فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده.1
فصل اول-کلیات تحقیق2
مقدمه.3
بیان مسئله3
اهداف پژوهش4
فرضیات تحقیق4
روش شناختی پژوهش.5
قلمروتحقیق 5
تعاریف مفاهیم عملیاتی 5
فصل دوم- مبانی نظری و ادبیات موضوع8
2-1- مقدمه8
2-2- مفهوم رفتارشهروندی8
2-3- دیدگاه صاحبنظران رفتار شهروندی .9
2-3-1- چستر بارنارد.9
2-3-2کاتز وکاهن .10
2-3-3پیتر بلاو.11
2-3-4 لیسبرگر و دیکسون.12
2-3-5اسمیت 12
2-3-6اورگان12
2-3-7گراهام13
2-4- شاخصهای شناسایی‌شده در ایجاد رفتار شهروندی کارکنان18
2-4-1- فداکاری. 18
2-4-2- مشارکت.18
2-4-3- تحمل‌پذیری (جوانمردی)18
2-4-4- توجه.19
2-4-5- وفاداری19
2-4-6- وظیفه شناسی19
2-5- عوامل تأثیرگذار بر رفتار شهروندیسازمانی.20
2-6- پیامدها و نتایج رفتار شهروندی سازمانی24
2-7- عواملی که شهروندی کارکنان را ارتقاء و پرورش ی‌‌دهند26
2-8- سیاست و اقدامات سازمانی که رفتار شهروندی را تشویق و ترغیب می‌کنند.29
2-9-سوابق وپیشینه تحقیق .34
فصل سوم- روش شناسی تحقیق39
3-1- مقدمه39
3-2- روش تحقیق.39
3-3-روش شناسی تحقیق41
3-4- فن گردآوری داده‌ها41
3-5- ابزار گردآوری داده‌ها41
3-6- جامعه و نمونه آماری42
3-7- حجم نمونه شیوه نمونه‌گیری42
3-8- پایایی و روایی پرسشنامه‌ها.43
3-9پردازش اطلاعات 44
فصل چهارم- تجزیه وتحلیل اطلاعات45
4-1-جنسیت .45
4-2-تاهل 46
4-2-تحصیلات .47
4-3-سابقه کار.47
4-4-تجزیه تحلیل اظلاعات79
4-4-1 آزمون توزیع داده‌ها79
4-4-2فرض اول .80
4-4-3فرض دوم 82
4-4-3فرض سوم .84
4-4-4فرض چهارم 86
4-4-5فرض پنچم 88
4-4-6فرض ششم 90
4-4-7فرض هفتم .93
4- 5 سایر یافته 94
فصل پنجم-نتیجه گیری و پیشنهادات94
5-1- مقدمه.94
5-2- نتیجه گیری کلی.94
5-3- سایر یافته ها . 95
5-4- نتیجه گیری واستنتاج . 95
5-5-پیشنهادات بر اساس نتایج 98
5-5- محدودیت های تحقیق. 99
منابع وماخذ.100
پیوست104
چکیده
در ادبیات نوین مدیریت از انجام ارادی و خودجوش وظایف فرا نقشی تحت عنوان رفتار شهروندی سازمانی یادشده و از آن جهت با رفتار اجباری -وظیفه‌ای تفاوت دارد که در رفتار وظیفه‌ای افراد بر حسب شرح وظایف و الزامات و قوانین و مقررات عمل می‌نمایند. هدف از این تحقیق بررسی ارتباط رفتار شهروندی بر عملکرد سازمانی است. در این تحقیق ابتدا با بررسی نقش رفتار شهروندی و مؤلفه‌های آن که مشتمل بر : فداکاری، مشارکت، جوانمردی، توجه، وفاداری و اطاعت‌پذیری، سپس ارتباط آن با عملکرد سازمانی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. جامعه آماری تحقیق کلیه کارکنان اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان قم است. جامعه آماری تحقیق 140 نفر است که با بهره گرفتن از آزمون کوکران، 103 نفر با سطح اطمینان 95% انتخاب گردیدند. برای بررسی سؤال اصلی تحقیق، از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده گردید. با توجه به تجزیه‌وتحلیل به دست آمده فرضیه اصلی که بین رفتار شهروندی با عملکرد سازمانی ارتباط معنی‌داری و مثبتی وجود دارد تائید گردید و برای بررسی فرضیه‌های فرعی بر اساس تجزیه‌وتحلیل و با بهره گرفتن از آزمون همبستگی ناپارمتری اسپیرمن نتایجی به شرح ذیل به دست آمد که شاخصهای فداکاری 5%<210/0sig=و مشارکت 5%< 403/0 sig=و وفاداری 5%< 051/0 sig=و اطاعت‌پذیری 5%< 096/0 sig= با عملکرد سازمانی ارتباطی وجود ندارد و فرضیه H صفر تائید و H یک رد می‌شود. از طرف دیگر شاخصهای جوانمردی 5%>002/0sig= و توجه 5%>0038/0sig= با عملکرد سازمانی ارتباط معنی‌دار و مثبتی دارد و به عبارت دیگر فرضیه H صفر تائید نمی‌شود در مقابل فرضیه H یک تائید می‌شود. در پایان نتیجه‌گیری و پیشنهاد‌ها ارائه گردیده است.
کلمات کلیدی: شهروندی سازمانی، فداکاری، مشارکت، وفاداری، جوانمردی، توجه، اطاعت‌پذیری.
فصل اول: کلیات تحقیق
بیان مسئله:
مدیران منابع انسانی در تلاشند که از تمامی قابلیت‌های نیروی انسانی سازمان خود در راستای تحقق اهداف استفاده نمایند. امروزه سنجش رفتار افراد در محیط کار و سازمان باهدف دستیابی به نوعی از رفتار فردی که به کارانی و اثربخشی سازمانی کمک نماید؛ مورد توجه پژوهشگران قرارگرفته است؛ زیرا سازمان‌ها بدون تمایل کارکنان به همکاری قادر به توسعه‌بخشی خود نیستند (سبحانی نژاد و همکاران،1389، ص 9). در دنیای کنونی سازمان‌ها با محیط رقابتی بسیار پیچیده مواجه می‌باشند و هر سازمانی درصدد آن است که بتواند گوی سبقت را از رقیب خود برباید تا وجود خود را در بازار حفظ نمایید و با این طرز تلقی سازمان‌ها در تلاشند که از تمامی منابع موجود در اختیار خود نهایت استفاده را ببرند. ازجمله منابع بسیار پراهمیت هر سازمان منابع نیروی انسانی آن است.
سازمان‌های نیازمند کارکنانی می‌باشند که فراتر از الزامات رسمی و قانونی شغل خود تلاش کنند. در ادبیات نوین مدیریت از انجام ارادی و خودجوش وظایف فرا نقشی تحت عنوان رفتار شهروندی سازمانی یادشده و از آن جهت با رفتار اجباری -وظیفه‌ای تفاوت دارد که در رفتار وظیفه‌ای افراد بر حسب شرح وظایف و الزامات و قوانین و مقررات عمل می‌نمایند در صورتی که رفتار شهروندی سازمانی از نوع رفتارهای داوطلبانه است که به طور مستقیم و روشن به وسیله دستگاه‌های رسمی تعیین پاداش تشخیص داده نمی‌شود ولی در عملکرد و کارکردهای وظیفه‌ای سازمان تأثیر دارد.
در رفتار شهروندی افراد انرژی و بصیرت خود را برای شکوفایی توانایی‌های خود به نفع سازمان ابراز می‌کنند و در این حالت افراد معمولاً از منافع شخصی خود گذشته و با مسئولیت‌پذیری بیشتر در راستای تحقق منافع دیگران تلاش می‌کنند. در مطالعات اولیه در تعریف رفتار شهروندی اصطلاح خارج از نقش وظیفه کارمند آورده شده است اما در چند مطالعه اخیر در تعریف آن از اصطلاح خارج از نقش و وظیفه بودن استفاده نکرده‌اند (زارعی متین،1392).
شهروند خوب سازمانی یک تفکر و ایده است و مؤلفه‌های آن مشتمل بر رفتارهای متنوع کارکنان نظیر، پذیرش و به عهده گرفتن وظایف و مسئولیت‌های اضافی، پیروی از مقررات و رویه‌های سازمان، حفظ و توسعه نگرش مثبت، شکیبایی و تحمل نارضایتی و مشکلات در سرکار است. عمده‌ترین نظریه‌پردازان مطرح پیرامون رفتار شهروندی سازمانی شامل؛ چستر بار نادر؛ کاتز و کاهن؛ اسمیت؛ اورگان؛ پودساکف بوده‌اند که هر یک تلقی‌های مختلفی از رفتار شهروندی سازمانی و طبقه‌بندی ابعاد آن ارائه نموده‌اند (سبحانی نژاد، 1389).
برای پی بردن به نقش رفتار شهروندی در عملکرد سازمان اولاً باید دید که شاخصهای عملیاتی آن چیست؟ دوماً چگونگی ارتباط رفتار با عملکرد بیان می‌گردد.
اندیشمندانی چون بولینو، البرات مورمن، ارگان، نهیف، اسمیت، وان سکاتر، مارک سی، وان داین اسمیت تی بوت و ولگر مؤلفه‌هایی چون فداکاری، اطاعت (وظیفه‌شناسی)، توجه، مشارکت (حمایتی، اجتماعی، وظیفه‌ای، مدنی)، وفاداری و شکیبایی (تحمل‌پذیری) (زارعی متین و همکاران، 1385) را به عنوان شاخصهای رفتار شهروندی سازمانی معرفی کردند.
با این توصیف دغدغه اصلی محقق این است که تبیین نماید آیا بین رفتار شهروندی سازمانی و عملکرد سازمانی در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم ارتباط وجود دارد؟ و در صورت اثبات این رابطه نوع رابطه بین آن‌ها چگونه تبیین می‌شود؟
اهداف تحقیق:
در این پژوهش علاوه بر شناخت عوامل (شاخص‌ها) مؤثر بر ایجاد رفتار شهروندی بین مدیران و کارکنان درصدد هستیم تا کارکرد و پیامدهای ناشی از آن را در سازمان بررسی کنیم. بنابراین هدف اصلی تحقیق عبارتند از: شناخت عوامل رفتار شهروندی و بررسی ارتباط آن با عملکرد
اهداف فرعی
1- شناسایی عوامل مهم و مؤثر (شاخص‌ها) در ایجاد رفتار شهروندی سازمانی
2- بررسی رابطه رفتار شهروندی سازمانی و عملکرد سازمانی
3- ارائه پیشنهاد‌های لازم به منظور بهبود وضعیت رفتار شهروندی
فرضیه‌های تحقیق:
فرضیه اصلی
بین رفتار شهروندی و عملکرد سازمانی رابطه معناداری وجود دارد.
