وظیفه دارند که این تعارض ها را در جهت تحقق اهداف سازمان و حیات و پیشرفت آن هدایت کنند.اما چنین امری به شناخت مدیران نسبت به جوانب این موضوع بستگی دارد.بنابراین، بررسی زمینه های تعارض، ضرورت دارد. پژوهش حاضر از میان علل و عوامل مرتبط و مؤثر بر پدیده تعارض، رابطه فرهنگ واستراتژی های حل تعارض را دربانک های سپه شهر قمبررسیمی کند.این تحقیق از نظر هدف، تحقیقی کاربردی و از نظر شیوه گردآوری اطلاعات، تحقیقی پیمایشی از گروه تحقیقات توصیفی می باشد. جامعه آماری این پژوهش کلیه کارکنان شعب بانک سپه قم بودند که از طریق نمونه گیری طبقه ای، تعداد 166نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بود. به منظور سنجش فرهنگ سازمانی از پرسشنامه دنیسون (2000) و به منظور سنجش سبک های حل تعارض از پرسشنامه رابینز استفاده شد که در آن 5 سبک همکاری، مصالحه، اجتناب، اجبار و تسلیم مورد سنجش قرار گرفت. نتایج تحقیق نشانگر ارتباط فرهنگ سازمانی با سبک های حل تعارض بود. فرهنگ مشارکتی و انطباق پذیر بیشترین همبستگی را با سبک همکاری و کمترین همبستگی را با سبک تسلط و اجبار داشتند. بیشترین همبستگی فرهنگ مأموریتی با سبک تسلیم و کم ترین همبستگی آن، با سبک تسلط و اجبار بود. و در نهایت فرهنگ بوروکراتیک بیشترین همبستگی را با سبک تسلط و اجبار و کمترین همبستگی را با سبک همکاری داشت.
واژگان کلیدی: فرهنگ سازمانی، استراتژی های حل تعارض
فهرست
سرفصل
شماره صفحه
جکیده
5
فصل اول
کلیات پژوهش
9
1-1
مقدمه .
10
1-2
بیان مسئله .
10
1-3
اهمیت و ضرورت .
12
1-4
اهداف تحقیق .
12
1-5
چارچوب نظری تحقیق
13
1-6
فرضیات تحقیق
14
1-7
روش تحقیق.
14
1-8
روش گردآوری اطلاعات.
14
1-9
ابزار گردآوری.
14
1-10
قلمرو تحقیق.
15
1—11
جامعه آماری
15
1-12
واژگان کلیدی تحقیق
15
فصل دوم
مبانی نظری
16
بخش اول
فرهنگ سازمانی .
17
2-1
مقدمه .
18
2-2
مفهوم لغوی فرهنگ.
19
2-3
ریشه های فرهنگ سازمانی.
21
2-4
شیوه های خلق فرهنگ
22
2-5
فرهنگ سازمانی
23
2-6
تاریخچه فرهنگ سازمانی
25
2-7
تفاوت فرهنگ سازمانی و جوّ سازمانی .
28
2-8
انواع فرهنگ .
29
2-9
کارکرد های فرهنگ سازمانی .
29
2-10
چارچوب فرهنگ سازمانی
30
2-11
سطوح و لایه های فرهنگ سازمانی
32
2-12
ابعادفرهنگسازمانی
34
2-13
دسته بندی انواع پژوهش های فرهنگ سازمانی.
35
2-14
تئوری های فرهنگ سازمانی.
37
بخش دوم
تعارض سازمانی .
52
2-15
تعارض
52
2-16
انواع تعارض.
55
2-17
سیر تطور نگرش ها به تعارض (سیر تکاملی اندیشه تعارض)
57
2-18
سطوح تعارض (انواع تعارض بر حسب طرفهای تعارض).
61
2-19
منابع تعارض.
64
2-20
پیامدهای تعارض
64
2-21
مدیریت تعارض.
66
بخش سوم
پیشینه تحقیق
77
2-22
پیشینه.
77
بخش سوم
چارچوب تحقیق
80
فصل سوم
روش شناسی تحقیق.
83
3-1
مقدمه
84
3-2
روش تحقیق.
84
3-3
جامعه آماری.
85
3-4
روش نمونه گیری و حجم نمونه.
85
4-5
ابزار و روش جمع آوری اطلاعات.
87
3-6
روایی و پایایی پرسشنامه
90
3-7
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمونهای آماری مورد استفاده.
91
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده ها.
93
4-1
مقدمه.
94
4-2
تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها
94
4-3
تجزیه و تحلیل استنباطی دادهها.
99
فصل پنجم
نتیجه گیری و پیشنهادات
111
5-1
مقدمه
112
5-2
نتایج بدست آمده از آمار توصیفی.
112
5-3
نتایج بدست آمده از آمار استنباطی
113
5-4
بحث و نتیجه گیری.
116
5-5
ارائه پیشنهادات بر مبنای یافتههای تحقیق
117
5-6
ارائه پیشنهادات برای تحقیقات آتی.
119
5-7
محدودیتهای تحقیق
119
5-8
منابع فارسی .
120
5-9
منابع لاتین .
124
5-10
پیوست .
128
) مقدمه
هرتحقیق علمی باطرح سؤال یامسألهای آغازمی شودکه تحقیق برای پاسخگویی به آن انجام میگیرد؛ مسأله وموضوع تحقیق عبارت است ازشرایطی که وجود دارد و در ذهن پژوهشگر ایجادسؤالمیکند و پژوهشگر رابرمیانگیزدکه درآن کندوکاوکند. در این فصل ابتدا مسأله اصلی پژوهش ارائه میگردد. پس از مشخص شدن و تشریح مسئله به اهمیت و ضرورت موضوع پژوهش پرداخته خواهد شد، اهمیت وضرورت موضوع پژوهش عبارت است ازمجموع اطلاعاتی که مشخص می کند نتایج این تحقیق، تاچه حد برای محقق و نیز تاچه حد برای دیگران مفید و مثمر میباشد.
پس از بیان ضرورت پژوهش سؤال، اهداف و فرضیات پژوهش ارائه میگردد. هدف عبارت از منظور و مقصود نهایی از انجام پژوهش است. هدف کلی مستقیماً از مسأله پژوهش مشتق میشود؛ اهداف فرعی تحقیق اصولاً ازمسأله پژوهش وهدف کلی نشأت میگیرند. فرضیه نیز یک بیانیه ظنّی و حدسی و مبتنی بر دانش و آگاهیهای گذشته محقق میباشد که در محک آزمایش عملی سنجیده میشود؛ بعبارت دیگر فرضیه حدسی است علمی و عقلائی درباره چگونگی روابط بین دو یا چند متغیر.
در قسمت انتهایی فصل اول به روششناسی پژوهش پرداخته میشود در این حوزه به مسائلی چون روش تحقیق،قلمرو تحقیق، جامعه آماری، ابزار گردآوری اطلاعات و مسائلی از این دست پرداخته میشود. این فصل با ارائه تعاریفی از متغیرهای اصلی پژوهش به پایان میرسد.
1-2 ) بیان مسأله
تعارض، ویژگی تعیین کننده و مهم ارتباطات(کراچر،60:2011) و یکی از ابعاد معمولی و رایج در زندگی روزمره ما می باشد(کاشال و کواِنس[1] ،580:2006).در واقع، مبادلات رابطه ای، نقطه آغاز و محمل قوی برای تعارض هستند (تاسلک[2] و دیگران،341:2006) . از آنجایی که اکثر مشاغل نیازمند درجه ای از تعامل با افراد دیگر هستند، تعارض بین فردی، ویژگی اجتناب ناپذیر و ذاتی محیط کاری و سازمان در نظر گرفته می شود (چانگیان و مولر[3]،388:2010).«برنز» معتقد است که تعارض بالقوه بر روابط فی مابین انسانها در سازمانها حاکم است و این نیرویی بالقوه برای سلامتی، رشد و پیشرفت سازمان و یا مانعی بزرگ و سدی در مقابل رشد و پیشرفت است(دیجیکسترا و دیگران[4] ،88:2005).بنابراین، ازجمله مسأله هایی که مدیران سازمانها به طورمعمول باآنها مواجه هستند، تعارضهایی است که میان کارکنان آنها روی می دهد. درحالی که ذهن مدیر سازمان رادغدغههای بسیاری مشغول می کند، روبه رو شدن او باتعارض میان دویاچندتن ازکارکنان، استرس دوچندانی را براوتحمیل می کند (افشار و دیگران،46:1390). ولی هر مدیری میداندکه ازآن گریزی نیست وتصورنبودن تعارض درمحیط کار و انکارو طرد وجود تعارض ، برفرض های غیرواقع بینانه پایه دارد، زیرا محیط های کارسازمانی محل گرد آمدن انسانهایی با هویتهای گوناگون، ودرپی آن ،ترجیحهای گوناگون است (لم و چین[5]،762:2005). این هویتها وترجیحها رامدیر باید درجهانی بامنابع وامکانات محدود سازش دهدو باکمک آنها به هدفهای اعلام شده یا تلویحی سازمان برسد (ولاسکیو[6] و دیگران،140:2008). زمانی که تعارض، علتها و ریشه های به وجود آورنده آن، نظرها، سلیقه هاوشخصیتهای گوناگون کارمندان به خوبی شناسایی و بررسی شوند، راه حل قانع کننده ای برای آن حاصل خواهد شد. تعارض ریشه در روابط فردی، اجتماعی، سازمانی و فرهنگی دارد(نیر[7]،359:2008). به طور خاص، فرهنگ هر سازمان، بخشی ضروری از تعارض و پیشگیری و حل آن می باشد، چراکه فرهنگ هر سازمان، تعریف کننده هویت افراد، طرز فکر آنها، باور و ارزش های آنها، چیزهایی که برای آنها اهمیت دارد،نحوه معنادهی و ارزش گذاری آنها و تعیین کننده نحوه ارتباط افراد با یکدیگر است(کاشال و کواِنس580:2006)، در واقع هر فرهنگ به روش خودش تعارض را مدیریت نموده و از استراتژهای خاصی برای حل آن استفاده می کند(کیم[8]،23:2007). بانک نیز مانند هر سازمان دیگری از این قائده مستثنی نیست. کارکنان بانک بر اثر تعامل با یکدیگر و به دلیل انجام وظایف خود ممکن است با یکدیگر و با مدیر خود دچار تعارض شوند، و در این میان با توجه به فرهنگ سازمانی خود از سبک خاصی برای حل تعارض پیش آمده استفاده می کنند. با توجه به جوّ حاکم بر بانک سپه که در اکثر مواقع جوی بوروکراتیک است کارکنان در هر کاری باید از یک سری قوانین خاص پیروی کنند ودامنه اختیارات و تصمیم گیری های کارکنان کاملاًمشخص و محدود می باشد این امر امر باعث به وجود آمدن مشکلاتی برای کارکنان گشته است. زمانی که تعارضی به وجود می آید، بدون توجه به تعارض به وجود آمده از یک سری قوانین و رویه های از پیش تعیین شده باید استفاده کنند. تحقیق حاضر به دنبال بررسی رابطه فرهنگ سازمانی(فرهنگ مأموریتی، فرهنگ انطباق پذیر، فرهنگ مشارکتی و فرهنگ بوروکراتیک) و استراتژی های حل تعارض(تسلط، همکاری، تسلیم، اجتناب و مصالحه) است.
1-3 ) اهمیت و ضرورت تحقیق
با وجود تمام پیشرفتهایی که در عصر حاضر در جهان فناوری و صنعت بدست آمده است ، مسئله فرهنگ سازمانی به عنوان یک پدیده غیر قابل اغماض اجتماعی جایگاه خود را به عنوان عامل کلیدی موفقیت سازمان باز کرده است . به عبارت دیگر برنامه ریزان و مدیران سازمانها در اتخاذ تصمیمات و تدوین خط مشی سازمانی نسبت به مقوله فرهنگ سازمانی با حساسیت و دقت نظر برخورد می کنند . آنان سعی می کنند تا ضمن پرهیز از تبعات منفی ناشی از بی توجهی به باورهای فرهنگی اعضای سازمان، از آن به عنوان پشتوانه ای برای پیاده سازی تصمیمات و تعالی سازمان استفاده کنند ( فرهی بوزنجانی و زارع اشکذری،11:1385) . به عبارت دیگر ، فرهنگ ، نوعی تشخص به همراه می آورد به طوری که فرد یا سازمان را از نظر بینش ، گرایش و رفتار تدارک کرده و از او موجودی قابل پیش بینی و محاسبه می سازد ( الحسینی،240:1380). مطالعات و تحقیقات نشان می دهد که فرهنگ سازمانی بر رفتار فردی ، انگیزش ، رضایت شغلی ، خلاقیت و نوآوری ، نحوه تصمیم گیری و میزان مشارکت کارکنان در امور سازمانی ، میزان فداکاری و تعهد کاری ، انضباط ، سخت کوشی ، سطح اضطراب و مانند آن تأثیرگذار است ( حمدی و دیگران،22:1386). اُگونیمی[9](2000) بیان می کند که تضاد در روابط و تعاملات انسانی به دلیل تفاوت در ایدئولوژی، نیازها، منافع، فرهنگ و ارزش ها و اهداف، امری عادی و اجتناب ناپذیر است. فرهنگ های مختلف با ارزش ها و باورهای متفاوت، باعث برخوردهای مختلف با پدیده تعارض خواهند شد.
1-4 ) اهداف تحقیق
1-4-1 ) هدف اصلی
تعیین و شناسایی ارتباط فرهنگ سازمانی و استراتژیهای حل تعارض
1-4-2 ) اهداف فرعی
تعیین و شناسایی ارتباط فرهنگ مأموریتی و استراتژیهای حل تعارض
تعیین و شناسایی ارتباط فرهنگ انطباق پذیر و استراتژیهای حل تعارض
تعیین و شناسایی ارتباط فرهنگ مشارکتی و استراتژیهای حل تعارض
تعیین و شناسایی ارتباط فرهنگ بوروکراتیک و استراتژیهای حل تعارض
1-6 ) فرضیات تحقیق
1-6-1) فرضیه اصلی
بین فرهنگ سازمانی و استراتژیهای حل تعارض ارتباط معنادار وجود دارد.
1-6-2) فرضیات فرعی
بین فرهنگ مأموریتی و استراتژیهای حل تعارض ارتباط معنادار وجود دارد.
بین فرهنگ انطباق پذیر و استراتژیهای حل تعارض ارتباط معنادار وجود دارد.
بین فرهنگ مشارکتی و استراتژیهای حل تعارض ارتباط معنادار وجود دارد.
بین فرهنگ بوروکراتیک و استراتژیهای حل تعارض ارتباط معنادار وجود دارد.
1-7 ) روش تحقیق
از نظر جمع آوری داده ها، تحقیق پیمایشی از نوع تحقیقات توصیفی ( غیر آزمایشی ) و از نظر هدف، تحقیق کاربردی است .از تحقیق پیمایشی به منظور توزیع ویژگیهای یک جامعه آماری به کار می رود. این نوع تحقیق می تواند برای پاسخ به سؤالهای پژوهشی از نوع اینکه چه رابطه ای میان رویدادها وجود دارد به کار رود.
1-8 ) روش گرد آوری اطلاعات
جهت گردآوری اطلاعات در زمینه مبانی نظری، تدوین ادبیات تحقیق، شناسایی شاخص ها و تعاریف مربوط به آنها از روش مطالعه کتابخانه ای و اینترنت استفاده خواهد شد .
1-9 ) ابزار گرد آوری اطلاعات
ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه میباشد. برای سنجش فرهنگ سازمانی از پرسشنامه استاندارد دنیسون (2003) و پرسشنامه استفاده شده به منظور سنجش سبک های حل تعارضات سازمانی، پرسشنامه استاندارد رابینز (1996) میباشد.