در اندازه‌گیری را به حداقل می‌رساند و متقابلا قابلیت اتکای نتایج اطلاعات را افزایش داده و از این رو، باعث افزایش پایداری اقلام تعهدی می‌گردد. با این حال، تاثیر محافظه‌کاری بر پایداری اقلام تعهدی در تمام شرکت‌ها یکسان نیست، زیرا شرکت‌هایی با اقلام تعهدی بالا احتمالا درصد بیشتری از سودهای تحقق نیافته را در اقلام تعهدی خود در مقایسه با شرکت‌هایی با اقلام تعهدی پایین دارند و در نتیجه، محافظه‌کاری اقلام تعهدی را در شرکت‌هایی با اقلام تعهدی بالا نسبت به شرکت‌هایی با اقلام تعهدی پایین، پایدارتر و به تبع نابهنجاری اقلام تعهدی را کمتر می کند و این موضوع دلالت بر سودمندی محافظه‌کاری دارد. برای انجام این پژوهش داده‌های 81  شرکت در طی سال‌های 89-85  با بهره گرفتن از تحلیل ضرایب همبستگی و رگرسیون (سری زمانی-مقطعی) تجمعی و در سطح شرکت، بررسی شده و نتایج نشان می­دهد که ارتباط بین متغیر ترکیبی (حاصل­ضرب اندازه محافظه­کاری، اقلام تعهدی عملیاتی و متغیر دامی شرکت­هایی با بالاترین اقلام تعهدی) و متغیر وابسته سود سال بعد و بازده سال بعد ناشی از اقلام تعهدی مثبت و معنی‌دار است. بنابراین، نتیجه پژوهش نشان می­دهد که محافظه­کاری پایداری اقلام تعهدی را در شرکت­هایی با اقلام تعهدی بالا بیشتر از شرکت­هایی با اقلام تعهدی پایین افزایش داده و نابهنجاری اقلام تعهدی را نیز در شرکت­هایی با اقلام تعهدی بالا بیشتر از شرکت­هایی با اقلام تعهدی پایین کاهش می­دهد.

 

واژه­های کلیدی: محافظه­کاری، بازده غیرعادی، نابهنجاری اقلام تعهدی، پایداری اقلام تعهدی و ناکارایی بازار

 

فهرست مطالب:

 

فصل اول: کلیات پژوهش 1

 

1-1- مقدمه و بیان موضوع. 2

 

1-2- اهمیت و ضرورت انجام پژوهش 7

 

1-3- نتایج مورد انتظار و اهداف اساسی پژوهش 8

 

1-4- فرضیه ­های پژوهش. 8

 

1-5- روش پژوهش 10

 

1-5-1- روش گردآوری داده­ ها. 10

 

1-5-2- روش‌های آماری مورد استفاده 10

 

1-5-3- جامعه­ آماری 10

 

1-5-4- نمونه­ آماری 11

 

1-6- مدل­های پژوهش. 11

 

1-6-1- مدل مورد استفاده برای آزمون فرضیه اول پژوهش: بررسی ارتباط بین محافظه­کاری و پایداری اقلام تعهدی. 11

 

1-6-2- مدل مورد استفاده برای آزمون فرضیه دوم پژوهش: بررسی ارتباط بین محافظه­کاری و نابهنجاری اقلام تعهدی. 13

 

1-7- تعریف واژه­گان کلیدی 14

 

1-8- خلاصه فصل. 14

 

فصل دوم: مروری بر ادبیات پژوهش 15

 

2-1- مقدمه 16

 

2-2- ادبیات نظری محافظه‌کاری. 16

 

2-2-1- تاریخچه محافظه‌کاری. 17

 

2-2-2- علل وجودی محافظه‌کاری در حسابداری. 17

 

2-2-3- تعریف محافظه‌کاری و مفهوم آن 19

 

2-2-4- دلایل محافظه­کاری 24

 

2-2-5- تبیین­های محافظه کاری. 26

 

2-2-5-1- تبیین قراردادی برای محافظه کاری 27

 

2-2-5-1-1- قراردادهای استقراض 30

 

2-2-5-1-2- قراردادهای مزایای جبران خدمات. 32

 

2-2-5-2- تبیین دعوای حقوقی 33

 

2-2-5-3- تبیین مالیات بردرآمد. 33

 

2-2-5-4- تبیین قانونی. 34

 

2-2-6- محافظه‌کاری مشروط و نامشروط. 34

 

2-2-7- محافظه‌کاری و عنوان جانبداری 36

 

2-2-8- جایگاه محافظه‌کاری در مفاهیم نظری حسابداری   37

 

2-2-9- استانداردهای حسابداری ایران و محافظه‌کاری 38

 

2-2-10- انتقادات از محافظه‌کاری 39

 

2-2-11- دفاع از محافظه‌کاری 42

 

2-3- ادبیات نظری نابهنجاری اقلام تعهدی. 43

 

2-3-1- اقلام تعهدی. 43

 

2-3-2- نابهنجاری اقلام تعهدی. 45

 

2-3-3- نابهجاری اقلام تعهدی مبتنی بر ریسک 46

 

2-3-4- نابهنجاری اقلام تعهدی مبتنی بر قیمت‌گذاری نادرست  47

 

2-3-4-1- استدلال پایداری. 47

 

2-3-4-2- استدلال رشد. 48

 

2-3-4-3- استدلال تئوری نمایندگی 49

 

2-4- اندازه‌گیری محافظه‌کاری 50

 

2-4-1- معیار عدم تقارن زمانی سود 52

 

2-4-2- معیار عدم تقارن اقلام تعهدی به جریان وجه نقد 53

 

2-4-3- معیار اقلام تعهدی منفی 54

 

2-5- پیشینه پژوهش. 55

 

2-5-1- پیشینه خارجی. 55

 

2-5-2- پیشینه داخلی. 60

 

فصل سوم: روش شناسی پژوهش. 63

 

3-1- مقدمه 64

 

3-2- روش های گردآوری اطلاعات 65

 

3-3- جامعه­ آماری 65

 

3-4- نمونه­ آماری 65

 

3-5- فرضیه‌های پژوهش. 66

 

3-5-1- محافظه‌کاری و پایداری اقلام تعهدی 67

 

3-5-2- محافظه‌کاری و نابهنجاری اقلام تعهدی 68

 

3-6- سنجش متغیرهای پژوهش 69

 

3-6-1- محاسبه اقلام تعهدی 69

 

3-6-2- محاسبه محافظه‌کاری 70

 

3-6-3- مدل مورد استفاده برای آزمون فرضیه اول 71

 

3-6-4- محافظه‌کاری و نابهنجاری اقلام تعهدی 72

 

3-7- تجزیه و تحلیل آماری 76

 

3-8- تعاریف عملیاتی متغیرهای پژوهش 76

 

3-8- خلاصه فصل. 77

 

فصل چهارم: تحلیل داده‌ها و آزمون فرضیه‌­ها 78

 

4-1- مقدمه 79

 

4-2- تأثیر محافظه­کاری بر پایداری اقلام تعهدی. 79

 

4-2-1- آمار توصیفی 79

 

4-2-1-1- آمار توصیفی در سطح کل سال-شرکت. 79

 

4-2-1-2- آمار توصیفی برای شرکت‌هایی با اقلام تعهدی بالا و پایین 80

 

4-2-2- همبستگی بین متغیرهای پژوهش 81

 

4-2-2-1- همبستگی بین متغیرها در سطح کل سال-شرکت 82

 

4-2-2-2- همبستگی بین متغیرها برای شرکت‌هایی با اقلام تعهدی بالا و پایین. 83

 

4-2-3-آمار استنباطی. 84

 

4-2-3-1- پایداری اقلام تعهدی و جریان نقد در پیش بینی سود سال بعد 84

 

4-2-3-2- تأثیر محافظه­کاری بر پایداری اقلام تعهدی 84

 

4-3- محافظه­کاری و نابهنجاری اقلام تعهدی . 87

 

4-3-1- آمار توصیفی 87

 

4-3-1-1- آمار توصیفی در سطح کل سال- شرکت 87

 

4-3-1-2- آمار توصیفی برای شرکت‌هایی با اقلام تعهدی بالا و پایین 88

 

4-3-2- همبستگی بین متغیرهای پژوهش 89

 

4-3-2-1- همبستگی بین متغیرهای پژوهش برای کل داده­ ها   89

 

4-3-2-1- همبستگی بین متغیرهای پژوهش فرضیه دوم برای شرکت­هایی با اقلام تعهدی

 

بالا و پایین 92

 

4-3-3-آمار استنباطی. 94

 

4-3-3-1- آمار استنباطی بدون حضور محافظه­کاری. 94

 

4-3-3-2- آمار استنباطی با حضور محافظه­کاری. 95

 

4-4- خلاصه فصل. 97

 

فصل پنجم: خلاصه و نتیجه­گیری. 98

 

5-1- مقدمه 99

 

5-2- خلاصه و نتیجه­گیری. 99

 

5-3- محدودیت­های پژوهش. 101

 

5-4- پیشنهادهای کاربردی. 102

 

5-5- پیشنهاد برای پژوهش‌های آتی‌‌‌‌ 102

 

منابع. 104

 

مقدمه و بیان موضوع

 

ارائه الگویی که به خوبی رفتار بازده سهام را توضیح دهد یکی از دغدغه­های محققین حوزه بازارهای مالی و سرمایه است. براساس پژوهش­های صورت گرفته در این