هدف های گزارشگری مالی
هدف کلی گزارشگری مالی فراهم آوردن اطلاعاتی است که آثار مالی معاملات، عملیات و رویدادهای مالی مؤثر بر وضعیت مالی و نتایج عملیات یک واحد انتفاعی را بیان و از این طریق سرمایه گذاران، اعطاکنندگان تسهیلات مالی و سایر استفاده کنندگان برون سازمانی را در قضاوت و تصمیم گیری نسبت به امور یک واحد انتفاعی یاری دهد. این هدف کلی به هدف های مشخصی که دستیابی به هر یک از آنها مستلزم فراهم آوردن اطلاعاتی معین است به شرح زیر تقسیم می شود:
2-6-1) فراهم آوردن اطلاعات لازم برای ارزیابی وضعیت مالی و بنیه اقتصادی
اطلاعاتی که در فرایند گزارشگری مالی درباره منابع، تعهدات و حقوق مالی صاحبان سرمایه فراهم می شود باید وضعیت مالی واحد را نشان دهد و در ارزیابی بنیه اقتصادی آن مؤثر افتد. این اطلاعات باید به نحوی باشد که سرمایه گذاران، اعطاء کنندگان تسهیلات مالی و سایر گروه های استفاده کننده را در تشخیص نقاط قوت و ضعف مالی واحد انتفاعی یاری دهد و مبنایی را فراهم کند که بتوان بر اساس آن، اطلاعات مربوط به عملکرد واحد انتفاعی را طی یک دوره مالی ارزیابی کرد. علاوه بر این، اطلاعات مورد بحث می تواند تأثیر بالقوه برخی از منابع بر گردش وجوه نقد و همچنین وجوه نقد مورد نیاز برای ایفای تعهدات واحد انتفاعی را نشان دهد.
اگر چه حسابداری مالی به منظور اندازه گیری مستقیم ارزش واحدهای انتفاعی طراحی نشده است با این حال، اطلاعات مربوط به منابع و تعهدات می تواند به عنوان یکی از مبانی برآورد ارزش مورد استفاده قرار گیرد، به ویژه زمانی که آثار تورم در آنها ملحوظ شده باشد .
2-6-2) فرآهم آوردن اطلاعات لازم برای ارزیابی عملکرد و توان سودآوری
اطلاعاتی که درباره عملکرد یک واحد انتفاعی فراهم می شود باید به نحوی باشد که ارزیابی عملکرد گذشته را ممکن سازد و در سنجش توان سودآوری و پیش بینی فعالیت های آتی آن واحد مؤثر افتد . استفاده کنندگان از اطلاعات مالی به ویژه سرمایه گذاران و اعطا کنندگان اعتبار غالباً بر اساس پیش بینی عملکرد آتی واحد، تصمیم گیری می کنند . اما، ارزیابی عملکرد گذشته همواره یکی از مبانی شکل گیری انتظارات و پیش بینی آینده است. بنابراین، ارائه اطلاعات درباره عملکرد گذشته یک واحد انتفاعی یکی از هدف های گزارشگری مالی است .
سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان برای اتخاذ تصمیم معمولا از یک سو به برآورد مبالغ، مقاطع زمانی و ابهامات مربوط به دریافت سود نقدی سرمایه و سود تسهیلات و از سوی دیگر به برآورد ارزش فروش سرمایه گذاری یا اصل تسهیلات در سررسید اهمیت می دهند. اما، در گزارشگری مالی برای ارزیابی عملکرد یک واحد انتفاعی به محاسبه سود و اجزای متشکله آن بر مبنای تعهدی تأکید می شود. زیرا، مهم ترین منبع تأمین وجه نقد در بلند مدت عملیات مستمر یک واحد است و اندازه گیری نتایج عملیات یک واحد بر مبنای تعهدی که مستلزم شناسایی آثار معاملات، عملیات و رویداد ها در زمان وقوع است ، اطلاعات دقیق تری را در مقایسه با اطلاعات مربوط به دریافت ها و پرداخت های نقدی برای ارزیابی عملکرد فراهم می سازد. با این حال، در طول عمر یک واحد انتفاعی یا در بلند مدت، قاعدتاً مجموع سود با خالص وجوه نقد دریافتی، به استثنای تغییرات سرمایه، برابر است .
سرمایه گذاران، اعطاء کنندگان تسهیلات مالی و سایر استفاده کنندگان اطلاعات مالی غالبا سود های گزارش شده و عوامل تعیین کننده آن را به طرق مختلف و برای مقاصد گوناگون مورد استفاده قرار می دهند. برخی از این مقاصد عبارت است از :
■ ارزیابی عملکرد مدیریت
■ برآورد توان سودآوری واحد انتفاعی در کوتاه مدت و بلند مدت
■ ارزیابی مخاطره سرمایه گذاری در واحد انتفاعی یا اعطای تسهیلات مالی به آن
حسابداری مالی به جای ارزیابی عملکرد مدیریت، برآورد توان سودآوری، پیش بینی سود یا ارزیابی مخاطرات سرمایه گذاری و اعطای اعتبار، اطلاعاتی درباره میزان سود و اجزای متشکله آن را فراهم می آورد و استفاده کنندگان اطلاعات مالی بر اساس این اطلاعات، خود نسبت به ارزیابی، برآورد، پیش بینی و سنجش مخاطرات اقدام می کنند. با این حال، حسابداری مالی می تواند از طریق ارائه اطلاعات تفصیلی درباره سود و عوامل تعیین کننده آن و گزارش آثار تورم بر نتایج عملیات، تحلیل مالی را تسهیل کند .
2-6-3) فراهم آوردن اطلاعات لازم برای ارزیابی چگونگی تامین و مصرف وجوه نقد
اطلاعاتی که درباره میزان و چگونگی تامین و مصرف وجوه نقد یک واحد انتفاعی فراهم می شود باید به نحوی باشد که درک عملیات را تسهیل و ارزیابی فعالیت های تامین مالی و سرمایه گذاری را ممکن نماید و در سنجش توان نقدی واحد از لحاظ ایفای به موقع تعهدات و توزیع سود مؤثر افتد. وجوه نقد از منابع مهم و حیاتی در هر واحد انتفاعی است و ایجاد توازن بین وجوه نقد در دسترس و نیازهای نقدی، مهمترین عامل سلامت اقتصادی هر واحد انتفاعی است. وجه نقد از طریق عملیات عادی و سایر منابع تامین مالی به واحد انتفاعی وارد می شود و برای اجرای عملیات، پرداخت سود، بازپرداخت بدهی ها و گسترش واحد انتفاعی به مصرف می رسد. جریان ورود و خروج وجه نقد در هر واحد انتفاعی بازتاب تصمیم گیری های مدیریت در مورد برنامه های کوتاه و بلند مدت عملیاتی و طرح های سرمایه گذاری و تأمین مالی است . توان و امکان دسترسی هر واحد انتفاعی به وجه نقد، مبنای بسیاری از تصمیمات و قضاوت ها درباره آن واحد است. به بیان دیگر، اطلاعات مربوط به ورود و خروج وجه نقد ناشی از عملیات عادی، فعالیت های تأمین مالی و سرمایه گذاری یک واحد انتفاعی، شالوده بسیاری از تصمیم گیری ها و مبنای بسیاری از قضاوت های سرمایه گذاران، اعتباردهندگان و برخی دیگر از گروه های استفاده کننده از اطلاعات مالی است. اگر چه اطلاعات مربوط به گردش وجوه نقد در مقایسه با اطلاعات مربوط به سود آوری که بر اساس حسابداری تعهدی اندازه گیری و ارائه می شود از لحاظ ارزیابی عملکرد واحد انتفاعی و مدیریت آن سودمندی کمتری دارد اما می تواند در زمینه های زیر مفید واقع شود :
■ سنجش نقدینگی و ارزیابی توان واحد انتفاعی در ایفای بموقع تعهدات، پرداخت سود و تأمین نیازمندی های نقدی
■ تسهیل درک عملیات از طریق شناسایی ارتباط بین نتایج عملیات و گردش وجوه نقد مربوط و کمک به تفسیر اطلاعات ارائه شده درباره نتایج عملیات
■ ارزیابی فعالیت های تأمین مالی و سرمایه گذاری واحد انتفاعی .
2-6-4 ) فراهم آوردن اطلاعات لازم برای ارزیابی چگونگی ایفای مسئولیت مباشرت مدیریت و انجام تکالیف قانونی
اطلاعاتی که در فرایند گزارشگری مالی فراهم می شود باید به نحوی باشد که سرمایه گذاران را در ارزیابی عملکرد مدیریت، از لحاظ حفظ و بکارگیری منابعی که به آنها سپرده شده است، یاری دهد. این اطلاعات همچنین باید ارزیابی چگونگی ایفای مسئولیت ها و وظایف نمایندگی مدیریت را در انجام تعهدات و تکالیف قانونی واحد ممکن سازد. مدیران هر واحد انتفاعی به عنوان وکیل و امین سرمایه گذاران، مسئول حفظ و استفاده کارآمد و سود آور از منابعی هستند که به آنان سپرده شده است. در عین حال، به نمایندگی از طرف واحد انتفاعی، مکلف به ایفای تعهدات و انجام تکالیفی می باشند که به موجب قرارداد های دو یا چند جانبه، مقررات و الزامات قانونی و موارد مصرح در اساسنامه به عهده واحد انتفاعی است. عوامل متعددی از جمله مدیریت، در موفقیت یا شکست یک واحد انتفاعی نقش دارند که به دلیل روابط متقابل و پیچیده بین آنها، اندازه گیری آثار هر یک بطور جداگانه و با دقتی معقول امکان پذیر نیست. در نتیجه، برای ارزیابی چگونگی ایفای مسئولیت مباشرت مدیریت از اطلاعات مربوط به نتایج عملیات واحد انتفاعی به عنوان مهم ترین شاخص استفاده می شود. از طرفی، گزارشگری مالی معمولا نتایج عملیات یک دوره مالی واحد انتفاعی را ارائه می کند، حال آن که عملیات مدیران پیشین بر نتایج عملیات جاری اثر گذاشته است و عملیات مدیران کنونی بر نتایج عملیات دوره های بعد اثر می گذارد. از این رو، استفاده کنندگان از اطلاعات مالی علاوه بر اطلاعات مربوط به نتایج عملیات می توانند از اطلاعات مربوط به قدرت سودآوری نیز که معرف عملکرد بلند مدت واحد انتفاعی است، برای ارزیابی بهتر چگونگی ایفای مسئولیت مباشرت مدیران استفاده کنند. با این حال، ارائه اطلاعات مربوط به مقایسه عملکرد جاری با پیش بینی ها و عملکرد گذشته می تواند در فراهم آوردن مبانی منطقی برای قضاوت سرمایه گذاران و دیگر اشخاص ذیحق، ذینفع و ذیعلاقه نسبت به چگونگی ایفای مسئولیت مباشرت مدیران مؤثر افتد . اگر چه آثار مالی انجام تعهدات و تکالیفی که به موجب قرارداد ها ، مقررات و الزامات قانونی به عهده واحد انتفاعی بوده به طور صریح یا ضمنی در گزارش های وضعیت مالی و نتایج عملیات آن واحد منعکس است، اما ارائه اطلاعات توصیفی درباره ایفای تعهدات و رعایت الزامات خاص می تواند گروه های ذیربط را در ارزیابی چگونگی ایفای مسئولیت ها و وظایف نمایندگی مدیریت یاری دهد .
