29

 

3-3-2- قلمرو مکانی. 29

 

3-3-3- قلمرو زمانی. 29

 

3 –4 – جامعه و نمونه آماری. 29

 

3 – 5- روش گردآوری داده‌ها. 29

 

3 –6- ابزار گردآوری داده‌ها. 29

 

3 –7- فرضیه های تحقیق. 30

 

3 – 8- مدل تحقیق و شیوه اندازه‌گیری متغیرها. 30

 

3 – 8 – 1 – مدل مفهومی فرضیه‌های تحقیق. 30

 

3 –8 –2– مدل های آماری تحقیق. 31

 

3 –8 –3- شیوه اندازه‌گیری متغیرها. 31

 

3 –8 –3 – 1- متغیرهای وابسته. 31

 

3 –8 –3– 2- متغیرهای مستقل. 32

 

3– 8–3– 3- متغیرهای کنترلی. 32

 

3 -9- تکنیک های تجزیه و تحلیل داده ها. 33

 

3- 9 – 1 – تخمین مدل‌های رگرسیون با داده‌های پنل. 33

 

3 – 9– 1-1- مزایای استفاده از داده های تابلویی (ترکیبی). 33

 

3-9-1-2 -آزمون های انتخاب مدل در پنل دیتا. 34

 

3 – 9 -1 – 2-1- آزمون چاو (آزمون F). 34

 

3– 9 –1-2-2-آزمون White cross-section. 35

 

3– 9– 2-آزمون معنی دار بودن مدل مربوط به فرضیه‌ها. 35

 

3- 9 – 2 –1- آماره F. 35

 

3– 9– 2 –2-آزمون خود همبستگی. 36

 

3– 9–3- آزمون فرضیه‌ها. 36

 

3-9–3–1- ضریب همبستگی. 36

 

3– 9–3–2- ضریب تشخیص یا تبیین. 36

 

3– 9–3–3-آزمون معنی‌دار بودن متغیر مستقل. 37

 

3– 9-3-4-آزمونZ کرامر. 38

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

 

4-1- مقدمه. 40

 

4-2- تجزیه وتحلیل نتایج. 40

 

4-2-1- تجزیه و تحلیل فرضیه اصلی اول. 41

 

4-2-1-1- تجزیه و تحلیل فرضیه های فرعی اول و دوم. 44

 

4-2-2- تجزیه و تحلیل فرضیه اصلی دوم. 50

 

4-2-2-1- تجزیه و تحلیل فرضیه های فرعی سوم و چهارم. 52

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

 

5-1- مقدمه. 59

 

5 – 2 – خلاصه موضوع و روش تحقیق. 59

 

5 – 3 – خلاصه یافته‌ها. 59

 

5 – 3 – 1 – نتایج فرضیه اصلی اول. 59

 

5– 3– 1-1- نتایج فرضیه های فرعی اول و دوم. 60

 

5-3-2 – نتایج فرضیه اصلی دوم. 62

 

5 – 3- 2 – 1 – نتایج فرضیه های فرعی سوم و چهارم. 63

 

5- 4– پیشنهادات کاربردی. 65

 

5– 5 – پیشنهادات برای پژوهش‌های آتی. 67

 

منابع

 

منابع فارسی. 69

 

منابع لاتین. 70

 

Abstract 72

 

چکیده

 

نظام راهبری شرکت بیانگر فرآیند نظارت و کنترل بر مدیریت شرکت، برای حصول اطمینان از همسویی عملکرد آن‌ها با منافع سهامداران بوده و مهم ترین عناصر آن عبارتند از سهامداران و نحوه مالکیت آن‌ها (توازن مالکیت)، اعضای هیات مدیره و ترکیب آن (تعداد مدیران موظف و غیر موظف) می باشد. 4 متغیر پاداش اعضای هیات مدیره، درصد مدیران مستقل در هیات مدیره، درصد مدیران مستقل در هیات مدیره، میانگین مدیران مستقل عضو اعضای هیات مدیره و تخصص مالی به عنوان ویژگی های مدیران مستقل که به عنوان متغیرهای مستقل و کیفیت پیش بینی عواملی که شامل درستی پیش بینی و پیش داوری مدیریت نسبت به پیش بینی عواید می باشد به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شد. در این پژوهش از شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به عنوان جامعه آماری و از شرکت های موجود در 2 صنعت خودرو سازی و سیمان به عنوان نمونه استفاده شد. قلمرو زمانی این پژوهش مربوط به ابتدای سال 1389 الی انتهای سال 1391 بود.روش نمونه گیری، حذفی سیستماتیک و شامل 2 مدل آماری که این مدل ها توسط رگرسیون چند متغیره مورد آزمون قرار گرفتند. داده ها از طریق نرم افزار ره آورد نوین گردآوری و با بهره گرفتن از نرم افزارهای آماری EViews7 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته های این پژوهش طبق فرضیه اصلی اول از رابطه معنی دار متغیرهای پاداش اعضای هیات مدیره، درصد مدیران مستقل و میانگین مدیران مستقل عضو اعضای هیات مدیره با پیش داوری در مورد پیش بینی های عواید توسط مدیریت برخوردار بوده که در ادامه شرکتها را به 2 دسته با توازن بیشتر مالکیت و توازن کمتر مالکیت تقسیم بندی شده که نتایج نشان دهنده آن است که طبق فرضیه فرعی اول از رابطه معنی دار متغیر پاداش اعضای هیات مدیره در شرکتهای با توازن بیشتر مالکیت با پیش داوری در مورد پیش بینی های عواید توسط مدیریت، طبق فرضیه فرعی دوم از وجود رابطه معنی دار درصد مدیران مستقل در هیات مدیره در شرکتهای با توازن کمتر مالکیت با پیش داوری در مورد پیش بینی های عواید توسط مدیریت حکایت دارند، همچنین طبق فرضیه فرعی دوم وجود رابطه معنی دار درصد مدیران مستقل در هیات مدیره در شرکت های با توازن کمتر مالکیت با پیش داوری در مورد پیش بینی های عواید توسط مدیریت، طبق فرضیه های اصلی دوم رابطه معنی دار هر 4 متغیر ویژگی های مدیران مستقل با درستی پیش بینی های عواید توسط مدیریت و طبق فرضیه فرعی سوم رابطه معنی دار متغیرهای درصد مدیران مستقل در هیات مدیره، میانگین مدیران مستقل عضو اعضای هیات مدیره و تخصص مالی در شرکت های با توازن بیشتر مالکیت با درستی پیش بینی های عواید توسط مدیریت و طبق فرضیه فرعی چهارم رابطه معنی دار متغیرهای پاداش اعضای هیئت مدیره ،درصد مدیران مستقل در هیئت مدیره و میانگین مدیران مستقل عضو اعضای هیئت مدیره در شرکت های با توازن کمتر مالکیت با درستی پیش بینی های عواید توسط مدیریت نشان می دهند.

 

کلمات کلیدی: توازن مالکیت، کارایی نظارتی مدیران مستقل، کیفیت پیش بینی های عواید مدیریت

 

 1- 1- مقدمه

 

برای کاهش مسائل نمایندگی، ساز و کارهای مختلفی در ادبیات مالی مطرح شده که یکی از اصلی‌ترین آن‌ها، نظام راهبری شرکت می‌باشد. نظام راهبری شرکت بیانگر فرآیند نظارت و کنترل بر مدیریت شرکت، برای حصول اطمینان از همسویی عملکرد آن‌ها با منافع سهام‌داران بوده و مهم‌ترین عناصر آن عبارتند از سهامداران و نحوه مالکیت آن‌ها (توازن مالکیت)، اعضای هیئت مدیره و ترکیب آن (تعداد مدیران موظف و غیرموظف) می‌باشد(مقدم و مومنی یانسری،1391). ساز و کارهای حاکمیت شرکتی متعددی وجود دارند که می‌توانند در این زمینه مؤثر باشند. یکی از ساز وکارهای مذکور و مهم، انتصاب مدیران غیرموظف (مستقل) در هیأت مدیره می‌باشد. مدیران غیرموظف (مستقل) که تحت تأثیر مدیران داخلی (مدیران اجرایی) شرکت نیستند،می‌توانند با حمایت از منافع سهامداران در برابر فرصت‌طلبی مدیران، به افزایش ثروت سهام‌داران کمک کنند. آن‌ها در رفع مشکل نمایندگی، به منظور حفظ و نگه‌داری ارزش سرمایه اعتباری‌شان با ایجاد قراردادهای استخدامی مناسب با مدیران، می‌توانند به نحو مؤثری بر رفتار آن‌ها نظارت کنند(فاما و جنسن[1]، 1983).

 

اهمیت این پژوهش در این است که از یک جایگزین به سهولت قابل اندازه‌گیری برای میزان کیفیت اطلاعات افشا شده شرکت های مورد بررسی استفاده خواهد کرد تا کارایی نظارتی مدیران مستقل را در شرکت‌هایی با ساختارهای مالکیت متغیر، امتحان کند.

 

 

 

1-2- بیان مسئله

 

مطالعات در مورد پیش بینی های اختیاری مدیریت اغلب مفروض می انگارند که اگر مدیران خواستار به حداکثر رساندن ارزش شرکت برای سهامداران باشند، آن ها باید پیش بینی های مدیریت را بیشتر،دقیق تر و درست تر انجام دهند.به هر حال،مدیران می توانند همچنین پیش بینی های مدیریت را به خاطر منافع خودشان دستکاری کنند(سانگ و همکاران[2]،2013).

 

هدف از انجام این تحقیق، بررسی وجود محافظه­کاری و تأثیر آن بر روی رابطه­ ارزشی اطلاعات حسابداری می­باشد. روش انجام تحقیق شبه تجربی است. جامعه­ آماری تحقیق شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و دوره­ زمانی تحقیق از ابتدای سال 79 لغایت پایان سال 87 می­باشد. برای بررسی و سنجش میزان محافظه­کاری در شرکتهای نمونه از مدل باسو و برای بررسی رابطه­ ارزشی اطلاعات حسابداری از مدل استون و هاریز استفاده شده است. نتایج بیانگر این است که در شرکتهای مورد بررسی محافظه­کاری وجود دارد. همچنین، نتایج نشان می­دهد  زمانی که از شرکتهای دارای محافظ­کاری پائین به طرف شرکتهای دارای محافظه­کاری متوسط حرکت می­کنیم، رابطه­ ارزشی اطلاعات حسابداری افزایش پیدا می­ کند، هرچند این افزایش چندان محسوس نیست، ولی هنگامی که از شرکتهای دارای محافظه­کاری متوسط به سوی شرکتهای دارای محافظه­کاری بالا می­رویم رابطه­ ارزشی اطلاعات حسابداری به طور قابل توجهی کاهش می­یابد. در مجموع، نمی­توان یک رابطه­ مشخص و واضحی بین میزان محافظه­کاری و رابطه­ ارزشی اطلاعات حسابداری پیدا کرد.

 

واژگان کلیدی: محافظه­کاری، اطلاعات حسابداری، رابطه­ ارزشی، سود حسابداری

 

فهرست مطالب

 

        صفحه                                عنوان             

 

فصل اول- کلیات تحقیق

 

مقدمه.2
 

تشریح و بیان موضوع.3
 

اهمیت و ضرورت انجام تحقیق6
 

نتایج مورد انتظار و اهداف اساسی تحقیق7
 

فرضیه ­های تحقیق7
 

روش انجام تحقیق8
1-6-1. جامعه­ آماری تحقیق8

 

1-6-2. نمونه­ آماری تحقیق8

 

1-6-3. قلمرو موضوعی تحقیق.9

 

1-6-4. روش گردآوری اطلاعات9

 

1-6-5. متغیرهای تحقیق.9

 

1-6-5-1. متغیر وابسته­ مربوط به مدل اول9

 

1-6-5-2. متغیر وابسته­ مربوط به مدل دوم10

 

1-6-5-3. متغیرهای مستقل مربوط به مدل اول10

 

1-6-5-4. متغیرهای مستقل مربوط به مدل دوم.10

 

مدل­های تحقیق10
 

روش آزمون فرضیات.11
 

تعریف واژگان کلیدی.11
1-9-1. اطلاعات حسابداری11

 

1-9-2. سود حسابداری11

 

1-9-3. محافظه­کاری.12

 

1-9-4. رابطه­ ارزشی.12

 

خلاصه­ فصل 12
 

چارچوب فصول بعد12
فصل دوم- مبانی نظری و ادبیات تحقیق

 

مقدمه14
 

بخش اول: مفهوم محافظه­کاری14
2-2-1. دیدگاه­های محافظه­کاری.17

 

2-2-1-1. دیدگاه قراردادی17

 

2-2-1-2. دیدگاه دعاوی حقوقی18

 

2-2-1-3. دیدگاه مقررات­گذاری 19

 

2-2-1-4. دیدگاه مالیات. 20

 

2-2-2. محافظه­کاری مشروط و نا مشروط.20

 

2-2-3. محافظه­کاری و حاکمیت شرکتی21

 

2-2-4. اقلام تعهدی و محافظه­کاری.23

 

2-2-5. محافظه­کاری و عدم تقارن اطلاعاتی23

 

2-2-6. محافظه­کاری و اصل تطابق25

 

2-2-7. محافظه­کاری و نظام راهبردی26

 

2-2-8. محافظه­کاری در کشورهای مختلف26

 

بخش دوم: روش­های انداره­گیری محافظه­کاری27
2-3-1. معیارهای محافظه­کاری مبتنی بر اقلام تعهدی.27

 

2-3-2. معیارهای محافظه­کاری مبتنی بر ارزش­های بازار.29

 

2-3-3. معیار عدم تقارن زمانی سود در شناسایی سود و زیان.30

 

2-3-4. سایر روش­های اندازه ­گیری محافظه­کاری.31

 

بخش سوم: رابطه­ ارزشی اطلاعات حسابداری.32
2-4-1. معیارهای ارزشمند بودن اطلاعات مالی.33

 

2-4-1-1. مربوط بودن33

 

2-4-1-1-1. سودمندی در پیش بینی.33

 

2-4-1-1-2. انتخاب خاصه­ انداره­گیری.34

 

2-4-1-2. قابلیت اتکا34

 

2-4-1-2-1. بی­طرفانه بودن35

 

2-4-1-2-2. احتیاط.35

 

2-4-1-2-3. کامل بودن.36

 

2-4-1-2-4. بیان صادقانه36

 

2-4-1-2-5. رجحان محتوا بر شکل36

 

2-4-1-3. قابل مقایسه بودن37

 

2-4-1-3-1. رعایت یکنواختی37

 

2-4-1-3-2. همسانی رویه­ ها.37

 

2-4-1-4. قابل فهم بودن.38

 

2-4-2. رابطه ارزشی سود حسابداری.38

 

2-4-3. ارتباط سود حسابداری با بازده و قیمت سهام.38

 

بخش چهارم: محافظه­کاری و رابطه­ ارزشی اطلاعات حسابداری41
2-5-1. نقش اطلاعاتی محافظه­کاری.41

 

2-5-1-1. دیدگاه اول: محافظه کاری نقش اطلاعاتی دارد.42

 

2-5-1-2. دیدگاه دوم: محافظه­کاری کیفیت اطلاعات را کاهش می دهد45

 

بخش پنجم: پیشینه­ تحقیق48
2-6-1. تحقیقات خارجی48

 

2-6-1-1. تحقیق باسو48

 

2-6-1-2. تحقیق بیور و رایان49

 

2-6-1-3. تحقیق بال و همکاران49

 

2-6-1-4. تحقیق گیول، سرینیدهای و شیح49

 

2-6-1-5. تحقیق احمد49

 

2-6-1-6. تحقیق لافاند و واتس50

 

2-6-1-7. تحقیق مهنرام و بلچندرام50

 

2-6-1-8. تحقیق اسکات دیلمن. 51

 

2-6-1-9. تحقیق دتریش، مولر و ریدل51

 

2-6-1-10. تحقیق رویچودهاری و واتس.52

 

2-6-1-11. تحقیق بال و کوتاری.52

 

2-6-1-12. تحقیق پای.52

 

2-6-1-13. تحقیق خان و واتز.52

 

2-6-1-14. تحقیق چی، لیو و وانگ53

 

2-6-1-15. تحقیق چان، لین و استرانگ53

 

2-6-1-16. تحقیق جینگ لی53

 

2-6-1-17. تحقیق فلسان54

 

2-6-1-18. تحقیق دیمیتریوس و همکاران.54

 

2-6-1-19. تحقیقِ های، ماتسونگا و مورس.54

 

2-6-2. تحقیقات داخلی.55

 

2-6-2-1. تحقیق بنی مهد.55

 

2-6-2-2. تحقیق ادهم.55

 

2-6-2-3. تحقیق کردستانی و مجدی55

 

2-6-2-4. تحقیق سقفی و سدیدی56

 

2-6-2-5. تحقیق مشایخی، محمدآبادی و حصارزاده56

 

2-6-2-6. تحقیق رضازاده و آزاد57

 

2-6-2-7. تحقیق کردستانی و امیر بیگی لنگرودی58

 

2-6-2-8. تحقیق شهریاری.59

 

2-6-2-9. تحقیق مهرانی، حلاج و حسینی59