کلمات کلیدی: شبکه‌های اجتماعی، فیس‌بوک، گوگل‌پلاس، اینستاگرام، روابط متقابل همسران، اعتماد، گفت‌وگو، انزواطلبی، عدم مشارکت‌جویی
1-1 مقدمه
یکی از مشخصه‌ های اصلی عصر اطلاعات، استفاده از بزرگ‌راه‌های اطلاعاتی است که از اینترنت به عنوان مهم‌ترین آن‌ها یاد می‌شود. در اینترنت این امکان برای انسان‌ها فراهم می‌شود تا بتوانند با وجود حضور فیزیکی در مکان‌های متفاوت، با طور همزمان با هم‌دیگر تعامل برقرار کنند. افراد از این طریق با انسان‌های دیگر در سراسر جهان مرتبط می‌شوند. از اینترنت به عنوان جدیدترین رسانه‌ی جمعی یاد می‌شود. این رسانه در ارتباطات انسانی، شیوه‌های جدیدی خلق کرده است.
نیاز انسان‌ها به برقراری ارتباط از یک سو،‌ و مدرن شدن جوامع و به دنبال آن کم شدن ارتباطات چهره به چهره از سوی دیگر، موجب شده است که افراد به اجتماعات مجازی روی آورند تا از این طریق به برقراری ارتباط با هم بپردازند. شکل تعاملات در دنیای مجازی با شکل این تعاملات در جهان حقیقی متفاوت است، ولی ماهیتا افراد هم در شبکه‌‌های اجتماعی حقیقی و هم در شبکه‌های اجتماعی مجازی به دنبال تامین نیازشان برای برقراری روابط اجتماعی هستند. همین روابط، سنگ بنای جامعه را تشکیل می‌دهد. انسان‌ها با حضور در اینترنت به انزوا روی نمی‌آورند بلکه فقط شکل ارتباطات آن‌ها از قالب سنتی (چهره به چهره) به قالبی مدرن (مجازی) تبدیل می‌شود.
در دنیای مجازی ابزارهای متفاوتی با هدف ایجاد و حفظ پیوندها و رابطه‌ها وجود دارد. از این میان می‌توان به چت‌روم‌ها، ایمیل، قابلیت گفت‌وگو در سایت‌های مختلف، گپ دیداری، شنیداری، نوشتاری و مهم‌تر از همه، شبکه‌های اجتماعی که در پژوهش حاضر مورد توجه قرار گرفته است، اشاره کرد.
شبکه‌های مجازی به این دلیل دارای اهمیت هستند که تمامی کارکردهای ارتباطی دنیای مجازی را در خود جا داده‌اند؛ ولی هدف از تشکیل هر شبکه‌ی اجتماعی با شبکه‌ی دیگر متفاوت است. بعضی از این شبکه‌ها دنبال مرتبط کردن متخصصان هر رشته با یکدیگر هستند و به این افراد امکان می‌دهند که به مبادله‌ی اطلاعات علمی با هم بپردازند. برخی دیگر، به دنبال ایجاد فرصت‌های شغلی برای افراد هستند و این مهم، از طریق مرتبط کردن افراد با هم میسر می‌شود. خلاصه‌ی کلام اینکه هدف ایجاد هر شبکه با شبکه‌ی دیگر متفاوت است، اما آنچه که مهم است این است که وجه اشتراک تمام این شبکه‌ها، مرتبط کردن افراد با هم‌دیگر است. افراد با عضو شدن در شبکه‌های اجتماعی می‌توانند با آشنایان و غریبه‌ها ارتباط برقرار کنند. کاربران امکان برقراری ارتباط با افراد گوناگون را پیدا می‌کنند.
با همه‌گیر شدن عضویت و فعالیت در شبکه‌های اجتماعی، این نگرانی وجود دارد که شبکه‌های اجتماعی موجب شوند کاربران به همان ارتباطات مجازی اکتفا کنند و به مرور از ارتباطات فضای واقعی دور شوند و روابط آن‌ها با افراد نزدیک‌شان، از جمله خانواده، تحت تاثیر روابط مجازی‌شان قرار بگیرد. توجه به پیامدهای منفی عضویت و فعالیت در شبکه‌های اجتماعی مجازی بر روابط همسران، و رابطه‌ی بین این فعالیت و روابط متقابل همسران، دست‌مایه‌ی اصلی تحقیق حاضر است.
1-2- بیان مسئله
تشکیل خانواده با ایجاد رابطه و پیوند بین دو جنس مخالف آغاز شده و عمدتا به تولید مثل می‌انجامد. سلامت خانواده و کمال آن، بستگی مستقیم به چگونگی روابط بین زن و شوهر دارد. ارتباط زناشویی را فرایندی است که در آن زن و شوهر به صورت کلامی و غیرکلامی مثل گوش دادن، حالات چهره، و ژست‌های مختلف با همدیگر به تبادل احساسات و افکار می‌پردازند (فاتحی‌زاده، احمدی، 1384: 111). خانواده پناهگاه انسان اجتماعی است و مامنی است که به دلخواه برگزیده می‌شود تا جایی برای آرامش باشد. وجوه منفی پدیدآمده از درون این نهاد، آثار مخرب زیادی دارد و ناهنجاری‌های اجتماعی بسیاری را ایجاد می‌کند. با وجود این متاسفانه نرخ از هم‌پاشیدگی خانواده‌ها افزایش بیش از انتظاری داشته است. شواهد موجود گویای این حقیقت است که همسران در عصر حاضر در برقراری ارتباط و داشتن زندگی زناشویی رضایت‌مند با مشکلات و ناهماهنگی‌های متعددی روبه‌رو هستند. احساس امنیت، آرامش و روابط صمیمانه به سستی گراییده است و کانون خانواده دستخوش فرآیندهای ناخوشایند شده است (برنشتاین، برنشتاین، 1382: 23). محققان بر این باورند وقتی کارکردهای خانواده از قبیل کارکردهای زیستی، اجتماعی، شناختی و عاطفی، یکی پس از دیگری آسیب ببیند، اعضای آن به تدریج احساس رضایت‌مندی خود را از دست می دهند. کاهش تدریجی رضایت‌مندی اعضای خانواده، ابتدا موجب گسست روانی و عاطفی و سپس اجتماعی و در نهایت منجر به واقعه‌ی حقوقی‌ای می شود که طلاق نام دارد.
در دوره‌ی حاضر، عوامل متعددی باعث سردی روابط زن و شوهر و پایین آمدن کیفیت زندگی زناشویی آن‌ها می‌شود. پژوهش حاضر در تلاش است به مسئله‌‌ی «فعالیت در شبکه‌های اجتماعی مجازی» به‌عنوان یکی از عواملی که می‌تواند بر روی روابط همسران تاثیرگذار باشد، بپردازد.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که روابط اینترنتی می‌تواند به اعتماد میان همسران آسیب جدی وارد کرده و موجب اختلافات زناشویی شود (کوپر، 1997: 13). بنا به گفته‌ی زوج‌هایی که به خاطر مشکل چنین روابطی به درمان‌گران و مشاوران مراجعه کرده‌اند، این نوع روابط نیز همانند روابط عاشقانه و صمیمانه در دنیای واقعی، برای آن‌ها مهم و قابل توجه بوده است (آندروود، 2005: 7).
کامل‌ترین نوع روابط اینترنتی در شبکه‌های اجتماعی صورت می‌پذیرد. شبکه‌های اجتماعی نسل جدیدی از پایگاه‌هایی هستند که این روزها در کانون توجه کاربران شبکه‌های جهانی اینترنت قرار گرفته‌اند. هرکدام از این پایگاه‌ها، دسته‌ای از کاربران اینترنتی با ویژگی‌هایی خاص را گرد هم می‌آورند. شبکه‌های اجتماعی را گونه‌ای از رسانه‌های اجتماعی می‌دانند که امکان دستیابی به شکل جدیدی از برقراری ارتباط و به اشتراک‌گذاری محتوا در اینترنت را فراهم آورده‌اند (سلیمانی‌پور، 1389: 14).
شبکه‌های اجتماعی به افراد این امکان را می‌دهند تا یک پروفایل (صفحه) عمومی یا نیمه‌عمومی در اختیار داشته باشند تا از این طریق یکی از اعضای سایت باشند. افراد به مرور شروع به یافتن دوست می‌کنند تا از این طریق با آن‌ها ارتباط برقرار کنند و اطلاعات خود را با آنها به اشتراک بگذارند (الیسون و بوید، 2008: 211)
شبکه‌های اجتماعی مجازی به کاربران خود این امکان را می‌دهند که بدون نیاز به ارائه‌ی اطلاعات واقعی درباره‌ی خود، به عضویت آن‌ها درآیند. این گمنامی برای افراد آزادی عمل فراوانی به دنبال دارد؛ از جمله اینکه کاربران در این شبکه‌ها به خوداظهاری روی می‌آورند، به این معنا که خود واقعی‌شان را افشا می‌کنند و مطالب مربوط به امیال و آرزوها، طرز تفکر و زندگی خصوصی خود را به اشتراک می‌گذارند. همچنین افراد در فضای مجازی این امکان را دارند که خودهای جدید ساخته و آن‌ها را به دیگران معرفی کنند؛ خودهایی که ساخته و پرداخته‌ی ذهن شخص هستند و شباهتی با خود واقعی او ندارند. ناشناخته بودن به افراد کمک می‌کند تا اعتماد بیشتری به هم پیدا کنند. افراد با به اشتراک گذاشتن علایق و سلایق خود، می‌توانند دوستان جدیدی بیابند، ضمن اینکه ارتباط با دوستان گذشته‌شان را حفظ و یا تقویت کنند. همچنین افراد در این شبکه‌ها سعی می‌کنند خود را بهتر از آنچه که هستند جلوه دهند.
با توجه به جذابیت‌های ذکر شده برای شبکه‌های اجتماعی، و با در نظر گرفتن گستردگی روزبه‌روز شبکه‌های اجتماعی و سهولت دسترسی به آن‌ها، این شبکه‌ها مخاطبان جوان بسیاری را به خود جذب کرده‌اند. بر طبق آمار سایت اینترنت‌وورلداستتس در تاریخ 31 دسامبر 2013، جمعیت جهان بیش از هفت میلیارد و صد و هفتاد میلیون نفر است؛ دو میلیارد و هشتصد میلیون نفر در دنیا، یعنی 39 درصد جمعیت جهان کاربر اینترنت هستند. ضریب نفوذ استفاده از اینترنت در جهان به 32.7 درصد رسیده است. سایت استتیستا آمار کاربران فعال شبکه‌های اجتماعی پرطرفدار جهان را تا ژوئن 2014 به این ترتیب گزارش می‌کند: فیس‌بوک یک میلیارد و دویست و هشتادهزار نفر، گوگل پلاس 343 میلیون نفر، لینکدین 300 میلیون نفر و توییتر 255 میلیون نفر.
بنا به اعلام سایت اینترنت‌وورلداستتس، در منطقه‌ی خاورمیانه، تا تاریخ 31 دسامبر 2013، 103 میلیون نفر کاربر اینترنت وجود داشته که 45 میلیون از این تعداد، کاربران ایرانی هستند. ایران با داشتن این تعداد کاربر اینترنت، رتبه‌ی نخست را در خاورمیانه دارد و عربستان سعودی با داشتن 16 میلیون کاربر، با اختلاف بسیار زیاد از ایران، در رتبه‌ی دوم قرار دارد. به دلیل فیلتر بودن فیس‌بوک در ایران و اقدام متقابل فیس‌بوک در حذف نام ایران از لیست کشورهایی که به آن‌ها خدمات می‌دهد، امکان یافتن آمار دقیق کاربران ایرانی این شبکه‌ی اجتماعی امکان‌پذیر نیست، اما آمارهای غیررسمی از وجود بیش از 2 میلیون کاربر فعال و حرفه‌ای فیس‌بوک در ایران، و 12 تا 17 میلیون کاربر ‌نیمه‌فعال حکایت دارد.
حضور مستمر کاربر در شبکه‌های اجتماعی، باعث تقویت روابط او با دوستان مجازی و کاهش روابط در دنیای حقیقی می‌شود. این افراد، وقت گذراندن در فضای مجازی را جایگزین زمانی که باید با دوستان و خانواده‌ی خود بگذرانند می‌کنند. گاهی فرد آن‌چنان به فعالیت در شبکه‌ی اجتماعی و ارتباط با دوستان مجازی خو می‌کند که ترجیح می‌دهد بیشتر در فضای مجازی و با دوستان مجازی ارتباط داشته باشد تا با افرادی که از نظر فیزیکی به او نزدیک هستند، مثل همسر و اعضای خانواده.
نکته‌ی مهم دیگر این است که تفاوت کیفیت روابط در جهان مجازی و جهان حقیقی، باعث شده ارتباط گرفتن با جنس مخالف در فضای مجازی عادی‌تر و البته آسان‌تر باشد. تغییر سبک رابطه با جنس مخالف در فضای مجازی، این نوع رابطه را ساده‌تر و مخفیانه‌تر کرده است. ارتباط با جنس مخالف در فضای مجازی، امری است که به نسبت ارتباط با جنس مخالف در فضای واقعی، ساده‌تر، پیش پاافتاده‌تر، معمول‌تر و حتی اجتناب ناپذیرتر می کند. به سختی می‌توان فردی را یافت که در شبکه‌ی اجتماعی اینترنتی فعالیت کند و دوستانش همه هم‌جنس او باشند. حتی فردی که در فضای حقیقی، تنها با دوستان همجنس خود معاشرت دارد نیز چنین نکته‌ای را به ندرت در فضای مجازی رعایت می‌کند؛ یعنی کمتر به رابطه‌ی صرف با هم‌جنسانش پایبند است. به گفته‌ی محمدصادق افراسیابی، 45.2 درصد از زنان و 25.2 درصد از مردان معتقدند عضویت در شبکه‌ی اجتماعی کلوب این امکان را برای اعضا فراهم ساخته که در شرایط راحت‌تری نسبت به فضای واقعی با جنس مخالف ارتباط دوستانه برقرار کنند (افراسیابی، 1392: 3).
جذابیت شبکه‌های اجتماعی از یک سو و سهولت فعالیت در این شبکه‌ها از سوی دیگر، سبب می‌شود تا بررسی رابطه بین عضویت و فعالیت در این شبکه‌ها و تغییرات مربوط به زندگی خانوادگی جوانان عضو، به عنوان یک پرسش جدی برای پژوهشگران حوزه‌ی جامعه‌شناسی و ارتباطات مطرح شود. محمدصادق افراسیابی، می‌گوید بیشتر شرکت‌کنندگان در پژوهش او اذعان کرده‌اند که برای استفاده‌ی بیش از حد از اینترنت برای فعالیت در شبکه‌های اجتماعی، مورد اعتراض سایر اعضای خانواده قرار گرفته‌اند (افراسیابی، 1392: 3).
هر چیزی که موجب عدم توجه یک طرف به طرف دیگر بشود، می تواند محبت را میان آن دو بکشد یا در محبت رخوت ایجاد کند. حضور مستمر در شبکه‌های اجتماعی و داشتن ارتباط دائمی با دوستان مجازی هم می‌تواند به عنوان یکی از عوامل کم‌توجهی همسران به هم‌دیگر تلقی شود. بیشتر کاربران معتقدند چون ارتباط رودررویی در این فضا وجود ندارد و آن‌ها احتمالا هرگز دوستان خود را ملاقات نمی‌کنند، ارتباط با افراد دیگر، به‌خصوص دوستانی از جنس مخالف، خالی از اشکال است. در حالی که ارتباط با افراد ناهمجنس، و احتمالا شکل گرفتن روابط صمیمی و یا عاطفی توسط یکی از همسران در شبکه‌های اجتماعی، اتفاقی است که در شبکه‌های اجتماعی عادی است و می‌تواند برای زندگی مشترک فرد خطرآفرین باشد. رابطه‌ی فرد با دوستان در شبکه‌های اجتماعی مجازی، هرچند رودررو نیست اما مضر است، زیرا با فراهم کردن امکان ارتباط آسان کاربر با دوستان ناهمجنس، فرد را در یک فضای هیجانی قرار می‌دهد و موجب می‌شود به جای آن‌که هیجان و عواطف خود را صرف ارتباط با همسر خود بکند، این هیجانات را صرف افراد دیگر کرده و در خارج از دایره‌ی زندگی زناشویی سرمایه‌گذاری کند. نتیجه این فرآیند، تحت تاثیر قرار گرفتن زندگی زناشویی خواهد بود.
به دلیل مجازی بودن رابطه‌ها در شبکه‌های اجتماعی، این روابط، حساسیت‌برانگیزتر از روابط حقیقی هستند. افراد نسبت به این نوع روابط همسرانشان حساسیت بیشتری نشان می‌دهند. نتایج پژوهش گراهال نشان می‌دهد میان زمان سپری شده در فیس بوک و ایجاد حس حسادت در روابط افراد، رابطه‌ای مستقیم وجود دارد. ممکن است پیام زننده‌ای که فردی روی صفحه‌ی شما ثبت کرده است، سبب رنجش و حسادت همسرتان شود؛ این می‌تواند آغاز جدایی باشد (گراهال، 2008). بر اساس پیمایش آکادمی آمریکایی وکلای ازدواج در آمریکا، از هر پنج مورد طلاق، یک مورد به خاطر فیس‌بوک صورت گرفته است. همچنین بر اساس این پژوهش، در موارد منجر به طلاق، 80 درصد وکلا برای گردآوری شواهدشان از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. هر پیام زننده، عکس یا اطلاعات شخصی که فرد در فیس بوک ثبت کرده باشد می‌تواند سند خیانت او تلقی شده و علیه او استفاده شود. امروزه فیس بوک به دلیل فراهم آوردن فضایی برای دیدار پنهانی عاشقان پیشین ، سبب افزایش آمار طلاق شده است (داس، 1991: 127). مارلین ماهو، نیز معتقد است خیانت در دنیای مجازی وقتی رخ می‌دهد که فردی با وجود داشتن همسر، از اینترنت یا رایانه به عنوان وسیله‌ای برای زیر پا گذاشتن پیمان‌ها، به ویژه تعهدات جنسی استفاده کند (ماهو، 2002).
باومن با مطرح کردن پدیده «عشق سیال» مدعی شده است دوستی‌های اینترنتی بین زنان و مردان بسیار متفاوت از دوستی‌هایی است که به واسطه‌ی سایر رسانه‌ها انجام می‌شود. به نظر او این دوستی‌ها به‌دلیل ماهیت مجازی و دروغین آن‌ها به شدت زندگی بشریت را تهدید می‌کنند. او از اینکه مفهوم سنتی وفاداری و عشق واقعی تضعیف شده‌ است ابراز نگرانی می‌کند.
مسئله‌ی تحقیق حاضر، بررسی این نکته است که با توجه به افزایش میزان ارتباطات مجازی افراد، و همچنین با در نظر گرفتن ویژگی‌های خاص روابط مجازی، این نوع از روابط چه تاثیری بر روابط متقابل همسران داشته‌اند. تعداد بالای کاربران اینترنت و شبکه‌های اجتماعی در ایران که اکثرا جوان هستند، بررسی این تاثیر را ضروری کرده است. فعالیت در شبکه‌های اجتماعی، برای قشر جوان جذابیت بیشتری دارد، و باعث گسترش ارتباطات دوستانه‌ی آن‌ها و برقراری روابط با طیف وسیعی از افراد مختلف می‌شود. اکثر جوانان این روزها حداقل در یک شبکه‌ی اجتماعی عضو هستند و فعالیت دارند و حضور در این شبکه‌ها، در کشور ما به یکی از ویژگی‌های اصلی نسل جوان تبدیل شده است. به دلیل مجازی بودن ماهیت روابط در شبکه‌های اجتماعی، کاربران حساسیت کمتری روی انتخاب دوستان‌شان دارند و معمولا تعداد زیادی دوست از هر دو جنس، در میان فهرست دوستان‌شان دیده می‌شود. قشر دانشجو، به ویژه دانشجویان مقطع تحصیلات تکمیلی که به خاطر انجام فعالیت‌های پژوهشی دسترسی دائمی به اینترنت دارند، و معمولا جوان هستند و اینترنت برای آن‌ها جذاب نیز هست، از اعضای مهم و فعال شبکه‌های اجتماعی تلقی می‌شوند. این افراد در سن تاهل قرار دارند و عموما متاهل و در سال‌های ابتدایی زندگی مشترک هستند؛ یعنی دورانی که زندگی مشترک هنوز نوپا و در معرض خطر است و حساسیت همسران روی هم‌دیگر، و همچنین روی افرادی که همسر با آن‌ها ارتباط دارد بیشتر است. بنابراین مسئله‌ی یاد شده در بین این قشر محسوس‌تر و تبعات احتمالی آن بیشتر است.
برخی از شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک، گوگل‌پلاس و اینستاگرام، به نسبت شبکه‌های اجتماعی دیگر، در حال حاضر طرفداران بیشتری دارند و افراد زیادی در آن‌ها عضو بوده و فعالیت می‌کنند. رشد روزافزون شبکه‌های اجتماعی در اینترنت و عضویت و فعالیت در این شبکه‌ها، سبک زندگی افراد عضو را تحت تاثیر قرار می‌دهد و به نظر می‌رسد این تغییر سبک زندگی می‌تواند باعث شود زندگی‌های خانوادگی نیز تحت تاثیر روابط مجازی افراد قرار گیرد. وجود این تاثیرپذیری در صورتی که تایید شود، قابل تامل و مستلزم سیاست‌گذاری است. در مطالعات جدید در مورد وضعیت خانواده‌ها، به تاثیر فعالیت در شبکه‌های اجتماعی بر روابط همسران کمتر پرداخته شده است و این توجه، ضروری به نظر می‌رسد. مسئله‌ی اصلی تحقیق حاضر نیز بررسی این است که آیا فعالیت در شبکه‌های اجتماعی تاثیری بر روابط همسران گذاشته است یا خیر.
1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق
بر اساس آمارهای ارائه شده در طرح مسئله و همچنین شواهد تجربی، می‌توان این نتیجه را گرفت که تعداد کاربران اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مجازی در جهان به طور روزانه قابل افزایش است. بنابر یافته‌های تحقیق شرکت کانویو، 58 درصد از پاسخگویان گفته‌اند که از شبکه‌ی اجتماعی فیس‌بوک، 37 درصد از گوگل پلاس، 14 درصد از کلوب (شبکه‌ی اجتماعی داخلی در ایران)، 12 درصد از توییتر و 12 از لینکدین استفاده می‌کنند. حدود یک‌سوم افراد مزبور هم گفته‌اند که روزانه دست کم یک ساعت از وقت خود را صرف رسانه‌های اجتماعی اینترنتی می کنند. بر اساس اظهارات عضو هیئت مدیره‌ی این شرکت، ایرانیان بالاترین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان محتوا در منطقه هستند. یک‌سوم از پاسخ‌گویان این تحقیق اذعان کرده‌اند فناوری‌هایی مانند رسانه‌های اجتماعی موجب کم‌رنگ شدن ارتباط میان اعضای خانواده‌ها شده است؛ چرا که افراد، وقت خود را به طور روزافزون صرف فعالیت‌های آنلاین و مجازی می‌کنند.
آمار و نتایج ارائه شده حاکی از آن است که افزایش تعداد کاربران فیس‌بوک و گذران وقت فراوان توسط جوانان در این فضا، در رابطه با ایرانیان هم صدق می‌کند. بر اساس یافته‌های طرح ایران و اینترنت، حدود 32 درصد از کاربران جوان اینترنت عضو فیس‌بوک هستند که این مورد بیان‌گر اقبال جوانان به این شبکه‌ی اجتماعی مجازی است (باستانی و همکاران، 1390).
هر فردی نزدیک‌ترین رابطه را با اعضای خانواده‌اش دارد و معمولا اوقات فراغت خود، یعنی اوقاتی که به کار یا درس مشغول نیست را با اعضای خانواده‌اش می‌گذراند. بنابراین اعضای خانواده‌ی یک فرد، بیشترین آسیب را از فعالیت او در شبکه‌های اجتماعی می‌بینند و احتمالا بیشترین واکنش را نیز خواهند داشت. این استفاده‌ی زیاد تا جایی پیش می‌رود که می تواند روابط خانوادگی فرد را تحت تاثیر قرار داده و دچار تزلزل کند: افرادی که به میزان زیادی از اینترنت استفاده کرده‌اند، خود اظهار داشته‌اند که روابط خانوادگی‌شان دچار آفت و اختلال شده؛ اما روابط دوستانه‌ی آنها، بهتر و گسترده‌تر شده است (فیضی، 1384: 22).
یافته‌ها و نتایج تحقیقات کراوت و همکارانش نیز گواهی بر این نگرانی‌هاست. کراوت مدعی شد که استفاده از اینترنت موجب کاهش ارتباط فرد با خانواده‌اش و کوچک شدن حلقه‌ی اجتماعی پیرامون او و افزایش احساس تنهایی و افسردگی می‌شود (کراوت و همکاران، 1998: 374).
الیزابت بات، از نظریه‌پردازان مشهور نظریه‌ی شبکه است. بر اساس تحقیق خانم بات مشخص شد که چگونگی روابط همسران در خانواده، به رابطه‌ی زوج‌ها با محیط اجتماعی و حمایت‌هایی که از گروه‌های اجتماعی دریافت می‌کنند، بستگی دارد. اگر آن‌ها از پشتیبانی گروه‌های دیگر برخوردار باشـند، نیاز کمتـری بـه روابـط زناشـویی خواهند داشت. اگر این کمک‌ها و پشتیبانی‌ها نباشد، زن و شوهر به یکـدیگر وابسـتگی متقابـل می‌یابند (بات، 1373: 69).
در دسترس بودن سخت‌افزارهای اینترنتی مانند گوشی‌های موبایل، رایانه‌های کوچک قابل حمل و تبلت‌ها، و همچنین گسترش زیرساخت‌های شبکه‌ی جهانی اینترنت در کشور ما، باعث شده که شمار کاربران اینترنت روز‌به‌روز افزایش پیدا کند. در این میان، فعالیت‌ در شبکه‌های اجتماعی، سهم بزرگی از وقت کاربران اینترنت را به خود اختصاص می‌دهد. کاربران نه فقط در مدت‌زمانی که در خانه یا محل کار حضور دارند، بلکه در زمان تردد در مسیر بین خانه و محل کار و حتی در سفر، به راحتی می‌توانند از اینترنت استفاده کرده و حساب‌های کاربری خود را در شبکه‌های اجتماعی چک کنند. عاملی معتقد است شبکه‌ای شدن جامعه‌ی امروز، معنای همه‌چیز و هرچیزی را مورد بازاندیشی قرار داده و مفاهیم تازه‌ای نیز ایجاد کرده‌ است: اقتصاد، فرهنگ، اجتماع و حتی مفاهیم عام‌تری همچون مکان و زمان نیز در این فرآیند دگرگون شده یا همچنان در حال دگرگونی هستند (عاملی، 1388: 4).
افراد در فضای مجازی، روابطی متفاوت با روابط در فضای حقیقی را تجربه می‌کنند. شبکه‌های اجتماعی اینترنتی به دلیل مجازی بودنشان و اینکه افراد را رو در روی هم قرار نمی‌دهند، اقتضائات خاص خودشان را دارند. روابط در این فضاها صمیمی‌تر، دوستانه‌تر و بی‌پرده‌تر است. افراسیابی در این باره می‌گوید میان عضویت در شبکه‌های اجتماعی اینترنتی، با مقوله‌هایی نظیر چگونگی ارتباط با جنس مخالف و شیوه‌ی محاورات اعضا در محیط بیرونی ارتباط وجود دارد. بنابراین می‌توان گفت میان عضویت در شبکه‌های اجتماعی اینترنتی و سبک زندگی جوانان، ارتباط وجود دارد (افراسیابی، 1392: 7).
گوشی‌ها و سیم‌کارت‌های موجود در بازار، این روزها امکان استفاده از اینترنت را در هرجا و هر زمان برای کاربران فراهم کرده‌اند. بسیاری از جوانان هنگامی که در خانه و در کنار اعضای خانواده‌شان قرار دارند، همزمان در شبکه‌های اجتماعی نیز فعالیت می‌کنند و دوستان‌ مجازی‌شان را در جریان مسائل مختلف زندگی‌شان و گاه حتی مسائلی که در خانه و در حریم خصوصی‌شان می‌گذرد، قرار می‌دهند.
این در حالی است که داشتن منافع، دل‌مشغولی، و حتـی سـرگرمی‌هـای مشـترک، ارتقـای میزان یکـدلی و هم‌فکری را به همراه خواهد داشت. تقویت این امر در میان زن و شوهر موجب افزایش رضـایت از زندگی مشترک می‌شود و بی‌توجهی به آن، جز هدایت امـواج بیگـانگی و سـردی بـه کـانون خانواده، نتیجه‌ای نخواهد داشت (فسائی، ملکی‌پور، 1392: 8).
اصل اساسی در ازدواج، مودت و گرمی روابط و وجود محبت است که به وسیله ایجاد ارتباط و سخنان مهرآمیز محقق می شود و ابزاری مثل اینترنت که توجه زن و مرد را از همدیگر منحرف کرده و به دیگران مشغول می‌کند، می‌تواند در رابطه‌ی زن و مرد اختلال ایجاد کند. سکوت بین زن و شوهر و عدم توانایی آن‌ها برای ایجاد فضای گفت‌وگوی مشترک، به نحوی از انحا، از جمله به خاطر فعالیت اینترنتی، از مشکلات جدید خانواده‌ها است.
شبکه‌های اجتماعی ابزارها و امکاناتی را در اختیار کاربران قرار می‌دهند تا آنها بتوانند تصاویر و ویدئوهای شخصی خود را در صفحات خود قرار دهند. کاربران به راحتی می‌توانند اطلاعات شخصی خود را در این شبکه‌ها به اشتراک بگذارند. افرادی که این محتوای شخصی در دسترس‌شان قرار می‌گیرد، همیشه افراد آشنا و مورد اعتماد نیستند. علاوه بر این، کاربران نیز می‌توانند از اطلاعات شخصی کاربران دیگر باخبر شوند و در جریان جزئی‌ترین فعالیت‌ها، افکار و احساسات، و حتی موقعیت مکانی آنها قرار بگیرند. به عبارت دیگر، هر کاربری علی‌رغم اینکه در خانه و در فضای خانوادگی و خصوصی خود قرار دارد، می‌تواند با هزاران هزار کاربر دیگر که کیلومترها از او دور هستند ارتباط بگیرد و اطلاعاتی را به اشتراک بگذارد.
چنین حجم وسیعی از روابط مجازی که گاهی خصوصی‌ترین احوال فرد را به دیگران منتقل می‌کند، ممکن است رابطه‌ی خانوادگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. با گسترش تعداد کاربران شبکه‌های مجازی، نوع جدیدی از روابط هم تعریف شده است؛ دوست‌یابی و ازدواج اینترنتی از همین دسته روابط جدید هستند. بنابراین می‌توان گفت که روابط خانوادگی افراد هم تحت تاثیر گسترش شبکه‌های اجتماعی اینترنتی قرار گرفته است. تحقیق حاضر در نظر دارد بررسی کند که فعالیت افراد متاهل در شبکه‌های اجتماعی، آیا تاثیری بر روابط متقابل این افراد با همسرانشان دارد یا خیر، و در صورتی که وجود این تاثیر تایید می‌شود، آیا تغییری مثبت قلمداد می‌شود یا منفی.
1-4- پرسش‌های پژوهش:
پرسش اصلی:
آیا فعالیت در شبکه‌های اجتماعی، روابط متقابل همسران را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟