(در فایل دانلودی نام نویسنده و استاد راهنما موجود است)

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول: کلیات پژوهش

 

1-1. مقدمه 3

 

1-2. تعریف مساله و بیان نکات اصلی. 4

 

1-4 اهداف پژوهش 7

 

.1-4-1 هدف کلی 7

 

1-4-2. اهدف جزیی. 7

 

1-5. فرضیه ­های تحقیق. 7

 

1-6. روش اجرای پژوهش. 7

 

1-7.  محدودیت­های پژوهش 9

 

1-8. تعریف عملیاتی واژه­ها 9

 

فصل دوم: پیشینه تحقیق

 

2-1. مقدمه 15

 

2-2.  آناتومی و ساختار پا 14

 

2-3.  مفاصل پا 15

 

2-4.  قوس­های پا. 18

 

2-5. عضلات عمل کننده روی مجموعه پا 19

 

2-5-1.  عضلات قسمت خارجی پا. 19

 

2-5-6. عضله درشت نئی قدامی. 20

 

2-5-7. عضله دوقلو. 21

 

2-5-8. عضله نعلی. 22

 

2-5-9.   عضله نازک نئی طویل. 22

 

2-6. کف پای صاف. 23

 

2-7. انواع کف پای صاف 24

 

2-7-1 کف پای صاف منعطف. 24

 

2-7-2. کف پای صاف غیر منعطف(سخت) 26

 

2-8. عوارض ناشی از صافی کف پا. 27

 

2-9.  راه رفتن 27

 

2-9-1.  اصطلاح شناسی راه رفتن 27

 

2-9-2  بیومکانیک راه رفتن 29

 

2-10. سیکل راه رفتن. 31

 

2-11. مراحل تشکیل دهنده فاز استانس 35

 

2-12. رویدادهای مرحله نوسان 37

 

مرحله پروپالژن. 37
2-13.  استراید، استپ، کدنس. 39

 

2-14.  حرکت مفاصل . 42

 

2-15.  حرکات در صفحه ساجیتال. 43

 

2-16.  خستگی 45

 

2-16-1.  خستگی در سطح سیستم اعصاب مرکزی 46

 

2-16-2.  خستگی در سطح نخاع و اعصاب محیطی. 46

 

2-16-3.  خستگی در محل اتصال عصبی عضلانی 47

 

2-16-4.  خستگی در عضله 48

 

2-17.  پروتکلهای خستگی اندام تحتانی. 48

 

2-18. میزان درک فشار (RPE) 49

 

2-19.  اثر خستگی بر پارامترهای بیومکانیکی راه رفتن. 50

 

فصل سوم: روش پژوهش

 

3-1. مقدمه 55

 

3-2. نوع تحقیق. 55

 

3-3. جامعه آماری و نحوه گزینش نمونه­ها. 55

 

3-3-1. شرایط عمومی ورود به آزمون. 55

 

3-3-2 شرایط اختصاصی ورود به آزمون . 55

 

3-3-2-1  شاخص قوس. 56

 

3-3-2-2.  ارتفاع ناوی نرمالایز شده  58

 

3-3-2-3. افت ناوی 59

 

3-3-3.  مشخصات آزمودنی­های شرکت کننده در پژوهش . 60

 

3-4. متغیرهای تحقیق 61

 

3-4-1  متغیرهای مستقل 61

 

3-4-2  متغیرهای وابسته . 61

 

3-5 ابزار اندازه ­گیری. 62

 

3-6. روش اجرای پژوهش. 65

 

3-7.  تجزیه و تحلیل داده­های کینماتیکی 66

 

3-8. روش­های آماری. 68

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

 

4-1 مقدمه . 71

 

4-2 نتایج حاصل از پیش آزمون. 71

 

4-2-1   مقایسه زوایای مفاصل گروه­های کف پای صاف و نرمال طی پیش آزمون 71

 

4-2-2  مقایسه متغیرهای سری زمانی گروه­های کف پای صاف و نرمال طی پیش آزمون 74

 

4- 3. مقایسه تفاوت­های درون گروهی 75

 

4-3-1.  بررسی نتایج حاصل از مقایسه متغیرهای زوایای مفصلی در پیش و پس آزمون گروه نرمال 75

 

4-3-2  بررسی نتایج حاصل از مقایسه متغیرهای زوایای مفصلی در پیش و پس آزمون گروه کف پای صاف 78

 

4-3-3   بررسی نتایج حاصل از مقایسه متغیرهای سری_ زمانی پیش و پس آزمون گروه نرمال. 81

 

4-3-4  بررسی نتایج حاصل از مقایسه متغیرهای سری_ زمانی پیش و پس آزمون گروه کف پای صاف 82

 

4-4  نتایج حاصل از مقایسه تفاوت­های بین گروهی. 84

 

4-4-1 بررسی نتایج حاصل از مقایسه مقادیر تغییرات زوایای مفاصل بین گروه های کف پای صاف و نرمال در پای راست و چپ 84

 

4-4-2  بررسی نتایج حاصل از مقایسه داده­های سری زمانی مفاصل بین گروه­های کف پای صاف و نرمال. 85

 

4-5. مقایسه تفاوت­های بین گروهی در پس­آزمون. 94

 

4-5-1. مقایسه نتایج حاصل از میانگین­های داده­های زوایای مفاصل بین گروه­های کف پای صاف و نرمال در پای راست و چپ در پس­آزمون 94

 

4-5-2. مقایسه نتایج حاصل از اختلاف میانگین­های داده­های سری-زمانی بین گروه­های کف پای صاف و نرمال در پای راست و چپ در پس­آزمون. 95

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

 

5-1. مقدمه. 99

 

5 -2. بررسی نتایج حاصل از پیش آزمون   99

 

5-2-1.  زوایای مفصلی مچ پا زانو و ران در مرحله ضربه پاشنه. 99

 

5-2-2.  زوایای مفصلی مچ پا زانو و ران در مرحله میانه استانس. 100

 

5-2-3 زوایای مفصلی مچ پا زانو و ران در مرحله پروپالژن 101

 

5-3 بررسی نتایج حاصل از مقایسه تفاوت های درون گروهی. 102

 

5-4 بررسی نتایج حاصل از مقایسه تغییرات متغیرها بین گروه­ها در پس آزمون. 103

 

5-5.  بررسی نتایج حاصل از مقایسه تفاوت­های بین گروهی در پس آزمون . 104

 

5-6. نتیجه­گیری نهایی. 104

 

5-7. پیشنهادات.   104

 

پیوست الف: رضایت نامه. 101

 

پیوست ب: پرسشنامه ورود به آزمون 102

 

منابع. 103

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

جدول 2-1. عوامل ایجاد کف پای صاف در گروه های مختلف سنی. 26

 

جدول 2-2.  مقیاس 20-6 نمره­ای RPE. 50

 

جدول 3- 1. مشخصات دموگرافیکی آزمودنی های شرکت کننده در پژوهش. 61

 

جدول 4-1. مقایسه نتایج پیش آزمون متغیرهای زوایه­ای مفاصل بین گروه های کف پای صاف و نرمال. 72

 

جدول 4-2.  مقایسه نتایج پیش آزمون متغییرهای سری زمانی بین گروه های کف پای صاف و نرمال. 74

 

جدول 4-3. مقایسه نتایج حاصل از مقایسه متغیرهای سری_ زمانی پیش و پس آزمون گروه نرمال 81

 

جدول 4-4.  مقایسه نتایج حاصل از مقایسه متغیرهای سری_ زمانی پیش و پس آزمون گروه کف پای صاف 82

 

جدول 4-5  مقایسه نتایج حاصل از مقایسه مقادیر تغییرات زوایای مفاصل بین گروه ها در پای راست و چپ 84

 

جدول 4-.6  مقایسه نتایج حاصل از داده­های سری زمانی مفاصل بین گروه­های کف پای صاف و نرمال در پای راست و چپ 85

 

جدول 4-7. نتایج حاصل از اختلاف میانگین­های داده­های زوایای مفاصل بین گروه­های کف پای صاف و نرمال در پای راست و چپ در پس­آزمون 94

 

 

 

 

 

فهرست اشکال

 

شکل 2- 1. مفصل تالوکرورال (مچ پا). 16

 

شکل 2- 2. محور مفصل ساب تالار 17

 

شکل 2- 3. وضعیت محور مفصل ساب تالار . 17

 

شکل 2- 4. سوپینیشن (راست) و پرونیشن (چپ). 18

 

شکل 2- 5. قوسهای کف پایی 19

 

شکل 2- 6. تست جک .  25

 

شکل 2- 7. مراحل مختلف راه رفتن 31

 

شکل 2- 8. مرحله استانس سیکل راه رفتن .  32

 

شکل 2- 9. مرحله نوسان سیکل راه رفتن .  33

 

شکل 2- 10. تماس اولیه .  33

 

شکل 2- 11. صاف شدن پا .  34

 

شکل 2- 12. مرحله میانی استانس. 34

 

شکل 2- 13. جدا شدن پاشنه از زمین  34

 

شکل 2- 14. جدا شدن انگشتان .  35

 

.شکل 2-16: فوت فلت. 36

 

شکل 2-17: میداستانس. 36

 

شکل2-18: جدا شدن پاشنه. 37

 

شکل 2-19 : جدا شدن پنجه . 37

 

شکل2-20: مرحله شتاب گرفتن 38

 

شکل 2-21 : مرحله میانه نوسان  38

 

شکل 2-24: زوایای مفاصل 44

 

شکل 3- 1. نواحی سه گانه کف پا و دستورالعمل محاسبه شاخص قوس. 56

 

شکل 3- 2. طبقه بندی انواع پا براساس شاخص قوس. 57

 

شکل 3-4 . نحوه محاسبه مساحت در نرم افزار Autocad. 58

 

شکل 3-5. ارتفاع ناوی، طول محور بریده شده پا  59

 

شکل 3- 6. نحوه اندازهگیری افت استخوان ناوی. 60

 

شکل 3- 7.  L wand و مارکرهای مورد استفاده 62

 

شکل 3- 8. فضای آزمایشگاه و محل قرارگیری دوربینها در نرم افزار و در آزمایشگاه 63

 

شکل 3- 9. محیط نرم افزار vicon. 64

 

شکل 3- 10 مارکرهای  نصب شده روی اندام تحتانی. 66

 

شکل 3-11. راه رفتن در مسیر، لحظه برخورد پاشنه و بلند شدن پنجه 66

 

شکل 3-12. نمایی از نرم افزار vicon هنگام تجزیه و تحلیل داده ها و فیلترینگ. 67

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

 

 

 

نمودار 4-1 مقایسه مقادیر زوایای مفصل مچ پا در زیرفازهای استانس طی پیش و پس آزمون در پای راست گروه نرمال. 75

 

نمودار 4-2 مقایسه مقادیر زوایای مفصل زانو در زیرفازهای استانس طی پیش و پس آزمون در پای راست گروه نرمال . 75

 

نمودار 4-3 مقایسه مقادیر زوایای مفصل ران در زیرفازهای استانس طی پیش و پس آزمون در پای راست گروه نرمال. 76

 

نمودار 4-4 مقایسه مقادیر زوایای مفصل مچ در زیرفازهای استانس طی پیش و پس آزمون در پای چپ گروه نرمال. 76

 

نمودار 4-5 مقایسه مقادیر زوایای مفصل زانو در زیرفازهای استانس طی پیش و پس آزمون در پای چپ گروه نرمال. 77

 

نمودار 4-6 مقایسه مقادیر زوایای مفصل ران در زیرفازهای استانس طی پیش و پس آزمون در پای چپ گروه نرمال. 77

 

نمودار 4-7 مقایسه مقادیر زوایای مفصل مچ پا در زیرفازهای استانس طی پیش و پس آزمون در پای راست گروه کف پای صاف. 78

 

نمودار 4-8 مقایسه مقادیر زوایای مفصل زانو در زیرفازهای استانس طی پیش و پس آزمون در پای راست گروه کف پای صاف 78

 

نمودار 4-9 مقایسه مقادیر زوایای مفصل ران در زیرفازهای استانس طی پیش و پس آزمون در پای راست گروه کف پای صاف 79

 

نمودار 4-10 مقایسه مقادیر زوایای مفصل مچ در زیرفازهای استانس طی پیش و پس آزمون در پای چپ گروه کف پای صاف 79

 

نمودار 4-11 مقایسه مقادیر زوایای مفصل زانو در زیرفازهای استانس طی پیش و پس آزمون در پای چپ گروه کف پای صاف 80

 

نمودار 4-12 مقایسه مقادیر زوایای مفصل ران در زیرفازهای استانس طی پیش و پس آزمون در پای چپ گروه کف پای صاف 80

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 

 

 

کلیات پژوهش

 

 

 

1-1. مقدمه

 

امروزه در آزمایشگاه­های مجهز بیومکانیکی، به جنبه­های مختلف عوامل تأثیر گذار در کنترل پاسچر و راه رفتن پرداخته می­شود تا درک بهتری از تأثیر این عوامل بر پارامتر­های راه رفتن پیدا کنند. راه رفتن یکی از وظایف پیچیده انسان است که به ترکیبی از عملکرد سیستم­های اسکلتی و عصبی_عضلانی نیاز دارد. وقتی عملکرد این سیستم­ها آسیب ببیند و یا هماهنگی آن­ها مختل شود، باعث تغییراتی در بیومکانیک راه رفتن و کنترل حرکتی انسان می­شوند (winter,1991,1994). همگان بر این اعتقادند که بسیاری از آسیب­های پا از انحرافات پاسچری[1]، “انحرافاتی که در ساختار پا باعث بیش­تر یا کم­تر شدن دامنه حرکتی و متعاقب آن جلوگیری از از ایجاد ثبات

 

مختار سالاری­اسکر

 

 

 

چکیده:

 

افراد کم ­توان ذهنی به دلیل ضعف در کنترل قامت احتمال افتادن در آن­ها بالا می­باشد. هدف پژوهش حاضر ارزیابی اثر دوازده هفته تمرینات ادراکی- حرکتی بر روی کنترل تعادل پویا و ایستا دانش­ آموزان پسر کم ­توان ذهنی می­باشد. روش شناسی: 30 دانش آموز کم­توانی ذهنی با  بهره هوشی بین 55 تا 70 و میانگین سنی4/1±7/12 سال به صورت نمونه گیری دردسترس انتخاب و در دو گروه کنترل و تجربی   قرار گرفتند. قبل و بعد از تمرینات ادراکی- حرکتی تعادل پویا و ایستا شرکت کنندگان توسط دستگاه بایودکس مورد سنجش قرار گرفت. دوره تمرینی  12 هفته، هفته­ای سه جلسه و هر جلسه به مدت 45 دقیقه بود. مولفه­های ادراکی حرکتی شامل ؛تعادل ایستا و پویا ، شناسایی جهات مختلف، شناسایی بدن، ادراک فضا، حرکات هماهنگ و همزمان، ادراک بینایی، ادراک شنیداری،طرح حرکت، برتری جانبی، مهارت­های جابجایی، دستکاری بود. برای بررسی تفاوت بین پیش آزمون و پس آزمون از تست تی وابسته و برای مقایسه میزان تغیرات شاخص­های تعادل و مقایسه شاخص­های تعادل در دو گروه طی پیش­آزمون و پس آزمون از تست تی مستقل با سطح معناداری 05/0 استفاده شد. نتایج: نتایج بیانگر بهتر بودن شاخص تعادل قدامی- خلفی و شاخص تعادل کلی  در تعادل پویا به طور معنی دار در پس­آزمون در مقایسه با پیش­آزمون در گروه تجربی بود در حالی که شاخص داخلی-خارجی پیشرفت معناداری را در تعادل پویا نشان نداد. اما در گروه کنترل تفاوت معنی­داری در هیچ یک از شاخص های تعادل پویا و ایستا مشاهده نشد. مقایسه میزان تغییرات شاخص قدامی خلفی (007/0=P)و شاخص کلی (018/0=P) بین دو گروه تجربی و کنترل در تعادل پویا اختلاف معناداری را نشان داد حال آنکه در میزان تغییرات شاخص داخلی-خارجی (150/0=P) در دو گروه طی تعادل پویا اختلاف معناداری مشاهده نشد. گروه تجربی تنها در شاخص تعادل کلی طی آزمون تعادل ایستا در پس­آزمون در مقایسه با پیش­آزمون کاهش معناداری را نشان داد (001/0=P). نتیجه­گیری: تمرینات ادراکی- حرکتی استفاده شده در این پژوهش سبب بهبود تعادل پویا (به ویژه در جهت قدامی- خلفی) و تعادل ایستا (شاخص کلی) در آزمودنی های مورد پژوهش گردید.

 

واژه­های کلیدی: تمرینات ادراکی- حرکتی، تعادل پویا، تعادل ایستا، ناتوانی ذهنی

 

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                                   صفحه

 

فصل اول1

 

1-1)مقدمه. 2

 

1-2) بیان مسئله . 3

 

1-3) اهمیت و ضرورت انجام تحقیق 5

 

1-4) اهداف تحقیق 6

 

1-5) فرضیه ­های تحقیق 6

 

1-6) پیش فرض های تحقیق 7

 

1-7) محدودیت های تحقیق 7

 

1-8) رعایت نکات اخلاقی 7

 

1-9) تعریف واژه­ها و اصطلاحات تحقیق  8

 

فصل دوم10

 

2-1) مقدمه. 11

 

2-2) مبانی نظری11

 

2-2-1) معلولیت11

 

2-2-2) علل بروز معلولیت­ها 11

 

2-2-3) تقسیم بندی معلولان 11

 

2-2-4) معلولان کم توان ذهنی 12

 

2-2-5)سبب شناسی 17

 

2-2-6) خلاصه ای از مشکلات افراد کم توان ذهنی 18

 

2-2-7) کنترل پوسچرال 18

 

2-2- 8 )سیستم­های کنترل پوسچر و عوامل حفظ تعادل26

 

2- 2- 9 )تون عضلانی.29

 

2 – 2- 10 )تون قامت.30

 

2- 2- 11 ) محدوده تعادل در زمان ایستادن. 31

 

2-2- 12 )راهبردهای فعال32

 

2-2- 13 )ارزیابی تعادل.38

 

2-2- 14) تعادل و کم توانی ذهنی40

 

2-3 )مهارت های ادراکی – حرکتی 39

 

2-3-1)اجزاء ادراکی حرکتی 41

 

2- 3-2) تمرین ادراکی – حرکتی45

 

2- 3-3 ) نظریه های ادراکی – حرکتی.46

 

2-4)پیشینه تحقیق.49

 

2-4-1)تحقیقات مرتبط با تاثیر مداخلات حرکتی بر تعادل در افراد کم توان ذهنی49

 

2-4-2)تحقیقات مرتبط با تاثیر مداخلات حرکتی بر تعادل در افراد  عادی وگروه­های غیر معلولیت ذهنی53

 

2-5) جمع بندی.57

 

فصل سوم.58

 

3-1) مقدمه. 59

 

3-2) روش و طرح تحقیق 59

 

3-3) جامعه آماری، نمونه آماری و نحوه انتخاب آزمودنی ها 59

 

3-4) متغییرهای تحقیق 60

 

3-5) ابزار و مواد مورد نیاز اندازه گیری. 60

 

3-6) روش جمع­آوری اطلاعات. 61

 

3-6-1) مرحله اول جمع­آوری اطلاعات 61

 

3-6-2) مرحله دوم جمع آوری اطلاعات. 61

 

3-7) پروتکل تمرینی 64

 

3-7-1) اجرای برنامه ادراکی-حرکتی 64

 

3-7-2) طرح یک جلسه از تمرین های ادراکی- حرکتی 65

 

3-7-3)برنامه تمرینی هفتگی66

 

3-8) روش های آماری. 66

 

فصل چهارم67

 

4-1) مقدمه. 68

 

4-2) توصیف آماری داده ها68

 

4-3) آمار استنباطی و آزمون فرضیه ها 68

 

4-3-1) فرضیه اول آماری: بین شاخص­های تعادل دینامیک گروه تجربی در پیش آزمون در مقایسه با پس آزمون تفاوت معنی­داری وجود ندارد.69

 

4-3-2) فرضیه دوم آماری: بین شاخص­های تعادل دینامیک گروه کنترل در پیش آزمون در مقایسه با پس آزمون تفاوت معنی داری وجود ندارد70

 

4-3-3) فرضیه سوم آماری: بین میزان تغییرات شاخص­های تعادل دینامیک بعد از دوره مداخله در گروه تجربی در مقایسه با گروه کنترل تفاوت معنی داری وجود ندارد. 70

 

4-3-4). فرضیه چهارم آماری: بین شاخص­های تعادل ایستا گروه تجربی در پیش آزمون در مقایسه با پس آزمون تفاوت معنی داری وجود ندارد. 71

 

4-3-7) فرضیه پنجم آماری: بین شاخص­های تعادل ایستا گروه کنترل در پیش آزمون در مقایسه با پس آزمون تفاوت معنی داری وجود ندارد 72

 

4-3-8) فرضیه ششم آماری: بین میزان تغییرات شاخص­های تعادل ایستا بعد از دوره مداخله در گروه تجربی در مقایسه با گروه کنترل تفاوت معنی داری وجود ندارد. 72

 

فصل پنجم73

 

5-1) مقدمه. 74

 

5-2) خلاصه تحقیق 74

 

5 -3) بحث و نتیجه­گیری.74

 

5-3-1) توصیف سیستم های کنترل قامت 74

 

5-3-2) نقش مولفه های اسکلتی عضلانی کنترل پاسچر در  تفسیر نتایج پژوهش 76

 

5-3-3) نقش مولفه های عصبی کنترل پاسچر در تفسیر نتایج پژوهش 78

 

5-3-4)نقش مولفه های ادراکی حرکتی در تفسیر نتایج پژوهش.81

 

5-4) نتیجه نهایی و جمع بندی 82

 

5-5) پیشنهادهای برآمده از پژوهش 83

 

5 -6) پیشنهادها جهت مطالعات آینده 83

 

منابع   85

 

پیوست ها 95

 

 

 

 

 

 

 

فهرست شکل ها،جداول و نمودارها

 

عنوان                                                                                                               صفحه

 

شکل 2-1) بخش­های مختلف سیستم دهلیزی.23

 

شکل 2-2).   عبور خط جاذبه در وضعیت ایستاده.29

 

شکل 2-3). عضلات شرکت کننده در تون پوسچرال .31

 

شکل2-4- راهبرد حرکت مچ پا 34

 

شکل 2-5). الگوی عضلانی و حرکات بدن که با راهبرد لگن همراه است.35

 

شکل 3-1). وضعیت ایستادن بر روی دستگاه تعادل سنج بایودکس 63

 

شکل 3-2). صفحه دستگاه سیستم تعادل سنج بایودکس 63

 

شکل 3-3). صفحه نمایش شاخص­های تعادلی در دستگاه Biodex 66

 

نمودار 4-1) مقایسه میزان تعادل دینامیک دو گروه طی پیش­آزمون .69

 

نمودار 4-2).  مقایسه شاخص­های تعادل ایستا در دو گروه تجربی و کنترل طی پیش­آزمون .71

 

جدول 4-1). ویژگی­های آزمودنی­ها در دو گروه تجربی و کنترل 68

 

جدول 4-2). مقایسه شاخص­های تعادلی دینامیک طی پیش و پس آزمون در گروه تجربی .69

 

جدول 4- 3) مقایسه میزان تغییرات شاخص­های تعادلی پویا در گروه کنترل70

 

جدول 4-4). مقایسه میزان تغییرات شاخص­های تعادلی پویا در دو گروه تجربی و کنترل 70

 

جدول 4-5). مقایسه شاخص­های تعادلی ایستا طی پیش و پس آزمون در گروه تجربی .71

 

جدول 4-6).  مقایسه شاخص­های تعادلی ایستا طی پیش و پس آزمون در گروه کنترل72

 

جدول 4-7). مقایسه میزان تغییرات شاخص­های تعادلی ایستا طی پیش و پس آزمون در دو گروه.72

 

 

 

 

 

فصل اول:

 

طرح تحقیق

 

 

 

1-1) مقدمه

 

سندروم عقب ماندگی ذهنی[1](کم توانی) یکی از ناهنجاری های ادراکی-حرکتی دوران رشد است که قبل از نوجوانی بروز می­ کند، به طور سنتی کودکان با بهره هوشی کمتر از 70 جزء افراد کم توان ذهنی دسته­بندی می­شوند( قاسمی و همکاران، 1391).  وجود مشکلات جسمانی یکی از بارزترین خصوصیات کودکان کم توان ذهنی است.  ویژگی­های جسمانی ارتباط بالایی با قدرت شناخت فرد دارد ، هرچه فرد از بهره هوشی و شناخت ضعیف­تری برخوردار باشد، در بعد هماهنگی، چابکی، انعطاف­پذیری حرکتی و سرانجام تعادل با مشکل جدی­تری روبرو خواهد بود (افروز، 1375).  تعادل می ­تواند به عنوان توانایی برای حفظ مرکز ثقل بدن در محدوده سطح اتکا تعریف شود و فرآیند پیچیده­ای است که شامل تعامل بین سیستم های عصبی، عضلانی-اسکلتی، حسی عمقی، دهلیزی و بصری است(نیکول، 2009). و به دو  حالت ایستا و پویا تقسیم می­شود.کنترل قامت ایستا، تلاش برای حفظ موقعیت با حرکت کم یا بدون حرکت است و کنترل قامت پویا مستلزم تکمیل یک وظیفه عملکردی بدون به خطر انداختن سطح اتکاست. گامبتا و گری[2](2000) در مورد اهمیت تعادل بیان داشتند که تعادل مهمترین فاکتور در توانایی اجرای ورزشی است. عدم تعادل می ­تواند نقش محدود­کننده ­ای را تقریبا در تمام رویدادهای ورزشی ایفا کند( موسوی، 1388) بنابراین باید توانایی حفظ تعادل به صورت ایستا و پویا به عنوان یکی از اجزای مهم هم در فعالیت­های ورزشی و هم در فعالیت­های روزمره مورد توجه قرار گیرد.(صادقی، 1386). در افراد کم توان ذهنی دستیابی قابلیت­های تعادل و راه رفتن در مراحل مختلف رشد و نمو در دوران کودکی با تاخیر اتفاق می­افتد، اما از همان الگویی پیروی می­ کند که در افراد عادی طی می­شود، بنابراین حرکت برای هر فرد مراحل برجسته­ای دارد و فرد در توالی مشخصی به آن می­رسد؛ ولی افراد مبتلا به کم توانی ذهنی ممکن نیست به سطح بالیدگی اشخاص عادی در حرکات دست یابند (اجیولستیس و همکاران، 2009)پژوهش­ها در مورد ارزیابی تعادل در افراد کم توان ذهنی بیان داشتند که میزان تعادل در افراد کم ­توان ذهنی پایینتر از گروه همسالان طبیعی شان است (دلویا و همکاران، 2000)،  (هیل و همکاران، 2009)، (سامی و کوکچ، 1994). کودکان عقب مانده ذهنی اغلب به مراحل اصلی نمو جسمانی دست می­یابند، اما به سبب مشکلاتی که در رشد شناختی و روانی-حرکتی دارند در توانایی­های ادراکی- حرکتی عملکرد ضعیفی دارند (سیف نراقی، 1371). کودکانی که از رشد حرکتی مناسبی برخوردارند در یادگیری و آموزش موفق­ترند و کودکانی که در در فرآیندهای یادگیری و ذهنی دچار نقص­اند درفعالیت­های حرکتی نیز مبتلا به ناتوانی و نقص می­باشند (موسیر و همکاران، 1965). برخی مانند کفارت،گتمن، بارش، گزل، پیاژه معتقدند حرکت و یادگیری حرکتی مبدا تمام ادراکات و یادگیری­ها است و فرایندهای ذهنی عالی­تر پس از رشد سیستم حرکتی و ادراکی و برقراری ارتباط میان یادگیری حرکات و ادراکات بوجود می­آیند (بادی نوو، 2005). ). تجربه­های حرکتی کسب شده در سنین اولیه، پایه­ های اصلی تکامل ادراکی-حرکتی فرد را تشکیل می­ دهند، ادراک از همان ابتدا تحت تاثیر حرکت قرار می­گیرد و حرکت نیز به نوبه خود بر ادراک تاثیر می­گذارد (ازاد، 2008). بنابراین برای رشد ادراکی- حرکتی، تجارب اولیه حرکتی کودک از اهمیت بالایی  برخوردار می­باشد (هی وود، 1993). پرورش مهارت­های ادراکی- حرکتی از طریق مداخلات حرکتی نه تنها موجب بهبود رشد ذهنی و شناختی می­شود، بلکه موجب آرامش، ثبات و لذت کودک می­گردد. با این حال این روند رشدی در کودکان عقب مانده ذهنی اندکی متفاوت به نظر می­رسد زیرا به دلیل نواقص و تاخیرات رشد ذهنی و شناختی، ابعاد دیگر رشد آنان تحت تاثیر قرار می­گیرد. به ویژه اینکه در کودکان کم توان ذهنی، حرکت و سلامت جسم در زمینه­هایی چون فعالیت­های روزانه، فعالیت­های آموزشی، روابط اجتماعی، اعتماد به نفس و خود پنداره اهمیت و نقش ویژه ای  دارد. زیرا در دوره کودکی آموزش و یادگیری  مهارت­های حرکتی بر سایر مهارت­ها مقدم است

 

(کلمن، 2001).پژوهش­های گذشته نقش مهم تمرینات ادراکی- حرکتی را بر جنبه­های مختلف حرکتی، شناختی و رفتاری کودکان با نیازهای خاص مورد بررسی قرار داده­اند (سلمان و همکاران،1388  ؛ دهقان و همکاران،1389). با این­حال با توجه به تنوع تمرینات از لحاظ نوع، هدف، سیستم های حسی و ادراکی درگیر، مدت زمان و فرصت تمرین، هنوز سوا­ل­های تحقیقی بسیاری برای پی بردن به اثر تمرینات ادراکی- حرکتی به منظور تفکیک و بحث در مورد اثرات تمرینی بر حیطه های شناختی ، جسمانی و عاطفی وجود دارد. از این رو هدف  ما از  این پژوهش بررسی تاثیر دوازده  هفته   تمرینات ادراکی-حرکتی منتخب بر تعادل ایستا وپویای  دانش آموزان کم توان ذهنی پسرآموزش پذیر11تا14 سال شهر کرمان می­باشد.

 

1-2 بیان مسئله                                                                                                                      

 

ادراک به معنی دانستن یا تفسیر اطلاعات است. ادراک فرایند سازماندهی اطلاعات ورودی با اطلاعات ذخیره شده است که منجر به تولید یک الگوی پاسخ اصلاح شده می­گردد. چرخه ادراکی – حرکتی را ­می­توان به صورت فرایند کسب مهارت و قابلیت عملکردی افزایش یافته با بهره گرفتن از ورودی حسی، یکپارچگی حسی، تفسیر حرکتی، فعال سازی حرکت و بازخورد توصیف نمود ( گالاهو، 1383).  بنابراین این دو جنبه مکمل همدیگر هستند و با ادامه رشد هر کدام و تاثیر متقابل بر همدیگر به مرحله ای می رسند که وجودی یکپارچه (روانی- حرکتی[3]) می­شوند (دپره، 1925).  بنابراین توجه به جنبه های حرکتی کودکان از مهم ترین  حوزه های رشدی است که از همان ابتدا توجه بسیاری از نظریه پردازان رشد کودک را به خود جلب کرده است. اهمیت رشد حرکتی به گونه­ای است که پیاژه شناخت شناس معروف و نظریه پرداز در حوزه رشد شناختی کودکان، براین اصل وفادار مانده است که زیربنای ساخت ذهنی کودک فعالیت حرکتی است که در دو سال اول زندگی انجام می­دهد (لرا، 1994).

 

تحقق استقلال در زندگی یکی ازچشم­اندازهای مهم آموزش به افراد دارای ناتوانی ذهنی است تا از طریق آموزش، مهارت­های زندگی مستقل و امکان زندگی در اجتماع را پیدا کنند (بهراد، 1384). وجود مشکل در قابلیت­های تعادلی و راه رفتن خطرات پایداری برای افتادن و سقوط در افراد کم توان ذهنی است ( ان­کلار،2012). تعدادی از پژوهش­ها بیان می­ کنند که میزان افتادن در افراد کم توان ذهنی زیاد است که این افتادن خود می ­تواند منجر به آسیب در این افراد شود (هسی و همکاران، 2001)،(کوکس و همکاران، 2001 ). برای مثال افراد مبتلا به کم توانی ذهنی بیشتر درمعرض خطر شکستگی­های مربوط به افتادن به دلیل تراکم کم مواد معدنی در استخوان­ها هستند (ژافه و همکاران، 2005). میزان بستری شدن در بیمارستان به دلیل آسیب در افراد کم توان ذهنی دو برابر افراد عادی است که بسیاری از این صدمات ناشی از افتادن و سقوط است (شراد و همکاران، 2001). با وجود نقش مرکزی قابلیت های تعادل و راه رفتن در تحرک تعجب­آور نیست که میزان تحرک در افراد مسن کم توان ذهنی در مقایسه با گروه همسالان عادی کمتر باشد (کلاور و همکاران، 2009). برنامه مداخله ای مناسب می تواند این دو قابلیت مهم را در این افراد افزایش و امید به زندگی را در آنها  بالا ببرد (دی،1987). شواهد قابل قبولی برای موثر بودن برنامه ­های ورزشی در بهبود تعادل و راه رفتن در افراد عادی وجود دارد (گیلیسپی و همکاران،2009). همچنین بررسی­های متعدد نشان می­دهد که مداخلات مختلف در بهبودی تعادل و قدرت در اشخاص کم توان ذهنی موفقیت آمیز بوده است (آنجلو-بارسو و همکاران، 2008)، (کارملی و همکاران، 2005). نتایج پژوهش (آلبرت و پتیپس، 2008) نشان داد که حرکات موزون باعث افزایش تعادل حرکتی در کودکان7 تا 11 ساله کم توان ذهنی می شود. در پژوهشی یوکسالان[4](2008) نشان داد تمرینات جسمانی بر تعادل کودکان 3 تا 6 ساله کم توان ذهنی تاثیر دارد. وانگ[5](2002) تاثیر شش هفته تمرینات پلومتریک را بر میزان تعادل افراد کم توان ذهنی مثبت دانسته است. همچنین اجرای هشت هفته تمرینات ایروبیک باعث افزایش میزان تعادل این افراد شد (بوسول، 1991).به طور کلی با توجه به  تحقیقات حاضر  و بنا به اهمیت آموزش مهارتهای ادراکی –حرکتی و کمبود میزان تعادل در کودکان کم توان ذهنی این تحقیق در پی پاسخگویی به این سوال می باشدکه آیا تمرینات ادراکی- حرکتی می ­تواند بر روی تعادل ایستا و پویای کودکان کم توان ذهنی موثر باشد.

 

 1-3 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

 

بر اساس آمار منتشر شده توسط سازمان سلامت جهانی[6]  حدود 3 درصد جمعیت جهان را افراد کم توان ذهنی تشکیل می دهند که از این تعداد درصد بالایی از آن در کشورهای جهان سوم به سر می­برند. به گفته سازمان بهزیستی کشورمان 4/5 میلیون نفر کم توان ذهنی در کشورمان وجود دارد همچنین سازمان آموزش و پرورش استثنایی استان کرمان تعداد دانش آموزان کم توان ذهنی آموزش پذیر مدارس استان کرمان را در سال تحصیلی (91-90)حدود 3200نفر اعلام کرد.

 

بر اساس بررسی کارملی[7] و همکاران (2005)  افراد کم توان ذهنی خفیف به دلیل اختلال در یکپارچگی حسی –حرکتی، در آزمون­های ادراکی حرکتی نمره کمتری نسبت به افراد عادی دریافت کرده و وضعیت تعادلی آن­ها بی­ثبات­تر از افراد سالم است. همچنین کودکان کم توان ذهنی در مهارت­های حرکتی درشت از جمله تعادل پرتاب کردن و پریدن عقب­تر از کودکان عادی­اند (پهلوانیان، 1391). این کودکان از نوباوگی کمبودهایی در نواحی حرکتی همخوان با فرایندهای حسی ـ عصب شناختی، رشد حرکتی، کشش در مقابل جاذبه، جهت یابی ،تعادل بدن، جابه جایی وزن و تحمل وزن نشان می دهند(شپرد،1980).

 

ورزشکاران معلول با چالش­های زیادی در طول تمرین و مسابقه روبرو هستند. ورزشکاران دارای جسم توانا یا بدون معلولیت در طول حرفه خود اغلب با موانع بسیاری روبرو هستند. با این حال تعداد کمی از این ورزشکاران   قابل ملاحظه­ای در طول سال­ها افزایش یافته است، به طور مثال بازی پاراالمپیک تابستانی افزایش تعداد  ورزشکاران از400 نفر در سال 1960 به 3806 ورزشکار در پارالمپیک آتن در سال 2004 را نشان می­دهد. این موضوع خود می ­تواند دلیل قانع­کننده ­ای برای اهمیت افزایش قابلیت های حرکتی این افراد باشد.

 

شهریور 93

 

 

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده و استاد راهنما موجود است)

 

 

 

 

 

 

 

چکیده:

 

هدف از تحقیق حاضر تاثیر 8 هفته تمرینات ثبات دهنده بر تعادل، درد و حس وضعیت گردن در دختران مبتلا به گردن درد غیر اختصاصی دانشگاه شهید باهنر کرمان بود.

 

در این مطالعه 30 دانشجوی دختر، بین سنین28  -19 بطور تصادفی به دو گروه تجربی(15نفر) و کنترل(15 نفر) تقسیم شدند. در گروه تجربی میانگین سن 29/2 ±83/23، قد 65/4 ±33/160  و وزن 46/9 ±56  بود و در گروه کنترل 55/1 ±62/23،  89/6 ±38/ 163 ، 88/7 ±92/55 بود. تعادل(کلی، قدامی-خلفی، داخلی-خارجی) با دستگاه تعادل سنج بایودکس، حس وضعیت گردن(چرخش به راست، چرخش به چپ و فلکشن) با کلاه لیزری و میزان درد با مقیاس VAS اندازه گیری شد. شرکت کنندگان گروه تجربی به مدت هشت هفته تمرینات ثبات دهنده را انجام دادند و در طول این دوره شرکت کنندگان گروه کنترل، در فعالیت جسمانی شرکت نکردند. بعد از این دوره از افراد پس آزمون گرفته شد.

 

از آزمون t مستقل برای مقایسه نتایج بین گروه کنترل و تجربی و از آزمون t وابسته برای مقایسه بین پیش آزمون و پس آزمون در گروه تجربی و برای تجزیه و تحلیل داده ها از 16SPSS استفاده شد. سطح معناداری داده ها کمتر از 05/0 در نظر گرفته شد.

 

یافته های تحقیق نشان داد تمرینات ثبات دهنده تاثیر مثبت معناداری بر حس وضعیت گردن، تعادل(کلی و قدامی-خلفی) وکاهش معناداری بر میزان درد در بین دختران مبتلا به گردن درد غیراختصاصی داشت . تاثیر تمرینات ثبات دهنده  در بین گروه تجربی و کنترل بر روی شاخص داخلی-خارجی تعادل علیرغم پیشرفت، اختلاف معناداری را نشان نداد.

 

 

 

واژگان کلیدی: گردن درد غیراختصاصی، حس وضعیت، تعادل، تمرینات ثبات دهنده، دختران

 

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب:

 

فصل اول : طرح تحقیق

 

مقدمه .1
 

بیان مسئله.3
1-3    ضرورت و اهمیت تحقیق.5

 

اهداف تحقیق.6
 

 

اهداف کلی.6
 

 

اهداف اختصاصی7
1-5   فرضیه های تحقیق.7

 

1-6  پیش فرض های تحقیق.7

 

1-7 محدوده تحقیق.8

 

1-8 محدودیت های تحقیق.8

 

1-9 تعریف واژه ها و اصطلاحات تحقیق9

 

1-9-1 تعریف نظری واژه ها9

 

1-9-2 تعریف عملیاتی واژه ها9

 

فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق

 

2-1 مقدمه 10

 

2-2 مبانی نظری تحقیق10

 

2-2-1 آناتومی و عملکرد ستون فقرات گردنی10

 

2-2-2 آرتروکینماتیک حرکت گردن.12

 

2-2-3 گردن درد غیراختصاصی12

 

2-2-3-1 شیوع و فراوانی گردن درد.13

 

2-2-4 تعادل14

 

2-2-5 سازوکارهای فیزیولوژیک حفظ تعادل.15

 

-گیرنده های حس حرکتی.15

 

-سیستم بینایی16

 

– سیستم دهلیزی16

 

 

 

2-2-6 نقش گردن در حفظ تعادل.16

 

2-2-7 حس وضعیت.17

 

2-2-8 علت های احتمالی تغییر اطلاعات حسی پیکری فقرات گردنی18

 

2-2-9 تمرینات ثبات دهنده19

 

2-3 پیشینه تحقیق.20

 

2-3-1 تحقیقات داخلی.20

 

2-3-2 تحقیقات خارجی.23

 

2-4  جمع بندی تحقیقات27

 

 

 

 

 

فصل سوم : روش شناسی تحقیق

 

3-1مقدمه.28

 

3-2 روش تحقیق28

 

3-3 جامعه آماری28

 

3-4 نمونه آماری و نحوه انتخاب آزمودنی ها.28

 

3-5 متغیر های تحقیق.28

 

3-5-1 متغیر مستقل.28

 

3-5-2 متغیر وابسته28

 

3-6 ابزار گردآوری اطلاعات.28

 

3-7 شیوه اجرای تحقیق29

 

3-7-1 نحوه انجام تست تعادل.30

 

3-7-2 نحوه انجام تست حس وضعیت.32

 

3-7-3 نحوه اجرای پروتکل33

 

3-8 روش های آماری.33

 

 

 

فصل چهارم:  تجزیه و تحلیل آماری

 

4-1 مقدمه.34

 

4-2 ویژگی های فردی آزمودنی ها.34

 

4-3 آزمون فرضیه های تحقیق.35

 

4-3-1 آزمون فرضیه اول .35

 

4-3-2 آزمون فرضیه دوم.37

 

4-3-3 آزمون فرضیه سوم . 39

 

4-3-4 آزمون فرضیه چهارم 40

 

4-3-5 آزمون فرضیه پنجم 42

 

4-3-6 آزمون فرضیه ششم .44

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

 

5-1 مقدمه 46

 

5-2 خلاصه تحقیق 46

 

5-3 بحث و تفسیر یافته ها .47

 

5-3-1  بررسی تاثیر گذاری تمرینات ثبات دهنده  بر میزان تعادل دختران دانشجوی

 

مبتلا به گردن دردغیراختصاصی.47

 

5-3-2 بررسی تاثیر گذاری تمرینات ثبات دهنده بر بر میزان حس وضعیت دختران

 

دانشجوی مبتلا به گردن درد غیراختصاصی 49

 

5-3-3 بررسی تاثیر گذاری تمرینات ثبات دهنده  بر میزان درد در دختران دانشجوی

 

مبتلا به گردن درد غیراختصاصی.51

 

5-4 جمع بندی 52

 

5-5 پیشنهاد های تحقیق .53

 

5-5-1 پیشنهادات برگرفته از تحقیق.53

 

5-2-2 پیشنهادات برای تحقیق های آینده53

 

منابع و مآخذ

 

منابع فارسی54

 

منابع لاتین56

 

 

 

پیوست ها

 

پیوست 1 .63

 

پیوست 2 .65

 

پیوست 3 .66

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست تصاویر :

 

2-1 ستون فقرات 11

 

3-1 وضعیت ایستادن بر روی دستگاه تعادل سنج31

 

3-2 مختصات پای آزمودنی ها.31

 

3-3 کلاه با نشانگر لیزری.32

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول :

 

4-1 ویژگی های فردی آزمودنی ها.34

 

4-2 مقایسه میزان تاثیر تمرینات ثبات دهنده بر تعادل دانشجویان دختر  مبتلا به گردن درد

 

غیراختصاصی .35

 

4-3 مقایسه میزان تاثیر تمرینات ثبات دهنده بر میزان حس وضعیت دانشجویان مبتلا به گردن درد غیراختصاصی.37

 

4-4 مقایسه میزان تاثیر  تمرینات ثبات دهنده بر میزان درد دانشجویان مبتلا به گردن درد

 

غیراختصاصی.39

 

4-5  مقایسه تاثیر تمرینات ثبات دهنده بر تعادل بین دو گروه تجربی بعد از اعمال پروتکل

 

و گروه کنترل40

 

4-6  مقایسه میزان تاثیر تمرینات ثبات دهنده برمیزان حس وضعیت بین گروه  تجربی و

 

گروه کنترل.42

 

4-7 مقایسه میزان تاثیر تمرینات ثبات دهنده بر درد در دو گروه تجربی  بعد از اعمال پروتکل

 

و گروه کنترل.44

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست  نمودارها:

 

4-1 مقایسه میزان تاثیر تمرینات ثبات دهنده بر تعادل دانشجویان  مبتلا به گردن درد

 

غیراختصاصی.36

 

4-2 مقایسه میزان تاثیر تمرینات ثبات دهنده بر میزان حس وضعیت دانشجویان مبتلا به

 

گردن درد غیراختصاصی38

 

4-3 مقایسه میزان تاثیر تمرینات ثبات دهنده بر تعادل بین دو گروه تجربی بعد از اعمال

 

پروتکل  و گروه کنترل.41

 

4-4 مقایسه میزان تاثیرتمرینات ثبات دهنده برمیزان حس وضعیت بین گروه تجربی

 

بعد از اعمال پروتکل.43

 

4-5 مقایسه میزان تاثیر تمرینات ثبات دهنده بر درد در دو گروه تجربی  بعد از اعمال

 

پروتکل و گروه کنترل45

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

 

فصل اول

 

 

 

مقدمه و طرح تحقیق

 

 

 

                     
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1مقدمه

 

گردن درد یکی از بیماری های شایع (بالغ بر 67 %)  بویژه در کشورهای صنعتی می باشد که اکثر گروه -های سنی حتی افراد جوان را شامل می شود (صالح پور و همکاران 2011).  شیوع این عارضه به صورت نگران کننده ای، باپیشرفت جوامع، در حال گسترش است. مدت ابتلا به این عارضه در اغلب موارد طولانی شده (حداقل تا 12 هفته ) و بیش از 12 هفته وارد مرحله مزمن می شود که در چنین مواردی به عنوان گردن درد مزمن به تشخیص می رسد (اکبری و همکاران 1388).  در 70 درصد از بیماران گردن دردی تشخیص تعریف شده ای بر اساس ساختار درگیر وجود ندارد و علت پاتولوژیک

 

خاصی برای گردن درد این بیماران یافت نمی شود، در چنین مواردی به عنوان گردن درد غیر اختصاصی شناخته می شود (سلیمی و همکاران 1392).

 

گردن درد غیراختصاصی مزمن شایع ترین گردن دردی است که بیماران در اثر آن به کلینیک ها مراجعه می کنند، که بدون علت پاتولوژی مشخص مثل فتق دیسک، فشار روی ریشه عصب و تغییرات تخریبی استخوان تعریف می شود. تغییرات عملکرد حسی-حرکتی در این نوع گردن درد شامل: درد و التهاب، افزایش واسطه های التهابی، خستگی، تغییر الگوهای حرکت واختلال در عملکرد عضلات است که باعث تغییر در کمیت و کیفیت اطلاعات حس عمقی این ناحیه  و بی تعادلی می شود (سعادت و همکاران 2012).

 

سیستم کنترل وضعیت وتعادل یک مکانیزم مرکب و پیچیده است، که هماهنگی سه سیستم تعادلی شامل سیستم بینایی، سیستم دهلیزی و سیستم حسی پیکری در آن نقش بسزایی دارد. همکاری این سیستم ها با یکدیگر منجر به کنترل قامت و تعادل می شود (صادقی و همکاران 2009). مرور مقالات نشان می دهد که به دنبال ناراحتی های گردنی، اختلال در حفظ قامت و کنترل تعادل بوجود می آید (صالح پور و همکاران 2011). گردن شامل مکانیسم هایی است که مستقیما در کنترل تعادل دخالت دارند و اتصالات خاصی بین گیرنده های گردن، سیستم بینایی، دهلیزی و سیستم عصبی سمپاتیک وجود دارد. از این رو سیستم حس عمقی گردن نقش مهمی در حفظ تعادل بدن ایفا می کند (کرنیل[1] 2002).

 

حس عمقی متشکل از حس وضعیت، حس حرکت وحس اعمال نیرو است که به درک آگاهانه ازوضعیت اندام در فضا اطلاق می شود (فیل پیج[2] 2006). گیرنده های حس عمقی همراه با پیامهای حس بینایی و دهلیزی در تعامل با هم از طریق رفلکسهای گردنی- چشمی، سری-گردنی، تونیک گردنی و دهلیزی- نخاعی، باعث هماهنگی بین سر و چشم و ثبات وضعیتی فرد می شوند (سعادت 2012، تریلیون[3] 2008) و شامل گیرنده های مکانیکی موجود در مفاصل بین مهره های گردن،گیرنده های مکانیکی موجود در عضلات گردن، دوک های واقع در عضلات می باشد (توانای 2013) .

 

عضلات ناحیه گردن بیشترین میزان دوک عضلانی در بدن ( ۲۰۰ دوک در هر گرم) درمقایسه با تعداد دوک عضلانی ناحیه کف دست( ۱۶ دوک در هرگرم) را دارا هستند. از طرفی طرز قرارگیری دوک -ها درعضلات گردن متفاوت از دیگر عضلات بدن است. دوک ها در عضلات به صورت موازی یا در امتداد هم قرار می گیرند، دوک ها در ناحیه   گردن اکثرا در امتداد هم قرار می گیرند. عقیده بر این است که این نوع دوک ها برای افزایش اطلاعات ایستا از این عضلات هستند، بنابراین تراکم بالا و شکل خاص دوکهای عضلانی گردن، اهمیت اطلاعات حس عمقی و نقش کلیدی این ناحیه را در وضعیت سر، تعادل بدن و کنترل حرکت چشم آشکار می سازد (تریلیون 2008).

 

مطالعات انجام شده نشان داده اند که، شیوع گردن درد در خانم ها بیشتر از آقایان است. 15درصد جمعیت زنان و 10درصد مردان در مقطعی از زندگی خود به گردن درد مزمن مبتلا  می شوند(جوانشیر 1389). علیرغم مساوی بودن وزن سر زنان و مردان، قدرت عضلات گردن زنان حدودا نصف مردان است که احتمالاً عضلات نسبتا ضعیف زنان، منجر به بروز سندرم خستگی عضلانی و در نتیجه شیوع بالاتر گردن درد می گردد (معروفی و همکاران 1390). بطوریکه در ناحیه گردن، تقریباً % 20 وزن سر توسط ساختمان استخوانی–لیگامانی کنترل می شود و بقیه آن، یعنی قسمت اعظم وزن سر توسط عضلات پارااسپاینال تحمل می گردد.  بدیهی است باضعف این عضلات، ثبات ستون فقرات گردن مختل  و باعث درد می شود (چا[4] 2010).  دردهای عضلانی می توانند اثرمهاری بر عضلات کنترل کننده ثبات داشته باشند و چون عضلات گردن در ارتباط با سیستم وستیبولار و چشم نقش عمده ای در حفظ و نگهداری راستای عمودی بدن دارند، دچار مشکل شده و این امر بر روی عضلات ضدجاذبه به ویژه عضلات ساق پاو نیز در استراتژیهای کنترلی(استراتژی مچ پا) سرایت میکند (صالح پور 2011 ).  در حضور درد، کنترل و ثبات ستون فقرات گردنی به خطر می افتد (سلیمی و همکاران 1392).

 

بنابراین از آنجایی که عضلات ثبات دهنده گردن در ایجاد وضعیت مناسب در سرو گردن اهمیت دارند، بدیهی است که این عضلات در ایجاد ثبات در طی یک فعالیت دینامیک نیز تاثیر داشته باشند. در صورت وجود درد این عضلات آتروفی شده وکارایی مناسب را ندارند. از طرف دیگر ، سندی مبنی بر وجود نگرش درمانی استاندارد برای درمان بیماری وجود ندارد، هیچ کدام ازنگرش های محافظه کارانه فعال و غیرفعال ، اگرچه به صورت گسترده ای تجویز می شوند؛ موثر نبوده اند اخیراً محققان نشان داده اند که روش های چندعاملی (روش های اصلاح وضعیتی ، درمان های دستی ، روانشناسی ، روش های آرام سازی) نسبت به روش های قدیمی (امواج ماورای صوت و تحریک الکتریکی ) در بیماران با درد مزمن گردن باعث کاهش بیشتر درد و برگشت سریع به کارمی شود (اکبری و همکاران 1388). با توجه به اینکه تمرین درمانی بعنوان روشی موثر همواره مورد توجه محققین بوده است روش تمرین درمانی ثباتی در مورد اختلالات ستون فقرات موضوع بسیاری از مطالعات جدید در زمینه درمان عوارض اسکلتی-عضلانی این ناحیه بوده است و تمرین ثبات دهنده گردن روشی است که برای بهبود مکانیسم های درونی ستون فقرات طراحی شده است و سبب ثبات فقرات گردن و آسیب ناپذیری آن می گردد (اکبری 1388). بنابراین  از آنجایی که تحقیقات کمی در این زمینه صورت گرفته و زنان بیشتر از مردان در معرض مبتلا به گردن درد هستند، هدف از تحقیق حاضر تاثیر 8 هفته تمرینات ثبات دهنده بر میزان درد، تعادل و حس وضعیت گردن در دختران مبتلا به گردن درد غیراختصاصی دانشگاه شهید باهنر کرمان خواهد بود.                             

 

 

 

1-2 تعریف مسئله و بیان سؤالهای اصلی تحقیق

 

 

 

گردن درد یکی از شایع ترین و دردناک ترین شرایط اسکلتی عضلانی است. محدوده شیوع آن در طول عمر از 14درصد تا 71 درصد می رسد (تساکیدزیدیس[5] 2013). گردن درد می تواند حاد، تحت حاد یا مزمن باشد. درد یا ناتوانی تا 4 هفته حاد، 12-4 هفته تحت حاد و بیشتر از 12 هفته مزمن نامیده می شود (پالمگرین[6] و همکاران 2009).

 

در مطالعات نشان داده شده که 30% از مردان و 43% از زنان گردن درد را یکبار در طول زندگیشان تجربه می کنند. یکی ازعلل افزایش شیوع گردن درد در زنان ممکن است بعلت قدرت کمتر عضلات در زنان نسبت به مردان باشد (احسانی 1390).

 

در مطالعه هاکالا و همکاران در سال 2005 بر روی ارتباط استفاده از کامپیوتر و افزایش درد گردن و شانه، بیان شده که استفاده بیش از دو ساعت در روز از کامپیوتر به عنوان حد آستانه برای بروز گردن درد می باشد. (افتخار سادات 2013)

 

باشند. نه تنها مفهوم زیبایی در شخصیت‌های نقاشی‌های عصر فتحعلی‌شاه (اعم از زن و مرد) با مؤلفه‌های امروزین مطابقت ندارد بله در محور معکوس عمل می‌کند بدین ترتیب که زیبایی مردان در تصاویر زنانه و متقابلا زیبایی زنان قابل تطبیق با زیبایی امردان و یا خواجگان است. تخطی از مفاهیم بنیادینی چون زن/ مرد در یک جامعه پیشا مدرن طی فر آیندی گفتمانی محقق شد فرآیندی که همراه با نشانه‌های تصویری بخشی از گفتمان گسترده تر در گیر در روابط قدرت در ایران را به تصویر میکشد.

 

کلید واژه: گفتمان، فوکو، جنسیت، قاجار، فتحعلی‌شاه، نقاشی

 

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

 

 عنوان                                                                                                                                                              صفحه

 

 فصل اول :کلیات  تحقیق…1

 

1-1- مقدمه.2

 

1-2- بیان مسأله و انگیزۀ پژوهش3

 

1-3- سؤالات پژوهش.5

 

1-4- فرضیه پژوهش5

 

1-5- اهداف و ضرورت انجام پژوهش.7

 

1-6- پیشینه پژوهش.6

 

1-6-1-مقالات.6

 

1-6-2- پایان نامه ها.10

 

1-7- مبانی نظری13

 

1-8- روش و ابزار پژوهش14

 

1-9- جامعه آماری – نمونه آماری14

 

1-9-1- جامعه آماری.14

 

1-9-2- نمونه آماری14

 

فصل دوم: چهارچوب نظری: تحلیل گفتمان15

 

2-1- تبارشناسی گفتمان16

 

2-2- فوکو و گفتمان19

 

2-2-1- تاریخ جنون.25

 

2-2-2- پیدایش کلینیک25

 

2-2-3- نظم اشیاء26

 

2-2-4- دیرینه شناسی دانش26

 

2-2-5- نظم گفتار.27

 

2-2-6- مراقبت و تنبیه28

 

2-2-7- تاریخ جنسیت28

 

2-3- فوکو: تبار شناسی جنسیت.29

 

2-4- جنس و جنسیت.34

 

2-4-1- عامل فرودستی زنان39

 

2-4-2- اورتنر: طبیعت – فرهنگ.39

 

2-4-3- روزالدو: عمومی – خصوصی41

 

2-4-4- ادهولم: تولید – بازتولید42

 

2-4-5- ارتباط سه دو انگاری (اورتنر، روزالدو، ادهولم).43

 

2-5- گفتمان جنسیت گرا.44

 

2-6- نشانه‌شناسی.49

 

2-6-1- نشانه‌شناسی اجتماعی53

 

2-6-2- رویکرد نشانه‌شناسی اجتماعی با معنای بصری .56

 

فصل سوم:  جنسیت به‌مثابه گفتمان.65

 

3-1- حکومت صفویان.66

 

3-1-1- مؤلفه های گفتمان عصر صفوی‌‌69

 

3-2- تبار شناسی رفتار جنسی71

 

3-2-1- مردان، امردان و زنان.73

 

3-2-2- جایگاه معشوق در ادبیات.75

 

3-3- گفتمان جنسیت در دوره صفویه81

 

3-3-1- دو جنس گرایی.85

 

3-4- دوران قاجار از 1796 م تا 1852 م (1175 تا 1231 ه.ش)89

 

3-5- گفتمان جنسیت در دوره قاجار91

 

 

 

3-6- مدرنیته در ایران.107

 

فصل چهارم: تأثیر گفتمان جنسیت بر معیارهای زیبایی شناسانه عصر قاجار119

 

4-1- نقاشی در دوره قاجار.120

 

4-2- زیبایی امری تاریخی و قیاس ناپذیر124

 

4-3- زن یا مرد، ابژه‌های لذت131

 

 فصل پنجم:  نتیجه گیری157

 

 فهرست مراجع.164

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست تصاویر:

 

عنوان                                                                                                                            صفحه

 

شکل 4-1: هنرمند نامعلوم، بخشی از تابلوی رامشگر، رنگ‌روغن روی بوم، 143×87 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق.(مأخذ: علیمحمدی،1392: 179)125

 

شکل 4-2: هنرمند نامعلوم، بخشی از تابلوی رامشگر، رنگ‌روغن روی بوم، 145×87 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق.(مأخذ: علیمحمدی،1392: 163)125

 

شکل 4-3: هنرمند نامعلوم، رنگ‌روغن روی بوم، تهران، قرن سیزدهم ه.ق. (مأخذ: علیمحمدی،1392: 178)125

 

شکل 4-4: هنرمند نامعلوم، رنگ‌روغن روی بوم، تهران، قرن سیزدهم ه.ق. (مأخذ: علیمحمدی،1392: 176).125

 

شکل 4-5: محمدحسن، زن با گلابدان، رنگ و روغن روی بوم،106.71 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه. ق، (مأخذ: Japaridze,2004:16)126

 

شکل 4-6: محمدحسن، زن با آینه، رنگ و روغن روی بوم،107.76 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه. ق، (مأخذ: Japaridze,2004:12)126

 

شکل 4-7: رضا عباسی، آبتنی کردن شیرین، اواخر قرن 11، اصفهان، خمسه نظامی (مأخذ: canby,1996:124) 129

 

شکل 4-8 :رضا عباسی، جوان خیال‌باف، قرن 11، اصفهان، (مأخذ:canby,1996:63)130

 

شکل 4-9: رضا عباسی، گردش با نجیب‌زاده، قرن 11، اصفهان، (مأخذ:canby,1996:97)130

 

شکل 4-10: رضا عباسی، جوان با برهنه، قرن 11، اصفهان، (مأخذ:canby,1996:71).130

 

شکل 4-11: رضا عباسی، قرن 11، عشاق، اصفهان، (مأخذ:canby,1996:167).130

 

شکل 4-12: منسوب به محمدصادق، عشاق در بغل هم، رنگ و روغن روی بوم، 149.8×96.5 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: diba,1998:156).133

 

شکل 4-13: هنرمند نامعلوم، خواهرها، رنگ و روغن روی بوم، 117×72 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: Japaridze,2004:27)133

 

شکل 4-14: هنرمند نامعلوم، جوانی در حال آغوش گرفتن معشوق، رنگ و روغن روی بوم، 151×83 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: مجموعه‌ای از نقاشی‌های ایرانی در سده‌های دوازدهم و سیزدهم،50:1351).135

 

شکل 4-15: محتملا محمدصادق، دو دلداده دست در گردن در حال نوشیدن شراب، رنگ و روغن روی بوم،56×79 سانتیمتر، تهران، اوایل قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: مجموعه‌ای از نقاشی‌های ایرانی در سده‌های دوازدهم و سیزدهم 16:1351)135

 

شکل 4-16: محمدحسن، شیخ صنعان از دست دختر ترسا شراب می‌نوشد، رنگ و روغن روی بوم، 106×81 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: مجموعه‌ای از نقاشی‌های ایرانی در سده‌های دوازدهم و سیزدهم،36:1351)137

 

شکل 4-17: محتملا محمدصادق، دو دلداده با مینای شراب، رنگ و روغن روی بوم،61×78 سانتیمتر، تهران، اوایل قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: مجموعه‌ای از نقاشی‌های ایرانی در سده‌های دوازدهم و سیزدهم،17:1351).138

 

شکل 4-18: هنرمند نامعلوم، دو دلداده در چشم‌انداز، رنگ و روغن روی بوم،62×92 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: مجموعه‌ای از نقاشی‌های ایرانی در سده‌های دوازدهم و سیزدهم،57:1351).139

 

شکل 4-19: هنرمند نامعلوم، ایاز و عذرا، رنگ و روغن روی بوم،97×65 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: مجموعه‌ای از نقاشی‌های ایرانی در سده‌های دوازدهم و سیزدهم،58:1351)139

 

شکل 4-20: هنرمند نامعلوم، زوج عاشق، رنگ و روغن روی بوم، 79×72 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ:Najmabadi,2005:12).140

 

شکل 4-21: هنرمند نامعلوم، پرتره از عباس میرزا، رنگ و روغن روی بوم، 79×72 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ:japaridze,2004:35).140

 

شکل 4-22: هنرمند نامعلوم، نوازنده، رنگ و روغن روی بوم،85.5.71 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ:japaridze,2004:35).140

 

شکل 4-23: هنرمند نامعلوم، عشاق با خدمتکار، رنگ و روغن روی بوم، 142.5.85 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: japaridze,2004:45).141

 

شکل 4-24: هنرمند نامعلوم، عشاق با خدمتکار، رنگ و روغن روی بوم، 150.90 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: japaridze,2004:49).141

 

شکل 4-25:  هنرمند نامعلوم، رنگ و روغن روی بوم، تهران، قرن سیزدهم ه.ق.141

 

شکل 4-26: هنرمند نامعلوم، مرد جوان با باز، رنگ و روغن روی بوم، 158×80 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: japaridze,2004:33).142

 

شکل 4-27: محمدصادق، دو دلداده در حال نوشیدن شراب، رنگ و روغن روی بوم،87×100 سانتیمتر، تهران، اوایل قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: مجموعه‌ای از نقاشی‌های ایرانی در سده‌های دوازدهم و سیزدهم،15:1351).144

 

شکل 4-28: هنرمند نامعلوم، دو دلداده دست در گردن، رنگ و روغن روی بوم، 73×46 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم (مأخذ: مجموعه‌ای از نقاشی‌های ایرانی در سده‌های دوازدهم و سیزدهم،28:1351).144

 

شکل 4-29: میرزا بابا، زن مست، رنگ و روغن روی بوم،146×94 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم (مأخذ:diba,1998:158).145

 

شکل 4-30: هنرمند نامعلوم، رقاصه با زنگ، رنگ و روغن روی بوم،127×79 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم (مأخذ: مجموعه‌ای از نقاشی‌های ایرانی در سده‌های دوازدهم و سیزدهم،47:1351)145

 

شکل 4-31: میرزا بابا، دو دختر حرم، رنگ و روغن روی بوم، 106×164.2 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: diba,1998:206)146

 

شکل 4-32: ابوالقاسم، زن جوان در حال نواختن تار، رنگ و روغن روی بوم، 116×70 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: مجموعه‌ای از نقاشی‌های ایرانی در سده‌های دوازدهم و سیزدهم،27:1351).147

 

شکل 4-33: منسوب به احمد نقاش، زن آکروبات‌باز، رنگ و روغن روی بوم، 80×151 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: Diba,1998:210)148

 

شکل 4-34: منسوب به احمد نقاش، زن آکروبات‌باز، رنگ و روغن روی بوم، 80×151 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: Diba,1998:210)148

 

شکل 4-35: هنرمند نامعلوم، زن رقاص با قاشقک، رنگ و روغن روی بوم، 158×90 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: Diba,1998:209)149

 

شکل 4-36: هنرمند نامعلوم، زن رقاص با قاشقک، رنگ و روغن روی بوم، 158×90 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: Diba,1998:209)149

 

شکل 4-37: هنرمند نامعلوم، مادر و فرزند با گربه، رنگ و روغن روی بوم،119×75 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: مجموعه‌ای از نقاشی‌های ایرانی در سده‌های دوازدهم و سیزدهم، 29:1351).150

 

شکل 4-38: محمدحسن، مادر و فرزند با طوطی، رنگ و روغن روی بوم،111×80 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: مجموعه‌ای از نقاشی‌های ایرانی در سده‌های دوازدهم و سیزدهم،38:1351).150

 

شکل 4-39: داوینچی، Benois Madonna، رنگ و روغن روی بوم، 49.5×31 سانتی‌متر، قرن پانزدهم میلادی (مأخذ: zollner,2003:84)151

 

شکل 4-40: داوینچی، Litta Madonna، رنگ و روغن روی بوم، 42×33 سانتی‌متر، قرن پانزدهم میلادی (مأخذ:zollner,2003:217)151

 

شکل 4-41: هنرمند نامعلوم، خانواده، رنگ و روغن روی بوم، 15.49×10.16 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم (مأخذ:Diba,1998:78).152

 

شکل 4-42: هنرمند نامعلوم، مادر و فرزند با گربه، رنگ و روغن روی بوم،119×75 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: مجموعه‌ای از نقاشی‌های ایرانی در سده‌های دوازدهم و سیزدهم،24:1351).152

 

شکل 4-43: ابوالقاسم، تصویر زن جوان، رنگ و روغن روی بوم، 74×46 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: مجموعه‌ای از نقاشی‌های ایرانی در سده‌های دوازدهم و سیزدهم،48:1351)153

 

شکل 4-44: هنرمند نامعلوم، رنگ و روغن روی بوم، تهران، قرن سیزدهم ه.ق.154

 

شکل 4-45: هنرمند نامعلوم، زن جوان با رز، رنگ و روغن روی بوم، 184×94 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم (مأخذ: diba,1998:205).154

 

شکل 4-46: هنرمند نامعلوم، زن جوان با چادر و سیب، رنگ و روغن روی بوم،160×96 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: مجموعه‌ای از نقاشی‌های ایرانی در سده‌های دوازدهم و سیزدهم،24:1351).154

 

شکل 4-47: هنرمند نامعلوم، مدهوش شدن ندیمگان زلیخا از جمال یوسف، رنگ و روغن روی بوم، 114.80 سانتیمتر، تهران، قرن سیزدهم ه.ق (مأخذ: مجموعه‌ای از نقاشی‌های ایرانی در سده‌های دوازدهم و سیزدهم،45:1351)156

 

 

 

 

 

1- فصل اول
 

کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

مقدمه
دوره‌ی قاجار یکی از متناقض ترین و شگفت انگیزترین دوره های تاریخی ایران و محل برخورد بحران آفرین عناصر کهنه و نو، وقوع انقلاب های سیاسی و اجتماعی و آغاز تحولات جدی فرهنگی و هنری است. در اثر کوشش روشنفکران نسل های اخیر، تحولات اجتماعی-فرهنگی قرن سیزدهم، در بسیاری از شاخه‌های هنری به ویژه شعر و ادبیات، موسیقی و معماری مورد بررسی قرار گرفته است. در حالیکه در زمینه‌ی نقاشی و هنرهای تجسمی دوران قاجار کار بسیار مانده است. لذا انجام مطالعاتی که از منظرگاه های گوناگون به شکل‌گیری تحولات نقاشی در این دوران بپردازد الزامی است. بررسی هنر این دوره تا حدود زیادی در گروی شناخت بسترهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و کل جریان قدرتمندی است که روح تاریخ را از حال شرقی خود به وجه غربی تغییر داد. پژوهش حاضر می کوشد تا با بهره بردن از روش تحلیل گفتمان به بررسی آثار نقاشی دوره‌ی اول هنر قاجار بپردازد.

 

در این در این راستا پژوهش گر برای رسیدن به اهداف موردنظر خود در این پایان نامه مباحث را در پنج فصل دسته بندی نبوده است:

 

ـ فصل اول طرح تحقیق؛ انگیزه پژوهش، بیان سوالات، اهداف و اهمیت پژوهش و روش پژوهش پایان نامه در این فصل توضیح داده شده، روش تحقیق کیفی بوده و مانند دیگر تحقیقات کیفی با متن سر و کار دارد و نه با مقادیر کمی و عددی (شمار و فراوانی) متغیرها. در واقع در این نوع تحقیقات متن نه تنها داده های اصلی را که یافته ها بر آن متکی اند فراهم می‌کند بلکه اساس تفسیر این داده ها نیز هست و در عین حال وسیله و ابزار اصلی ارائه و انتقال یافته ها به شمار می‌آید.

 

ـ فصل دوم با تعاریف و چارچوب مرتبط با موضوع پژوهش در جهت گشایش به متن آغاز می‌شود و در بخش اول خود به تبارشناسی گفتمان پرداخته و سپس گفتمان را از منظر فوکو بررسی کرده و پس از آن تبار شناسی جنسیت و تفاوت دو واژه‌ی جنس و جنسیت بیان می‌شود و گفتمان جنسیت گرا مورد توجه قرار می‌گیرد؛ و در پایان با

 

 

 

چکیده

 

جهانی­شدن یکی از مباحث مهم و جنجال­برانگیز دنیای معاصر است که متفکران و اندیشمندان مختلف، هریک به   گونه­ای راجع به آن سخن گفته­اند. آن­چه مسلم است، اصل وجود این پدیده و تأثیر آن بر زندگی بشر در دنیای معاصر می­باشد که غیرقابل انکار است. اختلاف­ها بر سر ابعاد گوناگون جهانی­شدن، آثار و تبعات یا چگونگی و کم وکیف آن   می­باشد. ظهور تکنولوژی­های جدید ارتباطی و انقلاب در عرصه­ ارتباطات سبب شده  تا عرصه­ جهانی به مثابه  دهکده­ای کوچک جلوه نموده و مکان و زمان، اهمیت پیشین خود را از دست دهند. جهانی­شدن بدین­سان عرصه­ جدیدی برای حیات بشری فراهم کرده و طبعاً شرایطی متفاوت از گذشته را فراروی انسان­ها  قرار می­دهد. جهان اسلام نیز از این تحولات دور نمانده است و  فرصت­هایی برای مسلمانان در سایه جهانی شدن برای شکل دهی به «امت­سازی» مطابق با آموزه­های اسلامی به وجود آمده است. موضوع و محتوای « امت»، مفاهیم ناس، عامه و مردم هستند. مردمی که ایمان به یک هدف دارند و بین آن­ها وحدت معنوی برقرار است. این مفهوم یک اصطلاح رایج در ادیان یهود، مسیحیت و اسلام است که در فرهنگ اسلامی عمدتاً به گروهی از مردم اطلاق می­شود که در سرزمینی اسکان یافته، دارای نظام اعتقادی و ارزشی واحد، با تأکید بر فردِ پیشوا که عامل انسجام اجتماعی و وحدت می­باشد به کار رفته است. این اصطلاح، اهمیت خاصی در فرهنگ اسلامی دارد. بر طبق فرضیه این رساله «جهانی­شدن با تحت تأثیر قرار دادن نظام دولت – ملت توانسته است بستری برای طرح مجدد نظریه­ی امت سازی فراهم نماید». با ورود الگوی نظام دولت- ملت به جوامع اسلامی که خاستگاهی اروپایی دارد، این الگو با عناصری چون «ناسیونالیسم» و«حاکمیت»  نتوانست جوابگوی نیازهای جوامع اسلامی باشد، چرا که از لحاظ ماهوی سنخیتی با این جوامع نداشت. در عین حال، به نظر   می­رسد با امت­سازی که مفهومی اسلامی و متناسب با جوامع اسلامی است، در تقابل باشد. در این بین، پدیده­     جهانی­شدن با نگاهی فراسرزمینی و فراملیتی خود، ناکارآمدی الگوی نظام دولت- ملت را در این جوامع پررنگ­تر نموده و می ­تواند بستری برای امت­سازی فراهم  نماید. این رساله  با روش توصیفی-  تحلیلی تلاش دارد نشان دهد، جهانی­شدن به عنوان عاملی فرصت­ساز، با تحت تأثیر قرار دادن بنیادهای نظام دولت- ملت می ­تواند الگوی امت­ را  از نگرشی آرمان­گرایانه به نگرشی واقع­گرایانه تبدیل نماید.

 

کلید واژه : جهانی شدن، دولت- ملت، امت، امت­سازی، فراملی.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                                 صفحه          

 

 

 

فصل اول:کلیات

 

مقدمه. 8

 

1-1 شرح و بیان مسئله پژوهشی 2

 

1-2- کلید واژه ها 4

 

1-2-1-  جهانی شدن (Globalization ) 4

 

1-2-2- دولت- ملت (Nation-State) 4

 

1-2-3- امت ( The Ummah) 4

 

1-2-4- امت سازی (Ummah-Building) 5

 

1-2-5- فراملی (Transnational) 5

 

1-3 -پیشینه و تاریخچه موضوع تحقیق 5

 

1-4- اهداف تحقیق 8

 

1-5- اهمیت وارزش تحقیق 8

 

1-6- کاربرد نتایج تحقیق 9

 

1-7-  فرضیه های تحقیق 9

 

1-8-روش تحقیق 9

 

1-9- ابزار تجزیه و تحلیل 9

 

1-10- سازماندهی تحقیق 10

 

 

 

فصل دوم: چهارچوب نظری ؛ منطق درونی اسپریگنز وجهانی شدن

 

مقدمه. 11

 

2-1- نظریه سیاسی توماس اسپریگنز. 12

 

2-2- مرحله اول: مشاهده بی نظمی 16

 

2-3- مرحله دوم: تشخیص درد. 17

 

2-4- نظم وخیال؛ بازسازی جامعه. 19

 

2-5- مرحله چهارم : ارائه راه حل 20

 

2-6- تعریف مفهوم جهانی شدن 21

 

عنوان                                                                                                                                 صفحه          

 

2-7- جهانی شدن یا جهانی سازی ( پروسه یا پروژه ) 23

 

2-7-1- جهانی شدن به مثابه پروسه. 23

 

2-7-2-  جهانی شدن به مثابه پروژه. 25

 

2-7-3-پدیده جهانی شدن؛ پروسه و پروژه به طور توأمان 25

 

2-8- خاستگاه تاریخی جهانی شدن 26

 

2-8-1-  مرحله جنینی 28

 

2-8-2- مرحله بالندگی 28

 

2-8-3- مرحله پیشروی 28

 

2-8-4-  مرحله نزاع سلطه. 29

 

2-8- 5- مرحله تردید و بلاتکلیفی 29

 

2-9- آرا و اندیشه های سه نسل نظریه پردازان جهانی شدن 30

 

2-9-1- نسل اول 31

 

2-9-2- نسل دوم. 31

 

2-9-2-1-  نظریه های اجتماعی 32

 

2-9-2-2- نظریه های اقتصادی 32

 

2-9-2-3- نظریه های سیاسی 32

 

2-9-2-4- نظریه های فرهنگی جهانی شدن 32

 

2-9-3-  نسل سوم. 33

 

2-10- جهانی شدن و همبستگی های دینی 33

 

2-11 نتیجهگیری 35

 

 

 

فصل سوم:نظام دولت – ملت ؛ دولت مدرن در بستر زمان

 

مقدمه. 36

 

3-1- دولت چیست؟. 37

 

3-2- زمینه های فکری دولت مدرن 40

 

3-2-1- حاکمیت. 40

 

3-2-2- ایدئولوژی دولت ساز : ناسیونالیسم 43

 

3-3- سیر تاریخی دولت مدرن یا نظام دولت- ملت. 47

 

عنوان                                                                                                                                 صفحه          

 

3-3-1- ظهور دولت – شهر. 49

 

3-3-2- امپراتوری رم. 49

 

3-3-3- دوره فئودالی 50

 

3-3-4- ملوک الطوایفی 51

 

3-4- طبقه بندی دولت های مدرن 53

 

3-4-1- دولت مطلقه. 53

 

3-4-2- دولت مشروطه. 56

 

3-4-3- دولت لیبرال 56

 

3-4-4- دولت رفاهی 56

 

3-4-5- دولت نولیبرال 57

 

3-5- نتیجه گیری 57

 

 

 

فصل چهارم:امت سازی

 

مقدمه. 58

 

4-1- بررسی نظریه امت. 59

 

4-1-1- تعریف امت. 59

 

4-2- جایگاه امت در قرآن کریم 61

 

4-2-1-  امت به معنای مدت وزمانی معین 62

 

4-2-2- امت به معنای پیشوا ، رهبر ، الگو و نمونه. 62

 

4-2-3- امت به معنای راه ،روش ،دین وآیین 62

 

4-2-4- امت به معنای گروهی از جانداران ( اعم از انسان وحیوان ) 62

 

4-2-5- امت به معنای گروهی از انسان ها 63

 

4-3- نظرات سید قطب درباره “امت وسط”. 64

 

4-3-1- امت وسط در حوزه تصور و اعتقاد. 64

 

4-3-2- امت وسط در حوزه شعور وتفکر. 64

 

4-3-3- امت وسط درتنظیم وتنسیق زندگی 65

 

4-3-4- امت وسط در ارتباطات. 65

 

4-3-5- امت وسط در مکان 65

 

عنوان                                                                                                                                 صفحه          

 

4-3-6- امت وسط در زمان 65

 

4-4- نظر علامه طباطبایی درباره امت وسط. 65

 

4-5- مبانی تفکر امت. 66

 

4-5-1- اصل توحید. 66

 

4-5-2- جامعیت دین 66

 

4-5-3-  جهانشمول بودن دین 66

 

4-5-4- جاودانگی دین 68

 

4-5-5- مکانسیم تحقق امت اسلامی 68

 

4-6- امت سازی در بستر اتحاد اسلامی 68

 

4-7- سید جمال الدین اسد آبادی و اتحاد اسلامی 71

 

4-7-1- اتحاد دول اسلامی ، اتحاد ملل اسلامی در اندیشه سید جمال 75

 

4-8- خاستگاه امت در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره) 76

 

4-9- نتیجه گیری 78

 

 

 

فصل پنجم:تقابل جهانی شدن با نظام دولت- ملت؛تعامل جهانی شدن با امتسازی. 80

 

مقدمه. 80

 

5-1- تأثیرات جهانی شدن در ابعاد سیاسی، اقتصادی و فرهنگی 81

 

5-1-1- جهانی شدن درعرصه اقتصاد. 81

 

5-1-2- جهانی شدن در عرصه سیاست. 84

 

5-1-3 جهانی شدن در عرصه فرهنگ 89

 

5-2- مرحله اول _ مشاهده بحران 93

 

5-2-1-  نفوذ  نظام دولت- ملت در جهان اسلام. 93

 

5-2-2- عنصر ناسیونالیسم 94

 

5-2-3- عنصر حاکمیت. 95

 

5-3-مرحله دوم- تشخیص درد. 96

 

5-4- مرحله سوم – نظم و خیال ( بازسازی جامعه ) 101

 

5-4-1- توصیف ویژگیهای دولت در عصر پیامبر به عنوان نمونه آرمانی 101

 

 

 

عنوان                                                                                                                                 صفحه          

 

5-5- مرحله چهارم- ارائه راه حل: تقابل جهانی شدن با نظام دولت-ملت ؛ تعامل جهانی شدن با امتسازی 103

 

5-5-1- فرصت سازی جهانی شدن در دوسطح  «ملتها» و «دولتها». 111

 

5-5-1-1- فرصتسازی جهانی شدن در سطح ملتها 111

 

5-5-1-2- فرصتسازی جهانی شدن در سطح دولتها 112

 

5-6- نتیجه‌گیری 113

 

نتیجه گیری 114

 

منابع ومآخذ 119

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جدول ها

 

عنوان                                                                                                                                 صفحه          

 

جدول شماره1-1: جهانی شدن 30

 

جدول4-1: ساخت اجتماعی سید جمال الدین اسدآبادی 73

 

جدول 4-2 : عوامل مخرب وحدت ساختی 74

 

جدول 4-3: دکترین اصلاح سید جمال الدین ا سد آبادی 74

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست شکل ها

 

عنوان                                                                                                                                 صفحه          

 

 

 

شکل 1- 1: نمودار تشخیص علل بی نظمی سیاسی 18

 

 شکل 5-1: نمودار جهانی شدن به عنوان کاتالیزور. 115