(در فایل دانلودی نام نویسنده و استاد راهنما موجود است)
چکیده:
هدف: چند برابر شدن افت تحصیل از ابتدایی به متوسطه ( آمار آموزش و پرورش سال تحصیلی 86- 1385) نشان دهنده ی مشکلات و معضلاتی است که فراروی دانش آموزان مقطع متوسطه قرار دارد. بدین روی این مقطع را می توان بستری برای تجربه ی هیجانات منفی تحصیلی قلمداد کرد. همچنین از جمله متغیر هایی که نقش واسطه ای در کاهش این هیجانات دارد احساس خودکارآمدی بالای دانش آموزان در مقابله با مشکلات است (کالاسن و همکاران، 2007). از سوی دیگر یکی از روش های مداخله جهت ارتقاء سطح خودکارآمدی و متعاقب آن کاهش استرس تحصیلی که مبتنی بر نظریه ی شناختی= اجتماعی بندورا، رفتار مشکل ساز جسر، ارتباطات متقاعد کننده و خوشه های همسال است، آموزش مهارت های زندگی است (بوتوین، 2000). لذا این پژوهش با هدف بررسی ” تاثیر آموزش مهارت های زندگی (مهارت های خودآگاهی، جرأت مندی، حل مسأله و مقابله با استرس)، بر اعتقادات خودکارآمدی و استرس تحصیلی دانش آموزان سال سوم دبیرستان شهرستان نیشابور (1387- 88) ” صورت گرفت.
روش: این طرح پژوهشی یک طرح دو مرحله ای بود. در مرحله ی اول تعداد 320 دانش آموز سال سوم دبیرستان (143 دختر و 177 پسر) از چهار دبیرستان با پرسش نامه های خودکارآمدی عمومی شرز (GSE), تنیدگی ناشی از انتظارات تحصیلی (AESI) و پرسش نامه ی محقق ساخته ی جمعیت شناختی مورد سنجش قرار گرفتند. سپس 72 نفر که نمرات استرس تحصیلی آنان یک انحراف استاندارد از میانگین بالاتر بود، انتخاب و بصورت تصادفی در دوگروه آزمایشی و کنترل گمارش شدند. دانش آموزان گروه آزمایش 10 جلسه در کارگاه آموزش مهارت های زندگی آموزش دیدند درحالی که گروه کنترل هیچ آموزشی نداشتند. در پایان دوره پرسش نامه های مذکور توسط هر دو گروه تکمیل شدند.
یافته ها: یافته ها نشان داد که دوره ی آموزش گروهی مهارت های زندگی، به طور معنی داری خودکارآمدی را در گروه آزمایشی افزایش (001/0p=) و استرس تحصیلی را کاهش داده است (007/0p=). بین خودکارآمدی و استرس تحصیلی رابطه ی همبستگی منفی وجود دارد، اما این رابطه تنها در خرده آزمون استرس تحصیلی ناشی از انتظارات از خود از لحاظ آماری معنی دار است. همچنین تفاوت هایی در نمرات خودکارآمدی و استرس تحصیلی با توجه به متغیر های جنسیت و رشته ی تحصیلی و دیگر متغیرهای جمعیت شناختی شناسایی شد.
نتیجه گیری: با وجود محدودیت هایی که در این پژوهش وجود داشت، نتایج حاکی از این بود که آموزش مهارت های زندگی در افزایش خودکارآمدی و کنترل هیجانات تحصیلی مؤثر است.
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
عنوان پژوهش
ب
تقدیم
ج
قددانی و تشکر
د
چکیده
ه
فهرست مطالب
و
فهرست جداول
ی
فهرست تصاویر
ل
فهرست نمودارها
م
فصل اول : طرح پژوهش
1
مقدمه
2
بیان مسأله
3
اهداف
8
ضرورت و اهمیت پژوهش
8
سوالات پژوهش
9
متغیرها
10
تعریف مفاهیم
11
جمع بندی
13
فصل دوم: ادبیات پژوهش
14
الف: مبانی نظری
14
استرس تحصیلی
15
مقدمه
16
تعریف استرس
16
منابع استرس
17
انواع استرس
17
واکنش ها نسبت به استرس
18
سندرم عمومی سازگاری
20
استرس تحصیلی
21
اهمیت مطالعه ی استرس تحصیلی
22
تعریف استرس تحصیلی
23
مدل شناختی- اجتماعی هیجانات تحصیلی پکران
24
عنوان
صفحه
جمع بندی
25
خودکارآمدی
27
مقدمه
28
نظریه ی شناختی – اجتماعی
28
تعریف خودکارآمدی
30
نقش خودکارآمدی در عملکرد
30
نقش خودکارآمدی در سلامت
31
نقش خودکارآمدی درتعیین اهداف
32
نقش خودکارآمدی در انگیزش
32
ابعاد خودکارآمدی
33
منابع خودکارآمدی
34
جمع بندی
36
مهارت های زندگی
37
تاریخچه ی مهارت های زندگی
38
مفهوم و تعریف مهارت های زندگی
39
اهداف آموزش مهارت های زندگی
40
زیرساخت های نظری آموزش مهارت های زندگی
41
روش های آموزش مهارت های زندگی
42
روش یادگیری فعال
43
بارش فکری
44
ایفای نقش و تعویض نقش
45
فعالیت در گروه های کوچک و بزرگ
45
سؤال کردن
46
استفاده از جملات ناتمام
46
دسته بندی مهارت های زندگی
46
مهارت خودآگاهی
49
مهارت همدلی
53
مهارت برقراری ارتباط مؤثر
55
مهارت مدیریت خشم
58
مهارت برقراری روابط بین فردی مؤثر
62
مهارت رفتار جرأت مندانه
67
فهرست
صفحه
مهارت حل مسأله
76
مهارت مقابله با استرس
80
مهارت تصمیم گیری
82
مهارت تفکر خلاق
85
پیشینه ی پژوهش
88
جمع بندی
92
فصل سوم: روش شناسی پژوهش
93
مقدمه
94
متغیر های پژوهش
95
جامعه ی آماری
96
حجم نمونه و روش نمونه گیری
96
اجرای پژوهش
96
ابزارهای پژوهش
97
مقیاس سنجش خودکارآمدی
97
پرسشنامه ی تنیدگی ناشی از انتظارات تحصیلی
98
پرسشنامه ی ویژگی های جمعیت شناختی
99
روش های آماری
99
جمع بندی
99
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل نتایج
100
مقدمه
101
بخش اول: یافته های توصیفی مرحله ی اول پژوهش
102
بخش دوم: یافته های توصیفی مربوط به مرحله ی دوم پژوهش
107
بخش سوم: گزارش یافته های استنباطی مربوط به تأثیر آموزش مهارت های زندگی
109
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
120
مقدمه
121
بحث و بررسی سؤالات پژوهش
122
محدودیت های پژوهش
130
پیشنهادات
130
جمع بندی
131
فهرست منابع
132
پیوست ها
142
شرح مختصر جلسات آموزشی
143
فهرست
صفحه
پرسشنامه ی استرس ناشی از انتظارات تحصیلی
151
فرم اصلی پرسشنامه ی استرس ناشی از انتظارات تحصیلی
152
نمره گزاری پرسشنامه ی استرس ناشی از انتظارات تحصیلی
153
مقیاس سنجش خودکارآمدی
154
پرسشنامه ی جمعیت شناختی
155
چکیده ی انگلیسی
156
مقدمه
انسان دنیای امروز به لحاظ پیچیدگی های زندگی و وسعت و سرعت تغییرات با چالش های فراوانی روبروست. در این میان دوران تحصیل یکی از چالش انگیزترین دوره ها برای انسان است. چراکه نوجوانان بین دو نظام اصلی گرفتار هستند که هردوی آن ها در حال تغییرند. اول نوجوانان باید با تغییرات درونی، شناختی و غدد کنار بیایند، در حالی که در همان زمان در حال رویارویی با یک سری ناپایداری ها و تغییرات در روابط بیرونی هستند. جوامع صنعتی نیز با طولانی کردن دوره وابستگی هویت یابی نوجوان را دشوار می سازند (شهرآرای، 1384). نوجوان به دنبال هویت تحصیلی، حرفه ای و اجتماعی خود است، که بیشتر بر یادگیری و پیشرفت تحصیلی وی وابسته است. ازاین رو میل به یادگیری و پیشرفت را می توان به عنوان یکی از بسترهای تجربه هیجان های تحصیلی مثبت و منفی دانست (شکری، کدیور، و دانشورپور، 1386). درحالی که کنارآمدن با فشارهای زندگی و کسب مهارت های فردی و اجتماعی، همواره بخشی از واقعیت زندگی انسان بوده که در ادوار متفاوت زندگی او به اشکال گوناگون تجلی یافته است. در دوره کودکی، تعارض ها جلوه چندانی ندارند، اما با افزایش سن و هنگام مواجهه با دشواری های ویژه سنین نوجوانی و جوانی، کشمکش های درونی و محیطی بیشتر تظاهر پیدا می کنند. همزمان با رشد جسمانی و روانی، انتظار جامعه و خانواده نیز از نوجوان و جوان افزایش می یابد به طوری که آنها می پذیرند به سبب زندگی اجتماعی، بخشی از تمایلات خود را محدود کنند و در چارچوب هنجارهای اجتماعی و گروهی قرار گیرند. در این راستا نوجوانان و جوانانی که شیوه های صحیح رفتاری را فرا نگرفته باشند و مهارت های لازم را در جهت تطبیق خود با خانواده و جامعه نیاموخته باشند، با آسیب های جدی و متعدی روبه رو خواهند شد و در صورتی که رفتارهای ضداجتماعی در آنها شکل گرفته و ممکن است از خود واکنش های منفی بروز دهند، آسیب های روان شناختی در شخص و انحرافات و ناهنجاری هایی را در جامعه سبب خواهند شد. بنابراین در جریان این پیچیدگی ها، آموزش مهارت های زندگی فرد را برای غلبه بر تنش ها و مشکلاتی که پیش رو دارد آماده می نماید تا به بهترین شکل ممکن از عهده مشکلات خود برآید. همچنین برنامه آموزش مهارت های زندگی که مبتنی بر نظریه شناختی- اجتماعی و نظریه خودکارآمدی بندورا است، می تواند یکی از روش های افزایش خودکارآمدی در نوجوانان محسوب شود. از دیگرسو، با توجه به رابطه معکوس خودکارآمدی و استرس تحصیلی- کالاسن[1] و همکاران، (2007)- می توان انتظار داشت که به کاهش استرس تحصیلی کمک کند. آموزش مهارت های زندگی مبتنی بر این اصل است که توانایی انسان جهت مقابله با عوامل تنش زا در هنگام تولد تثبیت نشده است؛ بلکه این توانایی در سراسر زندگی قابل گسترش و تکامل است. لذا در این پژوهش محقق قصد دارد که اثربخشی آموزش مهارت های زندگی را جهت بالا بردن خودکارآمدی دانش آموزان دبیرستان و کنترل استرس تحصیلی آنان مورد بررسی قرار دهد.
بیان مساله
با توجه به آمار آموزش و پرورش، 14930084 دانش آموز در سال تحصیلی 86- 1385 در مدارس ایران مشغول به تحصیل بوده اند. همچنین میزان افت تحصیلی در مقطع ابتدایی 5/2 درصد، در مقطع راهنمایی 84/7 درصد، در سال اول دبیرستان 9/26 درصد و در فارغ التحصیلان متوسطه 2/18 درصد گزارش شده است (آمار آموزش و پرورش سال تحصیلی 86- 1385). چند برابر شدن افت تحصیلی از ابتدایی به متوسطه نشان دهنده مشکلات و معضلاتی است که فراروی دانش آموزان مقطع متوسطه قرار دارد و بستری برای تجربه هیجانات منفی تحصیلی قلمداد می شود. بنابراین از بعد نظری فرض بر این است که فراگیران در موقعیت های تحصیلی هیجانات متنوعی از جمله اضطراب امتحان، هراس از مدرسه و استرس تحصیلی[2] را تجربه می کنند. چراکه دستیابی فراگیران به حرفه های تخصصی بر پیشرفت
