بنابراین پوسته مخروطی کوچکترین مخروط محدب شامل C است.

تعریف ۱-۱-۱۳: تابع  نرم نامیده می شود ، هر گاه در شرایط زیر صدق کند :

و نیم نرم نامیده می شود اگر به ازای بردارهای غیر صفر ، صفر باشند .
تعریف ۱-۱-۱۳ : ماتریس مربعی حقیقی  از مرتبه n را معین مثبت گوییم هرگاه :
الف) ماتریس A متقارن باشد .
ب) به ازای هر

همین طور ماتریس A را نیمه معین مثبت می نامیم هرگاه A متقارن باشد و

قضیه ۱-۱-۳ : فرض کنید  معین مثبت باشد آن گاه A نامنفرد (معکوس پذیر) است [۵].
فصل ۲
توابع خود هماهنگ
در این فصل مفهوم تابع خود هماهنگ را بیان می‌کنیم. هدف، تعریف خانواده‌ای از توابع محدب و هموار مناسب جهت مینیمم سازی روش نیوتن است. برای یادآوری، یک گام روش نیوتن برای مسئله مینیمم سازی نامقید تابع محدب و هموار f را بیان می‌کنیم:
جهت یافتن تکرار نیوتن یک نقطه x، بسط تیلور مرتبه دوم f در x را محاسبه می‌کنیم، مینیمم مقدار (یعنی) را از این بسط را یافته و یک گام از x در راستای جهت اجرا می‌کنیم.
دو کاستی عمده در تجزیه و تحلیل همگرایی روش کلاسیک نیوتن وجود دارد. اولین کاستی از لحاظ عملی است ، برآورد پیچیدگی به عدد حالت هسین f و ثابت لیپ شیتز هسین آن وابسته است و در این صورت نمی توان تعداد گام های مورد نیاز را بدست آورد ؛ زیرا این ثابت ها به طور کلی ناشناخته اند.
دومین نقطه ضعف این است که در حالی که روش نیوتن مستقل آفینی است اما تجزیه و تحلیل کلاسیک روش نیوتن بسیار وابسته به مختصات استفاده شده درسیستم می باشد و با تغییر مختصات ، گرادیان وهسین نسبت به تبدیلات ثابت باقی نمی مانند ( ثابت لیپ شیتز و عدد حالت ماتریس هسین ) . در واقع توصیف کلاسیک روش تنها به تابع هدف وابسته نیست ، بلکه به انتخاب ساختار اقلیدسی استفاده شده بستگی دارد و متضاد با مستقل آفینی روش است.
بنابراین باید به دنبال تجزیه و تحلیل روش نیوتنی باشیم که مشابه روش خودش ، مستقل آفینی از تغییرات مختصات باشد. برای حل این مشکل ، توجه کنید که تابع هدف در هر نقطه x ساختار اقلیدسی را ایجاد می کند . برای تعریف این ساختار ، مشتقات مرتبه دوم f در x و در راستای جهت های g, h به عنوان ضرب داخلی بردار های g,h استفاده می کنیم :

چونf محدب است، ضرب داخلی همه خواص مورد نیاز را دارد. البته ساختار اقلیدسی محلی وابسته به x است. توجه کنید که ماتریس هسین f درx نسبت به ساختار اقلیدسی خوب است، یعنی ماتریس واحد است و عدد حالت آن یک است. نتایج کلاسیک روش نیوتن می‌گوید آنچه برای ما مهم است علاوه بر عدد حالت، ثابت لیپ شیتز ماتریس هسینf یا اندازه مشتقات مرتبه سومf است. حال چه اتفاقی می‌افتد اگر مقدار دوم را به ساختار اقلیدسی محلی که توسطf تعریف می‌شود وابسته کنیم؟ این کلید مفهوم خود هماهنگ است که توسط نستروف و نمیروسکی کشف شد.
۲-۱ تابع خودهماهنگ
قبل از تعریف توابع خود هماهنگ ، چند دلیل اهمیت آن ها را بیان می کنیم:

• • آن ها شامل توابع مانع لگاریتمی هستند که نقش مهمی در روش نقطه درونی برای حل مسایل بهینه سازی محدب دارند .

• • تجزیه و تحلیل روش نیوتن توابع خود هماهنگ به ثابت های ذکر شده وابسته نیست .

• • خود هماهنگی خاصیت مستقل آفینی را دارد، یعنی اگر یک تبدیل خطی از متغیر های تابع خود هماهنگ را در نظر بگیریم یک تابع خود هماهنگ بدست می آوریم. بنابراین برآورد پیچیدگی برای روش نیوتن به وسیله تابع خود هماهنگ ، مستقل از تغییرات آفینی مختصات است .

تعریف۲- ۱ -۱ : اگر Q مجموعه‌ای محدب، باز و ناتهی در  باشد وF یک تابع محدب و هموار از مرتبه سوم که روی Q تعریف می‌شود .تابع F خود هماهنگ^[۱۸] روی Q نامیده می‌شود اگر دارای ۲ خاصیت زیر باشد:
خاصیت مانع: در راستای هر دنباله  که همگرا به نقاط مرزی Q است.

نامساوی دیفرانسیلی خود هماهنگ: F در رابطه زیر صدق کند.
(۲-۱)
به ازای هر  و  . [۲]
یادآوری : مشتق k ‌ام F درx در راستای جهت‌های  به صورت زیر است .

ممکن است سوال کنید چرا ثابت ۲ را در نظر می‌گیرید (چه جادویی در ۲ است)؟
جواب: در واقع این ثابت برای راحتی انتخاب شده است، به عبارت دیگر برای ساده کردن فرمول های بعد از آن است و هر ثابت مثبت دیگری می توان به جای آن استفاده کرد. به عنوان مثال ، فرض کنیم تابع F که در رابطه زیر صدق کند:

با ثابت مثبت . می‌توانید ضریب را در نظر بگیرید و ببینید که در رابطه (۲-۱) صدق می‌کند پس انتخاب ضریب در (۲-۱) هیچ اهمیتی ندارد. این انتخاب نشان می‌دهد که انگیزه‌ای برای ساخت تابع  است که نقش مهمی برای برآورد کردن رابطه (۲-۱) بدون هیچ مقیاسی دارد.
مثال۲-۱-۱: یک تابع محدب و مرتبه دوم به شکل  روی  (به خصوص شکل خطی روی  ) خود هماهنگ است.
واضح است زیرا طرف چپ رابطه (۲-۱) همواره صفر است (مشتق سوم برابر صفر است) .
مثال ۲-۱-۲ : تابع  روی  خود هماهنگ است

۲-۲ ترکیب قواعد اولیه
تعداد مثال‌ها را می‌توان به راحتی با بهره گرفتن از قوانین ترکیبی ساده زیر افزایش داد:
گزاره ۲-۲-۱. الف) ]ثبات نسبت به تعویض آفینی آرگومان[
اگر Fروی  خود هماهنگ باشد و  آن‌گاه  نیز خود هماهنگ است.
ب) ]ثبات نسبت به ضرب و جمع[ اگر ‌ها توابع خود هماهنگ روی دامنه‌های محدب  باشند و  حقیقی فرض کنیم  ناتهی است . آن‌گاه تابع

خود هماهنگ است.
ج) ]ثبات نسبت به جمع مستقیم[ اگر ‌‌ها روی دامنه‌های محدب و باز  خود هماهنگ باشند ، آن‌گاه تابع

خود هماهنگ است.
برهان: با بهره گرفتن از تعریف ثابت می‌شود. برای نمونه، قسمت (ب) را ثابت می‌کنیم. چون  ‌ها دامنه محدب و باز با اشتراک غیرتهی Q است پس، Qیک دامنه محدب و باز است. علاوه بر اینF روی Q، محدب و هموار  است، برای اثبات خاصیت مانع ، چون ‌ ها محدب هستند ، از پایین روی هر زیر مجموعه کراندارQ ، کراندارند. این نشان می‌دهد که اگر  دنباله همگرا به نقاط مرزی Q باشد آن‌گاه همه دنباله های  از پایین کراندار است و حداقل یکی از آن‌ها واگراست (چونx به مرز یکی از مجموعه‌های  متعلق است) پس  .
برای اثبات (۲-۱) نامساوی‌های زیر را اضافه می‌کنیم:

مبحث دوم: مدلهای منظم حقوق مالی زوجه ۳۳۲
گفتار اول: مدل برابری مستقیم حقوق مالی زوجین ۳۳۳
گفتار دوم: مدل برابری غایی حقوق مالی زوجین ۳۳۵
نتایج و پیشنهادات ۳۳۷
منابع ۳۵۸
فارسی ۳۵۸
الف) کتاب ۳۵۸
ب) مقاله ۳۶۱
عربی ۳۶۴
لاتین ۳۷۰
سایت ها ۳۷۴

فهرست جدول­ها

جدول شماره ۱: نسبت سنی زنان متأهل به کل جمعیت زنان کشور ……………………………………………………….۲۲۸
جدول شماره ۲: رشد ازدواج و طلاق ……………………………………………………………………………………………….۲۳۲
جدول شماره ۳: شاخصهای نیازهای اساسی میکس ……………………………………………………………………………۲۸۳
جدول شماره ۴: رویکرد جامع نگر به کارکردهای حقوق زوجه …………………………………………………………..۳۲۵

فهرست نمودارها

نمودار شماره ۱: میزان طلاق بر حسب مدت زمان ازدواج ………………………………………………….۲۲۳
نمودار شماره ۲: احتمال جدایی زوجین نسبت به مدت زندگی زناشویی ……………………………..۲۲۴
نمودار شماره ۳: متوسط سن ازدواج اول در آمریکا …………………………………………………………..۲۲۷
نمودار ش۴: نسبت زنان مجرد با سن بالاتر از ۳۰ سال نسبت به کل جمعیت زنان ………………. ۲۲۹
نمودار شماره ۵: نسبت ازدواج به طلاق طی سالهای ۱۳۸۳-۱۳۹۳٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫۲۳۰
نمودار شماره ۶: رشد سالیانه ازدواج و طلاق …………………………………………………………………..۲۳۱
نمودار شماره ۷: نرخ باروری جهانی از سال ۱۹۵۰ تا ۲۰۱۰ میلادی …………………………………..۲۳۴
نمودار شماره ۸: نرخ باروری در ایران ………………………………………………………………………….. ۲۳۵
نمودار شماره ۹: رابطه هزینه اجرای قرارداد و زمان اجرای قرارداد …………………………………….۲۴۴
نمودار شماره ۱۰: رابطه هزینه اجرای قرارداد و پیچیدگی موضوع قرارداد …………………………..۲۴۴
نمودار شماره ۱۱: میزان مهریه در ایران ………………………………………………………………………… ۲۵۵
نمودار شماره ۱۲: سهم هزینه غذا به نسبت درآمد ……………………………………………………………۲۸۶
نمودار شماره ۱۳: میزان نفقه و خط فقر در ایران …………………………………………………………….. ۲۸۹
نمودار شماره ۱۴: اجرت المثل، نحله، خط فقر و حداقل دستمزد ……………………………………… ۳۰۰

مقدمه

خانواده آغازین کانونی است که غالب انسان­ها تجربه زیستن را از آن تجربه می­ کنند. محملی نیکو برای رشد و تعالی انسان فراهم مینماید و روابط درونی آن مبتنی بر عشق و ایثار و عاطفه است. از این بعد، نهاد خانواده چندان مقدس می­نماید که رویکرد اقتصادی به آن نامطلوب و ضد ارزشی جلوه می­ کند. خانواده با عطوفت شیرین و کشش خاطره­انگیز عاشقان پدید می ­آید و تجلی­گاه مهر مادرانه و بزرگواری پدرانه می­گردد. پس چگونه می­توان با دیده منفعت طلب اقتصاد به آن نگریست؟ همچنانکه اطلاعات لازم برای تحلیل مفید اقتصادی، نوعاً آماری و اطلاعات عددی است در حالی که احساسات تشکیل دهنده و دوام بخش ازدواج در پیکره اعداد و آمار نمی­گنجند. بر مدار همین اندیشه مدت­ها اقتصاددانان حقوق به خود اجازه نمی­دادند، روابط و قواعد حقوق خانواده را زیر تیغ نگاه اقتصادی قرار دهند.^[۱]

از دیگر سو، طبع ناظم گونه و استوار فقه و حقوق نیز با ماهیت انعطاف­پذیر و انسانی روابط خانوادگی تجانس چندانی ندارد. روابط خانوادگی بیش از روابط سایر اجتماعات انسانی بر پای بست «اخلاق» رشد و نمو یافته و بر شاخسار مهر برقرار می­ماند. این در حالی است که قواعد اخلاقی تکیه بر وجدان شخصی دارد و بر خلاف احکام حقوقی، مورد تضمین دولت قرار نمی­گیرد.^[۲] از همین رو بسیاری بر آنند که حقوق دانش کافی و مؤثری در تنظیم روابط خانوادگی نیست. این واقعیت چندان واضح است که قانونگذار مجبور به وضع صریح قوانین اخلاقی در قانون شده و با همان زبان دستوری به زوجین امر میکند که «زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند» (ماده ۱۱۰۳ ق.م.). اما پر واضح است که چنین بیانی فارغ از ضمانت اجرای الزام آور قانونی است. گویی قانونگذار نیز در برابر روابط خانوادگی از ابهت کبریایی خود فرونشسته و دست به دامان اخلاق گردیده است تا پرده بر ناتوانی خویش در تنظیم روابط خانوادگی بکشد!

1. 1. اهمیت تحلیل اقتصادی حقوق مالی زوجه

با نگاه بالا، اهمیت و ارزش «تحلیل اقتصادی حقوق مالی زوجه» در معرض تردید جدی قرار میگیرد. اما واقعیت آن است که خانواده چون متنی سهل ممتنع، هم آسانگیر، اخلاق مدار و عاطفه محور است و هم محتاج حمایت شدید و غلیظ قانون و اقتصاد. خانواده در کنار عاطفه سرشار، این ظرفیت را دارد که ظلم­های ناگواری را به خود ببیند. آیا کسی می ­تواند ادعا کند که همه خانواده­ها سعادتمند و همه روابط زناشوهری مبتنی بر اخلاق و حفظ کرامت است؟ آیا ظلم بی­حد شوهران ستم پیشه بر زنان ضعیف و مستضعف، افسانه­هایی خیالی است؟ آیا سوء استفاده­های هر یک از زوجین از اعتماد و مهر طرف دیگر در بستر خانواده­ها مشاهده نمی­ شود؟
اخلاق با همه نیکویی، تیغ تیز در دست ندارد و وعده بهشت و دوزخ می­دهد اما ستمگران با برندگی الزام ضمانت اجرا، حق ستم دیدگان را پس می­ دهند. ضمانت اجرا منصه ظهور عدالت است و تردیدی نیست که حقوق ضمانت اجرایی را در دست دارد. از این منظر خانواده را حتی بیش از سایر نهادهای اجتماعی و روابط قراردادی نیازمند فقه و حقوق میبینیم.
تا بدین جا اگر لزوم جریان «عدالت» در نهاد خانواده را به تصویر کشیدیم و لاجرم اهمیت تحلیل فقهی و حقوقی را توجیه کردیم، چه محلی برای جریان دانش منفعت گرای اقتصاد در بستر ایثار و از خودگذشتگی خانواده وجود دارد؟
کاوش در موضوع «تحلیل اقتصادی حقوق خانواده با رویکرد حق مالی زوجه» با این پرسش چالش برانگیز آغاز می­ شود که چرا تحلیل اقتصادی حقوق مالی زوجه؟! نه روابط خانوادگی آن­قدر خشک و غیر منعطف است که با عدد و رقم قابل تحلیل باشد و نه عقلانیت اقتصادی آن­چنان مقدس است که بر جمع نیکوی خانواده حکومت نماید. علم اقتصاد به معنای مدرن آن در قرن هجدهم رشد یافت ولی رشد عقلانیت اقتصادی ریشه در آثار دکارت^[۳] دارد. دکارت انسان را موجودی عقلانی و حسابگر توصیف می­ کند که هدف اصلی او حداکثر سازی لذت و تقلیل رنج است. همین رویکرد در آثار لاک^[۴] و هیوم^[۵] رشد یافت و در آثار بنتام^[۶] به اوج رسید تا مبنای فکری آدام اسمیت^[۷] شکل گرفته باشد.^[۸] پس چگونه می­توان خانواده که محمل مهربانی و ایثارگری است را با دیده منفعت طلب، بیشینه جو و خودخواه «عقلانیت» اقتصادی نگریست؟ به بیان دیگر، رسالت تحلیل اقتصادی، حاکمیت «کارآمدی» بر روابط مالی است. در حالی که قواعد حاکم بر خانواده بیش­تر مبتنی بر انصاف است. از گذشته تاکنون حتی ابزارهای مالی درون خانواده مانند مهر زنان، جنبه نمادین یافته است و حتی بسیاری از اندیشمندان، معتقدند که با قرار دادن مهرهای گزاف در قرارداد ازدواج، جایگاه زنان را در خانواده تقلیل یافته و شخصیت والای او با سنجه ابزارهای مالی ارزیابی می­ شود.
در پاسخ به این ایرادات باید بیان داشت که اولاً اقتصاد دانش نکوهیده و تحلیل اقتصادی روش ناپسندی در نگاه به روابط اجتماعی نیست. در بسیاری از روایات، معصومین توصیه رعایت نظم در امور داشته اند و اقتصاد دانشی است که موجب نظم مالی افراد می­ شود.
دوم این که تحلیل اقتصادی به دنبال ترویج تفکر مادی گرایانه و منفعت جویانه در خانواده و کاستن از عشق و عاطفه و سایر عوامل عاطفی بنیادین در خانواده نیست. تحلیل اقتصادی دو بعد و چهره دارد؛ بعد اثباتی و بعد هنجاری. اقتصاد در بعد اثباتی، راهکاری را توصیه نمی­کند بلکه جنبه توصیفی صرف دارد. بنابر ادعای فلاسفه علم و اقتصاددانان، نتایج اقتصاد اثباتی غیر مشروط و مقدمات آن تجربی و غیر قابل گزینش است. گزاره­های دانش اثباتی، قابل تأیید^[۹] و مسائل آن غیر اخلاقی و غیر هنجاری است.^[۱۰] در برابر، اقتصاد به معنای دستوری، در مقام تجویز و توصیه یک راهکار ارزشی است.^[۱۱]
اقتصاد خانواده در معنای اثباتی خود، به سنجش کارآیی قوانین و مقررات در حوزه حقوق خانواده و حقوق زوجه می ­پردازد. به طور مثال چرا ماده ۱۱ قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۵۳ در خصوص برقراری مستمری پس از طلاق، با وجود آنکه در دسترس دادگاه­هاست، متروک گردیده و به آن عمل نمی­ شود؟ دانش اقتصاد به روش منسجم استقرایی خود در صدد پاسخ به این سوأل بر می ­آید.^[۱۲]
علاوه بر این اقتصاد به ما کمک میکند رویکردی جامع نگر به قضایای حقوقی داشته باشیم. روش تحلیل فقهی و حقوقی و حتی عاطفی نسبت به مسائل عموماً جزء نگر است و همین مسأله موجب می­ شود که در مجموع، برخی قواعد کارویژه های مشترک و موازی با سایر نهادهای حقوقی داشته باشد. این پدیده خصوصاً در حقوق مالی زوجه به روشنی ملاحظه می­ شود.
با توجه به این واقعیات و بر مبنای رویکرد اثباتی، اقتصاد گزاره­هایی هنجاری به محقق و یا قانونگذار و مفسر قانون پیشنهاد می­دهد چه فرآیندی در تقنین یا تفسیر قانون برگزیند که کارآیی بیش­تری در پی داشته باشد. ممکن است در مواردی کارایی با عدالت در تعارض باشد و از همین رو قانونگذار به جانب عدالت میل نماید ولی در بسیاری از موارد تعارضی بین این دو امر متعالی پدید نمی­آید. علاوه بر این که اقتصاد راهکارهای مطمئن­تری برای فقر زدایی از طرفین قرارداد ازدواج پیشنهاد می­دهد و پیشنهادات اقتصاد، با توجه به روش علمی مستحکم، پذیرفتنی­تر است.

2. هدف و ضرورت تحقیق

سهم خانوارهای دچار هزینه ها فاجعه بار در مناطق شهری و روستایی به ترتیب ۲ درصد و۳ درصد بوده است. سهم خانوارهای دچار هزینه ها فاجعه بار یا در معرض خطر یعنی کسانی که بیش از۴۰درصد ظرفیت پرداخت خود را صرف هزینه های درمانی می کنند (گرو ههای ۳ و ۴ در تقسیم بندی سازمان بهداشت جهانی) ، در مناطق روستایی ۱۰.۳۵ درصد بوده که به طور قابل ملاحظه ای بیش از مناطق شهری(۶.۵ درصد)است(۵) .
- در مطالعه محاسبه میزان خانوارهای مواجه با هزینه های کمرشکن در کرمانشاه از ۱۸۹ نفر خانوار حجم نمونه ، ۴۲ خانوار معادل ۲/۲۲ درصد با هزینه های کمرشکن مواجه بوده اند بطوریکه معیار مواجهه نیز بالاتر از ۴۰ درصد بودن توان پرداخت در نظر گرفته شده است(۶).
- در مطالعه طولی اندازه گیری مواجه خانوارها با هزینه های کمر شکن سلامت در شهر تهران بین سال های ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۶مشخص گردید که نسبت خانوارهای مواجه با هزینه های کمرشکن سلامت از ۱۲.۶ درصد در سال ۱۳۸۲ به ۱۱.۸ درصد در سال ۱۳۸۶ کاهش یافته است. بدون آنکه معناداری در این تفاوت وجود داشته باشد . استفاده از خدمات بستری پرهزینه و خدمات دندانپزشکی ضروری موجب افزایش میزان مواجه خانوارها با هزینه های کمرشکن شده است . فقیرترین گرو ه های اقتصادی با وجود مصرف کمتر خدمات گران قیمتی مانند دندان پزشکی مواجه بالاتری با هزینه های کمرشکن داشته اند که دال بر پایین تر بودن توانایی پرداخت آنها می باشد به طوری که برای این خانوارها حتی هزینه های نه چندان بالای سلامت نیز کمرشکن به حساب می آید(۱۰).

مطالعات انجام شده در سایر نقاط جهان:
- در سال ۲۰۰۳ خانم کی زو و همکارانش هزینه کمرشکن خانوار را در یک تحلیل چند کشوری مورد بررسی قرار دادند. آنها داده ها را از سرشماری هزینه خانوار در ۵۹ کشور به دست آوردند و بوسیله تحلیل رگرسیونی اثر متغیرهای مورد نظر را بر هزینه کمرشکن خانوار بررسی کردند. هنگامی که سهم مالی خانوارها از نظام سلامت هزینه های بهداشتی ودرمانی خانوار) بیش از ۴۰ درصد) از مخارج خانوار را شامل شود) بعد از حذف نیازهای معیشتی( خانوارها در دام هزینه کمرشکن یا اسفبار قرار می گیرند.آنها به این نتیجه رسیدند که سهم پرداخت های کمرشکن به صورت پرداخت از جیب گستره وسیع و متنوعی در میان کشورها دارد. بالاترین نرخ های پرداخت کمرشکن در بعضی از کشورهای در حال گذار و آمریکای جنوبی قرار داشت(۴).
- در مطالعه ای که در سال ۲۰۱۰در هندوستان انجام گرفت به طور متوسط هزینه خانوارهای آسیب دیده در مراقبت بستری در منطقه روستایی تقریبا ۱۱.۵% هزینه کل سالانه خانوارها می باشد. هزینه های پزشکی برای مراقبت های سر پایی ، بیماری مزمن و زایمان به ترتیب ۴.۰۳% و ۵.۷۳% و ۳.۹۶% درصد از کل هزینه های خانوار بود. داده ها به وضوح و همان طور که مورد انتظار بود بار بالاتر در مان بستری را به صورت نا متناسبی نشان می دهد. نتایج نشان می دهد که بیشتر از ۳۰% خانوار ها ی تحت تاثیر بیشتر از ۴۰% هزینه های غذایی سالانه(ظرفیت پرداخت خانوار) را در مراقبت های سرپایی هزینه می کنند . هزینه های متناسب برای آنهایی که فقط در مراقبت سرپایی یا درمان بیماری مزمن هزینه کرده بودند بسیار پایین تر است. خانوارهایی که از خانه های پرستاری خصوصی یا بیمارستان خصوصی برای مراقبت پرستاری استفاده کرده اند بیشتر از ۲۵%هزینه های سالانه خانوار را هزینه کرده اند در حالیکه استفاده کنندگان از امکانات دولتی تنها ۷% هزینه کل را گزارش دادند(۱۲).
- در مطالعه ای در کشور گرجستان نیز یکی از علل افزایش درصد خانوارهای مواجه شده با هزینه های کمرشکن سلامت بین سال های ۲۰۰۷ - ( %۲/۸)۱۹۹۹ (۷/۱۱ درصد ) تفاوت ابزار گردآوری داده در این دو سال عنوان شده است(۱۴).
- در سال ۲۰۰۷ اکمان از سوئد در مطالعه خود چند نشانه غیرمعمول از یک کشور با درآمد پایین در مورد پرداخت های کمرشکن سلامت و بیمه سلامت آورده است. هدف مطالعه، تحلیل کمی نقش بیمه در پرداخت های کمرشکن سلامت در یک کشور با درآمد پایین می باشد. این مطالعه از آخرین داده های بودجه ای خانوار در زامبیا استفاده کرده است. مهم ترین نتیجه این مطالعه برخلاف انتظار این بود که بیمه سلامت، ریسک قرار گرفتن خانوار در دام هزینه های کمرشکن را کاهش نمی دهد(۱۷).
- در مطالعه ای که با عنوان بررسی هزینه های کمرشکن سلامت با تحلیل اطلاعات ۵۲ کشور توسط دیوید اوان و همکارانش انجام شد. یافته ها حاکی از آن بود که درصد هزینه های کمرشکن در بین کشورها بسیار متنوع بود ، هزینه های کمرشکن در کشورهای آمریکای لاتین به شدت بالا بود که به علت ۳ مسئله بود: ۱ فقر پرداخت های بیمه ای ۲ توانایی کم افراد برای پرداخت از جیب و در نهایت فراهمی خدمات بهداشتی مرتبط با پرداخت های مستقیم از جیب. در نهایت نتیجه گیری این شد که خانوار کم در آمد می بایست در مقابل این هزینه ها حمایت شوند و حمایت مالی بیشتری برای این خانوارها فراهم گردد. سیاستهای حمایتی در این کشورها می بایست مورد توجه قرار گیرد. هم چنین مطالعه ای در گرجستان نشان داد برای تامین خدمات سلامت ۱۹ درصد افراد مجبور به گرفتن قرض و یا وام می شوند. هم چنین نتایج نشان داد ۱۶ درصد افراد قادر نبودند که هزینه های سلامت خود را تامین نمایند(۱۸).
- در مطالعه ای که در سال ۲۰۰۳ در برزیل انجام شد که این مطالعه محدود به جامعه شهری بود، میزان مواجه هزینه های کمرشکن سلامت بین ۲ تا ۱۶ درصد برآورد شده است که این میزان در میان فقرا بیشتر بود.بیشترین نسبت مواجه با هزینه های کمرشکن سلامت در مرکز برزیل بود در حالیکه در جنوب و جنوب شرقی این کشور این میزان بسیار کمتر برآورد شد(۱۹).
- در کشور برزیل دارو و ویزیت پزشکی ۷۰ درصد از هزینه های پرداخت از جیب را شامل می شود که منجر به افزایش هزینه های کمرشکن سلامت شده است(۲۰).
- در مطالعاتی که در گرجستان انجام گرفته نشان می دهد که میزان مواجه با هزینه های کمرشکن بین سالهای ۱۹۹۹تا ۲۰۰۷ از ۲.۸ درصد تا ۱۱.۷ درصد متغیر بوده است،که البته این تغیر ممکن است به دلیل اختلاف در متدولوژی پژوهش های انجام گرفته باشد.این سطح بالای هزینه های کمرشکن ممکن است به علت سهم پایین پیش پرداخت های بیمه ای و سطح بالای فقر در این کشور باشد.فاکتورهای اصلی مواجه با هزینه های کمرشکن مربوط به بیماری هایی است که منجر به بستری شدن در بیمارستان، و همچنین خانوارهایی با افراد دارای بیماری مزمن و وضعیت فقر خانواده باشد(۲۱).
- در مطالعه ای که در نیجریه در رابطه با هزینه های کمرشکن انجام شد، آنالیز داده ها حاکی از آن بود که هزینه های کمرشکن سلامت در این کشور به علت توزیع نابرابر درآمد و عدم پوشش کافی بیمه ای از ۸ درصد تا ۴۳ درصد برآورد شد که این رقم بسیار بالا می باشد که سیاست گذاری مناسب در جهت کاهش این هزینه ها امری اجتناب ناپذیر می باشد(۲۲).
در ویتنام میزان پرداخت از جیب مستقیم^[۴] مردم بعنوان سهمی از کل هزینه سلامت ، همواره نرخ بالایی را داشته است . میزان پرداخت از جیب در ویتنام بین ۵۰ تا ۷۰ درصد می باشد که موجب بروز مسائل بی عدالتی مانند ایجاد هزینه های کمرشکن سلامت برای مردم و ایجاد فقر می شود . خانوارهایی که در روستا زندگی می کنند و یا در خانواده خود افراد مسن بیشتری دارند بیش از دیگران در معرض خطر ایجاد هزینه های کمرشکن سلامت و فقر هستند . خانوارها برای جبران هزینه های سلامتی خود ناچار هستند که از هزینه های ضروری زندگی خود بکاهند . مهم ترین عامل ایجاد چنین وضعیتی پایین بودن سطح حفاظت مالی^[۵] برنامه های بیمه اجتماعی سلامت در ویتنام می باشد . لذا ضروری است روش های نوینی در حفاظت مالی خانوارها در برابر هزینه های کمرشکن سلامت بکارگرفته شود .(۲۳)
سهم تامین هزینه از بخش خصوصی –پرداخت از جیب - در ویتنام بیشتر از سایر کشورهای واقع در منطقه آسیا اقیانوسیه مانند تایلند است .

در مطالعه هوانگ وان مین (۲۳ ) عوامل موثر بر هزینه های کمرشکن سلامت و ایجاد فقر شامل :
بیمه داشتن ، تعداد اعضاء خانوار، داشتن افراد پیرتر در جمع اعضاء خانواده ، داشتن فرزند زیر ۶ سال و مان زندگی روستایی نسبت به شهری ، بودن در بالاترین چارک نسبت به پایین ترین چارک برای هزینه کمرشکن و بودن در چارک دوم نسبت به چارک اول برای ایجاد فقر . میزان پرداخت از جیب مستقیم برای مراقبت های بهداشتی درمانی ، مهم ترین شاخصی است که سطح حفاظت مالی مردم را در یک کشور نشان می دهد .نظام پرداخت مبتنی بر خدمت موجب ایجاد تقاضای القایی ارائه کنندگان خدمات می گردد و این تقاضا ممکن است موجب ایجاد منفعت برای بیمار گردد و یا بدون منفعت باشد .این سیستم پرداخت موجب تشدید خودگردانی مالی ارائه کنندگان می شود . از سوی دیگر هزینه مراقبت با رشد سطح تکنولوژی در حال افزایش است .بخش خصوصی تشویق به توسعه یافتن پیدا می نماید .که موجب انتقال بار مالی تامین سلامت به خانوارها می شود .قیمت های بالای دارو ها و عدم دسترسی به برخی داروها در بیمارستان منجر به افزایش هزینه های مستقیم خانوار می شود .برای اینکه پرداخت از جیب نقش اصلی را در تامین مالی ایفا نکند باید به دنبال روش های جدید تامین مالی بود.خانوارهایی که جمعیت بیشتری دارند چون اعضا خانوار می توانند از یکدیگر مراقبت نمایند و در نتیجه منجر به کاهش استفاده از خدمات درمانی می شود لذا افرادی که عضو این خانواده ها هستند کمتر دچار هزینه های کمرشکن می شوند علاوه براین خانوارهای بزرگتر به دلیل داشتن شبکه اجتماعی گسترده تر ، در صورت نیاز می توانند منابع بیشتری را در هنگام بیماری جمع آوری نمایند. سالخوردگان گروهی آسیب پذیر هستند که نیازمند مراقبت بیشتر وگرانتر هستند و لذا ضروری است سیاستی روشن جهت این گروه در بخش سلامت تدوین شود .سیاستگذاری ارائه خدمات بهداشتی در روستا باید با سیاست های توسعه روستا یکپارچه گردد .داشتن بیمه ارتباط معناداری با نرخ هزینه های کمرشکن ندارد و بیمه موجب کاهش میزان پرداخت از جیب نمی شود .(۳۴)

ویژگی‌هایی نور لیزر را از نور معمولی متمایز می‌گرداند و قانونمند می‌سازد. این خصوصیات را در دو گروه مورد بحث قرار می‌دهیم، یک دسته خصوصیات کلی که در همه لیزرها مشترک است و دسته دیگر خصوصیات ویژه و اختصاصی که در ارتباط با نوع لیزر مورد استفاده می‌باشند.
الف) خصوصیات عمومی
Cohrence- a «ارتباط و پیوستگی» «همدوسی»
نور معمولی حاصل از یک لامپ غیر همدوس بوده و مجموعه امواج نورانی است که با فازهای مختلف در تمام جهات تشعشع می‌نمایند و از آنجائیکه دارای طول موج های مختلفی نیز می‌باشند امکان هم فاز نمودن آنها وجود ندارد. نور لیزر همدوس است و نور تولید شده از لیزر دارای یک طول موج می‌باشد که این امر سبب می‌شود زمانی که امواج هم فاز هستند بطور همزمان باقی بمانند می‌توان گفت که همه فوتون‌های نوری دارای انرژی، جهت، اندازه حرکت و پلاریزاسیون یکسان هستند و به همین دلیل فوتون‌های تشکیل دهنده یک دسته بطور منظم و با یک فاز منتشر می‌شوند. (۲۰)
Direction-b «هم جهتی» «مسیر» «جهت‌مندی»
در نور جهت یافته دسته شعاع‌ها موازی هم بوده و بر خلاف نور حاصل از منابع معمولی در مسیر انتشار خود واگرا نمی‌گردند. اشعه لیزر یک جهت بیشتر ندارد. دسته‌ه ای اشعه با هم موازی هستند. این پدیده در کاربردهای پزشکی و دندانپزشکی دارای دو مفهوم است:
I- توان اتلافی در این پرتو مینیمم است.
II- با کانونی کردن این پرتو می‌توان شدت آن را افزایش داده یا آن را قابل تزویج به رشته‌های اپتیکی نمود (۲۰)
c- تکرنگی «تکفامی»
نور تکرنگ نوری است که تمام فوتون‌های تشکیل دهنده آن دارای طول موج (رنگ) یکسانی می‌باشند. منابع نور شامل مجموعه‌ای از تمام طول موج‌های ممکن در یک محدوده می‌باشد . اشعه لیزر در یک محدوده فرکانس مشخص و از پیش تعیین شده که بسته به نوع ماده محیط فعال و فضای تشدید کننده «Resonance» دارد منتشر می‌شود. مواد مختلف رنگ‌های بخصوص با یک یا چند طول موج تولید می‌کنند. (۲۰)
Luminance- d «نور و درخشندگی» «درخشایی»
درخشایی یک چشمه امواج الکترومغناطیسی بنا به تعریف عبارتست از توان گسیل شده از واحد سطح چشمه در واحد زاویه فضایی، یعنی مقدار تراکم انرژی تابش‌های فوتونیک در واحد زمان و سطح درخشایی یک اشعه لیزر بسیار بالاست (۲۰)
ب) خصوصیات ویژه
خصوصیات ویژه به ما اجازه می‌دهند خواص عملی و طریق عمل لیزر استفاده شده را تعیین و انتخاب کنیم. این خصوصیات عبارتند از:

1. 1. a) فرکانس و طول موج

چون این دو پارامتر بسیار به هم نزدیک و وابسته هستند در عمل بیشتر طول موج را به کار می‌بریم تا فرکانس. (۲۰)
b- قدرت
بستگی دارد به تعداد فوتون‌ها و انرژی هر فوتون که با وات اندازه‌گیری می‌شود (۲۱)
c- طریقه انتشار
طرق متعددی وجود دارند، بسته به مواد محیط‌های فعال استفاده شده انتشار می‌تواند پیوسته، ضربانی یا منقطع باشد. انتشار ضربانی از پیک‌های کوتاه تشکیل شده که قدرت آنها در قله موج بسیار زیاد است . در طریقه پیوسته قدرت اشعه بطور یکنواخت و یکسان در یک زمان معین ثابت نگاه داشته می‌شود . (۲۱)

اثرات لیزر بر بافت‌ها

عوامل دخیل در اثرات لیزر
اثرات ناشی از لیزر بر بافت‌های بیولوژیک بستگی به دو موضوع زیر دارد:(۱۶ و ۱۷ و ۲۲)
۱- خواص پرتوی لیزر نظیر طول موج، دانسیته انرژی، طول زمان تابش، شکل موج.
۲- خواص نوری بافت هدف نظیر ساختمان شیمیایی، دانسیته، جذب اختصاصی و خواص حرارتی بافت هدف.
طول موج Wave length
طول موج فاصله دو پیک مجاور از موج نوری یا الکترومغناطیس می‌باشد و مهم‌ترین مشخص کننده چگونگی اثر نور بر بافت می‌باشد. (۲۳و ۲۲ و ۱۷) زیرا هر طول موج خواص فیزیکی و مکانیسم جذب مخصوص به خود دارد که منجر به مشخصات اثر منحصر به خود می‌شود. طول موج مشخص کننده کیفیت یا نوع اثر لیزر با بافت‌ها می‌باشد در حالی که مقدار انرژی و خصوصیت‌های بافت، مشخص کننده کمیت یا میزان وسعت اثر می‌باشد. (۱۷) طول موج به طور عمده توسط ساختمان و ترکیب ماده فعال مدیوم لیزر مشخص می‌شود و بر این مسئله تأثیر دارد که آیا پدیده جذب صورت جذب صورت می‌گیرد یا خیر. (۱۷)
طول موج‌های نور لیزر از طیف الکترومغناطیس به سه گروه تقسیم می‌شود: (۲۴)
ناحیه ماوراء بنفش (تقریباً nm 400-140 )
ناحیه قابل رؤیت (تقریباً nm 700-400)
ناحیه مادون قرمز (تقریباً از nm 700 به بالا)
قدرت Beam power
قدرت پرتو، با قدرت total است که توسط لیزر تابش می‌شود. (۲۵) قدرت مقدار انرژی می‌باشد که در واحد زمان تابش شده است.  (۲۲)
دانسیته قدرت Power density or beam irradiance
دانسیته قدرت، قدرت پرتو در واحد سطح می‌باشد.
(۲۵)
شکل موج Wave form
انواع شکل‌های موج که برای کاربردهای دندانپزشکی در دسترس است شامل پرتویی با موج پیوسته، پالس‌دار و منقطع می‌باشد.( ۲۳و۲۲و۱۷)

موج پیوسته Continuous wave:
انرژی به طور پیوسته منتشر می‌شود و میزان قدرت لیزر دائماً یکسان است.( ۲۳و۱۷)
موج پالس‌دار Palsed wave:
انرژی را برای یک مدت معینی از زمان ذخیره می‌کند و سپس آن را در یک مدت بسیار کوتاه‌تر زمانی آزاد می‌کند . در این نوع پرتو بین پالس‌ها انرژی آزاد نمی‌شود( ۲۳و۱۹)
موج منقطع Interrrupted or chopped wave :
انر‍ژی به طور پیوسته فرستاده می‌شود اما یک وسیله دریچه مانند پرتو را منقطع می‌کند. (۱۹و۱۷)
اکثر نیروهای Nd:YAG دندانی در مد پالس‌دار کار می‌کنند در حالیکه لیزرهای CO₂ در مد پیوسته و لیزر یاقوت در مد منقطع کار می‌کنند. بعضی لیزرها توانایی ترکیب امواج پیوسته، منقطع و پالس‌دار را دارند. (۲۲و۱۷)
خصوصیت‌های نوری بافت هدف
خصوصیت‌های نوری بافت متغیر مهم دیگری می‌باشد. خواص نوری همراه با طول موج، میزان و وسعت جذب انرژی لیزر را مشخص می‌کنند. (۲۴و۲۳و۱۷) این خصوصیت‌های نوری شامل ساختمان شیمیایی، دانسیته و جذب اختصاصی بافت هدف می‌باشد
خصوصیت‌های حرارتی بافت هدف
پاسخ بافت به انرژی حرارتی پدیده پیچیده‌ای می‌باشد خصوصیت‌های حرارتی بافت‌ها متفاوت است. هدایت حرارتی، ضریب انبساط حرارتی، ظرفیت حرارتی، دمای فاز تغییر حالت ماده، حرارت باقیمانده از تغییر حالت، همگی در پاسخ بافت مؤثرند .
اثرات کیفی و کمی لیزر

پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش تحقیق، به دلیل اینکه گروه آزمایش و کنترل به تصادف در دو گروه گمارده نشده است، شبه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل است. متغیر مستقل در این پژوهش، آموزش فرزندپروری مثبت و متغیرهای وابسته شامل نشانه‌های اختلال نقص توجه - بیش فعالی، شیوه فرزندپروری و ارتباط مادر-کودک می‌باشد و نیز متغیرهای کنترل شامل جنس، سن، میزان تحصیلات دانش آموز هستند.
۳-۳- جامعه، نمونه و روش تحقیق
۳-۳-۱- جامعه آماری
جامعه‌ی آماری، کلیه دانش آموزان با اختلال نقص توجه - بیش فعالی ۱۰ تا ۱۴ سال پسر مشغول به تحصیل در سال ۱۳۹۱- ۱۳۹۲ شهر شیراز و مادران آنها بود.
۳-۳-۲- نمونه و روش نمونه گیری
نمونه گیری به شکل در دسترس از میان کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه - بیش فعالی مدارس ابتدایی و متوسطه اول در ناحیه ۲ و ۳ آموزش و پرورش انتخاب شد که با توجه به پرسشنامه و ملاک های تشخیصی DSM-IV-TR تشخیص داده شد. ۶۷ نفر آزمودنی در دو گروه گمارش شدند، ۳۷ نفر گروه آزمایش و ۳۰ نفر گروه کنترل. همچنین ۴ نفر از مادران در حین آموزش گروه را ترک کردند.
۳-۳-۳- ملاک‌های ورود در پژوهش

1. 1. کودکان بر طبق ملاک‌های DSM-IV-TR مبتلا به اختلال نقص توجه - بیش فعالی باشند.

1. 1. کودکان بر طبق ملاک‌های DSM-IV-TR مبتلا به اختلال سلوک یا اختلال نافرمانی مقابله‌ای نباشند.

1. 1. کودکان تحت درمان نباشند.

1. 1. سن کودکان بین ۱۰ تا ۱۴ باشد.

1. 1. کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه - بیش فعالی پسر باشند.

1. 1. مادران کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه - بیش فعالی سواد داشته باشند.

۳-۴- ابزار های پژوهش
۳-۴-۱- پرسشنامه علائم مرضی کودکان (CSI-4):
پرسشنامه علائم مرضی کودکان ابزار غربالگری برای شایع‌ترین اختلالات روانپزشکی بوده است که عبارات آن بر اساس ملاک‌های تشخیصی راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی تدوین شده است. پرسشنامه علائم مرضی کودکان شامل فهرست ۲۱ اختلال رفتاری و هیجانی از جمله اختلال نقص توجه - بیش فعالی است (سلیمان نژاد، ۱۳۷۶).

نسخه‌ی اولیه پرسشنامه با نام فهرست اسپرافکین، لانی، یونیتات و گادو^[۲۵۳] در سال ۱۹۸۴ توسط اسپرافکین، لانی، یونیتات و گادو بر اساس طبقه بندی DSM-III تهیه گردید و بعدها به دنبال تجدید نظر در سال ۱۹۸۷ نسخه CSI-3-R آن نیز ساخته شد. تا اینکه CSI-4 در سال ۱۹۹۲ با ظهور چاپ چهارمین راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی با تغییرات اندکی نسبت به نسخه‌های قبلی توسط گادو و اسپرافکین تجدید نظر شد (توکلی زاده، ۱۳۷۵). آخرین ویرایش پرسشنامه علائم مرضی کودکان CSI-4 همانند نسخه‌های قبلی دارای ۲ فهرست والدین و معلم می‌باشد.

• • فهرست والدین: این فهرست دارای ۱۱۲ عبارت است که ۴۱ عبارت آن (گروه عبارت A,B,C) مربوط به ارزیابی اختلالات رفتاری مخرب و کمبود توجه می‌باشد. در پژوهش حاضر تنها از عبارات گروه A که مربوط به اختلال نقص توجه - بیش فعالی می‌باشد استفاده شده است. هر یک از عبارات این فهرست در یک مقیاس ۴ درجه‌ای که از هیچ‌گاه تا بیشتر اوقات می‌باشد مشخص می‌گردد.

• • فهرست معلمان: این فهرست دارای ۷۹ عبارت است که ۳۵ عبارت آن (گروه عبارت A,B,C) مربوط به ارزیابی اختلالات رفتاری مخرب و کمبود توجه می‌باشد. در پژوهش حاضر تنها از عبارات گروه A که مربوط به اختلال نقص توجه - بیش فعالی می‌باشد استفاده شده است. تعداد عبارات در گروه A هم در فهرست والدین و هم در فهرست معلم ۱۸ گویه می‌باشد که شبیه به هم هستند.

مطالعات متعددی در زمینه پایایی و اعتبار این پرسشنامه انجام گرفته است از جمله در مطالعه‌ای که توسط گریسون و کارسون (۱۹۹۱) به نقل از توکلی زاده و همکاران (۱۳۷۵) بر روی آن انجام شد. حساسیت آن برای اختلال نقص توجه - بیش فعالی ۷۷/۰ به دست آمد. همچنین گادو و اسپرافکین (۱۹۹۴) به نقل از توکلی زاده و همکاران (۱۳۷۵) حساسیت این پرسشنامه را در فهرست معلم برای اختلال نقص توجه - بیش فعالی ۵۸/۰ و ویژگی آن را ۸۳/۰ به دست آوردند. در مطالعه‌ی دیگر ضریب پایایی بازآزمایی این پرسشنامه برای فهرست والد و معلم به ترتیب ۹۰/۰ و ۹۲/۰ به دست آمد (سلیمان نژاد، ۱۳۷۶). همچنین در تحقیق کلانتری، نشاط دوست و زارعی (۱۳۸۰) پایایی این پرسشنامه با بهره گرفتن از روش تنصیف برای فهرست معلمان ۹۱/۰و برای فهرست والدین ۸۵/۰ محاسبه شد.
در زمینه اعتبار صوری این پرسشنامه باید گفت که عبارات این پرسشنامه، بر اساس ملاک‌های DSM- IV تهیه شده است که اعتبار این ملاکها توسط متخصصان انجمن روانپزشکی آمریکا تعیین شده است. شریعت‌زاده (۱۳۷۷) به نقل از آل‌بهبهانی (۱۳۸۴) اعتبار این آزمون را از طریق آلفای کرونباخ ۹۲/۰، حساسیت را ۹۴/۰ و ویژگی را ۶۷/۰ تعیین کرد.
نمره گذاری CSI-4 به دو شیوه انجام می گیرد: ۱- روش نمره برش غربال‌کننده ۲- روش نمره شدت علامت. در اکثر پژوهش‌ها به دلیل کارآمدی و اطمینان بیشتر روش غربال کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، شیوه نمره گذاری با جمع زدن تعداد عباراتی که با گزینه‌های گاهی اوقات و بیشتر اوقات پاسخ داده‌اند به دست می‌آید. در نمره‌گذاری این پرسشنامه به روش غربال کننده لازم است در صورت پاسخ به عبارات با گزینه‌های هیچ‌گاه و به ندرت نمره صفر و در صورت پاسخ به عبارات با گزینه‌های گاهی اوقات و بیشتر اوقات نمره یک داده شود (گادو و اسپرافکین، ۱۹۹۴؛ به نقل از سلیمان نژاد، ۱۳۷۶). نمره خط برش برای تشخیص اختلال نقص توجه - بیش فعالی نوع غالباً بی‌توجه، ۶ می‌باشد. یعنی ۶ عبارت از عبارات ۱ تا ۹ را با گزینه گاهی اوقات و یا بیشتر اوقات پاسخ داده باشد. نمره خط برش برای تشخیص اختلال نقص توجه - بیش فعالی نوع غالباً بیش فعال – تکانشور ۶ می‌باشد. یعنی ۶ عبارت از ۱۰ تا ۱۸ را با گزینه گاهی اوقات و یا بیشتر اوقات پاسخ داده باشد (سلیمان نژاد، ۱۳۷۶).
در روش نمره‌گذاری شدت علامت، گزینه‌های هیچ‌گاه، به ندرت، گاهی اوقات و بیشتر اوقات به ترتیب با نمرات ۰، ۱، ۲،۳ نمره‌گذاری می‌شوند که از حاصل جمع نمرات عبارات ۱ تا ۹ و ۱۰ تا ۱۸ نمره شدت علامت به دست می‌آید (سلیمان‌نژاد، ۱۳۷۶).
در این پژوهش از هر دو روش نمره گذاری استفاده شده است. از روش نمره برش غربال‌کننده برای انتخاب نمونه و از روش نمره شدت علامت برای سنجش اثر متغیر مستقل یا میزان تغییر علائم اختلال نقص توجه - بیش فعالی در پیش‌آزمون، پس‌آزمون استفاده شده است.
۳-۴-۲- پرسشنامه گزارش کودک از رفتار والدین) CRPBI-C)(فرم مادر)
تصور می‌شود که ابزار اندازه‌گیری که کودک به وسیله آن، رفتار ادراک شده والدین را می‌سنجد، بزرگترین دلالت برای عزت نفس ادراک شده کودک است (گیکاس^[۲۵۴]، ۱۹۷۲). تحقیقاتی که این فرضیه‌ی ادراک کودکان از رفتارهای والدینشان را دنبال کرده‌اند نشان داده‌اند که ادراک کودکان ممکن است به طور قوی‌ای به قضاوتشان وابسته باشد تا به رفتارهای واقعی والدین (اسچیفر^[۲۵۵] a، ۱۹۵۶). برونسون^[۲۵۶]و همکاران (۱۹۵۹)، نشان دادند که ادراک کودکان از رفتار والدین به طور معناداری به رفتار واقعی والدینشان نسبت به کودک وابسته است. همچنین اندری^[۲۵۷] (۱۹۵۷)، گزارش داد که این ادراک به گزارش والدینشان از تعامل والد -کودک وابسته است . دوروکس، برونفنبرینر و رودگرس^[۲۵۸] (۱۹۶۹) گزارش دادند که همبستگی مثبتی بین خودگزارشی والدین از عملکردهای والد و پاسخ‌های کودکانشان به دست آوردند. در حقیقت، جهت‌دهی متفاوت بین گزارش والدین و کودکان نشان داد که والدین بیشتر از کودکان احتمال دارد که پاسخ هایشان را بسوی مقبولیت اجتماعی منحرف کنند.
پرسشنامه گزارش کودک از رفتار والدین (CRPBI)، ادراک کودک از رفتار والدین است که به وسیله‌ی سه عامل در فرم اصلی ۲۶۰ سؤالی CRPBI مشخص شده است که شامل ۱- پذیرش در برابر طرد؛ درجه‌ای که کودک والدین را برای پذیرفتن یا طرد شدن ادراک می‌کنند. ۲- کنترل روانشناختی در برابر خودمختاری روانشناختی؛ درجه‌ای که کودک والدین را به عنوان تلاش برای کنترل کردن کاملاً ناآشکار آنها (روش‌های روانشناختی که در آن عملکردهای شخصی بازداری می‌شود)، ادراک می‌کند و ۳- سهل‌انگاری در برابر سخت‌گیری؛ درجه‌ای که در آن کودک والدین را به عنوان تلاش برای کنترل کردن آنها به طور آشکار (ایجاد قانون‎های واضح، محیط و نحوه‌ی اجراء محدود)، ادراک می‌کند (به نقل از انریت^[۲۵۹]، ۲۰۰۱). مقیاس‌هایی که پذیرش در برابر طرد را در نسخه اصلی CRPBI توصیف می‌کند (اسچیفر B، ۱۹۶۵) شامل پذیرش، کودک محور^[۲۶۰]، طرد، درگیری مثبت، پذیرش تفرد و کناره‌گیری خصومت‌آمیز است. مقیاس‌هایی که کنترل روانشناختی را در برابر خودمختاری روانشناختی توصیف می‌کند شامل انحصارگر، دخالت کننده، کنترل از طریق گناه، کنترل خصومت‌آمیز و ایجاد اضطراب مداوم است. مقیاس‌هایی که سهل‌گیری در برابر سخت‌گیری را تعریف می‌کنند شامل ناهمسانی انضباطی، عدم اجراء، انضباط سهل‌گیرانه و خودمختاری مفرط است. نمره‌های بالا نشان دهنده پذیرش، کنترل روانشناختی و کنترل سهل‌گیرانه‌ی بیشتر است (آرمنتروت و برگر^[۲۶۱]، ۱۹۷۲). اعتبار آزمون- بازآزمون این پرسشنامه (در فاصله بین ۵ هفته) هم برای فرم مادر و هم فرم پدر، ۷۷/۰ تا ۹۳/۰ است (مارگولیس و وینتروب^[۲۶۲]، ۱۹۷۷)، اعتبار تک تک مقیاس‌های CRPBI از ۳۸/۰ تا ۹۴/۰ است و اعتبار همسانی درونی بطور متوسط ۷۶/۰ است (گرانیت^[۲۶۳]، ۱۹۸۵).
در این تحقیق از پرسشنامه CRPBI-C استفاده شده است که شامل سه زیر مقیاس است که ادراک کودک از شیوه فرزندپروری مادر را بررسی می کند:۱) پذیرش ۲) طرد ۳) ناهمسانی انضباطی. این پرسشنامه شامل ۲۸ گویه است که توسط کودک تکمیل می شود و دارای یک طیف ۵ درجه ای است: خیلی موافقم،موافقم، تا حدی موافقم، مخالفم و خیلی مخالفم که به ترتیب نمره‌ی ۵، ۴، ۳، ۲ و ۱ را می‌گیرند. زیرمقیاس پذیرش به طور مستقیم و زیر مقیاس‌های طرد و ناهمسانی انضباطی به طور غیر مستقیم نمره‌گذاری می‌شود. آلفای کرونباخ شاخص پذیرش ۹۵/۰، شاخص طرد ۸۷/۰و شاخص ناهمسانی انضباطی ۸۶/۰ محاسبه شده است (اسچیفر، ۱۹۶۵؛ به نقل از لاکن و همکاران، ۲۰۱۳) هنجاریابی این پرسشنامه در ایران توسط محقق انجام شد.
پس از اجرای پرسشنامه بر روی ۱۶۵ دانش آموز با میانگین سنی ۱۵/۱۳ (Sd=0.68) تحلیل آماری بر روی داده‌های حاصل از پرسشنامه انجام شد. نخستین گام در جهت اجرای تحلیل عاملی بر روی مجموعه‌ای از ماده‌ها، اجرای تست‌های KMO و کرویت بارتلت می‌باشد. بدین نحو که اگر آزمون‌های بارتلت و KMO به ترتیب معنادار و غیرمعنادار باشند، شروط لازم برای کفایت نمونه و اجرای تحلیل عاملی مهیا است. آزمون بارتلت در سطح ۰۰۱/۰ p= معنادار، و آزمون KMO معادل ۷۱۰/۰ به دست آمد. بنابراین داده ها برای اجرای تحلیل عاملی متناسب هستند.
جدول ۳-۱٫ شاخص های معناداری داده‌ها در اجرای اول