بند چهارم: ماهیت حقوقی قرارداد حمل و نقل و مسئولیت متصدی آن. 19
فصل دوم – حمل و نقل هوایی: 25
گفتار اول: اهمیت حمل و نقل هوایی 26
بند اول: اهمیت اجتماعی 27
بند دوم: اهمیت اقتصادی 28
گفتار دوم: لزوم برنامه‌ریزی استراتژیک در مدیریت صنعت حمل و نقل هوایی 29
گفتار سوم: نقش حمل و نقل هوایی در توسعه صنعت توریسم. 32
گفتار چهارم: حقوق و تکالیف حمل و نقل هوایی بین‌المللی 35
فصل سوم – یاتا (انجمن بین‌الملل حمل و نقل هوایی): 39
گفتار اول: تاریخچه‌ی یاتا و دلایل تشکیل آن. 40
بند اول: اهداف یاتا 41
بند دوم: اعضاء یاتا 42
بند سوم: ساختار اساسی یاتا 42
بند چهارم: دلایل جایگزینی یاتا با اتحادیه ترافیک هوایی. 43
گفتار دوم: کمیته­های یاتا. 43
بند اول: زیرمجموعه­های قاره­ای یاتا. 45
گفتار سوم: نقش یاتا در مبادله حقوق و آزادی­های هوائی 45
فصل چهارم: نقش و جایگاه یاتا در توسعه حقوق حمل و نقل هوایی. 49
گفتار اول: حقوق مسافر هوایی 50
بند اول: احتیاط­های لازم در مسافرتهای هوایی و دستورالعمل­های یاتا 50
بند دوم: نقش یاتا و ایکائو. 52
گفتار دوم: حقوق حمل و نقل هوایی. 53
بند اول: بررسی حقوق حمل و نقل هوایی و سیر تحول آن. 53
بند دوم: معاهدات بین ­المللی در حمل و نقل بین ­المللی هوایی. 54
بند سوم: نقش تقصیر یا عمد در مسئولیت و معافیت متصدی حمل و نقل بین ­المللی هوایی 55
بند چهارم: مفهوم حادثه در حقوق حمل و نقل هوایی 56
بند پنجم: بررسی تطبیقی معافیتهای غیرقراردادی متصدی حمل و نقل هوایی در مقررات بین ­المللی 57
الف: موارد معافیت متصدی حمل و نقل هوایی از مسئولیت 57
ب: مسئولیت مدنی متصدی حمل و نقل هوایی 59
گفتار سوم: نقش و جایگاه یاتا در توسعه حقوق حمل و نقل هوایی. 59
بند اول: تأثیرات یاتا در توسعه حقوق حمل و نقل هوایی. 59
بند دوم: تسهیلات یاتا برای گسترش توریسم 60
بند سوم: بررسی کنوانسیونهای منعقده یاتا 61
فصل پنجم: ایران و یاتا. 62
بند اول: جایگاه یاتا در سلسله مراتب قوانین و مقررات حمل و نقل هوایی ایران 63
بند دوم: کیفیت همکاری ایران با یاتا 64
بند سوم: ارزیابی موارد ضعف زیرساختی، اجرایی و مقرراتی صنعت حمل و نقل هوایی ایران در مقایسه با قواعد و مقررات یاتا 65
بند چهارم: معایب و مزایای تبعیت از تعرفه‌ها و مقررات یاتا برای صنعت حمل و نقل هوایی ایران 68
بند پنجم: ارزیابی نقش مزیت نسبی سوخت ارزان هواپیما در ایران بعنوان برگ برنده صنعت حمل و نقل هوایی ایران 69
نتیجه گیری و پیشنهادات 71
الف: نتیجه گیری 72
ب: پیشنهادات 73
ج: منابع و مأخذ 74
چکیده :
اندیشه پرواز به آسمان و رهایی از زمین از دیرباز در مخیله بشر وجود داشته و تلاشهای عدیده ای جهت دست یابی به این هدف نموده است .نخستین کسی که عملا در این راه کوشش کرد لئوناردو داوینچی بود و بعد از وی افرادی چون ونو فرانسوی ، هنسون آلمانی طرح وی را دنبال کردند و در نهایت اولین اختراع در سال 1903 توسط برادران رایت بود ، با اختراع هواپیما ، موضوع بهره برداری از هوا و حقوق ناشی از آن برای کشورها مطرح گردیده و از آنجا که سیستم حمل و نقل هوایی و توسعه آن بسیار پر اهمیت است و گسترش روز افزون توسعه صنعت حمل و نقل هوایی در دهه اخیر در جهان به عنوان یکی از مهمترین محورهای توسعه و رشد کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه مطرح شده و از جایگاه ویژه ای در برنامه های توسعه اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و تکنولوژیکی کشورهای مذکور برخوردار است و از آنجا که حفظ حریم هرکشور از منظر امنیتی و سیاسی و حقوقی دارای اهمیت ویژه میباشد دولتها بر آن گشتند تا به تاسیس سازمانهای حقوق هوایی جهانی هم چون یاتا نمایند .در رساله مذکور به بررسی نقش و جایگاه یاتا در توسعه حقوق حمل و نقل هوایی پرداخته میشود و محقق سعی دارد در پنج فصل به بررسی موضوع بپردازد و در ابتدا در فصل اول سعی میکند به کلیات بپردازد و در این فصل موضوع حمل و نقل بین الملل و اقسام آن را بررسی میکند ، در فصل دوم به بررسی جزیی‌تر موضوع میپردازد و به تحلیل دقیق تر در باب حمل و نقل هوایی توجه کرده و حقوق و تکالیف حمل و نقل هوایی بین المللی را مطرح میکند ، در فصل سوم به بررسی دقیق اتحادیه یاتا ، شرایط ، ارکان و اعضاو سایر موارد مرتبط با آن میپردازد سپس محقق در فصل چهارم موضوعات را باهم مرتبط ساخته و به بررسی نقش و جایگاه یاتا در توسعه حقوق حمل و نقل هوای میپردازد و در نهایت در فصل پنجم جایگاه یاتا را در سلسله مراتب قوانین و مقررات حمل و نقل هوایی با عنوان فصلی ایران و یاتامطرح میکند و در این فصل کوشش میکند نحوه ارتباطی ایران با یاتا را تحلیل کند و در انتهای فصل هم به نتیجه گیری و پیشنهادات پرداخته و سعی میکند در موضوع مورد نظر پیشنهادات کاربردی داشته باشد و در نهایت با یک نتیجه گیری مناسب و ذکر منابع و ماخذ تحیل و بررسی موضوع را به پایان برساند .
واژگان کلیدی :یاتا /حقوق هوایی
مقدمه :
اهمیت و نقش حمل و نقل هوایی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی و حتی فرهنگی بسیار زیاد است بنابر این جهت ارتقاءاین موارد ضروری است که به توسعه حقوق حمل و نقل هوایی توجه شایانی شود و از طرفی هم حمل و نقل هوایی در رقابت فراملیتی بین شرکتها ، جذب سرمایه گذاری خارجی هم نقش بسیار مهمی را ایفا میکند لذا به مقوله صنعت حمل و نقل هوایی نه تنها به عنوان یک پشتیبان تجاری بلکه به عنوان یک فرصت ساز در حوزه تولید، کسب و کار و توسعه هم میتوان نگاه کرد .لذا در این بین در جهت ارتقای این موارد نمیتوان از نقش یاتا غافل ماند و بررسی نقش و جایگاه این اتحادیه در توسعه حمل و نقل هوایی بحث شایان توجهی است ، یاتا سازمانی است بین المللی ، مرکب از بسیاری از شرکتها و خطوط هواپیمایی که در آوریل سال 1945 بعد از جنگ جهانی دوم و شکست کنفرانس 1944 شیکاگو در پاسخگویی به حل مشکلات اقتصادی ، تعیین تعرفه‌ها ، ظرفیت هواپیماها و گرایش کشورها به انعقاد معاهدات دو جانبه میان خود جهت تعیین تعرفه‌ها و بنیان نهاده است و در اموری چون تعیین تعرفه های هواپیمایی ، قانونمند کردن پروازها ، شرایط حمل مسافر و بار ، امور مربوط به خلبانان ، خدمه هواپیما ، امور هندلینگ ، استاندارد سازی فرودگاهی و هواپیماها ، کدگذاری فرودگاهها و ایرلاینهای هواپیمایی فعالیت دارد .پس از بررسی یاتا در خاتمه به این نتیجه خواهیم رسید که بدون نظارت سازمانهای بین المللی هوایی مانند یاتا امکان قانونمند کردن پروازهاو رعایت آزادی‌ها ی هوایی و مواردی مانند این میسر نمیباشد لذا برای بررسی نقش این اتحادیه در جهت توسعه حمل و نقل هوایی خالی از لطف به نظر نمیرسد .
فصل اول :
حمل و نقل بین المللی
گفتار اول :تعریف حمل و نقل بین المللی
به طور کلی حمل و نقل یعنی انتقال اشخاص و کالاها از نقطه ای به نقطه ای دیگر ، صنعتی که به تجهیز ملزومات حمل و نقل اشخاص و کالاها میپردازد ، بخش مهمی از اقتصاد ملی را تشکیل میدهد که به صنعت حمل و نقل شهرت یافته است [1] .و در خصوص حمل و نقل بین المللی نیز باید گفت که این مقوله عبارت است از جابه جایی و حمل از نقطه ای در داخل کشور به نقطه ای در داخل کشور دیگر با رعایت قوانین و مقررات حاکم بر آن .[2] و به طور کلی یاید بگوییم که ترابری و یا حمل و نقل به جابه جایی یا انتقال انسان ، حیوان و یا کالا ، از جایی به جای دیگر گفته میشود این واژه از پیشوند پارسی ترا.به معنی فراسو و آن سو و واژه بری از فعل بردن ساخته شده است ، پیشوند ترا .از پیشوندهای کهن زبان پارسی است که در پارسی است که در پارسی باستان نیز همین گونه کاربرد داشته است و هم معنی و هم ریشه با trans در انگلیسی است ، ترابری از دید واژگانی به معنی بردن به آن سوی دیگر است .[3]
رشته حمل و نقل دارای جنبه­ های گوناگونی است : در یک طبقه بندی کلی می توان آن را به سه بخش زیر ساخت، وسایل نقلیه و بهره برداری تقسیم نمود. زیر ساخت شامل شبکه های حمل و نقل» جاده‌ها، خطوط راه آهن، راه های هوایی، راه های آبی، خطوط لوله حمل مواد، غیره مورد استفاده و همچنین گره‌ها یا پایانه هامانند فرودگاهها، ایستگاههای راه آهن، ایستگاه اتوبوس، بنادر. وسایل نقلیه عموماً در شبکه‌ها حرکت می کنند، مانند اتومبیل‌ها، قطارها وهواپیماها.
بهره برداری، شامل فعالیتهایی است که کنترل سیستم را انجام می دهند. مانند: چراغهای راهنمایی و شیب سنج‌ها، سوئیچهای راه آهن، کنترل ترافیک هوایی، غیره و همچنین سیاستهایی مثل چگونگی اداره امور مالی حمل و نقل مانند استفاده از عوارض جاده ای یا مالیات سوخت در حمل و نقل بزرگراهی در حالت کلی، طراحی شبکه در حوزه مهندسی عمران و برنامه ریزی شهری، طراحی وسایل نقلیه، در حوزه مهندسی مکانیک و زیر شاخه های تخصصی آن مانند مهندسی دریایی و مهندسی هوا-فضا و بهره برداری‌ها نیز معمولاً تخصصی شده اند. هرچند که ممکن است متعلق به پژوهش بهره بردای یا مهندسی سیستم‌ها باشد.[4]
[1] :برهانی ,اعظم السادات , قهرمانی , الهه ,1391,مقاله , حمل و نقل چند وجهی مرکب کالا
[2] :محمدی , علی ,اقتصاد حمل و نقل ,1376 ,مقاله ,نشر اقتصاد نو ,موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی
[3] :دهخدا ,علی اکبر,فرهنگ لغت نامه ی دهخدا ,1377,جلد اول ,انتشارات دانشگاه تهران ,ص27
[4] :مجموعه گزارشهای تدوین برنامه حمل و نقل جاده ای شماره 5 ,سازمان حمل و نقل و پایانههای کشوری,1377