شمع‌زنی (shoring)

شمع‌زنی یا شمع‌کوبی به مهیا ساختن سیستمی پشتیبان برای دیواره‌های ترانشه گویند که برای محافظت از حرکت خاک، تسهیلات زیرزمینی، جاده‌ها و زیربناها به‌کار می‌رود. شمع‌بندی یا مهارگذاری هنگامی به کار می‌رود که شیبدارکردن دیواره‌های جانبی ترانشه یا گودال به واسطه عمق برش، از حداکثر شیب مجاز تجاوز نماید. سیستم شمع‌زنی تشکیل شده از تیرهای عمودی (تخته یا فلز)، تیرهای افقی (تخته یا فلز)، بست‌های مقاوم و انواع آن عبارتند از شمع‌زنی تخته‌ای، شمع‌زنی هیدرولیک و شمع‌زنی پنوماتیک. (نصر آزادانی, و غیره 1388)

2-3-5-1-6) حفاظ گذاری (shielding)

حفاظ گذاری دو گونه استفاده دارد :

1. جعبه‌های ترانشه : اولین گزینه محافظتی در برابر فروریختگی‌ها می‌باشد که در شکل 2-4 نشان داده شده است.
2. مدل ترکیبی : ترکیبی است از جعبه‌های ترانشه و شیبدارکردن و پله بندی

پله بندی (Benching)

در این روش نوع خاک، نسبت عرض به ارتفاع دیواره مورد پله بندی را تعیین می‌کند

سایر موارد

سایر ملاحظاتی که در ایمنی حفاری و گودبرداری باید مورد توجه قرار گیرند، عبارتند از :

• از نزدیک شدن ماشین آلات سنگین به گودال‌ها ممانعت به عمل آید.
• ضایعات و نخاله‌های گودبرداری باید حداقل در فاصله 2 فوت از لبه گودال قرار گیرند.
• تجمع گاز تحت کنترل بوده و موتورهای احتراق داخلی از محل خاک برداری دور نگه داشته شوند.
• علائم نشان دهنده و نرده‌های حفاظ کانال در اطراف آن نصب گردند.
• محدوده‌ای را با توجه به نوع خاک گودبرداری تعیین نموده و از نزدیک شدن تجهیزات و وسایل به لبه‌های آن جلوگیری نمود.
• باید برای کلیه کارگران شاغل در گودبرداری تجهیزات حفاظت فردی اعم از کفش ایمنی، ماسک تنفسی متناسب با شرایط کار و دستکش یا پوشش حفاظتی دست مهیا گردد.
• معاینات دوره‌ای کارگران باید در هر سال یک‌بار انجام پذیرد.
• امکانات استحمام باید در محل‌های خروجی حوزه حفاری، مهیا شود. (هر 6 کارگر یک دوش آب گرم و سرد)
• در مواردی که کارگران در محیط‌های مرطوب فعالیت می‌نمایند پیمانکار مکلف به تهیه کفش یا چکمه‌های لاستیکی و دستکش غیر قابل نفوذ متناسب با کار می‌باشد.
• پیمانکار مکلف است به وسیله مسؤولین فنی خود کلیه وسایل استحفاظی را مرتبا بازرسی، تعمیر و یا تعویض نماید تا حفاظت کارگران در محیط‌های حفاری شده پیوسته تأمین گردد.
• امکانات کمک‌های اولیه که در دسترس سریع باشد باید فراهم شود .
• زمین مورد نظر از لحاظ استحکام دقیقاً مورد بررسی قرار گیرد .
• موقعیت تاسیسات زیر زمینی از قبیل کانال‌های فاضلاب، لوله کشی آب، گاز، کابل های برق، تلفن و غیره که ممکن است در حین انجام عملیات گودبرداری موجب بروز خطر و حادثه گردند و یا خود دچار خسارت شوند، باید مورد شناسایی قرار گرفته و در صورت لزوم نسبت به تغییر مسیر دائم یا موقت و یا قطع جریان آن‌ ها اقدام گردد .
• درصورتی‌که عملیات گودبرداری و حفاری احتمال خطری برای پایداری دیوارها و ساختمان‌های مجاور در برداشته باشد، باید از طریق نصب شمع، سپر و مهارهای مناسب و شروع عملیات، ایمنی و پایداری آن‌ ها تامین گردد. (اداره‏بهداشت،ایمنی‏ومحیط‏زیست‏وزارت‏نفت 1384)

 ایمنی در کار با بلدوزر، جرثقیل، لیفتراک و لودر

رانندگی با سایر ماشین‌آلات سنگین همچون بلدوزر، جرثقیل، لیفتراک و لودر را باید به افرادی سپرد که آموزش‌های لازم را دیده‏اند و در این زمینه، مهارت کافی دارند. رانندگان باید از سالم بودن ماشین‌آلات در هر شیفت اطمینان حاصل نمایند و از کارکردن با ماشین آلات و تجهیزات معیوب خودداری نمایند.

ملاحظات ایمنی کار با این گونه ماشین‌آلات را می‌توان در موارد ذیل خلاصه نمود:

1 - قبل از شروع به کار راننده باید از سالم بودن ماشین مطمئن شود. باید وضعیت ترمزها، جلو برنده‏ها و گیره‏های نگه دارنده را کنترل کرد.

2 - در شب باید روشنایی کافی برای کار ماشین‌آلات وجود داشته باشد.

3 - قبل از شروع به کار باید وضعیت چراغ‌های آن بررسی شود.

4 - در محل مانور ماشین‌آلات نباید موانعی مانند کابل و نظایر آن وجود داشته باشد و این موانع باید با دستکش مخصوص برداشته شوند.

5 – رانندگان همیشه باید از کمربند ایمنی استفاده نمایند.

6 - از نزدیک شدن به توده‏های بلند که احتمال ریزش دارد جلوگیری شود.

7- زمانی که بین لبه‏های نزدیک به هم و باریک کار انجام می‌پذیرد، هرگز تیغه دستگاه را موازی لبه‏ها قرار گیرد.

8 - هنگام تخلیه باید از محدوده محل تخلیه فاصله گرفت.

9 - ماشین‌آلات باید به هنگام حرکت به جلو و عقب، مجهز به سیستم‏های هشدار دهنده نظیر علائم صوتی بوق، زنگ یا سوت باشد.

10 - هنگامی که ماشین پارک می‏شود، باید دنده در وضعیت خلاص قرار گیرد و قفل ترمز در وضعیت ترمز باشد.

11 - توقفگاه ماشین‌آلات سنگین باید از انبارهای سوخت فاصله داشته باشد.

2-3-5-3) حفاظت از عملیات ساختمانی

کارگا‌ه‌ها و محل‌های انجام عملیات ساختمانی بر اساس مقررات ایمنی بایستی به طور مطمئن و ایمن،  محصور و از ورود افراد متفرقه و غیرمسئول به داخل آن جلوگیری به‌عمل آید. همچنین نصب تابلوها و علایم هشداردهنده که در شب و روز قابل رؤیت باشند، در اطراف کارگاه ساختمانی ضروری است. در مواردی که بر اثر انجام عملیات ساختمانی خطری متوجه رفت‌وآمد عابرین و اتومبیل‌ها باشد، بایستی جهت پیشگیری از حوادث با اخذ مجوز از مراجع ذیربط یک یا چند مورد از موارد زیر بکار گرفته شود:

1. گماردن یک یا چند نگهبان با پرچم اعلام خطر
2. نصب چراغ‌های چشمک‌زن یا علایم شبرنگ با قراردادن نرده‌های حفاظتی متحرک در فاصله مناسب از محوطه خطر
3. نصب علایم آگاهی دهنده و وسایل کنترل مسیر
4. ایجاد سازه‌های حفاظتی محصور کننده (حصارها)

ارتفاع حصارهای ساختمانی براساس ضروریات امنیتی تعیین می‌گردد ولی بر اساس ضوابط ایمنی این ارتفاع نبایستی از یک متر کمتر باشد.

حصارهای عملیات ساختمانی بایستی در تمامی شرایط (شامل روز،  شب،  بارش باران و برف،  هوای مه آلود و رشد پوششهای گیاهان) قابل رؤیت باشند، بویژه در شرایطی که خطری برای کارکنان شاغل در محل و افراد و یا وسایط نقلیه در حال عبور از مجاورت کارگاه وجود داشته باشد. رنگ حصارها در محل‌های عبور افراد به منظور قابل رؤیت بودن بایستی قرمز یا نارنجی و در محل‌های عبور خودروها بایستی از نوع شبرنگ قرمز یا نارنجی باشد.

برای جلوگیری از سقوط مصالح ساختمانی و ابزار کار بر روی کارگران و افرادی که در محوطه کارگاه ساختمانی از مجاوز ساختمان دردست تخریب، احداث و یا تعمیر و بازسازی عبور می‌‌نمایند، باید یک سرپوش حفاظتی با عرض و استحکام کافی از شبکه فلزی یا از جنس الوار چوبی با شرایط زیر در دیواره اطراف ساختمان نصب گردد.

• سرپوش حفاظتی باید با توجه به ارتفاع و وضعیت ساختمان چنان طراحی و ساخته شود که در اثر ریزش مصالح و ابزار کار بر روی آن هیچگونه خطری متوجه افرادی که از زیر آن عبور می‌‌نمایند، نگردد.
• زاویه سرپوش حفاظتی را نسبت به سطح افقی می‌‌توان بین 30 تا 45 درجه به سوی ساختمان اختیار نمود. (اداره‏بهداشت،ایمنی‏ومحیط‏زیست‏وزارت‏نفت 1384)

ایمنی کار در ارتفاع

انجام کار در مکان‌هایی که بلندی آن از سطح زمین 20/1 متر باشد، عملیات کار در ارتفاع محسوب می‌شود و ضروری است که در این قبیل فعالیت‌ها اقدامات لازم جهت پیشگیری از سقوط در نظر گرفته شود.

در فرایند ایمن سازی عملیات کار در ارتفاع 3 مرحله وجود دارد:

1- پرهیز از کار در ارتفاع و یا انجام بخش‌هایی از آن در سطح زمین در شرایطی که این امکان وجود دارد.

2- استفاده از روش‌ها و تجهیزاتی که خطر سقوط افراد در حین کار را از بین ببرد در شرایطی که امکان ممانعت از کار در ارتفاع وجود ندارد.

3- استفاده از روش‌ها و تجهیزاتی که ارتفاع سقوط و شدت صدمات ناشی از سقوط را کاهش دهند در شرایطی که امکان از بین بردن خطر سقوط وجود ندارد.

برنامه‌ریزی کار در ارتفاع فرایندی است که نیاز به یک مدیریت متمرکز دارد. در این فرایند هدایت تیم برعهده گروهی از متخصصین مجرب خواهد بود که احاطه کاملی بر عملیات و نحوه ایمن سازی آن داشته باشد. این عملیات در سه مرحله شناسایی خطرات، آنالیز آن‌ ها و پیش بینی اقدامات کنترلی انجام می‌شود.

در مرحله شناسایی خطرات باید محل و شرایط کار در ارتفاع بطور کامل مورد بررسی قرار گرفته و امکان بروز خطراتی همچون سقوط افراد، لغزش بر روی سطوح کاری، سقوط اشیاء و ابزارآلات و. . . مورد بررسی قرار گیرد.

در مرحله آنالیز خطرات، باید مواردی از جمله ارتفاع کار، استحکام و ایمنی سطوح کار، حفاظ‌های جانبی، لغزندگی سطح کار، احتمال سقوط اشیاء و ابزارآلات از سطوح و ارتفاع بالاتر، احتمال سقوط اشیاء و ابزارآلات از سطح کار به پایین و . . . با توجه به بزرگی خطر و شدت صدمات و خسارات وارده احتمالی ناشی از آن مورد ارزیابی قرار گرفته و اولویت‌های اصلاحی تعیین گردد.

در مرحله پیش‏بینی اقدامات کنترلی، براساس تجزیه و تحلیل خطرات شناسایی شده و همچنین تجهیزات، تأسیسات، تجارب و توانایی‌های افراد و امکانات در اختیار، اقدامات کنترلی لازم پیش بینی و اجرا می‌گردند.

یکی از مخاطرات عمده کار در ارتفاع، سقوط اشیاء و اجسام است که علاوه بر خسارت به تجهیزات، می‏تواند باعث آسیب افرادی شود که در حال عبور و یا کار در محل هستند؛ از این‏رو لازم است موارد ذیل به دقت مورد توجه قرار گیرد.

• در انجام کارهایی که احتمال عبور، سقوط اشیاء و افراد و زمان انجام زیاد است، استفاده از شبکه‏ها (تورها)ی ایمنی ضروری است.
• انجام کار و یا عبور از محلی که کار در ارتفاع انجام می‏شود، ممنوع است.
• هنگام کار در ارتفاع استفاده از کمربندهای مخصوص کار در ارتفاع مجهز به گیره‏ها و سایر وسایل نگهداری ابزار ضروری است.
• منطقه ممنوعه عبور باید با بهره گرفتن از علائم هشدار دهنده مشخص گردد و عبور و مرور در آن کنترل شود.
• درصورت نیاز به عبور یا انجام کار همزمان، باید احتیاطات کامل لحاظ و از تجهیزات حفاظتی مناسب، به‏ویژه کلاه ایمنی، استفاده شود.

علیرغم به‏کار بستن تدابیر ایمنی، امکان بروز حادثه در انجام کار هیچ‏گاه به صفر نمی‏رسد. از این‏رو لازم است آمادگی لازم برای مواجهه با انواع حوادث کار ایجاد گردد. یکی از مهمترین حوادث کار در ارتفاع، سقوط فرد/ افراد انجام دهنده کار است که سازمان باید تدابیر لازم را جهت مقابله با آن و یا کاهش ریسک آن‌را اتخاذ نماید.

اقدامات ایمنی در ورود به فضاهای بسته

2-3-6) ملاحظات خاص زیست‏محیطی و روش‏های کنترل آن در پروژه‌های عمرانی

2-3-6-1)کلیات

بی تردید حفاظت محیط زیست یکی از دل‌مشغولی‏ها و نگرانی‏های جوامع کنونی بشری به شمار می‏رود. افزایش انفجارآمیز جمعیت، بهره‏برداری غیر معقول از منابع طبیعی، کاهش تنوع زیستی، گسترش روزافزون آلودگی‏ها اعم از هوا، خاک و آب  به انحای گوناگون، جهان را تحت تاثیر اثرات زیان‏بار قرارداده است و بالاخره تنزل کیفیت زندگی طبیعی انسان‏ها در نتیجه برهم خوردن تعادل و تناسب محیط‏‏زیست موجب شده است تا دولت‏ها، سازمان‏ها و مجامع بین‏المللی به تدوین و اجرای حفاظت از محیط زیست برای جلوگیری از آلودگی و تخریب محیط‏زیست مبادرت ورزند. (نصر آزادانی, و غیره 1388)

دسترسی به آب آشامیدنی سالم برای حفظ بهداشت و سلامت انسان و نیز توسعه و پیشرفت جوامع ضروری است. از طرفی پیشرفت بشر و رشد جمعیت باعث وارد آمدن صدمات زیادی به به کمیت و کیفیت منابع آب شده است. بنابراین با توجه به روند افزایش آلودگی منابع آب موجود و ضرورت دسترسی به آب آشامیدنی سالم، اهمیت نقش طرح‌های آبرسانی به خصوص فرایندهای تصفیه آب و فاضلاب به طور فزاینده‌ای در حال افزایش است.

هوا با ارزش‌ترین منبعی است که خداوند برای ادامه زندگی کلیه موجودات به زمین هدیه کرده است. نگهداری و حفظ سلامت جو زمین نیز به‌عهده انسان نهاده شده است. در این راستا آلودگی‌ها به ویژه آلودگی‌های انسان‌ساخت، باید از نظر کمی و کیفی شناخته شوند و مناسب‌ترین روش‌های کنترل جهت این آلاینده ها باید طراحی و اجرا شود تا بتوان به تعادل در اکوسیستم دست یافت.

به طور کلی محیط زیست را به سه نوع ذیل تقسیم می‌کنند:

• محیط طبیعی

محیط طبیعی به آن قسمت از محیط زیست اطلاق می شود که دربرگیرنده بخشی از فضای سطح کره زمین است و به دست انسان ساخته نشده. مانند کوه‌ها، دشت‌ها، جنگل‌ها، حیات وحش، آب‌های سطحی مثل رودخانه‌ها، دریاها و آب‌های زیرزمینی مثل چاه ها و قنوات و غیره .

• محیط مصنوعی یا انسان ساخت

محیط زیست مصنوعی به محیطی گفته می شود که توسط انسان ساخته شده است و به عقیده پاره ای از متخصصان، محیط زیست مصنوعی، محیط زائیده تفکر و محیط فرهنگ ساخت است، بنابراین شهرها با تمام اجزاء آن، محیط زیست مصنوعی را تشکیل می دهند، خانه‌ها، مدرسه‌ها، کارخانه‌ها، فرودگاه‌ها، راه‌ها و غیره. اجزای این بُعد از محیط زیست محسوب می شوند.

• • محیط اجتماعی

مفهوم خود کار امدی

خودکارآمدی اولین بار در دهه 1980 توسط آلبرت بندورا مطرح شد. خودکارآمدی از جمله صفاتی است که بر اکثر جنبه های زندگی افراد تأثیر دارد . شناخت خود ، افراد را قادر می سازد تا بر افکار ، احساسات و اعمال خود کنترل داشته باشند ( پاچارس، 1986؛ به نقل ازفتاحی، 1382)

بدیهی است که تفکر ، انگیزش ، احساسات و رفتار انسان در موقعیت هایی که به توانایی خود احساس اطمینان می کند ، متفاوت با رفتار وی در موقعیت هایی است که در آنها احساس عدم امنیت یا فقدان صلاحیت دارد. درک انسان از خودکارآمدی بر الگوهای تفکر، انگیزش، عملکردو برانگیختگی هیجانی فرد تأثیر می گذارد( شولتز ، 1990، ترجمه ی کریمی و همکاران، 1384)

یکی از مشکلات تربیتی عصر ما نگرشهای کم بینانه ی افراد به خصوص نوجوانان نسبت به خود است. شاید یکی از دلایل این باشد که بیشتر جوامع موفقیت مدار هستند و برای توفیق و برتری ارزش قائلند و از همان سالهای نخستین زندگی، کودکان را از لحاظ ویژگی های متفاوت (جسمی و روانی) با یکدیگر مقایسه می کنند و مزیت هر یک را بر می شمارند.

تحقیقات متفاوت نشان داده است که نحوه ی نگرش فرد نسبت به خود در ایجاد شکست یا موفقیت وی تاثیر دارد. همچنین عملکرد و نحوه ی تلاش و پیگیری افرادی که خود را انسانی توانا و کارآمد و با استعداد می دانند بسیار متفاوت از کسانی است که خود را ضعیف و بی استعداد می دانند( برای مثال تاکمن ، ساکستون 92ـ 1991. چانگ، 1990. پاجارس 1994. به نقل از  کریم زاده، 1380)

عوامل زیادی بر موفقیت افراد در زندگی موثر است . خودکارآمدی به عنوان یک عامل شناختی می تواند به افراد کمک کند و مسیر رسیدن به موفقیت را برایشان هموار سازد . بنابراین شناخت این عامل اهمیت فراوان دارد.

خود کارآمدی و عوامل موثر برآن سالهاست که در مرکز توجه روانشناسان تربیتی و دیگر متخصصین آموزش و پرورش قرار دارد. در سالهای اخیر، جهت گیری متخصصان و محققان این زمینه از عوامل رفتاری  به سوی جهت گیری شناختی تغییر یافته، انواع تعیین کننده های رفتار  مانند اسنادها، راهبردهای شناختی  و فراشناختی یا حالتهای هیجانی توام با شناختها، نظام خود، و خود ارزیابیها مورد تاکید قرار گرفته اند. در میان این دیدگاه ها، دیدگاه شناختی اجتماعی که تعیین کننده های عمل را از لحاظ شناختی، فراشناختی وانگیزشی بررسی می کنند، توجه قابل ملاحظه ای را به خود معطوف داشته است. در این دیدگاه تاثیرات دو عامل انگیزشی یعنی باورهای افراد در مورد توانایی خود( خود کارآمدی ادراک شده[1]) جهت گیری هدفی[2] و یک عمل شناختی ـ فراشناختی ـ  یعنی راهبردهای یادگیری خود نظم دهنده مورد توجه خاص می باشند(باندورا1993 به نقل از کریم زاده، 1380).

در زمینه خودکارآمدیمحققین بررسی های خود را در سه زمینه متمرکز کرده اند . در اولین حوزه آنها به ارتباط این باورهای خودکارآمدی و انتخاب شغل و رشته تحصیلی پرداخته اند.

یافته ها دردومین حوزه نشان می دهندباورهای معلم نسبت به خودکارآمدی دانش آموزان در تمرینات آموزشی ارائه شده در کلاس و در نتایج متفاوتی که دانش آموزان کسب می کنند تأثیر می گذارد.

در سومین حوزه محققین به بررسی همزمان باور های خودکارآمدی دانش آموزان با دیگر ساختارهای انگیزشی پرداخته اند که با پیشرفت تحصیلی همبستگی نشان داده اند.(لنت و هACT، 1987به نقل از پاچارس،1996)

.perceived self efficasy

.goal orientation