چکیده
 

هدف از پژوهش حاضر مقایسه کارکردهای اجرایی و باورهای فراشناختی در بیماران مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی با بینش پایین و بالا و همچنین گروه سالم بوده است. بدین خاطر 22 بیمار مبتلا به وسواس با بینش بالا و 5 بیمار مبتلا به وسواس با بینش پایین و 23 آزمودنی غیربیمار به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. آزمودنی ها با دو گروه از ابزارهای بالینی و نوروپسیکولوژیک مورد سنجش قرار گرفتند. ابزارهای بالینی عبارت بودند از آزمون ییل براون، پرسشنامه BDI-II، و پرسشنامه باورهای فراشناختی. کارکردهای اجرایی با آزمونهای برج لندن، استروپ و مرتب سازی کارت های ویسکانسین مورد سنجش قرار گرفت. نتایج  به دست آمده نشان داد که بین بیماران مبتلا به وسواس و افراد غیربیمار در برخی از متغیر های کارکردهای اجرایی و باورهای فراشناختی تفاوت معنادار وجود دارد. اما مقایسه بیماران وسواسی با بینش بالا و پایین نشان داد که در هیچ یک از متغیر های کارکردهای اجرایی و باورهای فراشناختی در این دو گروه تفاوتی وجود نداشت.

 

کلید واژه: وسواس فکری – عملی، بینش، کارکردهای اجرایی، باورهای فراشناختی.

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                            صفحه

 

تقدیم ‌ألف

 

تشکر و قدردانی ب

 

چکیده ت‌

 

فهرست مطالب ث‌

 

فهرست جدول‌ها ذ‌

 

فهرست شکل‌‌ها ر‌

 

فصل 1-   کلیات پژوهش 1

 

1-1- بیان مسئله 2

 

1-2- ضرورت تحقیق 7

 

1-3- اهداف تحقیق 8

 

1-4- فرضیه های پژوهش 8

 

1-5- تعاریف نظری و عملی متغیرها 9

 

1-5-1- اختلال وسواس فکری عملی: 9

 

1-5-2- بینش : 9

 

1-5-3- فراشناخت: 9

 

1-5-4- کارکردهای اجرایی: 10

 

فصل 2-   مروری بر پیشینه های نظری و عملی پژوهش تحقیق 11

 

2-1- مبانی نظری 12

 

2-1-1- طبقه بندی و تشخیص اختلال وسواس فکری عملی 12

 

2-1-1-1- تاریخچه 12

 

2-1-1-2- طبقه بندی اختلال وسواس فکری – عملی 16

 

الف) طبقه بندی بر اساس(DSM-IV-TR) 16

 

ب)طبقه بندی جدید اختلال وسواس فکری عملی در DSM-5 17

 

2-1-2- دیدگاه های نظری در مورد وسواس 18

 

2-1-2-1- مدلهای روان­پویشی 18

 

2-1-2-1-1- برخی نظریات روان­پویشی وسواس 18

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                            صفحه

 

2-1-2-1-2 نظریه و درمان روان­پویشی مالان 20

 

الف) تبیین روان­پویشی و نقش بینش 20

 

ب) دو مثلث 20

 

2-1-2-2- مدل های شناختی رفتاری 21

 

2-1-2-2-1- هدف مدل های شناختی رفتاری 21

 

2-1-2-2-2- مدل رفتاری اختلال وسواس فکری – عملی: پیش شرط رویکردهای معاصر 22

 

2-1-2-2-3- مدل های شناختی رفتاری 24

 

الف) مدل رفتاری شناختی سالکوویسکیس برای اختلال وسواس فکری- عملی 24

 

ریشه مسئولیت پذیری افراطی 27

 

ب) نظریه شناختی راچمن برای وسواس های فکری 29

 

ج) نظریه شناختی پوردون و کلارک با تاکید بر اهمیت کنترل افکار 31

 

د) نظریه شناختی – رفتاری با تاکید بر انتظار خطر 32

 

ه) نظریه شناختی رفتارهای اجباری چک کردن 33

 

2-1-2-3- مدل فراشناختی اختلال وسواس فکری عملی 34

 

الف) مدل فراشناختی اختلالات روانشناختی 34

 

ب) مدل فراشناختی اختلال وسواس فکری- عملی 38

 

ج)کارکردهای فراشناختی درگیر در اختلال وسواس فکری – عمل 41

 

د) تاثیر بدکارکردی فراشناخت ها 41

 

ه( ابعاد آسیب شناسی فراشناختی و MCQ 42

 

2-1-2-4- مدل نوروسایکولوژیک 42

 

2-1-2-4-1- اهمیت دیدگاه تحولی 43

 

2-1-2-4-2 محدودیت های مدل نوروسایکولوژیک 44

 

الف)  پایه های نظری 44

 

ب) ارتباط با نشانه های وسواسی جبری 45

 

2-1-2-4-3- مدل نقائص دیداری فضایی در وسواس 45

 

2-1-2-4-4- مدل کاستی های حافظه در وسواس 50

 

الف) حافظه برای عمل 52

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                            صفحه

 

2-1-2-4-5- مدل کاستی­های کارکرد های اجرایی در وسواس 54

 

الف) برنامه ریزی 55

 

ب) سیالیت 55

 

ج) آمایه تغییر 56

 

د) بازداری حرکتی و سرکوب پاسخ 58

 

2-1-2-4-6- تصویربرداری عصبی ساختاری و کارکردی 61

 

الف) آناتومی و کارکرد جسم مخطط در وسواس 62

 

ب) آناتومی و کارکرد قشر پیش حدقه ای در وسواس 63

 

ج)  تصویر برداری عصبی و نوروسایکولوژی در وسواس 63

 

2-1-3- ارتباط کارکردهای اجرایی و باورهای فراشناختی 65

 

2-1-4- بینش 69

 

2-1-4-1- تعاریف 69

 

2-1-4-2- تمایز بینش از قضاوت، دانش و فراشناخت 70

 

2-1-4-3- سطوح مختلف بینش 73

 

2-2- ادبیات تحقیق 79

 

2-2-1- پژوهش های خارج از کشور 79

 

الف) تابلوی بالینی اختلال وسواس فکری عملی با بینش پایین و بالا 79

 

ب) مقایسه کارکردهای نوروپسیکولوژیک در بیماران مبتلا به وسواس و افراد سالم 82

 

ج) رابطه جنبه های نوروپسیکولوژی با بینش در بیماران وسواس 84

 

د) باورهای فراشناختی در بیماران مبتلا به وسواس فکری عملی و افراد سالم 85

 

ه) رابطه باورهای فراشناختی و بینش در بیماران مبتلا به اختلال وسواس فکری- عملی 86

 

2-2-2- پژوهشهای داخلی 87

 

فصل 3-   فرایند روش شناختی پژوهش 92

 

3-1- نوع تحقیق 93

 

3-2- آزمودنی ها 93

 

3-3- ابزار های تحقیق 94

 

3-3-1- پرسشنامه جمعیت شناختی و بالینی: 94

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                            صفحه

 

3-3-2- مقیاس وسواس فکری عملی ییل براون: 94

 

3-3-3- پرسشنامه افسردگی بک(BDI-II): 96

 

3-3-4- پرسشنامه سلامت عمومی 12 گویه ای(GHQ-12): 96

 

3-3-5- مقیاس باورهای فراشناختی -30(MCQ-30): 96

 

3-3-6- آزمون استروپ: 97

 

3-3-7- برج لندن: 99

 

3-3-8- آزمون کارت های ویسکانسین: 100

 

3-4- روش تحلیل داده ها 102

 

فصل 4-   یافته های پژوهشی 104

 

4-1- نتایج توصیفی 105

 

4-1-1- شاخصهای توصیفی مربوط به ویژگیهای جمعیت شناختی در گروه های سه گانه 105

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده و استاد راهنما موجود است)

 

 

 

 

 

چکیده

 

هدف: هدف پژوهش حاضر، مقایسه حساسیت اضطرابی، نرگانی و مشکل در تنظیم هیجان در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افراد عادی بود.

 

روش: بدین منظور، تعداد 30 نفر از بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر (GAD) ،30 نفر از افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه(PTSD)، و 30 نفر از افراد عادی به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند.گروه ها تا حد امکان از نظر متغیر های جمعیت شناختی با یکدیگر همتا شدند.پرسشنامه های حساسیت اضطرابی(AS)،نگرانی(PWQ) و مشکل در تنظیم هیجان (DERS)بر روی افراد شرکت کننده اجرا گردید .داده های پژوهش با بهره گرفتن از نرم افزار Spss-21 و شاخص های آمار توصیفی و تحلیل واریانس چند متغیره (MANOVA)مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

 

یافته ها: یافته‌های به دست آمده در این پژوهش نشان داد که بین افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افراد عادی از نظر نمره کل مقیاس حساسیت اضطرابی تفاوت معناداری وجود دارد. علاوه بر این در عامل‌های «ترس از احساسات بدنی»، «ترس از عدم‌کنترل شناختی» و «ترس از نشانه‌های اضطراب قابل مشاهده توسط دیگران» نیز در بین این سه گروه از افراد تفاوت معناداری مشاهده شد. اما در عامل «ترس از عدم‌کنترل شناختی» تفاوت معناداری بین دو گروه بالینی مشاهده نشد.

 

همچنین، نتایج پژوهش حاضر نشان داد که بین افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر اختلال استرس پس از سانحه و افراد عادی از نظر نمره کل مقیاس مشکل در تنظیم هیجان تفاوت معناداری وجود دارد، که نشان می‌دهد افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه مشکل در تنظیم هیجان بالاتری را نسبت به افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر و افراد عادی دارند. همچنین در تمامی عامل‌های مشکل در تنظیم هیجان تفاوت معنادار بین این سه گروه مشاهده شد و در مقایسه این سه گروه با هم نتایج نشان داد که افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه به ترتیب در عامل‌های دشواری در کنترل تکانه، دسترسی محدود به راهبردهای تنظیم هیجان، عدم وضوح هیجان، فقدان آگاهی هیجانی و عدم‌پذیرش پاسخ‌های نمرات بالاتری را نسبت به افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر و افراد عادی به دست آوردند. این یافته نشان می‌دهد که افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه مشکلات بالاتری را در این عامل‌ها دارند. همچنین در عامل‌های دشواری در انجام رفتار هدفمند تفاوت معناداری بین دو گروه بالینی مشاهده نشد. علاوه بر این در عامل فقدان آگاهی هیجانی تفاوت معناداری بین افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر و افراد عادی مشاهده نشد. و در آخر نتایج نشان داد که در نمره کل مقیاس نگرانی بین افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افراد عادی تفاوت معناداری وجود دارد. اما بین دو گروه بالینی در نمره نگرانی تفاوت معناداری مشاهده نشد.

 

نتیجه گیری:حساسیت اضطرابی ، نگرانی و مشکل در تنظیم هیجان سازه های شناختی به هم پیوسته ای هستند که بر علایم اختلالات اضطرابی ،خصوصا اختلال اضطراب فراگیر و اختلال استرس پس از سانحه تاثیر گذاشته و موجب تشدید وتداوم این اختلال ها می شوند.

 

کلید واژه ها: حساسیت اضطرابی، نگرانی، مشکل در تنظیم هیجان، اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه

 

  

 

فهرست مطالب

 

                                                                                    

 

           عنوان                                                                                               صفحه

 

فصل اول: کلیات پژوهش

 

1-1-مقدمه.2

 

1-2–بیان مساله3

 

1-3-اهمیت وضرورت پژوهش9

 

1-4-اهداف پژوهش10

 

1-5-فرضیه ­های پژوهش12

 

1-6-تعریف مفهومی و عملیاتی پژوهش13

 

فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش

 

2-1-اختلال اضطراب فراگیر 18

 

2-2-نظریه­ های اولیه در تبیین اختلال اضطراب فراگیر.20

 

2-3-دیدگاه روانکاوی20

 

2-4-دیدگاه رفتاری21

 

2-5-مدل شناختی اختلال اضطراب فراگیر22

 

2-6-مدل­های ویژه اختلال اضطراب فراگیر.22

 

2-6-1-مدل اجتناب از نگرانی اختلال اضطراب فراگیر.23

 

2-6-2- مدل فراشناختی اختلال اضطراب فراگیر (MCM).27

 

2-6-3- مدل بد تنظیمی هیجانی29

 

2-6-4- مدل مبتنی بر پذیرش اختلال اضطراب فراگیر (ABM).31

 

2-6-5- مدل عدم تحمل بلاتکلیفی .33

 

2-7-اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)35

 

2-8-سبب­ شناسی اختلال PTSD.39

 

2-9-نظریه­ های زیستی.41

 

2-10-عوامل روان پویشی.42

 

2-11-عوامل شناختی42

 

2-12-ریشه ­های PTSD43

 

2-12-1-نظریه باورهای در هم شکسته44

 

2-12-2-نظریه شرطی­سازی.45

 

2-12-3-نظریه پردازش هیجانی.46

 

2-12-4-شکست روانی47

 

2-12-5-نظریه پردازش دوگانه48

 

2-13-حساسیت اضطرابی49

 

2-14-نگرانی.54

 

2-15-مشکل در تنظیم هیجان.59

 

فصل سوم :روش شناسی پژوهش

 

3-1-طرح پژوهش:66

 

3-2-جامعه ونمونه آماری66

 

3-3-روش نمونه گیری.66

 

3-4-روش اجرا:67

 

3-5-ابزار جمع آوری اطلاعات.67

 

3-6-روش تجزیه وتحلیل داده ها70

 

فصل چهارم :یافته های پژوهش

 

4-1-مقدمه.72

 

4-2-داده های توصیفی.72

 

4-3- نتایج حاصل از تحلیل واریانس چند متغیره(MANOVA)73

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

 

5-1-بحث ونتیجه گیری83

 

5-2-محدودیت های پژوهش91

 

5-3-پیشنهادات پژوهشی92

 

5-4-پیشنهادات کاربردی.92

 

مقدمه

 

اختلالات اضطرابی از شایع ترین اختلالات روانپزشکی در جمعیت عمومی هستندو نسبت ابتلای زنان تقریبا دو برابر مردان است، اختلالات اضطرابی با عوارض زیادی همراهند، اغلب مزمن شده و نسبت به درمان مقاوم هستند، این اختلالات را می توان خانواده ای از اختلالات روانی مجزا و درعین حال مرتبط به هم درنظر گرفت (سادوک وسادوک،1389). (انجمن روانپزشکی آمریکا[1]،2000) شش طبقه عمده برای اختلالات اضطرابی ارائه کرده است: فوبی(هراس)، اختلال پانیک، اختلال اضطراب فراگیر، اختلال وسواسی –اجباری، اختلال استرس پس ازسانحه و اختلال استرس حاد.

 

دراین میان دواختلال اضطراب فراگیرو اختلال استرس پس از سانحه به نظر می رسد که ریشه های مشابه داشته باشند، به این خاطر که تجربه حوادث آسیب زا هم احتمال ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه و هم ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر را افزایش می دهند، درواقع به نظرمی رسد که افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر بیشتراحتمال دارد که درگذشته حادثه آسیب زایی را تجربه کرده باشند، درنهایت می توان گفت که این دو اختلال علل زیست شناختی و روانشناختی مشترکی می توانند داشته باشند(کسلر[2]و همکاران،1995).

 

اختلال اضطراب فراگیر(GAD) ازتشخیص های بسیار رایج اختلالات اضطرابی است، با شیوع تمام عمر 4.1% الی 6.6% در جمعیت عمومی (بلازر، هوگز، جورج، اسوارتز،و بویر[3]،1991؛ کسلرو همکاران، 1994). بر طبق راهنمای تشخیصی وآماری اختلالات روانی[4](DSM IV TR)، اختلال اضطراب فراگیر با نگرانی شدید و غیر قابل کنترل در مورد مسایل مختلف، که در بیشتر روز ها، حداقل شش ماه اتفاق می افتد مشخص می شود، نگرانی سبب پریشانی و یا اختلال در عملکرد می شودو با حداقل سه تا از ویژگی های زیر مربوط است: بی قراری، تحریک پذیری یا بی صبری، زود خسته شدن، تنش عضلانی، و اختلال خواب.

 

اختلال استرس پس از سانحه(PTSD) عبارت است از مجموعه ای از علایم که در پی مواجهه با حوادث آسیب زای زندگی پیدا می شود؛ فرد به صورت ترس و درماندگی به این تجربه پاسخ می دهد، واقعه را دایما در ذهن خود مجسم می کند و درعین حال می خواهد از یادآوری آن اجتناب کند. برای این که بتوان تشخیص این اختلال را مطرح کرد، علایم مزبور باید حداقل یک ماه طول کشیده باشد و بر حوزه های مهمی از زندگی بیمار نظیر حوزه های خانوادگی و شغلی او تاثیر چشم گیری نهاده باشد. میزان شیوع مادام العمر این اختلال را حدود هشت درصد در جمعیت عمومی می دانندو میزان بروز آن در طول عمر 9 تا 15 درصد تخمین زده می شود (سادوک و سادوک،1389).

 

دراین فصل ابتدا به بحث وبررسی درباره مساله، اهمیت وضرورت و سپس اهداف کلی وجزیی، فرضیه ها، متغیرهاو تعاریف مفهومی وعملیاتی متغیرها می پردازیم. درفصل دوم، به بیان مبانی نظری پژوهش و بحث درباره پژوهش های انجام شده در زمینه پژوهش حاضر خواهیم پرداخت. در فصل سوم به بحث درباره روش شناسی پژوهش و در انتها، در فصل پنجم به بحث و نتیجه گیری در مورد یافته های به دست آمده می پردازیم.

 

1-2-بیان مسئله:

 

شناخت آن دسته از اختلالات روانی که تحت عنوان اختلال اضطراب فراگیر و اختلال استرس پس از سانحه معرفی می شوند، توجه بسیاری از روان شناسان، روان پزشکان و پژوهشگران را به خود جلب کرده است. این اختلالات در طول تاریخ بشر همواره وجود داشته اند و امروزه نسبت قابل ملاحظه ای از روانرنجوری ها را به خود اختصاص داده اند. شدت و تداوم این اختلالات گاه به حدی می رسد که نیرو وکارآیی افراد را کاملا از بین می برد و اثری فلج کننده در زندگی شخصی و اجتماعی بیمار بر جای می گذارند(قاسم زاده ،1376). به طور کلی همه نظریات و تحقیقات بر این عقیده اند که تمام اختلالات اضطرابی دارای سطوحی از هیجان پذیری منفی یا روانرنجورخویی هستند(منیکا[5]و همکاران،1998). و از جهتی دیگر عوامل شناختی خاص مسؤل گسترش و تداوم اختلالات اضطرابی خاص هستند(استارسیویک و بیرلی[6]،2006). مثال هایی  از این عوامل خاص شامل حساسیت اضطرابی، نگرانی و مشکل در تنظیم هیجان در اختلال اضطراب فراگیر و اختلال استرس پس از سانحه می باشد. لذا حساسیت اضطرابی، نگرانی و مشکل در تنظیم هیجان از جمله عوامل شناختی هستند که بایستی نقششان را در شروع و تداوم اختلال اضطراب فراگیر و اختلال استرس پس از سانحه مورد بررسی قرار داد.

 

عامل آسیب‌ پذیری در مورد اضطراب و اختلال‌های اضطرابی که امروزه توجه علمی بسیاری به سوی آن معطوف شده است. حساسیت اضطرابی است، این سازه در دو دهه قبل در مورد روش‌شناسی، ارزیابی و درمان اختلالات اضطرابی توجه گسترده ای به دست آورده است (تیلور[7]، 1999).

 

مطالعات زیادی ارتباط بین حساسیت اضطرابی با اختلال اضطراب فراگیر و اختلال استرس پس از سانحه را نشان داده اند. حساسیت اضطرابی (AS) (ریس و مک نالی[8]،1985؛ ریس،1991)  به عنوان ترس از احساس های مربوط به اضطراب تعریف می شوند که از باور به اینکه این احساسات تهدید اجتماعی، جسمانی یا روانشناختی برای فرد دارند ناشی می شود. مفاهیم رایج از حساسیت اضطرابی و ابعاد آن یک سازه چند بعدی رتبه ای با یک عامل کلی (مانند حساسیت اضطرابی عمومی ) و سه عامل مرتبه ای پایین را مطرح می کند :1- ترس از احساسات بدنی (نگرانی های جسمانی) 2- ترس از نشانه های قابل مشاهده عمومی (نگرانی های اجتماعی) و 3- ترس از عدم کنترل شناختی. حساسیت اضطرابی به عنوان عامل خطری برای رشد اختلالات اضطرابی فرض می شود و تحقیقات انجام شده با افراد بزرگسال و نوجوانان نشان داده است که حساسیت اضطرابی افراد با اختلال اضطرابی، بالاست، علی رغم این که، در مطالعات طولی برای اختلال پانیک نقش آغازین دارد (مالر[9]و ریس ،1992).

 

 مطالعات همبستگی نشان داده اند که سازه حساسیت اضطرابی در چندین اختلال اضطرابی دیگر نیز بالاست (کوکس، بورگر، و اینس[10]، 1992). برای مثال، تیلور، کوخ،[11]و مک نالی (1992) دریافتند که نمرات شاخص حساسیت اضطرابی (ASI ؛ ریس، پترسون، کارسکی[12]، و مک نالی،1986) در تمام گروه های اختلالات اضطرابی به جز فوبی ساده در مقایسه با گروه کنترل، بالا بود. همچنین مطالعات سطوح بالایی از حساسیت اضطرابی را در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر در مقایسه با گروه کنترل یافتند(دیاکون وآبراموویتز[13]،2006). برای مثال شواهد اخیر نشان می دهد که بین حساسیت اضطرابی و سطوحی از نگرانی  رابطه وجود دارد، به خصوص ترس از عدم کنترل شناختی در حساسیت اضطرابی به طور معناداری در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر نسبت به افراد مبتلا به سایر اختلالات اضطرابی دیده می شود. علاوه بر این، تجربه عدم کنترل که یکی از ویژگی های نگرانی است، درافرادی که حساسیت اضطرابی بالایی دارند، سهیم است(دیاناورابین،2008). رودریگویز وهمکارانش(2004) نشان دادند که نمرات عامل عدم کنترل شناختی، به طور قوی با اختلال اضطراب فراگیر در ارتباط است که همسان با ارزیابی های شناختی تجربه شده در نگرانی است و افکار خودکار و خودانگیخته « فاجعه ذهنی» را که بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر در طی انگیختگی ناشی از اضطراب تجربه می کنند، را نشان می دهد. در حقیقت علایم و نشانه های اضطرابی در افراد دارای اختلال اضطراب فراگیر به شدت سایر اختلالات اضطرابی مانند اختلال پانیک نیست و مطالعات مختلف نشان می دهند که افراد دارای اختلال اضطراب فراگیر علایم فیزیولوژیکی کمتری، (از قبیل ضربان قلب، فشار خون، میزان تنفس) نسبت به افراد مبتلا به سایر اختلالات اضطرابی تجربه می کنند؛ به همین دلیل افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، سرکوبگر خودمختار نامیده شده اند. بورکوویک و همکاران (1990) نشان می دهند که اگرچه برانگیختگی پیرامونی خودمختار در افراد دارای اختلال اضطراب فراگیر محدود شده است، اما فرایند های شدیدی در لوب پیشانی، خصوصا در نیمکره چپ این افراد وجود دارد که این عمل موجب سرکوبی خودمختار می شود که این موضوع می تواند با عامل ترس از عدم کنترل شناختی در حساسیت اضطرابی مرتبط باشد(بارلو ودوراند،2002). همچنین چندین مطالعه ارتباط بین حساسیت اضطرابی و اختلال استرس پس از سانحه را مطالعه کرده اند. برای مثال تیلور و همکاران (1992) به این نتیجه رسیدند که حساسیت اضطرابی در تمام اختلالات اضطرابی وجود دارد و بیشترین میانگین نمرات حساسیت اضطرابی در افراد مبتلا به اختلال  پانیک و اختلال استرس پس از سانحه است و نمرات این دو گروه به طور معناداری بالاتر از گروه کنترل بودند. در مطالعه

 

چکیده

 

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ی راهبردهای تنظیم هیجان و باورهای فراشناختی و تعیین سهم هر کدام از این متغیرها با مدیریت درد انجام شد. 100 نفر از افرادی که در تهران توسط یکی از پزشکان متخصص تشخیص سردرد مزمن برای آنان داده شده بود به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. سپس از آنها خواسته شد پرسشنامه مقیاس راهبردهای تنظیم شناختی هیجان، پرسشنامه باورهای فراشناختی و پرسشنامه درد مک گیل را تکمیل کنند. نتایج نشان داد که تمامی مولفه های تنظیم شناختی هیجان با مدیریت درد ارتباط معنادار دارند . مولفه های مثبت تنظیم شناختی هیجان شامل پذیرش، تمرکز مثبت مجدد، تمرکز بر برنامه ریزی، ارزیابی مثبت و دیدگاه گیری، ارتباط منفی معنادار و مولفه های منفی تنظیم شناختی هیجان شامل سرزنش خود، نشخوار فکری، فاجعه آمیز پنداری و سرزنش دیگران، ارتباط مثبت معنادار با افزایش درد داشتند. مولفه های باور فراشناختی منفی (کنترل ناپذیری و نیاز به کنترل) با متغیر درد ارتباط مثبت و از مولفه های باورفراشناختی مثبت، مولفه‌ی خودآگاهی شناختی با متغیر درد ارتباط منفی نشان داد. رگرسیون گام به گام نشان داد که، از میان مولفه‌های تنظیم شناختی هیجان و باور فراشناختی، نشخوار فکری قدرت پیش بینی کنندگی بیشتری دارد. نتایج این پژوهش از این دیدگاه حمایت می‌کند که تنظیم شناختی هیجان و برخی از مولفه‌های باور فراشناختی در مدیریت درد موثرند.

 

کلید واژه: مدیریت درد، تنظیم هیجان، باور فراشناختی، سردرد مزمن

 

فهرست مطالب

 

 عنوان                                                             صفحه

 

فصل اول: کلیات تحقیق

 

1-1-مقدمه 2

 

1-2- بیان مسئله 5

 

1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق 11

 

1-4- اهداف تحقیق 13

 

1-5- فرضیه ها 13

 

1-6-سوالات پژوهش 13

 

1-7- تعاریف نظری و عملیاتی 14

 

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق

 

الف)مبانی نظری. 16

 

1 درد 16

 

1-1- تعریف درد 16

 

1-2- انواع درد . 18

 

1-3- طبقه بندی درد . 20

 

1-4- آستانه ی درد و ادراک. 20

 

1-5- نظریه های درد 22

 

1-5-1- نظریه اختصاصی بودن درد. 22

 

1-5-2- نظریه تصمیم حسی 22

 

1-5-3- نظریه الگو. 23

 

1-5-4- نظریه کنترل دریچه 24

 

1-5-5- نظریه امروزی درد. 24

 

1-6- درد مزمن. 25

 

1-6-1- انواع درد مزمن. 26

 

1-7- همه گیر شناسی درد مزمن. 26

 

1-8- چندبعدی بودن درد 28

 

1-9- جنبه روانشناختی درد 31

 

1-10- تئوری های اخیر درد مزمن 32

 

1-11- افسردگی و اضطراب در مبتلایان درد مزمن 33

 

1-12- سبب شناسی درد مزمن 34

 

1-13- اهداف درمانی درد مزمن. 34

 

1-13-1- پیشگیری و درمان درد مزمن 35

 

1-13-2- اصول درمانی عمومی. 36

 

1-13-3- طبقه بندی داروهای مورد استفاده در درد مزمن 37

 

1-13-4- درمان های روانشناختی برای درد. 38

 

1-14- سردرد مزمن 39

 

1-14-1- سبب شناسی سردرد مزمن 39

 

1-14-2- علائم سردرد مزمن. 40

 

1-14-3- فاکتورهای سردرد مزمن 44

 

1-14-4- درمان سردرد. 44

 

1-15- مدیریت درد 47

 

1-15-1- برنامه های مدیریت درد. 49

 

1-15-2- رویکرد روانشناختی در مدیریت درد. 50

 

2- شناخت 51

 

2-1- تعاریف فراشناخت 52

 

2-2- ریشه های تاریخی مفهوم فراشناخت. 53

 

2-3-مولفه های فراشناخت بر اساس دیدگاه فلاول 55

 

2-4- باورهای فراشناختی 59

 

3- تنظیم هیجان 62

 

3-1- تعریف تنظیم هیجان 63

 

3-2- تاریخچه تنظیم هیجان 65

 

3-3- چهارچوب تنظیم هیجان 66

 

3-4- تنظیم هیجان و اسیب شناسی روانی. 68

 

3-5- مدل گروس در تنظیم هیجان 69

 

3-6- درد و تنظیم هیجان 70

 

3-7- تنظیم شناختی هیجان. 71

 

3-8- راهبردهای تنظیم هیجان 76

 

4- شناخت و درد 78

 

5- هیجان و درد . 78

 

6- رابطه هیجان با شناخت. 79

 

ب) پیشینه تحقیقاتی. 80

 

تحقیقات انجام شده در خارج از کشور 80

 

تحقیقات انجام شده در داخل کشور. 86

 

ج) جمع بندی 88

 

فصل سوم: روش تحقیق

 

3-1- روش تحقیق 91

 

3-2- جامعه آماری 91

 

3-3- نمونه آماری و حجم آن. 91

 

3-4- متغیرهای پژوهش. 92

 

3-5- ابزار جمع آوری اطلاعات 92

 

3-5-1- مقیلس راهبردهای تنظیم شناختی هیجان. 92

 

3-5-2- پرسشنامه باورهای فراشناختی. 97

 

3-5-3- پرسشنامه درد مک گیل 99

 

3-6- روش اجرا 100

 

3-7- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات 100

 

فصل چهارم: نتایج و یافته های تحقیق

 

4-1- یافتهای توصیفی . 103

 

4-2- یافته های استنباطی 105

 

4-2-1- فرضیه اول. 105

 

4-2-2- فرضیه دوم. 107

 

4-2-3- سوال تحقیق 108

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری و پیشنهادات

 

5-1- بحث و نتیجه گیری 115

 

5-2- نتیایج حاصل از آزمون فرضیات و سوال پژوهش 116

 

5-3-نتیجه گیری. 123

 

5-4- محدودیت ها 125

 

5-5- پیشنهادات برای تحقیقات بعدی. 125

 

5-6- پیشنهادات کاربردی. 126

 

فهرست منابع و ماخذ

 

منابع 127

 

ضمایم 143

 

چکیده انگلیسی     148

 

مقدمه

 

درد در خدمت یک هدف مهم یعنی هشدار به شما برای آسیب دیدگی عضوی از بدن مانند رگ به رگ شدن مچ پا و یا سوختگی دست است. درد مزمن، اغلب پیچیده تر از این است. اگرچه مردم فکر می کنند که درد احساسی کاملا فیزیکی است ولی درد دارای عواملی بیولوژیکی، روانشناختی و هیجانی است. علاوه بر این، درد مزمن می تواند سبب احساساتی همچون خشم، ناامیدی، غم و اندوه و اضطراب شود. بنابراین برای درمان موثر درد باید جنبه های فیزیکی، هیجانی و روانشناختی را نیز لحاظ کرد (انجمن روانشناسی آمریکا[1]،2012). درمان های پزشکی، از جمله دارو، عمل جراحی، توانبخشی و ورزش درمانی ممکن است برای درد مزمن مفید باشد. اما درمان های روانشناختی نیز بخشی مهم از مدیریت درد است. درد و مدیریت افکار، هیجانات و رفتاری که همراه با ناراحتی است می تواند به شما در کنار آمدن موثر با درد کمک

 

 

 

عنوان                                                                                                                   صفحه

 

 

 

فهرست مطالب I

 

فهرست جدول­ها. VI

 

فهرست شکل­ها. VIII

 

 

 

فصل اول: کلیات پژوهش

 

مقدمه.2

 

بیان مسئله3

 

اهمیت و ضرورت موضوع .5

 

هدف کلی  پژوهش.7

 

اهداف جزیی پژوهش.7

 

فرضیه­­ های تحقیق.8

 

تعریف‌های مفهومی و عملیاتی متغیرها.9

 

تعریف مفهومی سبک یادگیری.9

 

تعریف مفهومی سبک یادگیری همگرا9

 

تعریف مفهومی سبک یادگیری واگرا.10

 

تعریف مفهومی سبک یادگیری جذب کننده10

 

تعریف مفهومی سبک یادگیری انطباق یابنده10

 

تعریف عملیاتی سبک یادگیری11

 

تعریف عملیاتی سبک یادگیری همگرا11

 

تعریف عملیاتی سبک یادگیری واگرا.11

 

تعریف عملیاتی سبک یادگیری جذب کننده11

 

تعریف عملیاتی سبک یادگیری انطباق یابنده11

 

تعریف مفهومی هوش هیجانی12

 

تعریف عملیاتی هوش هیجانی12

 

تعریف مفهومی ارزیابی و ابراز هیجان12

 

تعریف عملیاتی ارزیابی و ابراز هیجان13

 

تعریف مفهومی تنظیم هیجان13

 

تعریف عملیاتی تنظیم هیجان.13

 

 تعریف مفهومی بهره برداری از هیجان13

 

 تعریف عملیاتی بهره برداری از هیجان14

 

تعریف مفهومی انگیزه پیشرفت.14

 

تعریف عملیاتی انگیزه پیشرفت.14

 

فصل دوم: پیشینه‌ی پژوهش

 

مقدمه16

 

سبک های یادگیری16

 

تعریف سبک های یادگیری.16

 

انواع سبک های یادگیری.18

 

سبک های شناختی یادگیری.18

 

الف) سبک­های وابسته به زمینه و نابسته به زمینه.19

 

ب)سبک­های تکانشی و تأملی21

 

ج) سبک­های همگرا، واگرا، جذب کننده و انطباق یابنده.23

 

د) سبک­های عمقی و سطحی.30

 

سبک­های محیطی، هیجانی، جامعه­شناختی، فیزیولوژیکی و روانشناختی31

 

ویژگی­های اساسی سبک­های یادگیری36

 

هیجان37

 

هوش هیجانی.38

 

تاریخچه هوش هیجانی39

 

تعاریف هوش هیجانی.43

 

مدل های  هوش هیجانی.45

 

مدل توانایی.45

 

مدل هوش هیجانی دانیل گلمن48

 

مدل شخصیتی بار – آن49

 

انگیزه پیشرفت51

 

تعریف انگیزه پیشرفت.51

 

انگیزش درونی و بیرونی برای پیشرفت52

 

نظریه های موجود در زمینه انگیزش52

 

انگیزش و نظریه یادگیری رفتاری52
 

انگیزش و نظریه انسانگرا.53
 

انگیزش و نظریه اسناد53
 

انگیزش و نظریه فرهنگی اجتماعی.54
ارتباط جو مدرسه، انگیزه پیشرفت و عملکرد تحصیلی دانش­ آموزان.55

 

پیشینه داخلی56

 

پیشینه خارجی57

 

فصل سوم: روش پژوهش

 

مقدمه64

 

طرح پژوهش64

 

جامعه‌ی آماری و روش نمونه‌گیری.64

 

ابزارهای پژوهش65

 

روش تجزیه تحلیل داده ها.71

 

فصل چهارم: یافته‌های پژوهش

 

مقدمه .73

 

یافته­ های توصیفی.73

 

یافته‌های مربوط به فرضیه‌های پژوهش74

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری

 

مقدمه 84

 

تبیین فرضیه‌های پژوهش.84

 

محدودیت­های پژوهش 89

 

پیشنهادهای پژوهش.89

 

پیشنهادهای نظری.89

 

پیشنهادهای کاربردی.90

 

خلاصه‌ی پژوهش.91

 

منابع

 

فارسی94

 

انگلیسی.98

 

مقدمه

 

آموزش و پرورش در تمامی کشورهای دنیا از اهمیت به سزایی برخوردار است. این امر به دلیل آموزش و تعلیم نیروهای مورد نظر بخش های مختلف جامعه می باشد. یکی از مفاهیم اساسی در آموزش و پرورش پیشرفت تحصیلی است. پیشرفت تحصیلی در گرو عوامل بی شماری بوده و به دو دسته عوامل کلی (مانند: خانواده، مدرسه و دوست) و تفاوتهای فردی (مانند: ویژگی­های شخصیتی[1]، انگیزه پیشرفت[2]) تقسیم می شود. در این میان نقش عوامل انگیزشی به ویژه انگیزه پیشرفت در تبیین پیشرفت تحصیلی حائز اهمیت می باشد. مفاهیم انگیزه پیشرفت و پیشرفت تحصیلی از جمله زمینه های پژوهش هستند که در دهه های اخیر روان شناسان و پژوهشگران متعددی را به خود مشغول داشته است. در سایه تلاش های مستمر این متخصصان روی آوردها و نظریه های گوناگونی در مورد هر یک از مفاهیم مزبور شکل گرفته است (طالب پور، نوری و مولوی، 1385). پیشرفت دانشجویان در دانشگاه و دوران بزرگسالی نه تنها به توانایی آنها بلکه به انگیزه و نگرش ها و واکنش های عاطفی آنها به مدرسه و سایر مسائلی که در موقعیت دخالت دارند، بستگی دارد. یکی از سازه های اولیه که روان شناسان برای آن ارائه کرده اند انگیزه پیشرفت می باشد (یعقوبی، علیزاده و مرادی،1389). از دیگر سازه های تأثیرگذار در پیشرفت تحصیلی سبک های یادگیری[3] می باشد. از آن جا که دانشجویان دارای سبک های یادگیری مختلف هستند و این سبک های یادگیری مختلف بر پیشرفت تحصیلی آنان تأثیر می گذارد؛ لازم است استادان از چگونگی و انواع آنها آگاه باشند تا دانشجویان را در استفاده از سبک های مختلف یادگیری کمک کنند (سیف،1387، به نقل از حسینی نسب و شریفی، 1389). هوش هیجانی[4] نیز پیش بینی موفقیت فرد را ممکن می سازد زیرا نشان می دهد که چگونه فرد دانش خود را در یک موقعیت بلادرنگ به کار می گیرد (بار- آن[5]، 2000، به نقل از باقرزاده گلمکانی، 1384). تحقیقات نشان دهنده تأثیر هوش هیجانی و سبک های یادگیری[6] در انگیزه پیشرفت است در این پژوهش به مقایسه تفاوت دانشجویان دختر دارای سبک­های یادگیری متفاوت از لحاظ هوش هیجانی و انگیزش پیشرفت پرداخته شد.

 

بیان مسأله

 

سبکهای یادگیری را می­توان یکی از مهم­ترین سازه های علم روان شناسی تربیتی محسوب کرد. همواره متخصصان و مربیان به دنبال شناسایی عوامل مؤثر بر این سازه

 

دکتر علیرضا مرادی

 

بهمن­ماه 1393
 

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده و استاد راهنما موجود است)

 

 

 

 

 

چکیده

 

هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه­ راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان، حافظه­ فعال، توجه متمرکز بر خود و توجه مداوم افراد مبتلا به لکنت، بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی و افراد بهنجار انجام شد. روش: در این پژوهش مقطعی، 30 نفر فرد مبتلا به لکنت و 30 نفر بیمار مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی که به مراکز درمانی شهر تهران و کرج مراجعه کرده بودند و 30 نفر فرد بهنجار، به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و پس از همتاسازی از نظر سن و میزان تحصیلات،  بررسی شدند. ابزارهای مورد استفاده شامل پرسشنامه­ی راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان (گارنفسکی و همکاران، 2002)، پرسشنامه­ی توجه متمرکز بر خود (وودی، چامبلس و گلاس، 1997)، آزمون عملکرد مداوم (هادیانفرد و همکاران، 1379) و آزمون حافظه­ فعال (وکسلر، 1997) بود. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از تحلیل واریانس یک راهه، تحلیل چند متغیری واریانس (مانوا) و آزمون خی2 استفاده شد. یافته­ها: یافته­ های پژوهش حاضر نشان داد بزرگسالان مبتلا به لکنت در حافظه­ واجی، ضعف بیشتری نسبت به بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بروز می­ دهند. در مقابل، بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی توجه متمرکز برخود بالاتری نسبت به گروه بهنجار و مبتلا به لکنت نشان دادند. از طرفی، گرچه بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی نسبت به افراد بهنجار و بزرگسالان مبتلا به لکنت در توجه مداوم ضعف نشان ندادند، با این­حال بزرگسالان مبتلا به لکنت در توجه مداوم نسبت به دو گروه دیگر ضعف داشتند. شباهت راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان افراد مبتلا به لکنت با بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، از دیگر یافته­ های تحقیق حاضر بود. نتیجه­گیری: ضعف حافظه­ واجی بزرگسالان مبتلا به لکنت، حمایت تحقیقی برای مدل­های مختلفی است که نقش پردازش زبانی را در علت­شناسی لکنت مورد توجه قرار می­ دهند. از طرفی نقص توجه مداوم بزرگسالان مبتلا به لکنت، بررسی نقش توجه مداوم را در علت شناسی لکنت مطرح می­ کند. در موقعیت­های اجتماعی، بزرگسالان مبتلا به لکنت برخلاف بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی توجهشان را به سمت درون متمرکز نمی­کنند. با اینحال، شباهت راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان افراد مبتلا به لکنت با بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، لزوم به­کارگیری درمان­های متمرکز بر تنظیم هیجان را در دو اختلال مطرح می­ کند.

 

کلید واژه­ها: راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان، حافظه­ فعال، توجه متمرکز بر خود، توجه مداوم، لکنت، اختلال اضطراب اجتماعی.

 

 فهرست مطالب

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عنوان
صفحه
فصل اول: کلیات پژوهش
1
    1-1. مقدمه
2
    1-2. بیان مسئله
2
    1-3. هدف پژوهش
6
    1-4. فرضیه ­های پژوهش
6
    1-5. اهمیت و ضرورت پژوهش
7
    1-6. تعاریف نظری و عملیاتی متغیرهای پژوهش
7
 
 
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش
10
    2-1. مقدمه
11
    ۲-2. مفهوم واکنش هیجانی و تنظیم هیجان
11
    ۲-3. واکنش هیجانی و تنظیم هیجان در اختلال اضطراب اجتماعی
13
    ۲-4. واکنش هیجانی و تنظیم هیجان در لکنت
14
        ۲-4-1. رابطه­ اضطراب و لکنت
16
        ۲-4-2. لکنت و اضطراب اجتماعی
17
        ۲-4-3. ویژگی­های اختلال اضطراب اجتماعی در لکنت
18
    2-5. فرایند مرتبط با تنظیم هیجان: راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان در لکنت و اختلال اضطراب اجتماعی
21
    2 -6. فرایند­های مرتبط با واکنش هیجانی: حافظه­ فعال، توجه متمرکز برخود و توجه مداوم در لکنت و اختلال اضطراب اجتماعی
23
        2-6-1. لکنت به عنوان نقص زبانی
27
        2-6-2. ارتباط حافظه فعال و پردازش زبانی
29
        2-6-3. ارتباط حافظه­ فعال و لکنت
30
    ۲-7. مقایسه­­ی راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان، حافظه فعال، توجه متمرکزبرخود و توجه مداوم افراد مبتلا به لکنت با بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی
32
    2-8. جمع بندی
32
 
 
فصل سوم: روش پژوهش
33
    3-1. مقدمه
34
    ۳-۲. روش پژوهش
34
    3-۳. جامعه پژوهش
34
    ۳-۴. نمونه‌گیری
34
    3-5. ابزارهای جمع آوری اطلاعات
36
    3-6. روش اجرای آزمون­ها
40
    3-7. روش تجزیه و تحلیل
40
 
 
فصل چهارم: یافته­ های پژوهش
41
    4-1. مقدمه
42
    4-۲. یافته­ های توصیفی
42
    4-3. یافته‌های استنباطی
44
 
 
فصل پنجم: بحث، نتیجه­­گیری و پیشنهاد­ها
54
    ۵-1. نتیجه‌گیری
55
    ۵-2. محدودیت­های پژوهش
55
    ۵-3. پیشنهادهای حاصل از پژوهش
58
    5-4. پیشنهاد برای پژوهش‌های آتی
59
منابع
60
پیوست­ها
67
    پیوست1. پرسشنامه­ی اطلاعات جمعیت شناختی، پرسشنامه­ی راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان و پرسشنامه­ی توجه متمرکز بر خود افراد مبتلا به لکنت
68
    پیوست2. پرسشنامه­ اطلاعات جمعیت شناختی، پرسشنامه­ راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان و پرسشنامه­ توجه متمرکز بر خود بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی
72
    پیوست3. پرسشنامه­ی اطلاعات جمعیت شناختی، پرسشنامه­ی راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان و پرسشنامه­ی توجه متمرکز بر خود افراد بهنجار
72
    پیوست4. فرم­ مربوط به سنجش حافظه­ فعال
73

 

مقدمه

 

هیجان­ها دارای کنش­وری­های متعدد از جمله کنش­وری تکاملی، ارتباطی و اجتماعی می­باشند (اکمن[1]، 1993). همچنین طبق نظر گراس2 و تامپسون3 (2007)، توجه، حافظه و تعامل­های اجتماعی را تحت تاثیر قرار می­ دهند. درواقع هیجان­ها همان­طور که کمک کننده­اند، می­توانند آسیب­زا نیز باشند. به­ طوری­که گراس و تامپسون (2007) معتقدند پاسخ­های هیجانی نامتناسب بر چندین شکل از آسیب­شناسی روانی و مشکلات اجتماعی دلالت دارند و به توانایی ما در تنظیم موفق هیجا­ن­ها مربوط می­شوند. از آنجا که مدل­های شناختی اضطراب اجتماعی فرض کرده­اند فعالیت بالای هیجان و بدتنظیمی هیجان که ماهیت دقیق آن در افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بخوبی مشخص نشده (ورنر4و همکاران، 2011)، از ویژگی های مرکزی اختلال اضطراب اجتماعی­اند (هیمبرگ5، 1997؛ هرمن6، 2004؛ هافمن7، 2004؛ به نقل از گلدین8و همکاران، 2009) و این ویژگی­ها طبق مدل ارتباطی-هیجانی لکنت (کنتر9 و همکاران، 2006) در افراد مبتلا به لکنت نیز وجود دارند، منطقی می­نماید که این دو اختلال از نظر راهبردهای تنظیم شناختی هیجان، حافظه­ فعال، توجه متمرکز برخود و توجه مداوم با یکدیگر مقایسه شوند تا درصورت تفاوت این فرایندها درآنها با افراد بهنجار یا یکسان بودن این فرایندها در بیماران اختلال اضطراب اجتماعی و افراد مبتلا به لکنت، برای آنها برنامه ­های درمانی یکسانی متمرکز بر بهبود و تقویت این فرایندها اتخاذ شود.

 

1-2. بیان مسئله

 

تحقیقات نشان می­دهد افراد مبتلا به لکنت در مقایسه با افراد عادی، در تنظیم هیجان­های خود، ضعف دارند (کاراس10و همکاران، 2006؛ نتورو 11، کنتر و والدن12، 2013). پاسخ­های هیجانی به رویدادهای استرس­آور می ­تواند از طریق استفاده از راهبردهای کنارآمدن شناختی تنظیم شود (فولکمن13 و موسکویتز14، 2004). به عقیده­ی گارنفسکی15و کرایج16 (2001)، افراد در مواجهه با شرایط استرس­زا از راهبرد­های متنوع نظم جویی شناختی هیجان استفاده می­ کنند. دنیس17(2007) نشان داده است که بین اضطراب و استرس با همه­ی راهبردهای ناسازگار نظم جویی شناختی هیجان (سرزنش دیگران، سرزنش خود، نشخوار فکری، فاجعه پنداری) همبستگی مثبت وجود دارد و بطور کلی یافته­ های پژوهشی نشان می­ دهند که راهبردهای ناسازگار نظم جویی شناختی هیجان نظیر نشخوارگری، خود سرزنش­گری و فاجعه نمایی بطور مثبت با جنبه های آسیب شناختی همبسته هستند، ولی در راهبردهای سازگار نظیر ارزیابی مجدد مثبت، این همبستگی منفی است (گارنفسکی و همکاران، 2002).

 

با توجه به یافته­ های بالا و مطابق با این شواهد که بزرگسالان مبتلا به لکنت، اضطراب، شرمندگی و اجتناب از موقعیتهای اجتماعی را به­طور فراوانی تجربه می­ کنند (ال وراچ[2] و راپی2، 2013)، انتظار می­رود راهبرد­های نظم جویی شناختی هیجان افراد مبتلا به لکنت که اضطراب و استرس بیشتری نسبت به افراد عادی تجربه می­ کنند (ال وراچ و همکاران، 2009؛ بلود3، ورتز4، بنت5 و سیمپسون6، 1997)، نسبت به افراد عادی و افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی متفاوت باشد.

 

درواقع علیرغم برخی ابهامات باقی مانده درباره­ی رابطه­ لکنت و اضطراب، تحقیقات طی دودهه­ی اخیر، شواهد قانع کننده­تری را از رابطه­ بین لکنت و اضطراب ارائه می­ کند و متمرکز بر اضطراب اجتماعی، ترس از ارزیابی­ منفی و پیش ­بینی صدمه­ی اجتماعی در افراد مبتلا به لکنت است (کرایج و ترن7، 2014؛ منزیس8، 2011 و 1999) و همگام با توسعه­ی شواهدی برای این موضوع است که این اضطراب ممکن است به موقعیتهای اجتماعی یا عملکردی محدود شده باشد (مسنجر9و همکاران، 2004؛ منزیس، 1999). شواهد در حال رشدی وجود دارد برای اینکه ویژگی­هایی که اغلب با اختلال اضطراب اجتماعی مرتبط­اند (ترس از ارزیابی منفی، پیش ­بینی­هایی از آسیب اجتماعی، شناخت­های منفی، سوگیری­های توجه، اجتناب و رفتارهای محافظت کننده) (کلارک10 و ولس11، 1995؛ کوت برت12، 2002؛ راپی و هیمبرگ ، 1997؛ راپی و اسپنس13 ، 2004)، ممکن است در تجربه­ی لکنت نقش مرکزی داشته باشند و همچنین در حفظ وجود اضطراب اجتماعی به­کار روند (کرایمات14، وانریکگهم15و وان دم-باگن16،2002؛ لو17و همکاران، 2012؛ منزیس، 1999). به­طور­ کلی از آن­جا که مدل­های شناختی اضطراب اجتماعی فرض کرده­اند فعالیت بالای هیجان و بدتنظیمی هیجان که ماهیت دقیق آن در افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بخوبی مشخص نشده (ورنر و همکاران، 2011)، از ویژگی­های مرکزی اختلال اضطراب اجتماعی­اند (هیمبرگ، 1997؛ هرمن، 2004؛ هافمن، 2004؛ به نقل از گلدین و همکاران، 2009) و این ویژگی­ها در افراد مبتلا به لکنت نیز وجود دارند، منطقی می­نماید که این دو اختلال از نظر انتخاب راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان با یکدیگر مقایسه شوند تا درصورت یکسان بودن راهبردها، برای آنها برنامه ­های درمانی یکسانی متمرکز بر بهبود استفاده از مهارتهای تنظیم هیجانی اتخاذ شود.

 

از طرفی کیمبرل[3] (2008، به نقل از محمدی، 1392)، در مدلی که از اختلال اضطراب اجتماعی ارائه می­ کند، از علل اجتناب و اضطراب اجتماعی را تفاوت افراد در پردازش اطلاعات می­داند و عوامل شناختی دخیل از قبیل توجه و حافظه که نقش مهمی در پردازش اطلاعات دارند را مطرح می­ کند. در این میان کلارک و ولس (1995، به نقل از محمدی، 1392)، توجه متمرکز برخود مفرط را به ­عنوان اصلی­ترین عامل نقص­های عملکردی اضطراب اجتماعی مطرح می­ کنند و اینگرام2 (1990) آن ­را آگاهی از اطلاعات درونی که در تضاد با اطلاعات بیرونی­اند، می­داند. بنابرین مناسب به نظر می­رسد که بزرگسالان مبتلا به لکنت علاوه بر راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان، از نظر توجه و حافظه نیز با افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی و افراد عادی مقایسه شوند. این ایده با فرض داماسیو3(1999) نیز، مبنی بر نقش هیجان در هدایت شناخت از جمله در پردازش­های زبانی و گفتاری (کندل4، شوارتز5و جسل6، 2000)، مطابق می­باشد.

 

افراد مبتلا به اختلال­ اضطراب اجتماعی هنگام ورود به موقعیت­های هراسناک اجتماعی تمایل دارند، توجه­شان را به سمت خود برگردانند و از این رو توجه متمرکز بر­خود باعث ایجاد تداخل در پردازش اطلاعات می­گردد (پاپاجورجیا7، 1998، به نقل از اسپور8و استوپا9، 2002). از آنجا که مبتلایان به اختلال اضطراب اجتماعی در رابطه با عملکرد خود در حضور جمع، دچار اشتغال ذهنی هستند و دایما پیامدهای منفی اشتباهات احتمالی خود را اغراق آمیز تفسیر می­ کنند، فضای ذهنی آنها، درگیر این موضوع بوده و لذا نمی­توانند تمرکز کافی را در تکالیف شناختی داشته و دچار افت در ظرفیت­های شناختی و آسیب در عملکردهای مربوط به آن می­شوند (به نقل از بارلو10، 2004).

 

نگهداری توجه متمرکز، ظرفیت گنجایش توجه را محدود می­ کند (کان11، 1999)، از طرفی هاول12(2004) و شنک13(2007) گزارش می­ دهند، کودکان مبتلا به لکنت گنجایش توجه کوتاه­تری نسبت به افراد عادی دارند، گرچه آندرسون14 (2003) در مطالعه­ خود در این زمینه تفاوتی را گزارش نمی­دهد (به نقل از کفالیانوس[4]، 2012). بنابرین، این یافته­ها، این احتمال را تقویت می­ کنند که ممکن است کانون توجه بزرگسالان مبتلا به لکنت در مقایسه با افراد عادی، متفاوت و در واقع متمرکز برخود باشد. همچنین شواهد دیگر برای این فرض از یافته­ی کاراس (2006، به نقل از کفالیانوس، 2012) تقویت می­شود، به­ طوری­که درمی­یابد کودکان مبتلا به لکنت، ظرفیت کمتری در تنظیم توجهشان نسبت به افراد عادی دارند.

 

همان­طور ­که گفته شد طبق­ نظر کیمبرل (2008، به نقل از محمدی، 1392)، علاوه­ بر توجه، حافظه نیز نقش مهمی در اضطراب اجتماعی دارد از سوی دیگر براساس نظریات مختلفی مانند نظریه­ی کارآمدی پردازش (آیزنک2 و کالو3، 1992) و نظر ویلیامز4و همکاران (1988) در خصوص عملکرد حافظه، اضطراب می ­تواند عملکرد حافظه­ فعال را تحت تاثیر قرار دهد. حافظه­ فعال یک سامانه­ی ذهنی است که وظیفه­ی اندوزش و پردازش موقتی اطلاعات را به طور همزمان انجام می­دهد (بدلی5 و همکاران، 1986، به نقل از اسد زاده، 1388).

 

از طرفی حافظه­ فعال ارتباط نزدیکی با پردازش زبانی دارد (رونبرگ6، رودنر7و اینگوار8، 2004) و در واقع مطالعات کنونی برخلاف مطالعات پیشین پیشنهاد می­ کنند که حافظه­ کوتاه مدت واج شناختی نقش مهمی در فرایندهای درک و تولید زبانی بر عهده دارند (جاکومت9، اسکات10، 2006؛ گاسکل11و مارسلن-ویلسون12، 2002) و نقص در آن باعث اختلال در فرایند تولید گفتار می­شود (به نقل از منصوری و تهیدست، 1391). در زمینه­ اختلال لکنت و براساس مدل بدلی از حافظه­ فعال، مطالعاتی نقش مدار واجی حافظه­ فعال را مشهود می­دانند (منصوری و تهیدست، 1391؛ باجاج13، 2007). نتایج مطالعات مختلف که از تکلیف تکرار ناکلمه برای بررسی توانایی واجی حافظه­ فعال کودکان و بزرگسالان مبتلا به لکنت استفاده کرده­اند، حاکی از مهارت­های پردازش زبانی ضعیف­تر آن­ها در حیطه­ی حافظه­ فعال، نسبت به افراد طبیعی است و تفاوت در این نتایج را می­توان به مقدار جمعیت مورد مطالعه، سن کودکان، شدت لکنت و میزان سختی تکالیف مربوط دانست (منصوری و تهیدست، 1391).

 

بنابرین از آن­جا که طبق تحقیقات ردپای وجود مشکل در حافظه­ فعال و به­ویژه رمزگذاری واجی در افراد مبتلا به لکنت به چشم می­خورد و تحقیق اندکی درباره­ی حافظه­ فعال بزرگسالان مبتلا به لکنت نسبت به کودکان وجود دارد و چنان­چه گفته شد اضطراب می ­تواند بر عملکرد حافظه­ فعال تاثیر گذار باشد، مسئله­ پژوهش حاضر، این است که آیا حافظه­ فعال بزرگسالان مبتلا به لکنت، نسبت به افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، متفاوت هست یا خیر.

 

چنان­چه گفته شد، از آن­جا که کلارک (1995) توجه متمرکز برخود را به ­عنوان اصلی­ترین عامل نقص عملکردی مربوط به اضطراب اجتماعی مطرح می­ کند و از طرفی اضطراب افراد مبتلا به لکنت رو به سوی اضطراب اجتماعی می­رود، دیگر سوال پژوهش حاضر این است که آیا بزرگسالان مبتلا به لکنت در توجه متمرکز بر خود با افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی متفاوت هستند یا خیر.

 

گرچه تحقیقات نشان داده­اند، کودکانی با آسیب ویژه­ی زبانی، اختلال خواندن و اختلال سرعت گفتار محدودیت­هایی را در توجه مداوم بروز می­ دهند (مورفی[5]و همکاران، 2014)، هیچ مطالعه­ای توجه مداوم را در بزرگسالان مبتلا به لکنت بررسی نکرده ­اند. بنابرین با توجه به این­که افراد مبتلا به لکنت در عملکرد زبانی تفاوت­های اندکی با اختلالات زبانی دارند (هال2، واگوویچ3 و برن استین راتنر4، 2007) و به­دلیل رابطه­ نزدیک بین حافظه­ فعال، توجه و پردازش زبانی (رونبرگ و همکاران، 2004)، بررسی اینکه آیا تفاوتی در توجه مداوم بزرگسالان مبتلا به لکنت در مقایسه با افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی نیز وجود دارد یا خیر، با ارزش است و مسئله­ دیگر پژوهش حاضر است.

 

همچنین طبق یافته­ های تحقیقی، مبنی بر ­اینکه اضطراب با راهبردهای ناکارآمد نظم جویی شناختی هیجان (سرزنش دیگران، سرزنش خود، نشخوارفکری، فاجعه پنداری) همبستگی مثبت دارد، مسئله­ دیگر تحقیق حاضر این است که آیا راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان در بزرگسالان مبتلا به لکنت متفاوت از افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی  است یا خیر.

 

1-۳. هدف پژوهش

 

مقایسه­ راهبردهای (سازگار و ناسازگار) نظم جویی شناختی هیجان، حافظه­ فعال، توجه متمرکز برخود و توجه مداوم افراد مبتلا به لکنت با بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی.

 

1-۴. فرضیه‌های پژوهش

 

راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان در بزرگسالان مبتلا به لکنت، متفاوت از بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی است.

 

حافظه­ فعال بزرگسالان مبتلا به لکنت، متفاوت از بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی است.

 

توجه متمرکز برخود بزرگسالان مبتلا به لکنت، متفاوت از بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بهنجار است.

 

توجه مداوم بزرگسالان مبتلا به لکنت، متفاوت از بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی است.