ج) به عنوان نیروی کمکی به نیروهای مسلح دشمن کمک کند
د) به سیستم جاسوسی دشمن کمک کنند.
و) در عملیات نظامی به همراهی ناوگانهای جنگی یا هواپیماهای دشمن سفر کند.
همچنین در خصوص حمله نظامی ماده ۵۰ کنوانسیون ۱۹۲۳ لاهه اذعان می دارد هواپیماهای نظامی متخاصم می توانند به هواپیماهای غیرنظامی عمومی و خصوصی دستور فرود دهند یا به هواپیما اجازه دهند برای بازدید و بازرسی در محلی که به آسانی در دسترس است فرود آید. امتناع از دستور فرود تا رفتن به محلی برای بازرسی ممکن است هواپیما را در معرض خطر شلیک قرار می دهد.

د) سایر حقوق و تکالیف کشورهای بی طرف:
۱-حقوق کشورهای بیطرف
الف) آزادی حمل و نقل هوایی بازرگانی با کشورهای متخاصم. از دیدگاه حقوقی کشورهای بی طرف می توانند با کشورهای دیگر حتی کشورهای متخاصم روابط تجاری داشته باشند و هواپیماهای تجاری بی طرف مطابق قانون می توانند تردد هوایی داشته باشند. محدودیت های این هواپیماها در ماده ۶۷ دستورالعمل رمو آمده است^[۲۳۶]
ب) حق پناه دادن به خلبانان فراری کشورهای متخاصم کشورهای بی طرف می توانند به کلیه افراد نظامی کشورهای متخاصم اعم از فراری، اسیران جنگی و بیماران و مجروحان جنگی پناه دهد و از آنها نگهداری کند این اعمال جز اعمال بشر دوستانه است و تنها برای این اعمال می شود که خدمتی به بشریت شود و در این راستا کشور بی طرف نباید از بی طرفی عدول کند و آنها را اسیر جنگی بگیرد و یا از طرف دیگر آنها را تجهیز کند و باعث تضیف طرف دیگر مخاصمه شود از این رو به کشور بی طرف اجازه داده شد که آنان را در اردوگاههای مخصوص نگهداری نموده یا آزاد کند.
ماده ۱۳ عهدنامه پنج لاهه در خصوص بی طرفی به این مهم اشاره نمود که از باب وحدت ملاک ما این ماده را به جنگ های هوایی تسری می دهیم
پاراگراف آخر ماده ۳۷ کنوانسیون اول ژنو ۱۹۴۹ بیان نموده که زخمداران و بیماران که با موافقت زمامداران محلی به وسیله هواپیماهای بهداری در خاک بی طرف پیاده شوند باید توسط آن کشور بی طرف در مواردی که حقوق بین المللی مقرر می دارد نگاه داشته شوند تا نتوانند مجدداً در عملیات جنگی شرکت نمایند مگر آنکه در این خصوص قرار دیگری بین دولت بی طرف با دولت های متخاصم داده شده باشد. هزینه بیمارستان و نگاهداری این اشخاص به عهده دولت متبوع آنان خواهد بود.
پ) حق دفاع از قلمرو هوایی خود^[۲۳۷]
در خصوص این حق ماده ۴۰ کنوانسیون ۱۹۲۳ لاهه بیان می کند که هواپیماهای نیروی متخاصم باید از ورود به محدوده تحت صلاحیت یک کشور بی طرف خودداری کند و ماده ۴۲ به کشور بی طرف اجازه داده است که با هر وسیله ای مانع از ورود هواپیماهای نظامی نیروهای متخاصم به کشور خود شود و حتی به دولت بی طرف اجازه بازداشت آنها را داده است.
ماده ۴۶ کنوانسیون لاهه نیز به دولت بی طرف اجازه داده است از هر وسیله ی استفاده کند تا هر هواپیمایی که بیم آمادگی حمله به نیروهای متخاصم از آن می رود، هواپیماهایی که در بین اعضای آن نیروی نظامی هستند، جلوگیری کند و برای سایر هواپیماها مسیر معینی را برای آن هواپیماها مشخص کند و ضمانت هایی را معین کند که آن هواپیما فقط از همان مسیر تردد خواهد نمود.
ماده ۱۰ عهدنامه پنجم لاهه در خصوص بی طرفی نیز به این مهم اشاره نموده است که این اعمال به عنوان اقداماتی خصمانه در نظر گرفته نمی شوند.
ت) اجازه عبور به هواناوهای حامل بیمار و مجروحان جنگی^[۲۳۸]
ماده ۱۸۱ دستورالعمل سن رمو بیان نموده است که هواپیماهای پزشکی نیروهای متخاصم فقط با موافقت نامه قبلی می توانند وارد حریم هوایی کشور بی طرف شوند و باید بعد از ورود بر طبق موافقت نامه عمل کنند و اگر برای بازرسی ملزم به فرود شوند باید در فرودگاه تعیین شده در کشور بی طرف فرود آیند.
در ماده ۱۸۲ پیش بینی نموده که اگر توافق نامه قبلی وجود نداشت و یا به دلیل سرپیچی از مفاد موافقتنامه هواپیما پزشکی وارد حریم بی طرف شد (به دلیل اشتباه یا اضطرار) باید به کشور بی طرف مشخصات شناسایی خود را اعلام کند و در صورت شناسایی این هواپیما به عنوان هواپیمای پزشکی نباید مورد حمله از سوی کشور بی طرف قرار گیرد و مجاز به ادامه مسیر خود می باشد و اگر مشخص شد که هواپیما پزشکی نیست قابل تصرف است و خدمه آن طبق مقررات حقوق بین المللی در کشور بی طرف بازداشت می شوند.
ماده ۴ عهدنامه پنجم لاهه نیز بیان نموده که کشور بی طرف می تواند اجازه دهند که مجروحان از قلمرو او عبور کنند به شرط آنکه نیروی نظامی و لوازم جنگی همراه آنان نباشند.
ج) حق غنیمت گیری انواع هواپیماهایی که به قلمرو کشور بی طرف تجاوز می کنند.
همان طور که در بند ۳ بیان شد کشورهای متخاصم برای عبور و مرور برفراز کشور بی طرف باید قواعدی را رعایت کنند و اگر سرباز زنند دولت بی طرف می توانند آنان را توقیف کنند.
۲)تکالیف کشورهای بیطرف
الف) منع تجهیز و تدارک جنگی متخاصمان:
در ماده ۴۴ کنوانسیون ۱۹۲۳ لاهه آمده است که کمک مستقیم و غیرمستقیم دوست بی طرف به هواپیماهای نیروی متخاصم و دادن مهمات و محموله های لازم برای هواپیما ممنوع است گر چه دولت های بی طرف برای تجارت آزاد هستند اما باید از جانبداری و انجام معاملاتی که تقویت جبهه یکی از متخاصمان شود خودداری کنند ^[۲۳۹]
کشورهای بیطرف نباید دامنه جنگ را تشدید کنند و کالاهایی که جهت عملیات نظامی لازم است تحویل متخاصمان دهند.^[۲۴۰]
ب) منع ارائه اطلاعات نظامی به متخاصمان: ^[۲۴۱]
دادن اطلاعات نظامی به کشورهای متخاصم موجب خروج ثالث از بی طرفی در جنگ خواهد شد و انجام این کار از سوی کشور بی طرف ممنوع است.
پ) منع اجازه عبور یا توقف به نیروهای متخاصم
ت) عدم جانبداری از طرفین متخاصم
ماده ۹ عهدنامه پنجم لاهه کشور بیطرف را ملزم می کند که با متخاصمان رفتاری یکسان داشته باشد و تمام ممنوعیت های موجود برای متخاصمان به صورت یکسان اجرا و اعمال شود.
ر)سایرحقوق و تکالیف طرف های متخاصم:
۱)حقوق طرف های متخاصم
الف)حق عبور مشروط برفراز کشور بی طرف:
همانگونه در مفاد قبل ذکر شد هواپیماهای دل حال عبور برفراز کشورهای بی طرف باید در مسیر معین و زمان معین از فراز آن کشور عبور کرده و هر زمان تقاضای فرود شد جهت بازرسی و نشستن در مکان معین فرود آیند.
ب) حق غنیمت گیری انواع ناوهای هوایی بیطرف که تحت حمایت نظامی کشور متخاصم قرار دارند.
هواناوهای بی طرف تابع حق بازدید و بازرسی می باشند اگر در اثر بازدید و بازرسی مشخص شود که محموله آنها تابع اصول بی طرفی است حق توقیف و ضبط آنها وجود ندارد و در صورت اثبات اینکه این هواناوها قواعد بی طرفی را نقض نموده اند می توان آنها را غنیمت گرفت.
در موارد ذیل اصل بی طرفی رعایت نمی شود:
۱) نفوذ در یک منطقه ممنوعه
۲) مبادرت به قاچاق جنگی
۳) یاری رساندن به دشمن
۴) مقاومت در مقابل بازدید و بررسی ^[۲۴۲]
۲)تکالیف کشور متخاصم:
الف) احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی کشور بی طرف
تمامیت ارضی کشور بی طرف مصون از تعرض است مگر آنکه آنگونه که شرح داده شد از بی طرفی خارج شود.
ب) منع مخاصمه از قلمرو هوایی کشور بی طرف
حریم هوایی کشور بی طرف نباید عرصه نبرد واقع شود، دولت بی طرفی ملزم به جلوگیری از نقض حریم هوایی خود می باشد.
این بود نگاهی گذرا به حقوق و تکالیف دول متخاصم و بی طرف در جنگ های هوایی و آنگونه مشخص شد با بهره گرفتن از قواعد پراکنده موجود می توان تا حدودی مباحث بی طرفی را پوشش داد حال آنکه امروز این پدیده به یک مساله اساسی در حقوق جنگ تبدیل شده و این نیاز احساس می شود با توجه به پیشرفت وسایل جنگی هوایی اصول مهم تر و موشکافانه تری پیش بینی شوند تا به حقوق دول بی طرف صدمه ای وارد نشود.
گفتاردوم:جنایت جنگی در جنگ های هوایی