در این بخش نتایج و یافته‌های تحقیق جهت تایید یا رد فرضیه‌های تحقیق به منظور پاسخگویی به سوالات پژوهش ارائه می‌گردد. این تحقیق بر مبنای سوالات زیر شکل گرفته است:

• • عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‏های دانش محور کدامند؟

• • کدامیک از عوامل حیاتی بیشترین اهمیت را در موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور خواهد داشت؟

• • وضعیت جاری مدیریت دانش در سازمان مورد مطالعه (ستاد ویژه توسعه فناوری نانو) در مقایسه با چارچوب پیشنهادی چگونه است؟

برای پاسخگویی به سوالات تحقیق فرضیه‌های زیر شکل گرفت:

• • توسعه سرمایه انسانی و اجتماعی، فرهنگ سازمانی، پشتیبانی و تعهد مدیریت عالی سازمان و استراتژی و اهداف عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‏های دانش‏محور می‏باشند.

• • استراتژی و اهداف بیشترین اهمیت را در موفقیت مدیریت دانش سازمان‏های دانش‏محور دارد.

• • بین وضعیت جاری مدیریت دانش در سازمان مورد مطالعه (ستاد ویژه توسعه فناوری نانو) در مقایسه با چارچوب پیشنهادی تفاوت وجود دارد.

در ادامه نتایج آزمون هر فرضیه و پاسخ به سوالات مربوط به هر فرضیه به ترتیب بیان می‌شود. پس از مرور ادبیات موضوع و اخذ نظر خبرگان در خصوص عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور ۱۰ عامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور شناسایی و استخراج گردید که شامل عوامل مطرح شده در فرضیه اول تحقیق می‌باشد و عبارتند از: پشتیبانی و تعهد مدیریت عالی سازمان، ساختار و زیر ساخت های سازمانی، توسعه سرمایه انسانی و اجتماعی، فرهنگ سازمانی، الگوبرداری و اندازه گیری عملکرد، زیر ساختار های سیتم های اطلاعاتی، کار تیمی و گروه‌های تعامل اجتماعی، مدیریت تغییر، استراتژی و اهداف و فرایند های مدیریت دانش. خبرگان میزان اهمیت هر یک از ۱۰ عامل را در قسمت اول پرسشنامه اول بر اساس طیف پنج گزینه‌ای لیکرت تعیین نمودند. به منظور تایید روایی و اهمیت ۱۰ عامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور از آزمون دو جمله‌ای با فاصله اطمینان ۹۵% استفاده گردید. همان‌طور که جدول‌های ۴-۲ و ۴-۳ ملاحظه می‌گردد تمامی عوامل از میانگین بالایی برخوردارند. انجام آزمون دو جمله‌ای با در نظر گرفتن مقدار احتمال پایه‌ای پیش‌فرض ۵٠ % و Cut point=3 نیز آشکار ساخت که در سطح معناداری ۰۵/۰ میانگین اهمیت هر یک از عوامل بیشتر از ۳ می‌باشد. به عبارت دیگر کلیه عوامل شناسایی شده از اهمیت بالایی برخوردار هستند. بدین شکل اهمیت تمامی عوامل برای موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور تائید شد که این امر منجر به تایید چارچوب پیشنهادی مدیریت دانش بر اساس عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش گردید .
برای رتبه بندی و تعیین میزان اهمیت عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور از آزمون فریدمن استفاده شد که نتایج آن در جدول ۴-۴ منعکس شده است. مطابق تحلیل فریدمن، رتبه عامل «پشتیبانی و تعهد مدیریت عالی سازمان» (۶۷/۷) بالاتر از همه بوده هرچند «الگوبرداری و اندازه گیری عملکرد» پایین‌ترین رتبه (۷۳/۳) را نشان می‌دهد، در حد فاصل این دو عامل دیگر عوامل قرار دارند که «کار تیمی و گروه‌های تعامل اجتماعی» با رتبه ۲۰/۶ در جایگاه دوم قرار دارد. توسعه سرمایه انسانی و اجتماعی، استراتژی و اهداف، فرهنگ سازمانی، زیر ساختار های سیستم‌های اطلاعاتی، فرایند های مدیریت دانش، ساختار و زیر ساخت های سازمانی و مدیریت تغییر به ترتیب با میانگین رتبه‌ای ۰۳/۶، ۹۰/۵، ۵۰/۵، ۴۷/۵، ۱۳/۵، ۷۳/۴،۶۳/۴ در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
بدین ترتیب با انجام آزمون فریدمن این فرضیه که استراتژی و اهداف بیشترین اهمیت را در موفقیت مدیریت دانش سازمان‏های دانش‏محور دارد، با اطمینان ۹۵ درصد و در سطح معناداری ۰۰۳ /۰ رد گردید. با توجه به آزمون فریدمن می‌توان گفت که از نظر خبرگان عامل پشتیبانی و تعهد مدیریت عالی سازمان بیشترین اهمیت را در موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور دارد و عامل استراتژی و اهداف در میان ۱۰ عامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش از نظر میزان اهمیت در رده چهارم قرار دارد.
بعد از شناسایی شاخص‌های موثر در موفقیت مدیریت دانش و گروه بندی آن‌ ها به عوامل مرتبط و تایید آن‌ ها به وسیله خبرگان، پرسشنامه دوم برای ارزیابی آمادگی ستاد ویژه توسعه فناوری نانو (سازمان دانش محور) استفاده گردید. پرسشنامه بر مبنای عوامل و شاخص‌های موفقیت مدیریت دانش تایید شده در قسمت اول تحقیق طراحی شده و از پاسخ دهندگان (مدیران و کارشناسان ستاد) خواسته شد وضعیت جاری مدیریت دانش در ستاد را در هر یک از شاخص‌های موفقیت مدیریت دانش بر مبنای مقیاس پنج امتیازی لیکرت تعیین نمایند. پس از جمع آوری ۱۲ پرسشنامه تکمیل شده به وسیله کارشناسان و مدیران ستاد، ابتدا با بهره گرفتن از آزمون دو جمله‌ای اجماع نظر کارشناسان و مدیران ستاد در مورد وضعیت جاری هر شاخص در ستاد مورد سنجش قرار گرفت. همان‌طور که در جداول ۴-۱۵ تا ۴-۲۴ قابل مشاهده است، کارشناسان و مدیران ستاد ویژه توسعه فناوری نانو بر اساس آزمون دوجمله ای در همه شاخص‌ها با احتمال پایه‌ای پیش فرض ۵۰٫ و سطح معناداری کمتر از ۰۵٫ در خصوص وضعیت فعلی ۷۸ شاخص تایید شده به وسیله خبرگان و بالطبع در وضعیت جاری همه عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان مورد مطالعه اشتراک نظر دارند.
همان‌طور که در جدول ۴-۲۵ می‌توان امتیاز عوامل موفقیت دانش در سازمان‌های دانش محور از نظر خبرگان را در مقایسه با وضعیت فعلی مدیریت دانش در ستاد ویژه توسعه فناوری نانو مشاهده کرد، کلیه عوامل موفقیت مدیریت دانش از نظر خبرگان دارای امتیاز بالاتر از ۴ می‌باشند در حالی که ستاد نانو در عوامل پشتیبانی و تعهد مدیریت عالی سازمان، فرهنگ سازمانی، زیر ساختار های سیستم‌های اطلاعاتی، کار تیمی و گروه‌های تعامل اجتماعی، مدیریت تغییر و استراتژی و اهداف دارای امتیاز بالاتر از ۳ هستند. هرچند ستاد نانو در این شاخص‌ها وضعیت قابل قبولی دارد لیکن، تا رسیدن به وضعیت مطلوب تلاش و توجه بیشتری به عوامل ذکر شده و شاخص‌های مربوط به عوامل از طرف ستاد نانو نیاز است. از سوی دیگر ستاد نانو دارای امتیاز کمتر از ۳ در ۴ عامل ساختار و زیر ساخت های سازمانی، توسعه سرمایه انسانی و اجتماعی، الگوبرداری و اندازه گیری عملکرد و فرایند های مدیریت دانش می‌باشد که نشان دهنده ضعف ستاد نانو در این عوامل برای موفقیت مدیریت دانش می‌باشد؛ بنابراین می‌توان گفت ستاد نانو در ۶ عامل وضعیت قابل قبولی دارد و در ۴ عامل دیگر دارای وضعیت قابل قبولی نیست و به طور کلی ستاد نانو از نظر عوامل موفقیت مدیریت دانش با وضعیت مطلوب از نظر خبرگان فاصله دارد.
همچنین به منظور آزمون فرضیه «بین وضعیت جاری مدیریت دانش در سازمان مورد مطالعه (ستاد ویژه توسعه فناوری نانو) در مقایسه با چارچوب پیشنهادی تفاوت وجود دارد. » از آزمون آماری از آزمون Mann-Whitney U در سطح معناداری ۹۵% استفاده گردید. همان‌طور که در جدول ۴-۲۷ می‌توان دید بین میانگین رتبه بندی همه عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان دانش محور از نظر خبرگان و وضعیت فعلی این عوامل در ستاد نانو تفاوت معناداری وجود دارد زیرا سطح معناداری برای همه عوامل کمتر از ۰۵٫ می‌باشد. از سوی دیگر میانگین رتبه بندی همه عوامل حیاتی موفقیت مدیریت در ستاد نانو کمتر از میانگین رتبه بندی این عوامل در وضعیت مطلوب می‌باشد. بدین ترتیب وجود تفاوت معنادار بین وضعیت جاری مدیریت دانش در سازمان مورد مطالعه (ستاد ویژه توسعه فناوری نانو) در مقایسه با چارچوب پیشنهادی تایید گردید.
با توجه به اینکه عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور از دیدگاه خبرگان و صاحب‌نظران دارای ترتیب زیر هستند:
۱-پشتیبانی و تعهد مدیریت عالی سازمان ۲- کار تیمی و گروه‌های تعامل اجتماعی ۳- توسعه سرمایه انسانی و اجتماعی ۴- استراتژی و اهداف ۵- فرهنگ سازمانی ۶- زیر ساختار های سیستم‌های اطلاعاتی ۷- فرایند های مدیریت دانش ۸- ساختار و زیر ساخت های سازمانی ۹- مدیریت تغییر ۱۰-الگوبرداری و اندازه گیری عملکرد.
از سوی دیگر بر اساس آزمون فرید من رتبه بندی وضعیت فعلی عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در ستاد نانو به صورت زیر می‌باشند:
۱- فرهنگ سازمانی ۲- پشتیبانی و تعهد مدیریت عالی سازمان ۳- زیر ساختار های سیستم‌های اطلاعاتی ۴- ساختار و زیر ساخت های سازمانی ۵- کار تیمی و گروه‌های تعامل اجتماعی ۶- مدیریت تغییر ۷- توسعه سرمایه انسانی و اجتماعی ۸- فرایند های مدیریت دانش ۹- استراتژی و اهداف ۱۰- الگوبرداری و اندازه گیری عملکرد.
بنابراین، ملاحظه می‌شود که ستاد ویژه توسعه فناوری نانو باید توجه بیشتری به میزان اهمیت عوامل حیاتی مدیریت دانش کند و سعی در بهبود عوامل تاثیر گذار تر بر موفقیت مدیریت دانش به طور خاص کار تیمی و گروه‌های تعامل اجتماعی و توسعه سرمایه انسانی و اجتماعی نماید.

۵-۴-چارچوب نهایی شده در این تحقیق

چارچوب نهایی شده در این تحقیق برای مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور بر مبنای عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش به صورت شکل ۵-۱ قابل ارائه است.
همان‌طور که در شکل ۵-۱ ملاحظه می‌گردد تمامی عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش بر اساس نتایج آزمون دو جمله‌ای با در نظر گرفتن مقدار احتمال پایه‌ای پیش‌فرض ۵٠ % و Cut point=3 از اهمیت بالایی برخوردار هستند. بدین ترتیب وجود و اهمیت تمامی عوامل برای موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور تائید شد که این امر منجر به تایید چارچوب پیشنهادی مدیریت دانش بر اساس عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش گردید. از سوی دیگر همان‌طور که قبلاً بیان شد بر اساس آزمون فریدمن عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور از دیدگاه خبرگان و صاحب‌نظران دارای رتبه بندی و اهمیت زیر هستند که سعی گردیده در چارچوب نهایی این رتبه بندی اعمال گردد:
۱-پشتیبانی و تعهد مدیریت عالی سازمان ۲- کار تیمی و گروه‌های تعامل اجتماعی ۳- توسعه سرمایه انسانی و اجتماعی ۴- استراتژی و اهداف ۵- فرهنگ سازمانی ۶- زیر ساختار های سیستم‌های اطلاعاتی ۷- فرایند های مدیریت دانش ۸- ساختار و زیر ساخت های سازمانی ۹- مدیریت تغییر ۱۰-الگوبرداری و اندازه گیری عملکرد.
شکل ۵-۱-چارچوب نهایی عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور

۵-۵- مقایسه نتایج پژوهش با تحقیقات قبلی

در عصر کنونی چالش اصلی سازمان‌ها درک مدیریت دانش و چگونگی پیاده سازی آن است. امروزه بزرگ‌ترین آرزوی سازمان‌ها تعریف مدیریت دانش مناسب و اداره آن به یک روش موفق است. بی شک، سازمان‌های دانش محور باید در طراحی و به کار گیری مدیریت دانش، در نقش سازمان‌های پیشرو ظاهر شوند، و این امر مستلزم شناسایی عوامل حیاتی موفقیت و اقدام عملی بر مبنای این عوامل تاثیر گذار در مراحل مختلف طراحی و به کار گیری مدیریت دانش است.
در این تحقیق ۱۰ عامل و ۷۸ شاخص مؤثر بر موفقیت مدیریت دانش از ادبیات موضوع استخراج تأثیر آن عوامل بر موفقیت مدیریت دانش به تأیید خبرگان امر رسید. هیچ یک از تحقیقات قبلی در زمینه عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش، به این تعداد از عوامل اشاره نداشته‌اند و هر یک بر حوزه یا عواملی خاص تکیه کرده‌اند و از این جهت، عوامل استخراجی در این تحقیق نسبت به سایر تحقیقات قبلی کامل‌تر و جامع‌تر بوده و دیدی کلی‌تر نسبت به مفهوم مدیریت دانش دارد. بنابراین چارچوب تحقیق که بر اساس این عوامل و شاخص‌ها است چارچوب کامل و جامعی است. همان‌طور که در فصل‌های قبلی نیز اشاره گردید تحقیقات بسیار کمی در زمینه عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور صورت پذیرفته و این تحقیق از این نظر دارای مزیت می‌باشد.
یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش عبارتند از :
۱-پشتیبانی و تعهد مدیریت عالی سازمان ۲- کار تیمی و گروه‌های تعامل اجتماعی ۳- توسعه سرمایه انسانی و اجتماعی ۴- استراتژی و اهداف ۵- فرهنگ سازمانی ۶- زیر ساختار های سیستم‌های اطلاعاتی ۷- فرایند های مدیریت دانش ۸- ساختار و زیر ساخت های سازمانی ۹- مدیریت تغییر ۱۰-الگوبرداری و اندازه گیری عملکرد.
این تحقیق با یافته‌های داون پورت و همکاران ( ۱۹۹۸ ) در خصوص حیاتی بودن عامل‌های فرهنگ، زیرساخت، و حمایت مدیریت ارشد هم‌خوانی دارد. در تحقیق چریدس و همکاران (۲۰۰۳) عواملی نظیر استراتژی، مدیریت منابع انسانی، سیستم‌های اطلاعاتی از عوامل حیاتی شناخته شده است که با یافته‌های این پژوهش کاملاً سازگاری دارد.
عوامل حیاتی شناسایی شده توسط هونگ^[۴۴] و همکاران (۲۰۰۵) یعنی الگوبرداری، فرهنگ سازمانی، زیرساخت سیستم‌های اطلاعاتی، و رهبری و تعهد قوی مدیریت ارشد نیز در این تحقیق مورد تاکید قرار گرفته‌اند.
مطالعات قبلی بر اهمیت تعامل اجتماعی و کار تیمی بین اشخاص برای ایجاد رفتار مدیریت دانش میان افراد تاکید کرده‏است. (Liao, 2010). این تحقیق نیز کار تیمی و گروه‌های تعامل اجتماعی را به عنوان یکی از عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور بیان کرده است.
چانگ و چوانگ (۲۰۱۰) فرهنگ را مهم‌ترین عامل برای موفقیت مدیریت دانش بیان کردند لیکن تحقیق حاضر فرهنگ را یکی از عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور می‌داند و پشتیبانی و تعهد مدیریت عالی سازمان را به عنوان مهم‌ترین عامل موفقیت بیان می‌دارد.
نظر به اینکه در تحقیقات قبلی استقرار کامل فرآیندهای مدیریت دانش یکی از عوامل تأثیرگذار در موفقیت مدیریت دانش ذکر شده است ( Holsapple and Joshi, 2000; Bhatt,2000; Wong & Aspinwall , 2005; and Akhavan & Jafari , 2006)؛ لذا شناسایی عامل فرآیندهای مدیریت دانش به عنوان یکی از عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در راستای تحقیقات قبلی می‌باشد.
اخوان و همکارانش (۲۰۰۹) در تحقیقی ۵ عامل حیاتی موفقیت شناسایی کردند که سهم بیشتری در ارتقای مدیریت دانش در مراکز تحقیقاتی دانشگاهی ایران دارند. این عوامل عبارتند از: مدیریت منابع انسانی و ساختار منعطف و پویا، آمادگی و معماری مدیریت دانش، ذخیره دانش، الگوبرداری و مدیر عالی دانش که همه این عوامل در چارچوب پیشنهادی این تحقیق یا به عنوان عامل یا به عنوان شاخص موثر بر موفقیت بیان شده‌اند.
رهنورد و محمدی (۱۳۸۸) با بررسی عوامل حیاتی موفقیت در مراکز دانشگاهی تهران که نوعی سازمان دانش محور می‌باشند پرداختند که یافته‌های این پژوهش نشان داد که عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش عبارتند از: ۱- توسعه منابع انسانی؛ ۲ - فرهنگ مشارکتی؛ ۳- درگیری افراد؛ ۴- جهت گیری دانایی محور؛ ۵ - زیرساخت‌های سیستم‌های اطلاعاتی؛ ۶- ارزیابی و انتقال دانش؛ و ۷- الگوبرداری.
در تحقیقات رهنورد و محمدی (۱۳۸۸) الگوبرداری از نظر رتبه بندی در رده آخر عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش بیان شده است که این نتیجه هم راستای رتبه بندی عامل الگوبرداری و اندازه گیری عملکرد در میان عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور می‌باشد.
نکته قابل توجه در این تحقیق در نظر گیری نوآوری و تجاری سازی دانش به عنوان فرآیندهای مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور می‌باشد که این امر در راستای نظام ملی نوآوری در فناوری نانو می‌باشد که در آن خلق و شناسایی دانش، تسهیل نوآوری، ایجاد شبکه‌های خبرگی، بهبود فرایند های انتقال و اشتراک گذاری دانش، تجاری سازی دانش و توسعه سرمایه انسانی از کارکردهای اصلی می‌باشند.
بنابراین، در مقایسه با تحقیقات پیشین، این پژوهش چارچوب جامعی را شناسایی کرده است که می‌توان به عنوان چارچوب نظری فراگیر در طراحی و به کار گیری موفق مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور در نظر گرفت.

۵-۶- پیشنهادات مستخرج از پایان نامه

با توجه به بررسی‌های گسترده و عمیقی که در زمینۀ شناسایی عوامل و شاخص‌های تأثیرگذار بر موفقیت مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور به عمل آمد، مشخص گردید که این سازمان‌ها، نیازمند توجه دقیق و موشکافانه‌ای به بهبود جریان دانش در فرایندهای کسب و کار سازمانی بوده و بر این اساس، نیازمند راه کارها و راهبردهای مدونی در زمینۀ مدیریت دانش هستند. با توجه به نتایج تحقیق حاضر پیشنهادات ذیل جهت به کار گیری موفق مدیریت دانش در سازمان‌های دانش محور و ستاد ویژه توسعه فناوری نانو ارائه می‌گردد:

• • از آنجایی که سازمان‌های دانش محور ممکن است قادر به مدیریت تمامی جنبه‌های مدیریت دانش در یک مقطع زمانی نباشند، اهمیت و اولویت این مجموعه عوامل حیاتی موفقیت می‌تواند به عنوان یک راهنما برای این سازمان‌ها در جهت اولویت بندی و تنظیم فعالیت‌های مدیریت دانش مورد استفاده قرار گیرد.

• پرسشنامه توسعه داده شده در این مطالعه ارائه کننده یک چک لیست واقعی برای ارزیابی ادراکات در خصوص فعالیت‌ها می‌باشد. برای سازمان‌هایی که در کشور مدیریت دانش را اجرا می کند، چارچوب ارائه شده در این پژوهش که بر مبنای عوامل حیاتی موفقیت و شاخص‌های مربوط می‌باشد می‌تواند به عنوان یک ابزار برای ارزیابی وضعیت مدیریت دانش و تعیین حوزه‌های قابل بهبود نقش موثری ایفاء نماید. همچنین، چارچوب ارائه شده امکان ارزیابی مقایسه‌ای توانمندی‌های جاری مدیریت دانش در سازمان مورد مطالعه و وضعیت مطلوب را فراهم می کند.