شود. لذا تجویز حکم غیابی خود باعث برقراری عدالت در میان مردم می­شود و چنین شیوه­ای مورد عمل ائمه­ علیهم­السلام به عنوان مجریان عدالت بوده است؛ لذا قانون­گذار ما هم به تبعیت از فقه قضایی ائمه علیهم­السلام نیز حکم به صدور حکم غیابی در جرایم حق­الناسی داده است.روش این پایان ­نامه توصیفی و تحلیلی می­باشد و روش گردآوری مطالب به صورت کتابخانه­ای می­باشد. آن­چه که از این پژوهش حاصل شد این است مشروعیت صدور حکم غیابی امری است که هم در فقه و هم در حقوق پذیرفته شده اما نه بصورت مطلق و بدون شرط؛ بدین معنی که جرایم حق­اللهی به دلیل قاعده درء شامل حکم غیابی نمی­ شود و این جرایم فقط شامل حدود نمی­ شود بلکه تعزیرات حق­اللهی محض را نیز دربرمی­گیرد. جرایم حق­الناسی و جرایم مشترک نیز مشمول صدور حکم غیابی می­شوند با این توضیح که در جرایم مشترک فقط در جنبه حق­الناسی حکم غیابی صادر می­شود.
کلیدواژه­ها عبارتند از : حق­الله، حق­الناس، حکم غیابی
فهرست مطالب
مقدمه 1
1- تعریف مسأله. 2
2- سابقه و پیشینه تحقیق 4
3- ضرورت انجام تحقیق. 7
4- بیان سؤال­های تحقیق. 8
5- فرضیه ­ها. 8
6- هدف و کاربردهای مورد انتظار از انجام تحقیق 8
7- جنبه جدید و نوآوری طرح 8
8- بیان روش تحقیق 9
9- ساماندهی تحقیق 9
فصل اول : مفهوم شناسی حکم غیابی و اصطلاحات مرتبط با آن
بخش اول: تعریف حکم غیابی و اصطلاحات مرتبط با آن . 11
گفتار اول: مفهوم حکم. 11
1: مفهوم حکم در لغت 11
الف: قضا. 12
ب: علم 12
2: مفهوم حکم در اصطلاح 12
3: انواع حکم 13
الف: حکم حضوری. 13
ب: حکم غیابی. 13
گفتار دوم: مفهوم غائب. 13
1: مفهوم غائب در لغت 13
2: مفهوم غائب در اصطلاح. 14
گفتار سوم : تعریف حکم غیابی در آیین دادرسی کیفری. 14
بخش دوم: موضوع شناسی حکم غیابی. 15
گفتار اول: مفهوم حق . 15
1: مفهوم حق در لغت 15
2: مفهوم حق در اصطلاح. 16
الف: مفهوم حق در اصطلاح فقها. 16
یک: سلطنت. 17
دو: ملک. 17
سه: حکم 17
ب- مفهوم حق در اصطلاح حقوقدانان 18
گفتار دوم: اقسام حق. 19
1: حق­الله 19
2: حق­الناس. 20
3: حق مشترک. 20
گفتار سوم: ضرورت شناخت حق­الله و حق­الناس و آثار قضایی آن دو. 20
1: تقدم حق­الناس بر حق­الله 20
2: لزوم احتیاط در حق­الناس و تخفیف در حق­الله . 21
3: امکان رسیدگی غیابی در حقوق­الناس بر خلاف حقوق­الله 22
گفتار چهارم: برخی از مصادیق حق­الله و حق­الناس در جرایم کیفری. 24
1: حدود. 24
الف: مفهوم حد در لغت. 25
ب: مفهوم حد در اصطلاح 25
ج: کیفیت جنبه حق­اللهی وحق­الناسی در حدود. 26
د: مصادیق حدود. 26
یک: حد زنا 26
دو: حد لواط. 26
سه: حد محاربه. 27
چهار: شرب خمر 27
پنج: حد سرقت. 27
شش: حد قذف. 28
2: قصاص 29
الف: مفهوم قصاص درلغت. 29
ب: مفهوم قصاص در اصطلاح 29
ج: کیفیت جنبه حق­اللهی و حق­الناسی در قصاص. 30
3: دیات 31
الف: مفهوم دیه در لغت 31
یک: حق­القتیل. 31
دو: دم 31
سه: عقل. 31
چهار: بدل نفس. 31
ب: مفهوم دیه در اصطلاح. 32
ج: کیفیت جنبه حق­اللهی و حق­الناسی دردیات. 32
4: تعزیرات. 33
الف: مفهوم تعزیر در لغت 34
ب: مفهوم تعزیر در اصطلاح. 34
ج: کیفیت جنبه حق­اللهی و حق­الناسی در تعزیرات 35
یک: حق­الله محض. 35
دو: حق­الله غالب. 35
سه: حق الناس غالب 35
چهار: حق الناس محض. 35
فصل دوم: مبانی و شرایط فقهی و حقوقی حکم غیابی
بخش اول: مبانی فقهی وحقوقی صدورحکم غیابی. 38
گفتار اول: مبانی فقهی صدورحکم غیابی 38
1: عدم جوازصدور حکم غیابی 39
2: جوازصدور حکم غیابی 42
گفتار دوم: مبانی حقوقی صدور حکم غیابی 46
1: مبانی حقوقی حکم غیابی قبل از انقلاب 47
2: مبانی حقوقی حکم غیابی بعد از انقلاب 48
بخش دوم: شرایط فقهی وحقوقی حکم غیابی. 49
گفتار اول: اختصاص حکم به خوانده . 49
گفتار دوم: ابلاغ یا احضار مدعی­علیه قبل ار رسیدگی 51
1: انواع ابلاغ 52
الف: ابلاغ واقعی. 52
ب: ابلاغ قانونی. 53
2: مستند قانونی حق غائب به ابلاغ واقعی حکم 53
گفتارسوم: امتناع از حضور 54
گفتارچهارم: حاضر نبودن مدعی­علیه در دادگاه. 55
گفتارپنجم: عدم حضور وکیل. 58
گفتار ششم: عدم ارسال لایحه. 60
گفتارهفتم: انکار غایب. 61
گفتار هشتم: حق­الناس بودن موضوع دعوا 62
فصل سوم: واخواهی حکم غیابی در فقه و حقوق
بخش اول: مبانی حق واخواهی درفقه و حقوق 66
گفتار اول: تعریف حق واخواهی در فقه وحقوق 66
گفتاردوم: مبنای واخواهی در فقه و حقوق. 67
1: فوری نبودن حق اعتراض. 70
2: حق اعتراض محکوم­علیه علاوه بر اعتراض وکیل او. 71
3: تعیین موارد حق اعتراض. 72
بخش دوم: شرایط واخواهی . 72
گفتار اول: حق واخواهی در آیین دادرسی کیفری 73
گفتار دوم: شرایط واخواهی . 74
1: جرایم حق­اللهی و حق­الناسی و ارتباط آن با واخواهی. 75
2: اختصاص واخواهی به محکوم­علیه غایب و اطلاع وی 76
3: واخواهی در مرحله تجدید نظر 77
4: مهلت واخواهی. 78
گفتار سوم: آثارواخواهی از حکم غیابی. 79
1: واخواهی عام وکلی است 79
2: فقدان اثر انتقالی واخواهی. 80
3: اثربازدارندگی و تعلیق واخواهی 80
4: عدم سقوط حق تجدیدنظر­خواهی. 81
5: عدم مانع برای صدور قرار تأمین کیفری 81
6: احتمال نقض یا تغییر حکم غیابی با واخواهی. 82
7: واخواهی حق محکوم­علیه غیابی. 82
8: عدول از قاعده فراغ دادرس. 82
9: حضوری شدن رأی در اقدام به واخواهی رأی غیابی 83
10: باقی ماندن حق واخواهی پس از ابلاغ واقعی 83
11: تکلیف دادگاه به رسیدگی سریع در واخواهی. 83
فصل چهارم: اجرای حکم غیابی در فقه و حقوق
بخش اول: رسیدگی غیابی 86
گفتار اول: ماهیت حقوقی تصمیم دادگاه علیه غائب. 86
گفتار دوم: رسیدگی و صدورحکم علیه غایب. 88
گفتار سوم: اقامه دعوا توسط وکیل اختیاری 89
گفتار چهارم: اجرای حکم غیابی. 90
بخش دوم: تأمین . 93
گفتار اول: نوع تأمین. 94
1: کفیل. 94
2: ضامن شخصی 95
3: ضامن عینی. 96
گفتار دوم: مبلغ وثیقه 97
گفتار سوم: زمان بقای اخذ تأمین. 97
نتیجه­گیری 99
پیشنهادات. 100
منابع ومآخذ 101
چکیده انگلیسی. 108
مقدمه
اصل، بر حضور متهم در کلیه مراحل دادرسی کیفری است. اصل دادرسی علنی نیز اقتضاء می­ کند که متهم درجلسه دادگاه حضور یابد و از دلایل گردآوری شده علیه خود آگاه شود و با توجه به آن­ها از خود دفاع نماید.
لذا حق حضور متهم یکی از لوازم دادرسی منصفانه است، اما با این حال در مواردی هم جلسه دادرسی بدون حضور یکی از طرفین تشکیل می­شود، که این امر یکی از موضوعات بسیار مهم در امر قضایی می­باشد؛ تا آن­جا که مقتضای ادله شرعیه دلالت بر حضور طرفین در دادرسی می­نماید.
اعتبار مطلق و بی چون و چرای حضور طرفین در جلسه رسیدگی به طور قطع موجب تضییع حق می­گردد. زیرا با توسعه و پیچیدگی روابط شهرنشینی شخص می ­تواند به عمل زشت تجاوز به حقوق دیگران دست بزند ودر مرحله دادرسی برای همیشه خود را از طرف مجریان عدالت مخفی کند و طبیعی است که از این جهت ناامنی و عدم آسایش و بی­اطمینانی مردم به یکدیگر روز به روز افزایش و امنیت جامعه دچار اختلال می­شود.
بنابراین چاره­ی این امر تجویز رسیدگی غیابی و صدور حکم غیابی می­باشد که در صدر اسلام نیزمورد عمل پیامبر اکرم و امامان علیهم­السلام بوده است؛ و این خود ضرورت بررسی موضوع حاضر را روشن می­سازد.
پژوهش­هایی که پیرامون این موضوع انجام شده اعم از کتاب ومقاله به بیان موضوع در حقوق مدنی پرداخته است و پیرامون این موضوع در امور کیفری، کتابی که مستقلاً این موضوع را در برگیرد متأسفانه تألیف نشده است.