رسانه­های جمعی

۵

۶۰۲/۰

تمایل به استفاده از وسایل جلوگیری

۶

۶۹۴/۰

دسترسی به وسایل جلوگیری

۴

۶۴۴/۰

همانطور که مشاهده می­ شود تمامی شاخص ­ها از پایایی مورد قبولی برخوردار هستند.
۴- ۱۲- تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها
واقعیات و مفاهیم اجتماعی پیرامون انسان آن چنان متعدد، متکثر، پیچیده و گسترده می­باشند که برای استفاده از آن­ها باید با ضرورت تبیین و توصیف شوند. لذا، ضرورت دارد که در این مرحله ویژگی­ها، شاخص ­ها و ابعاد مفاهیم استفاده شده را مشخص و تعیین نماییم. در تعریف مفاهیم و متغیرها با یک سری صفات مشخص و بر مبنای یک قاعده معین مبادرت به تکمیل فضای مفهومی واژه مورد نظر می­نماییم. به این معنا که می­خواهیم واژه­ های مفهومی در متغیرها را به بیان ساده و روشن تعریف (مفهومی و عملیاتی) نماییم. تعریف نظری تعریفی است که هدف آن تعیین قلمرو معنایی مفهوم است. در این نوع تعریف معنای یک مفهوم از طریق مفهوم یا مفاهیم دیگر تعیین و راه برای تعریف عملی هموار می­ شود (ساعی، ۷۵:۱۳۸۶). تعریف مفاهیم کاری بیش از تعریف ساده یا قراردادی واژگان فنی یک علم است که به منظور فهمیدن امر واقعی صورت می‌گیرد. بنابراین در تعریف مفاهیم همه جنبه­ های واقعیت در نظر قرار نمی­گیرد، بلکه فقط آن جنبه­هایی برگرفته می­شوند که برای تحقیق اصلی و اساسی به حساب می­آیند (هومن، ۹۸:۱۳۸۵). در این بخش متغیرهای مستقل^[۳۵] و سپس متغیر وابسته^[۳۶] مورد استفاده در این تحقیق، تعریف می­شوند.

۴- ۱۲- ۱- متغیر مستقل
متغیر مستقل علت احتمالی یا فرضی، شرط مقدم یا پیشین، یا شرط لازم قبل از وقوع یک پیامد یا نتیجه به خصوص، یعنی همان متغیر وابسته است که می ­تواند معلول احتمالی یا فرضی نیز باشد (هومن، ۱۱۵:۱۳۸۵). متغیرهای مستقل تحقیق حاضر عبارتند از:
سن: تعداد سال­های کامل از زمان تولد تا زمان مراجعه به پرسشگر. این متغیر در سطح فاصله­ای سنجیده می‌شود.
میزان تحصیلات: میزان سال­هایی که فرد درس خوانده است میزان تحصیلات پاسخگویان در قالب یک سوال باز سنجیده شده است.
سن ازدواج: منظور ما در این جا این است که سن پاسخگویان به هنگام ازدواج چند سال بوده است.
میزان درآمد: میزان پول یا معادل پولی که فرد در طول ماه به دست می­آورد. درآمد پاسخگویان در قالب شش گروه درآمدی سنجیده شده است.
شغل: منظور مجموعه فعالیت­هایی است که توسط فرد برای گذراندن معیشت خانوار انجام می­گیرد که هم شامل کارهای فکری است و هم غیرفکری. شغل یا پیشه مجموعه کارهایی است محدود، مستمر و مشخص که برای بدست آوردن سود، مزد یا حقوق معینی انجام می­گیرد و به وسیله آن­ها معاش و گذران زندگی و یا تجمع سرمایه امکان می­پذیرد. وضعیت اشتغال پاسخگویان در قالب یک سوال باز سنجیده شده است.
تفاوت سنی زوجین: منظور ما این است که اختلاف سنی زن و شوهر به هنگام ازدواج چند سال بوده است. این متغیر در سطح فاصله­ای سنجیده ‌شده است.
ارزش­های دینی: ارزش­ها به طور کلی به عقایدی که افراد یا گروه ­های انسانی در مورد آن چه که مطلوب، مناسب، خوب یا بد است دارند و به آن­ها ارج می­نهند گفته می­ شود. یکی از این ارزش­ها، ارزش­های دینی می‌باشد (گیدنز، ۷۹۲:۱۳۸۸). برای سنجش متغیر ارزش­های دینی از طیف لیکرت که شش گویه را در برمی‌گرفت استفاده نموده­ایم و مجموع نمرات افراد بر حسب پاسخی که به گویه ­های مذکور داده­اند نشانگر بالا یا پایین بودن ارزش­های دینی افراد پاسخگو است.
ترجیح جنسی: به معنای این که فرد مورد نظر برای بچه­دار شدن تا چه اندازه یک جنس را به جنس دیگر (پسر یا دختر) ترجیح می­دهد. این متغیر در قالب یک سوال باز سنجیده شده است.
طبقه اجتماعی: طبق نظر بروس کوئن^[۳۷] طبقه اجتماعی به بخشی از جامعه اطلاق می­ شود که به لحاظ داشتن ارزش­های مشترک، منزلت اجتماعی معین، فعالیت­های دسته جمعی، میزان ثروت و دیگر دارایی­ های شخصی و نیز آداب معاشرت، با دیگر بخش­های همسان جامعه متفاوت باشد (کوئن، ۱۳۹۱: ۲۹۶ ). طبقه اجتماعی در ۵ سطح از پایین تا بالا درجه بندی شده است.
رسانه­های جمعی: منظور از این متغیر میزان استفاده­ای است که فرد از وسایل ارتباط جمعی هم­چون تلویزیون، رادیو، اینترنت، ماهواره، کتاب، مجله- روزنامه و…. دارد و به وسیله یک طیف پنج قسمتی از خیلی زیاد تا اصلا در سطح ترتیبی سنجیده می­ شود.
سهولت دسترسی به وسایل: منظور این است که دسترسی آسان فرد به وسایل جلوگیری چه اندازه بر تمایل او به برنامه ­های تنظیم خانواده اثرگذار است.
۴- ۱۲- ۲- متغیر وابسته
متغیر وابسته متغیری است که تحت تاثیر دیگر متغیرها قرار دارد (هومن، ۱۱۵:۱۳۸۵). متغیر وابسته در تحقیق حاضر، یک متغیر دو شقی است که منظور تمایل زوجین به استفاده کردن یا نکردن از برنامه ­های تنظیم خانواده یا روش­ها و وسایل جلوگیری از بارداری می­باشد. یعنی این که از چه روش جلوگیری از بارداری استفاده می­ کنند. وسایل و روش­هایی که در این تحقیق مورد سؤال واقع شده شامل تمام روش­ها، ابزارهای طبیعی و مصنوعی است که برای جلوگیری از انعقاد نطفه در رحم مادر به کار می­رود. این ابزار و روش­ها شامل: نزدیکی منقطع، دوره اطمینان، قرص، آیودی، کاندوم، وازکتومی، توبکتومی، نورپلانت، دیافراگم، اسفنج، ژله و…. می­باشد که به وسیله آن زوجین قادر می‌شوند که در امور مربوط به بهداشت باروری، زمان تولد فرزندان، فاصله گذاری میان موالید و…. تصمیمات صحیح و به موقعی را اتخاذ نمایند.
فصل پنجم

تجزیه و تحلیل داده ­ها

۵- ۱- مقدمه:
پردازش داده ­ها در پژوهش­های اجتماعی معمولا در دو سطح انجام می­گیرد. این دو سطح عبارتند از: ۱‌‌‌‌‌‌‌‌‌- توصیف داده ­ها (آمار توصیفی) ۲- تجزیه و تحلیل داده ­ها (آمار استنباطی). در مرحله توصیف داده‌ها جامعه مورد مطالعه با توجه به متغیرهای مورد نظر، توصیف شده و تصویری از وضعیت موجود ارائه می­گردد. در مرحله استنباطی نیز به رابطه بین متغیرها با بهره گرفتن از آماره­ های استنباطی پرداخته می‌شود.

۵- ۲- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنس

جدول معرف توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب جنس می­باشد. از بین ۳۸۱ نفر پاسخگو ۶/۸ درصد از آن­ها مرد و ۱/۹۱ درصد زن می­باشند.
جدول ۵-۱: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنس

فراوانی

درصد