با توجه به اهمیت انجام تمرینات گرم کردن قبل از شروع مسابقه یا تمرینات ورزشی و استفاده از حرکات کششی به عنوان بخشی از برنامه گرم کردن توسط اکثر ورزشکاران مبتدی و نخبه، به منظور جلوگیری از آسیب و بهبود اجرا و با توجه به روشن نبودن اثر کشش بر اقتصاد دویدن به عنوان یک جز حیاتی و مهم برای موفقیت در عملکرد­های استقامتی، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر حاد کشش ایستا و پویا بر اقتصاد دویدن و برخی فاکتورهای سوخت و سازی فعالیت زیربیشینه در زنان فعال انجام شد. بدین منظور تعداد 16 نفر از دانشجویان زن رشته تربیت بدنی با میانگین سنی( انحراف استاندارد ± میانگین) 62/1 ± 87/23 سال، قد 23/6 ± 46/163 سانتی­متر، وزن 84/7 ±20/57 کیلوگرم، چربی70/2 ± 96/23 درصد و شاخص توده بدن  04/2 ± 38/21 کیلوگرم برمتر مربع، حداکثر اکسیژن مصرفی 41/3 ± 15/42 میلی لیتر بر کیلوگرم بر دقیقه و آستانه لاکتات13/6 ± 94/77، داوطلبانه در این پژوهش شرکت کردند. پس از اندازه ­گیری حداکثر اکسیژن مصرفی و آستانه لاکتات، آزمودنی­ها در 3 جلسه جداگانه، 3 پروتکل کشش ایستا، کشش پویا و بدون کشش را قبل فعالیت زیربیشینه که شامل 6 دقیقه دویدن روی نوارگردان با شدت 70% حداکثر اکسیژن مصرفی بود (میانگین سرعت 62/8 کیلومتر بر ساعت)، انجام دادند. تمام متغیرها (O2 CO2-RER-VE-Tv- Fb-HR ) توسط گازانالایزر جمع­آوری و نمودار پویایی اکسیژن مصرفی ثبت شد و در نهایت بلافاصله بعد از اتمام آزمون غلظت لاکتات خون توسط لاکتومتر تعیین شد. میانگین داده­های مربوط به دو دقیقه­ی آخر فعالیت به عنوان مرحله­ی یکنواخت فعالیت و نیز ثابت­های زمانی از روی نمودار پویایی اکسیژن مصرفی محاسبه شد. برای بررسی تفاوت بین متغیرها از آزمون تحلیل واریانس با اندازه­های تکراری و برای تعیین محل تفاوت از آزمون تعقیبی LSD استفاده شد. نتایج، افزایش معناداری در اکسیژن مصرفی(ml/kg/min ) طی فعالیت زیربیشینه، بعد از کشش ایستا نسبت به کنترل نشان داد (037/0P=) درحالی که، بین کشش پویا و کنترل (096/0P=) و نیز بین کشش ایستا و پویا (333/0P=)  تفاوت معنا­­داری یافت نشد. تهویه به طور معنا­داری در  هر دو وضعیت کشش ایستا (028/0P=) و پویا (044/0P=) نسبت به کنترل افزایش داشت. ولی بین کشش ایستا و پویا تفاوت معنا­­دار نبود (811/0P=). در سایر متغیرها نیز (CO2– RER – Tv – Fb-La – HR  τ1- τ2 – τ3– ) بین سه وضعیت تفاوت معنا­داری مشاهده نشد (05/0p >). به طور کلی، نتایج این پژوهش نشان داد که کشش ایستا با افزایش معنا­دار در اکسیژن مصرفی و تهویه­ی ریوی، باعث افزایش هزینه انرژی، کاهش اقتصاد دویدن و در نتیجه اختلال در عملکرد دویدن زیربیشینه می­شود ولی، کشش پویا اثر منفی بر اقتصاد دویدن ندارد. بنابراین توصیه می­شود که از کشش ایستا در برنامه گرم کردن قبل از فعالیت دوی زیربیشینه استفاده نشود و در صورت نیاز حرکات کششی پویا جایگزین گردد.

 

 

 

 

 

 

 

واژه­های کلیدی : کشش ایستا، کشش پویا، اقتصاد دویدن، ثابت­های زمانی پویایی اکسیژن مصرفی، فاکتورهای سوخت وسازی، فعالیت زیربیشینه، زنان فعال

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول: مقدمه ومعرفی                                                                                        1                                                                                          

 

1ـ1 مقدمه . 2

 

1ـ2 بیان مسئله .4

 

1ـ3 ضرورت و اهمیت پژوهش . 9

 

1ـ4 اهداف تحقیق 10

 

1ـ4ـ1 هدف کلی .10

 

1ـ4ـ2 اهداف اختصاصی .10

 

1ـ5 فرضیه های پژوهش 11

 

1ـ6 محدوده پژوهش .12

 

1ـ7 محدودیت های پژوهش .12

 

1ـ8 پیش فرض های پژوهش 13

 

1ـ9 تعریف واژه ها و اصطلاحات .14

 

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش                                                                 18                                                                

 

2ـ1 مقدمه 19

 

2ـ2 مبانی نظری . 19

 

2ـ2ـ1 عوامل موثر بر عملکردهای استقامتی 19

 

2ـ2ـ1ـ1 حداکثر اکسیژن مصرفی(Vo2max) 20

 

2ـ2ـ1ـ2 سرعت رسیدن به حداکثر اکسیژن مصرفی(vVo2max) 21

 

2ـ2ـ1ـ3 درصد حداکثر اکسیژن مصرفی قابل تحمل .22

 

2ـ2ـ1ـ4 آستانه لاکتات 22

 

2ـ2ـ1ـ5 نوع تار عضلانی 25

 

2ـ2ـ1ـ6 اقتصاد حرکتی و کارآیی مکانیکی .26

 

2ـ2ـ2 عوامل موثر بر اقتصاد دویدن .27

 

2ـ2ـ2ـ1 فاکتورهای فیزیولوژیکی موثر بر اقتصاد دویدن 27

 

2ـ2ـ2ـ1ـ1 دمای بدن، ضربان قلب، تهویه، لاکتات 27

 

2ـ2ـ2ـ1ـ2 ترکیب تارهای عضلانی .28

 

2ـ2ـ2ـ1ـ3 سطح آمادگی 29

 

2ـ2ـ2ـ1ـ4 سطح خستگی 29

 

2ـ2ـ2ـ1ـ5 سن .30

 

2ـ2ـ2ـ1ـ6 جنس 30

 

2ـ2ـ2ـ2 فاکتورهای بیومکانیکی موثر بر اقتصاد دویدن .31

 

2ـ2ـ2ـ2ـ1 آنتروپومتری .31

 

2ـ2ـ2ـ2ـ2 کینماتیک 32

 

2ـ2ـ2ـ2ـ3 کینتیک (نیروهای واکنش زمین) .33

 

2ـ2ـ2ـ2ـ4 بازگشت (آزادسازی) انرژی 34

 

2ـ2ـ2ـ2ـ5 انعطاف پذیری .34

 

2ـ2ـ2ـ3 عوامل محیطی موثر بر اقتصاد دویدن 35

 

2ـ2ـ2ـ4 عوامل تمرینی موثر بر اقتصاد دویدن .37

 

2ـ2ـ2ـ4ـ1 تمرینات استقامتی 37

 

2ـ2ـ2ـ4ـ2 تمرینات قدرتی و پلایومتریک 38

 

2ـ2ـ2ـ4ـ3 تمرین در ارتفاع .39

 

2ـ2ـ2ـ4ـ4 تمرین در گرما .39

 

2ـ2ـ3 پویایی اکسیژن مصرفی(O2 kinetic) 40

 

2ـ2ـ3ـ1 ثابت­های زمانی .42

 

2ـ2ـ3ـ2 مولفه آهسته 43

 

2ـ2ـ4 عوامل موثر بر پویایی اکسیژن مصرفی  44

 

2ـ2ـ4ـ1 سطح آمادگی 44

 

2-2-4-2 تمرین 44

 

2ـ2ـ4ـ3 گرم کردن .45

 

2ـ2ـ4ـ4 نوع فعالیت 46

 

2ـ2ـ4ـ5 نوع انقباض ..46                                         2ـ2ـ4ـ6 شدت فعالیت ورزشی 47            2ـ2ـ4ـ7 جنس 48       2ـ2ـ4ـ8 سن .49            2ـ2ـ4ـ9 ترکیب بدن .50

 

2ـ2ـ4ـ10 بیماری .50

 

2-2-4-11 ریتم­های شبانه­روزی 51

 

2ـ2ـ4ـ12 نوع تار عضلانی 52

 

2ـ2ـ5 مبانی نوروفیزیولوژیک کشش 53

 

2ـ2ـ6 تاثیر کشش ایستا بر فعالیت­های بی­هوازی .54

 

2ـ2ـ7 تاثیر کشش پویا بر فعالیت­های بی­هوازی .56

 

2ـ2ـ8 تاثیر کشش ایستا و پویا بر اقتصاد دویدن و عملکرد هوازی 56

 

2ـ3 پیشینه پژوهش 57

 

فصل سوم: روش تحقیق                                                                                       66

 

3ـ1 مقدمه .67

 

3ـ2 نوع، روش و طرح پژوهش 67

 

3ـ3 آزمودنی­ها و شیوه انتخاب آن­ها 68

 

3ـ3ـ1 جامعه آماری .68

 

3ـ3ـ2 نمونه آماری و چگونگی گزینش آن­ها .68

 

3ـ4 متغیرهای پژوهش .69

 

3ـ4ـ1 متغیرهای مستقل 69

 

3ـ4ـ2 متغیرهای وابسته 70

 

3ـ5 ابزارهای مورد استفاده در پژوهش 70

 

3ـ6 روش اجرای پژوهش و شیوه جمع آوری اطلاعات .72

 

3ـ7 برنامه کشش .74

 

3ـ8 شیوه تجزیه وتحلیل آماری (روش­های آماری) 75

 

فصل چهارم: یافته های آماری پژوهش                                                                    76                                      

 

4ـ1 مقدمه 77

 

4ـ2 آزمون پیش فرض طبیعی بودن توزیع متغیرهای اندازه ­گیری شده 77

 

4ـ3 توصیف داده­ ها .77

 

4ـ4 آزمون فرضیه ­ها 79

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری                                                                       92

 

5ـ1 مقدمه .93

 

5ـ2 خلاصه پژوهش .93

 

5ـ3 بحث و بررسی 94

 

5ـ4 نتیجه­گیری .109

 

5ـ5 پیشنهادات برخاسته از پژوهش .110

 

5ـ6 پیشنهادات برای پژوهش­های آینده .110

 

منابع 112

 

پیوست­ها .123

 

فهرست شکل­ها

 

شکل 2ـ1 : مدل سه نمایی پاسخ اکسیژن مصرفی، شامل : دامنه­های منحنی نمایی( A´c,A´p,A´s)، ثابت های زمانی ((τc- τp- τs ، تاخیر­های زمانی( ,TDs TDp)42

 

شکل 2ـ2 : ثابت­های زمانی نمودار اکسیژن مصرفی .43

 

شکل 2ـ3 : تاثیر شدت فعالیت ورزشی بر پویایی اکسیژن مصرفی 48

 

فهرست جدول­ها

 

جدول 3ـ1 : طرح پژوهش .67

 

جدول 3ـ2 : مشخصات آزمودنی­های پژوهش 69

 

جدول 4ـ1 : توصیف متغیرهای پژوهش .78

 

جدول 4ـ2 : نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازه­های تکراری در ارتباط با متغیر   Vo2.79

 

جدول 4ـ3 : نتایج آزمون تعقیبی LSD فرضیه 1. 80

 

جدول 4ـ4 : نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازه­های تکراری در ارتباط با متغیر ثابت زمانی 1 .81

 

جدول 4ـ5 : نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازه­های تکراری در ارتباط با متغیر ثابت زمانی 2 .82

 

جدول 4ـ6 : نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازه­های تکراری در ارتباط با متغیر ثابت زمانی 3 .83

 

جدول 4ـ7 : نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازه­های تکراری در ارتباط با متغیر Vco2 84

 

جدول 4ـ8 :  نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازه­های تکراری در ارتباط با متغیر RER .85

 

جدول 4ـ9 : نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازه­های تکراری در ارتباط با متغیر VE .86

 

جدول 4ـ10 : نتایج آزمون تعقیبی LSD فرضیه 5 87

 

جدول 4ـ11 : نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازه­های تکراری در ارتباط با متغیر TV 88

 

جدول 4ـ12 : نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازه­های تکراری در ارتباط با متغیر Fb .89

 

جدول 4ـ13 : نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازه­های تکراری در ارتباط با متغیر ضربان قلب .90

 

جدول 4ـ14 : نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازه­های تکراری در ارتباط با متغیر لاکتات خون 91

 

فهرست پیوست­ها

 

پیوست 1 : پرسشنامه 124

 

پیوست 2 : رضایت نامه 125

 

پیوست 3 : برنامه حرکات کششی  ایستا و پویا 126

 

پیوست 4 : نتایج آزمون کلموگراف- اسمیرنف 128

 

 

 

 

فصل اول 

 

مقدمه و معرفی
 

 

 

 

1ـ1 مقدمه

 

در همه­ی دوران­ها ورزشکاران در جستجوی راهی بوده ­اند تا عملکرد ورزشی خود را بهبود بخشند. یکی از روش­هایی که می ­تواند بر توسعه عملکرد ورزشی تأثیر بگذارد و ورزشکار را از لحاظ فیزیکی و روانی برای عملکرد مطلوب آماده کند، گرم کردن است (3). گرم کردن با افزایش دما (96،3) و افزایش متابولیسم انرژی عضله، افزایش خاصیت ارتجاعی بافت، افزایش برون­ده قلبی و جریان خون محیطی، بهبود عملکرد دستگاه عصبی و فراخوانی عصبی عضلانی واحدهای حرکتی (3) و افزایش هماهنگی (96)، می ­تواند بر عملکرد ورزشی (3،14،79) و پیشگیری یا کاهش میزان آسیب اثر گذار باشد (14،79). هرچند فعالیت­ها و روش­های متنوعی برای گرم کردن مورد استفاده قرار می­گیرد، اما معمولا اکثر ورزشکاران مبتدی و نخبه حرکات کششی را به عنوان بخشی از برنامه گرم کردن قبل از فعالیت اصلی به منظور افزایش جریان خون، تمرکز و هماهنگی (136)، افزایش انعطاف پذیری و دامنه حرکتی، کاهش سفتی عضله، جلوگیری از آسیب و بهبود اجرا، به کار می­برند (13،89،133،135،136). حرکات کششی انواع مختلفی دارند که از جمله رایج­ترین آن­ها می­توان به کشش ایستا و پویا اشاره کرد (79،122،135،136). هر چند کشش ایستا روشی آسان و ایمن بوده (133) و به وفور در فعالیتهای گرم کردن به منظور کاهش سفتی عضله، افزایش دامنه حرکتی (116)، جلوگیری از آسیب و حتی بهبود عملکرد مورد استفاده قرارمی­گیرد (96،135)، اما، پژوهش­های اخیر نشان داده­اند که کشش ایستا قبل از تمرین یا رقابت، باعث کاهش عملکرد در فعالیت­هایی شامل حداکثر تولید نیرو، قدرت، توان و پرش عمودی (25،30،44،89،108،122،134)، دو سرعت (53،86)، چابکی (86) و زمان عکس العمل و تعادل (24) می­شود. همچنین، گزارش شده است که اثرات منفی این کشش بر عملکرد تا 60  دقیقه (129) و یا 120 دقیقه (13) بعد از کشش نیز باقی می­ماند. علاوه­بر این، علی رغم اینکه بسیاری از نویسندگان نقش آن را در پیشگیری و کاهش آسیب گزارش کرده اند (27،112)، برخی دیگر از محققان تاثیر کشش بلافاصله قبل ازتمرین را در پیشگیری از آسیب رد کرده اند (28،64). برهمین اساس، درسال­های اخیر، استفاده از کشش دینامیک در برنامه گرم­ کردن توسعه پیدا کرده است (96) و مطالعات بسیاری نشان داده اند که این نوع کشش، می ­تواند باعث بهبود توان، نیرو، قدرت و پرش عمودی (68،71،86،96،131،132)، زمان دویدن دوی سرعت (53،72،86)، شتاب و هماهنگی (86) و چابکی (15،86) شود. ازاین رو، بسیاری از محققان گزارش کرده اند که کشش دینامیک موثرتر ازکشش ایستا است و حتی برخی پیشنهاد می­ کنند که کشش ایستا از برنامه گرم کردن حذف شود (30،86) و کشش پویا جایگزین گردد (86).

 

علی رغم پژوهش­های بسیاری که در مورد اثر حاد کشش قبل از رویدادهای بی­هوازی انجام گرفته، اثر حاد آن روی عملکرد هوازی و استقامتی هنوز دقیقا تحقیق و بررسی نشده و در جوامع علمی مورد سوال و بحث است (129،135). در عملکرد استقامتی، علاوه­بر حداکثر اکسیژن مصرفی و آستانه لاکتات، توانایی استفاده موثر از انرژی و در نتیجه اقتصاد فعالیت بالا و یا VO2 پایین­تر برای یک کار یکسان، یک جز حیاتی (12،13)، به خصوص درمیان ورزشکاران نخبه است (13). بویژه در پژوهش­های بسیاری ارتباط قوی بین اقتصاد دویدن (مصرف انرژی کمتر در سرعت معین) و عملکرد استقامتی گزارش  شده است (40،46،123،129). در مجموع، فاکتورهای اثرگذار متعددی بر هزینه انرژی و اقتصاد دویدن و در نتیجه بر عملکرد استقامتی شناخته شده است که از آن جمله می­توان به سن، جنس، خستگی (21،123)، فاکتورهای آنتروپومتری (مورفولوژی اندام، سفتی عضله، طول تاندون، وزن و ترکیب بدن)، فیزیولوژیکی (حداکثراکسیژن مصرفی، دمای مرکزی، ضربان قلب، تهویه، لاکتات، نوع تار و سرعت انقباض تار، تعریق، فاکتورهای متابولیکی و)، محیطی (دما، ارتفاع، باد، کفش)، بیومکانیکی (انعطاف پذیری، ذخیره و بازسازی انرژی الاستیک، نیروی واکنش زمین، طول گام و فاکتورهای مکانیکی و تکنیک دویدن.) و تمرینی (پلایومتریک، مقاومتی،تمرین در گرما،تمرین در ارتفاع ، سرعت و حجم تمرین  ) (114) اشاره کرد. همچنین به نظر می­رسد، تمرینات ورزشی بویژه تمریناتی که در مرحله گرم کردن پیش از رقابت استفاده می­شوند نیز، بتواند بر هزینه انرژی و اقتصاد دویدن و پویایی اکسیژن مصرفی موثر باشد. بنابراین، اینگونه تمرینات باید به گونه­­ای انتخاب شوند که از افزایش هزینه انرژی جلوگیری کنند و باعث بهبود عملکرد شوند (129). به هرحال، مطالعات در این زمینه محدود و همچنان مورد توجه محققان می­باشد.

 

1ـ2  بیان مساله

 

گرم کردن یکی از اجزای کلیدی تمرین و مسابقه است. یک برنامه گرم کردن مناسب ورزشکار را از نظر جسمی و روحی برای تمرین و مسابقه آماده می سازد (3). حرکات کششی معمولا به عنوان بخشی از برنامه گرم کردن جهت افزایش دامنه حرکتی بدون درد برای افزایش اجرا و جلوگیری از آسیب مطرح است (13،135). مطالعات بسیاری نشان داده­اند که، کشش ایستا قبل از رویدادهای بی­هوازی باعث کاهش عملکرد، ولی کشش پویا باعث افزایش عملکرد می­شود. باوجوداین، اثر حاد کشش روی عملکرد هوازی و استقامتی هنوز روشن نشده است. برای مثال، برخی مقاله های گزارش شده در رابطه با این موضوع، اثرحاد کشش ایستا بر افزایش حداکثراکسیژن مصرفی به عنوان یکی از تعییین کننده های اصلی عملکرد هوازی نسبت به زمانی که هیچگونه کششی انجام نمی­ شود را نشان داده اند (135). از طرفی، در پژوهشی که توسط کور[1] و همکارانش با هدف بررسی تاثیر سه نوع گرم کردن بر حداکثراکسیژن مصرفی انجام شد، گزارش شد که اثر کشش پویا نسبت به ایستا بیشتراست (79). به هرحال، یکی دیگر از اجزای حیاتی موثر بر عملکرد هوازی و استقامتی، توانایی استفاده موثر از انرژی (اقتصاد دویدن) است (129)، زیرا هزینه انرژی بالاتر در تمرین باعث کاهش کارایی مکانیکی سیستم عضلانی و کاهش عملکرد و طی کردن مسافت کمتر می­شود (10). درحقیقت، اقتصاد دویدن، تقاضای (هزینه) انرژی در سرعت معین هنگام دویدن زیربیشینه است و از طریق مصرف اکسیژن در حالت یکنواخت و نسبت تبادل تنفسی تعیین می­شود (114). با وجود پژوهش­هایی که در این زمینه انجام گرفته، اثر حاد کشش بر اقتصاد دویدن و هزینه انرژی هنوز روشن نیست و اطلاعات ضد و نقیضی در این خصوص وجود دارد (123).

 

انعطاف پذیری به عنوان یک فاکتور بیومکانیکی تمرین پذیر و موثر بر اقتصاد دویدن است که بسیار مورد بحث است (74،123). محققان بسیاری ارتباط معکوس و معنادار بین انعطاف پذیری در عضلات ران، پا، تنه و لگن با اقتصاد دویدن، هم در دونده ها و هم غیرورزشکاران گزارش کرده­اند و پیشنهاد می­ کنند که اقتصاد دویدن در دونده های استقامت با انعطاف پذیری کمتر، بهتر است و در مقایسه با  افراد با انعطاف پذیری بالا، هزینه اکسیژن در یک کار زیربیشینه مشابه، کمتراست (43،74،123)، چون در این صورت انرژی الاستیک بیشتری ذخیره و مورد استفاده قرار می­گیرد (43،74،136)، زیرا گزارش شده است که  هنگام دو استقامت، 40  تا 50 درصد تقاضای انرژی از انرژی الاستیک تامین می­شود (123). بهبود اقتصاد دویدن به دنبال تمرین مقاومتی (13،114) نیز می ­تواند تاییدی برای این ارتباط باشد. برخی دیگر ازمحققان، این ارتباط معکوس را رد می­ کنند و انعطاف پذیری را یک فاکتور اساسی در رسیدن به اوج عملکرد می­دانند و معتقدند که، کشش قبل از تمرین بر اقتصاد و عملکرد دویدن موثراست (23،55،102)، زیرا باعث کاهش سفتی و در نتیجه نیاز به انرژی کمتر برای به حرکت درآوردن عضله می­شود (14،55،115). برای مثال، مطالعه گادجس[2] (1989) روی 7 مرد دانشجوی تمرین نکرده، بهبود 4 تا 7 درصدی دراقتصاد دویدن بلافاصله بعد از یک برنامه کشش ایستا را نشان داد (55). به هرحال، پژوهش­ها در مورد اثر حاد کشش بر اقتصاد دویدن و هزینه انرژی متناقض است و هنوز کاملا روشن نشده است (123). در همین راستا، برخی پژوهش­ها اثر منفی کشش بر اقتصاد دویدن را گزارش می­ کنند (41،74،128،129). همچنین، پژوهش­هایی وجود دارد که نشان می­دهد کشش ایستا (129) و پویا (117) باعث فراخوانی بیشتر واحدهای حرکتی و در نتیجه افزایش هزینه انرژی می­شود و عملکرد استقامتی را کاهش می­دهد. از طرفی، پژوهش­هایی نیز وجود دارد که نشان می­دهد، تفاوت معناداری در هزینه انرژی و اقتصاد دویدن بین گروه کشش و کنترل وجود ندارد. برای مثال، در پژوهشی که آلیسون[3] و همکارانش (2008) انجام دادند، نتایج نشان داد که کشش ایستا به مدت طولانی اثری روی هزینه انرژی (VO2)، اقتصاد دویدن، HR، RER و VE ندارد (13). همچنین، درپژوهشی که توسط استاسی لی پترسون[4] (2010) روی اثر کشش بر فاکتورهای قلبی عروقی و همودینامیکی (Q , HR DBP, SBP , MAP ,SVR , a-vo2diff , MVO2) و تنفسی (VE Fb ,Tv ,) انجام شد، نتایج نشان داد که کشش ایستا هیچگونه اثر مضر یا مفید بر اقتصاد دویدن ندارد (106). موجوک[5] و همکارانش نیز در سال 2011،  با پژوهش روی زنان دونده استقامت نشان دادند که، کشش ایستا تاثیری بر اقتصاد دویدن، هزینه انرژی، ضربان قلب و عملکرد استقامتی ندارد (99). همچنین، هایس و والکر[6] (62) و نیز زیمر[7] وهمکارانش (136)، پیشنهاد کردند که کشش ایستا و کشش پویا اثری بر اقتصاد دویدن یا اکسیژن مصرفی زیربیشینه ندارد. بنابراین، اثر کشش بر اقتصاد دویدن و هزینه انرژی هنوز روشن نیست و اطلاعات ضد و نقیضی در این خصوص وجود دارد، که این اختلافات می ­تواند مربوط به تفاوت­هایی در روش تمرین، تعداد آزمودنی­ها (123)، سن، جنس و سطح آمادگی، میزان فعالیت قبلی آزمودنی­ها، رژیم غذایی، طراحی آزمون، شدت و مدت آزمون و نوع، شدت، مدت و زمان کشش، فاصله کشش تا اجرا و. باشد (106). نکته قابل توجه دیگر این است که، در محاسبه ارتباط بین انعطاف پذیری و اقتصاد دویدن تفاوت­های جنسی باید در نظر گرفته شود. زیرا تفاوت ­های وابسته به جنس در اقتصاد دویدن بین آزمودنی­های تمرین کرده و تمرین نکرده وجود دارد (123). درهمین زمینه، پژوهش­هایی وجود دارد که نشان می­دهد مردان در یک فعالیت مشابه اقتصادی تر هستند (10،31). دنی­یلز[8] در مطالعه خود روی دونده های نخبه بیان کرد که مردان 6 تا 7 درصد در یک سرعت معین اقتصادی تر می­دوند (46). باوجود این، تریهرن[9] وهمکارانش در پژوهش خود، تفاوت معنی­داری در اقتصاد دویدن بین دو جنس پیدا نکردند (123). پژوهش­هایی وجود دارد که نشان می­دهد میزان سفتی تاندون و عضله در زنان 29 درصد کمتر از مردان است و از آنجایی که سفتی متغیر اصلی است که تحت تاثیر کشش قرار می­گیرد، بنابراین این امکان وجود دارد که پاسخ­های کشش بر عملکرد زنان و مردان متفاوت باشد (129). از طرفی، تفاوت­های جنسی (51) و ریتم­های مربوط به مراحل قاعدگی (109) بر پویایی اکسیژن مصرفی، شاخص­های قلبی و تنفسی و عملکردهای ورزشی نیز تاثیر دارد. لذا بررسی و پژوهش این موضوع روی زنان از اهمیت بسزایی برخوردار است. علی­رغم یافته هایی که اثر کشش را در پیشگیری از آسیب، توانایی­های بی­هوازی، اقتصاد دویدن و عملکردهای هوازی نشان می­دهد، تاثیر کشش بر اقتصاد دویدن هنوز مشخص نیست (123) و نیز پژوهشی در این رابطه در کشور انجام نگرفته است. از طرفی برای بیان دقیق تر اثر کشش بر هزینه انرژی و اقتصاد دویدن (اکسیژن مصرفی) و نیز روشن شدن مکانیسم­های احتمالی این اثر، باید فاکتورهای فیزیولوژیکی، همودینامیکی و متابولیکی متنوعی مورد آزمایش قرار گیرند (106)، تا مشخص شود که آیا کشش می ­تواند با تاثیر بر عوامل تفسی، قلبی ـ عروقی و متابولیکی و تاثیر بر هزینه انرژی این سیستم­ها، روی هزینه انرژی فعالیت زیربیشینه و اقتصاد دویدن اثر­گذار باشد یا خیر؟ همچنین، با توجه به چشم­گیرتر بودن اهمیت پویایی اکسیژن مصرفی نسبت به دیگر پارامترهای آمادگی هوازی مانند حداکثر اکسیژن مصرفی و آستانه لاکتات در بین تفاوت­ها در اجرای ورزشی و نیز با توجه به اینکه اکسیژن مصرفی فعالیت زیربیشینه دارای مولفه­ها یا فازهای زمانی مختلفی است (76)، بررسی اثر کشش بر ثابت­های زمانی اکسیژن مصرفی می ­تواند جنبه­های جدیدی از تاثیر کشش را بر عملکرد ورزشی روشن کند و مشخص کند که آیا کشش می ­تواند با تاثیر بر ثابت­های زمانی پویایی اکسیژن مصرفی بر سرعت پویایی اکسیژن مصرفی و میزان کسر اکسیژن در فعالیت زیربیشینه و در نهایت بر عملکرد اثر داشته باشد یا خیر؟

 

بنابراین، باتوجه به اطلاعات ضد و نقیض و اختلافاتی که آزمودنی های مختلف (جنس، سطح آمادگی و.) و پروتکل­های متفاوت تمرین و آزمون­، بر نتایج آزمون می­گذارند و اهمیت این سوال که آیا کشش قبل از تمرین یا مسابقه اثرمنفی روی هزینه انرژی و اقتصاد دویدن دارد یا نه، هدف تحقیق حاضر، بررسی اثر کشش ایستا و پویا بر اقتصاد دویدن و برخی فاکتورهای متابولیکی موثر (لاکتات،RER ،VO2 ، VCO2، Tv، Fb ،VE، HR ) و نیز بر ثابت های زمانی 1،2،3 از نمودار پویایی اکسیژن مصرفی، طی فعالیت زیربیشینه در دانشجویان زن رشته تربیت بدنی است تا نشان دهد که آیا کشش قبل از فعالیت زیربیشینه اثری بر اقتصاد دویدن دارد یا خیر ؟ همچنین، با توجه به نتایج پژوهش­هایی که اثرات متفاوت کشش ایستا و پویا بر عملکرد بی هوازی را به نمایش گذاشته است، نشان دهد که آیا کشش ایستا و پویا اثر متفاوتی بر اقتصاد دویدن نیز دارند یا خیر؟ و همچنین نشان دهد که آیا کشش می ­تواند بر فاکتورهای تنفسی، متابولیکی و نیز ثابت­های زمانی فعالیت زیربیشینه اثرگذار باشد و از این طریق بتواند بر اقتصاد دویدن اثر بگذارد یا خیر؟

 

1ـ3 ضرورت و اهمیت پژوهش

 

کشش سالهاست که به عنوان بخش اساسی و مهم در برنامه گرم کردن قبل از تمرینات ورزشی و رقابت به منظور افزایش جریان خون، بهبود هماهنگی (136)، افزایش عملکرد، کاهش خطرآسیب، افزایش دامنه حرکتی و انعطاف پذیری و کاهش سفتی و گرفتگی عضله انجام می­گیرد (13،89،133،135،136). قابلیت استفاده از اکسیژن، توانایی استفاده از چربی به عنوان سوخت و در نتیجه ذخیره کربوهیدرات، سرعت رسیدن به حداکثر اکسیژن مصرفی، سرعت شروع تجمع لاکتات و اقتصاد حرکت (114) و توانایی استفاده موثر از انرژی (129)، ازعوامل موثر بر عملکرد استقامتی هستند. ازجمله راه­های نسبتا ساده و شایع برای نشان دادن تفاوت­های موجود بین افراد در اقتصاد فعالیت جسمانی، ارزیابی اکسیژن مصرفی در انجام فعالیت معین است. این رهیاب به هنگام انجام فعالیت با سرعت یکنواخت که در آن اکسیژن مصرفی هنگام فعالیت دقیقا مقدار دفع انرژی فعالیت را نشان می­دهد، مفید است. این موضوع در تمرین­­های دراز مدت که موفقیت عمدتا به توانایی هوازی فرد و نیاز فعالیت به اکسیژن بستگی دارد، حائزاهمیت است (10). از آنجاییکه ورزشکاران همواره در جستجوی راهی برای افزایش عملکرد خود هستند (3)، پرداختن  به بررسی و مقایسه راه های موجود در بهبود عملکرد ورزشی از اهمیت خاصی برخوردار است. حرکات کششی که بخشی از برنامه گرم کردن محسوب می شود، یکی از راههایی است که از گذشته تا کنون به امید بهبود اجرای ورزشی مورد استفاده بوده است (136). در مطالعات قبلی پژوهشگران تلاش کرده­اند تا اثر کشش را بر اقتصاد دویدن به تایید برسانند، اما یافته­ های پژوهش­های موجود بطور آشکاری با یکدیگر در تناقض هستند و فاکتورهای فیزیولوژیکی و قلبی عروقی، تنفسی و متابولیکی زیادی برای روشن شدن این موضوع باید مطالعه شوند. بدیهی است که آگاهی از اثرات کشش به ورزشکاران و مربیان ورزشی کمک خواهد کرد که از برنامه های مناسب