مشخصه های اصل این گفتمان عباراتند از:
نگرش ارزشی – فرهنگی به امنیت ملی؛
امنیت سخت افزاری؛
تأکید بر عوامل داخلی و اقتصادی؛
اولویت امنیت حکومت و نهادهای حکومتی بر امنیت مردم؛
تداوم روش‌های گذشته در سیاست خارجی و تفسیر فراملی از امنیت؛
رویکرد دوم: نگرش‌های امنیتی گفتمان نوین در تضاد با گفتمان اول است. مشخصه این گفتمان به شرح زیر است.
تاکید بر درون‌گرایی دینی: بر مبنای این گفتمان جمهوری اسلامی ایران تا زمانی که برمبنای ارزش‌های مورد ادعای خود نتواند جامعه و نظام داخلی خود را سازماندهی کند، هرگز نخواهد توانست مبلغ خوبی برای ارزش‌های دینی در دنیا باشد.

رد نگرش سخت افزارانه به امنیت ملی.
تاکید بر ابعاد داخلی و اقتصادی امنیت ملی: گفتمان جدید، توسعه سیاسی را از دو جهت برای آینده ایران از لحاظ امنیت ملی ضروری می‌داند که در دو بعد سیاسی و اقتصادی قبل تحلیل است.
علیرضا تاجیک و سید ولی پورزرومی نیز در پژوهش‌های جداگانه‌ای هر دو مشترکاً، بر سه گفتمان حاکم در طول سه دهه پس از انقلاب تاکید دارند. که عبارتند از رویکرد ـ « بسط محور» ، رویکرد « حفظ محور»، و رویکرد« رشد محور».
الف) رویکرد بسط محور به امنیت ملی:
این گفتمان محصول شرایط و محیط عمومی فردای انقلاب است. بر‌ اساس این گفتمان پایه‌های امنیتی نظام در خارج از مرزهای جغرافیایی کشور تعریف و مرکز ثقل این مفهوم یعنی« امنیت» در دل ملت‌ها تصور شده است. مرز امنیتی در این گفتمان مرزهای ایدئولوژیک است نه مرزهای جغرافیای.
اهداف جمهوری اسلامی در دوره گفتمان بسط محور بر حسب اولویت در محورهای زیر است.
استقرار حاکمیت اسلامی و بسط ارزش‌های اسلامی
حفظ استقلال نظام
اصلاح محیط بیرونی و بسط انقلاب اسلامی
منابع قدرتی که در گفتمان بسط محور در سال‌های اول انقلاب از جایگاه محوری بر خوردار بودند عبارتند از:
اسلام شیعی
روحانیت شیعی و رهبری فرهمندانه امام خمینی(ره)
حضور مردم درصحنه.
ب) رویکرد حفظ محور به امنیت ملی:
این گفتمان محصول شرایط جنگ تحمیلی است. دوران جنگ دورانی است که حفظ نظام واجب می‌شود و در راس امور قرار می‌گیرد. بنابراین گفتمان امنیت در طول این دورده حفظ محور بود.
اهداف امنیت ملی کشور در گفتمان حفظ محور عبارتند از:
دفع تجاوز و دفاع از تمامیت ارضی کشور
حفظ اسلام و نظام اسلامی
دفاع از استقلال و هویت ملی
دسترسی به اطمینان خاطر از طریق تنبیه متجاوزان و جبران خسارت.
عوامل قدرت ایران در گفتمان حفظ محور به شرح زیر می باشد
اندیشه جهاد و دفاع از اسلام(قدرت ایدئولوژیک)
رهبری فرهمندانه امام خمینی(ره)( قدرت فرماندهی)
وحدت و انسجام داخلی( قدرت یکپارچگی)
روحیه ارزشی و انقلابی( قدرت روحی و روانی)
جغرافیای مناسب و وسعت سرزمینی
جمعیت عامل تعیین کننده
توان نظامی
پشتوانه اقتصادی
ج) رویکرد رشد محور به امنیت ملی
مهمترین اولویت‌های امنیت ملی در گفتمان رشد محور به شرح زیر است
الف) تعمیم خسارات جنگی تحمیلی
ب) دست‌یابی به رشد و توسعه اقتصادی
ج) دست یابی به توسعه سیاسی و فرهنگی.(مهدیان و ترکاشوند:۱۳۸۹: ۲۶-۳۰)
فصل سوم:
اهمیت انرژی و ظهور پدیده ژئواکونومیک
فصل سوم- اهمیت انرژی و ظهور پدیده ژئواکونومیک
مقدمه
چنین به نظر می­رسد، که نظام جهانی در تجربه‌ای جدید به دوران جهانی شدن اقتصاد، بازار آزاد و یا اقتصادی شدن نظام جهانی، وارد شده‌است. در این میان انرژی‌های فسیلی به عنوان یکی از مهمترین عناصر اقتصادی مطرح بوده، که تا کنون جایگزین مناسبی برای آن پیدا نشده است. دیگر انواع انرژی نیز نظیر انرژی خورشیدی و هسته‌ای^[۵۳] هنوز نتوانسته‌اند به لحاظ اهمیت و نقش آفرینی در مسائل سیاسی و نیز کاربردشان در مصارف صنعتی، جایگزین مناسبی برای انرژی‌های فسیلی باشند. بدین ترتیب انرژی فسیلی بویژه نفت و گاز نقش مهمی در بازی‌های ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک کنونی و آینده جهان ایفا می‌کند و قدرت‌های جهانی بر سر این موضوع با هم به رقابت می‌پردازند. به طور کلی در این فصل درصدد خواهیم بود، که به بیان دلایل اهمیت روز افزون انرژی و میزان مصرف آن و همچنین به چگونگی ظهور پدیده ژئواکونومیک و میزان پراکندگی ذخایر انرژی در جهان به پردازیم.
۱- ظهور پدیده ژئواکونومى
حیات کنونی بشر، وابسته به انرژی است و انرژی، محرک تمامی فعالیت‌های صنعتی، حمل نقل، خدمات، کشاورزی و … در جهان کنونی است. مهم‌ترین عناصر انرژی، نفت، گاز طبیعی و زغال سنگ است. به عبارت دیگر، همچنان مهم‌ترین منابع انرژی، منابع هیدروکربنی است؛ گرچه در دهه‌ های اخیر، توجه ویژه‌ای به انرژی هسته‌ای شده است، اما نتوانسته است سهم عمده‌ای در میان دیگر حامل‌های انرژی پیدا کند. از این رو منابع تأمین انرژی و مسیرهای انتقال انرژی هیدروکربنی، اعتبار ویژه‌ای پیدا کرده است. رودلف کلین، یکی از ویژگی‌های پنج‌گانه کشور به عنوان یک واحد قدرت‌مند را «گئوپلیتیک» می‌داند که منظور وی مشخصات جغرافیایی است وی در واقع معتقد است که یکی از سطوح حکومت،« فیزیوپلیتیک» است‌که به ظرفیت و ذخایر طبیعی یک کشور اشاره دارد(Anderson & Anderson ,1998, 2).