وارده را مطالبه کند، مدعی خصوصی نامیده می شود.» این نخستین بار است که قانون آیین دادرسی کیفری از اصطلاح «بزه دیده» استفاده و آن را تعریف می کند. هرچند ممکن است اشخاص زیادی از وقوع یک جرم متحمل ضرر و زیان شوند، اما تنها بزه دیده مستقیم یعنی کسی که مستقیماً از وقوع جرم لطمه دیده و یا قانونگذار با جرم انگاری یک رفتار مباح قصد حمایت از او را داشته و یا قائم مقام چنین شخصی محسوب می شود، می تواند در فرایند کیفری به عنوان شاکی تقاضای تعقیب متهم را نماید و بزه دیده غیرمستقیم چنین اختیاری ندارد. چنین شخصی اعلام کنده جرم محسوب می شود وشرایط آن را دارد.
بزه دیده با ارتکاب جرم، علاوه بر تحمل خسارات و درد و رنج های ناشی از بزه دیدگی ، کرامت و ارزش انسانی خویش را از دست رفته می بیند و به دنبال بازسازی این وضعیت آشفته بر می آید. با ورود بزه دیده در پیچ و خم های دادرسی اعم از تعدد پلیس، دادسرا، مراجع کارشناسی، پرونده ها و سردرگمی بزه دیده در آن سوء رفتارهای احتمالی مداخله گران پلیسی، قضایی و اجرایی ناملایمات و خسارات مادی وروانی جدیدی بر وی بار می شود و نه تنها زمینه بزه دیدگی یا ناملایمات ثانوی و تکرار آن ایجاد می گردد بلکه لطمه جبران ناپذیری به کرامت انسانی او وارد می شود. شناخت این واقعیت ضرورت تصویب قوانین موثر و مناسب با حقوق                   بزه دیدگان را در کل فرایند دادرسی ایجاب می کند. رویکرد حمایتی از حقوق بزه دیده از دیدگاه شکلی به طور کلی دو هدف را دنبال می کند. نخست مراقبت از کرامت افراد و حقوق انسانی آنان و سپس تقویت و تحکیم جایگاه بزه دیده به عنوان کنشگر فعال در فرایند کیفری، پیچیدگی بزه دیدگی و همچنین تدابیر اندیشیده شده برای پیشگیری و کنترل بزه دیدگی، اهمیت حمایت موثر از حقوق مناسب برای بزه دیده را موجب می شود. این حقوق متعدد ست و حقوقی همچون شناسایی ، دسترسی به عدالت، پذیرفته شدن ، همراهی و حمایت، گوش فرادادن، آگاهی یافتن، راهنمایی شدن ، حق جبران خسارات احتمالی اعم از جسمانی، مادی، روانی و یا اجتماعی و سرانجام بر عهده گرفتن هزینه های بزه دیده  را شامل می شود. این حقوق به بزه دیده، نماینده قانونی و به وراثش تعلق می گیرد. به همین دلیل، مطالعه و تحقیق در رویکردهایی که قانونگذار در قانون جدید دادرسی کیفری اتخاذ نموده است می تواند به شناخت هر چه بیشتر این حقوق کمک نماید. ما با مطالعه و تشخیص بزه دیده در جرایم کیفری و جایگاه وی در ارتکاب هر جرمی اعم از خصوصی و عمومی و ورود او به فرایند دادرسی، می خواهیم بدانیم که قانونگذار چگونه این حقوق را در فرایند دادرسی کیفری و در مراحل پر پیچ و خم دادرسی برای بزه دیده به ظهور رسانده است و تا چه میزان می توان امیدوار بود که تمام این حمایت ها مطابق آنچه در قانون آیین دادرسی کیفری به آنها اهمیت داده شده است در رویه های قضایی و دادرسی های کیفری امکان اعمال دارند؟
پیشینه موضوع)
1ـ اسماعیل عبدالهی و لیلا اهرمی نژاد، در مقاله بررسی تحلیلی راهبردهای حمایت از بزه دیده در اسناد بین المللی و حقوق کیفری ایران، آورده اند: بزه دیده، عنصری مهم در فرایند کیفری است که متأسفانه تاکنون در پژوهش های جرم شناسی وسیاست جنایی کشور ما، موقعیت واقعی خود را نیافته است و ضرورت حمایت از این عنصر مهم و حساس، در گرو ایجاد راهبردهای جهانی و منطقه ای و داخلی است به نوعی که بزه دیده، بتواند به حقوق از دست رفته خویش دست یابد. راهبرد حمایت از بزه دیده به معنای روش یا ابزاری کیفری و غیرکیفری برای حمایت از قربانی جرم یا بزه دیده است. مطالب پژوهش حاضر که به صورت توصیفی ـ تحلیلی بررسی شده است با مطالعات کتابخانه ای انجام شده و ابزارهای گردآوری اطلاعات تحقیق نیز شامل فیش برداری و استفاده از بانک های اطلاعاتی و شبکه های کامپیوتری است و مبنا و معیار در تجزیه و تحلیل های کیفی استدلال و استنباط و مقایسه است. در سطح بین الملل راهبردها در سه حیطه تقنینی، قضایی و اجرایی بررسی و تحلیل شده است که در بعد راهبرد تقنینی، اسنادی نظیر پیش نویس کنوانسیون سازمان ملل متحد درباره دادگری و پشتیبانی برای بزه دیدگان و قربانیان سوءاستفاده از قدرت، اساسنامه دیوان کیفری بین المللی، کنوانسیون اروپایی پرداخت غرامت به بزه دیدگان جرایم خشونت بار، کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با جرایم سازمان یافته فراملی، کنوانسیون سازمان ملل برای مبارزه با فساد، تبیین و تحلیل شده است. در بحث راهبرد قضایی و اجرایی نیز به بررسی و تحلیل نقش بزه دیده در دیوان کیفری بین المللی و چگونگی حمایت از او در شروع تحقیقات مقدماتی و مرحله رسیدگی و صدور حکم پرداخته شده است، ولی با توجه به تحلیل هایی که در این زمینه و در خصوص تبیین راهبردها، صورت گرفته، مشخص گردیده است که تلاش های انجام شده، کافی به نظر نمی رسد. به طوری که اسناد بین المللی در عمل کارایی لازم را نداشته و هنوز تعداد قابل توجهی از کشورها به دلایل گوناگون مفاد اسناد را به صورت کامل وارد حیطه کاربردی اصول راهبردی خود ننموده اند و در حیطه قضایی و اجرایی نتوانسته اند از بزه دیده حمایت کاملی به عمل آورند.
2ـ محمد حبیبی مجنده و مرضیه دیرباز، در مقاله : دیوان کیفری بین المللی و حقوق بزه دیده در مراحل محاکمه و تجدیدنظر، آورده اند: دیوان کیفری بین المللی، نخستین دادگاه کیفرى بین المللی دائمى است که براى رسیدگى به جنایتهاى بین المللى شامل نسل زدایی، جنایتهای علیه بشریت، جنایتهای جنگی و تجاوز تأسیس شده است. مطالعات بزه دیده شناسىِ حمایتى، با تأثیر بر سیاستِ جنایىِ عصر حاضر و با تأکید بر سیاست جنایىِ بین المللى، منجر به اعطاى جایگاه رفیعى به بزه دیده در فرایند دادرسىِ کیفرى شده است. در سایه ى تلاشهاى پژوهشگران و مدافعان حقوق بشر، امروز بزه دیده حق دارد در فرایند دادرسى کیفرى مشارکت نماید. در این راستا، دیوان در مراحل مختلف رسیدگى کیفرى، حقوق ویژه اى را براى بزه دیدگان در نظر گرفته است. برخى از حقوق اعطایى، مربوط به مرحله اى خاص از فرایند جنایى است که در دیگر مراحل قابلیت اعمال ندارد.
3ـ  محمد آشوری و ابوالقاسم خدادادی در مقاله:  حقوق بنیادین بزه دیده در فرایند دادرسی کیفری، مجله آموزه های حقوق کیفری ، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره 2، زمستان 1390 بیان داشته اند: ارتکاب جرم علیه یک شخص، علاوه بر آنکه آسیبهای متعدد جسمانی، مالی،روانی و عاطفی برای بز ه دیده به بار می آورد و از یک سو او را در پیچ و خم های  مختلف مراکز پزشکی، پلیسی و قضایی قرار می دهد و از سوی دیگر با مداخله گران متعدد و پرونده های گوناگون اعم از کیفری، حقوقی، اداری و غیره مواجه می سازد. این در حالی است که وی به خاطر آسیب های وارد آمده ،دیگر از توان مادی و روانی سابق برخوردار نیست. بر این اساس،   پی ریزی حقوق بزه دیدگان در فرایند دادرسی کیفری در کنار شناخت مشکلات و نیازهای ایشان، باید بر شالوده محکمی استوار گردد. بی تردید حفظ کرامت و ارزش والای انسانی به عنوان یکی از حقوق بنیادین، بر آبروی انتقال ناپذیر بشر، مبنایی استوار در این سازماندهی است.
4ـ  حسنعلی حسینلو، در پایان نامه خود با عنوان، حمایت از بزه دیده در قانون آیین دادرسی کیفری ایران با بررسی تطبیقی آن با قانون فرانسه، دانشگاه امام صادق (ع)، 1391، آورده است: از قبل از پیدایش رشته ای به نام جرم شناسی آنچه که بیشتر مورد توجه دستگاه عدالت کیفری قرار داشت، پدیده مجرمانه بود. رابطه آمرانه میان پدیده مجرمانه و نتیجه حاصله از آن و اثربخشیدن به این رابطه از طریق اعمال مجازات ، شخص مجرم را از نگاه عدالت کیفری پنهان نگاه داشته بود. به عبارت دیگر، فضایی که در آن ،حقوق جزای کلاسیک شکل می گرفت، یک فضای جرم مدارانه بود. با پیدایش جرمشناسی ، توجه به مباشر جرم، یعنی شخص بزهکار رو به فزونی گذاشت و نهادهای مختلفی در حقوق جزا براساس توجه به شخصی بزهکار تاسیس شد. نهادهایی همچون آزادی مشروط، تعلیق اجرای مجازات ، اقدامات تامینی ، پرونده شخصیت، تعلیق تعقیب و هنوز از تولد جرم شناسی بیش از یک سده نگذشته بود که تلاشهای جرم شناسان در جهت علت شناسی جرم منجر به پیدایش رهیافت جدید در علت شناسی جنایی شد. این رهیافت پژوهشهای خود را متوجه کنشگر دیگر بزهکاری یعنی بزه دیده معطوف ساخت. حاصل این تلاشها پیدایش رشته ای به نام بزه دیده شناسی شد. این رشته نیز به نوبه خود تحول یافته و علاوه بر بررسی نقش بزه دیده در وقوع جرم به شیوه های حمایت از بزه دیده در مراحل مختلف دادرسی نیز توجه نشان داد. تحول این رشته در شق دوم کارکرد آن(حمایت از بزه دیده) که آن را بزه دیده شناسی حمایتی نیز می نامند، ملاحظات و تاسیسات جدیدی را در قوانین آئین دادرسی کشورهای پیشرفته ایجاد کرد. براساس همین رهیافت حمایتی است که قانونگذاران کیفری در برخی از کشورهای پیشرفته بیش از پیش برخواسته و سرنوشت بزه دیده در مراحل مختلف فرآیند کیفری از شروع تعقیب گرفته تا اجرای مجازات ، توجه می کنند. مطالعه نقش بزه دیده و جایگاه حمایتی اختصاص یافته به آن در قانون آئین دادرسی کیفری ایران و مطالعه تطبیقی آن با قانون آئین دادرسی کیفری فرانسه از یک طرف کمبودهای موجود در قانون آئین دادرسی کیفری ایران در زمینه حمایت از انواع بزه دیدگان ، بویژه حمایت از بزه دیدگان صغار را آشکار می سازد و از طرف دیگر ضرورت پیش بینی تأسیسهای ویژه ای را در این زمینه آشکار می سازد. نکته دیگر آنکه مطالعه تأسیسات موجود در قانون آئین دادرسی کیفری ایران از یک دیدگاه بزه شناسی علمی توانمندی های این قانون را روشن ساخته و جایگاه اصلی این تاسیسات را در حقوق ایران معین می سازد .
5ـ آمنه زارع مریم آبادی، پایان نامه کارشناسی ارشد با موضوع: نقش بزه دیده در بزه ، دانشگاه شیراز، 1390.
6ـ مهدی آبزن، در پایان نامه کارشناسی ارشد خود با موضوع: حقوق بزه دیده در فرایند دادرسی کیفری ایران و انگلستان ( باتأکید بر لایحه آیین دادرسی کیفری)، دانشگاه مشهد، 1388 آورده است: ضرورت آگاهی دهی به بزه دیده در طول فرایند کیفری از جریان پرونده، بزهکار، خدمات و . در کنار تأثیر حقوق وی بر وضعیت بزهکار یک گستره ای از مشارکت را تشکیل می دهد. همگام با این حق مشارکت، بزه دیده حق برخورداری از انواع حمایت ها را دارد. بزه دیده شناسی حمایتی فهرست بلندی از حمایت ها را در نظر دارد تا بزه دیده را از آن برخوردار نماید. حقوق انسانی بزه دیده در دسترسی به مراجع دادخواهی به صورت برابر و حفظ امنیت و هویت اش مورد توجه بزه دیده شناسان است . به علاوه از اهداف نظام عدالت کیفری باید این باشد که بزه دیده ترمیم شود و به وضعیت ماقبل بزه دیدگی برگردد. در این پژوهش سعی گردیده است تا در یک مطالعه تطبیقی با کشور انگلستان جایگاه بزه دیده در فرایند دادرسی کیفری ایران و حمایت هایی که از وی صورت می گیرد و یا باید صورت گیرد مورد بررسی قرار گیرد و در نهایت راه کارهایی برای بهتر شدن این جایگاه ارائه گردد.
7ـ رضا رحیمیان، در پایان نامه کارشناسی ارشد خود با موضوع: رویکرد لایحه آیین دادرسی کیفری به حقوق بزه دیده در مرحله مقدماتی، دانشگاه شیراز، 1391 آورده است: آنجا که به طور سنتی و در اغلب قوانین جزایی ؛بزه دیده تقریبا به فراموشی سپرده شده و در توجه حداقلی قانونگذار بوده،در حالیکه مرکز ثقل دوربین عدالت کیفری بر روی بزهکار وبزه قرار گرفته است؛توجه به حقوق حمایتی بزه دیده را میتوان فصل جدیدی در گفتمان سیاست جنایی ونوشتگان علوم جنایی دانست که جلوه ای از این حقوق،حقوق حمایتی شکلی(آیین دادرسی مدار)از بزه دیده بوده که در این پایان نامه به بررسی رویکرد لایحه آیین دادرسی کیفری به این حقوق در مرحله تحقیقات مقدماتی پرداخته شده است.
8ـ مهرداد رایجیان اصلی، مقاله تحول حقوق جهانی بزه دیدگان بر پایه اصل هم ترازی حقوق بزه دیده و متهم در دادرسی عادلانه، مجله حقوقی دادگستری، زمستان 1385
فرضیه های تحقیق)
1ـ رویکرد حمایتی قانونگذار به بزه دیده در قانون آیین دادرسی کیفری جدید دارای نوآوریهای چشمگیری است.
2ـ بزه دیدگی و بزه دیده شناسی در قوانین و دادرسی های کیفری از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
3ـ از حمایتهای اشاره شده در قانون دادرسی کیفری مصوب 1392 نسبت به بزه دیده، آگاهی از حقوق خود در فرایند دادرسی، حق جبران ضررو زیان های مالی و معنوی و اجتماعی و غیره می باشد.
4ـ  با شناخت حقوق و اتخاذ حمایتهای بیشتری برای بزه دیده در دادرسی کیفری بهتر می توان به هدف دادرسی عادلانه و رعایت حقوق شهروندی نائل آمد.
5ـ بزه دیده یکی از ارکان مهم و قابل توجه ارتکاب جرم است که تاکنون از دید حقوقدانان و قانونگذار ایران پنهان مانده بود.
اهداف تحقیق)
1ـ هدف اصلی: شناخت رویکردهای حمایتی قانونگذار نسبت به بزه دیده در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392
2ـ شناخت بزه دیده در حقوق کیفری مصوب 1392
3ـ آشنایی با حقوق ایجاد شده و  احتمالی بزه دیده در فرایند دادرسی کیفری در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392
4ـ شناخت و بررسی راهکارهای پیش بینی شده در قانون آیین دادرسی کیفری در جهت حمایت از بزه دیده و جامعه متضرر از جرم
5ـ بررسی وظایف مراجع کیفری در رسیدگی به جرایم به طوری که حقوق بزه دیدگان از جرم ضایع نشود.
6ـ بررسی رابطه رعایت حقوق بزه دیده و تکالیف دادگاههای کیفری و عدالت قضایی در نظام دادرسی کیفری 
 
 
 

 

 

 

آقای دکتر سیدرضا احسان پور
 

بهار1394
 

 
 
 
 

 

 

«فهرست مطالب»
 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عنوان
شماره صفحه
چکیده
 
فصل اول ـ کلیات تحقیق
 
1ـ1ـ بیان مسئله
 
1ـ2ـ سوالات تحقیق
 
1ـ3ـ فرضیه های تحقیق
 
1ـ4ـ اهداف و کاربردهای تحقیق
 
1ـ5ـ روش تحقیق
 
1ـ6ـ سازماندهی تحقیق
 
1ـ7ـ پیشینه تحقیق
 
1ـ8ـ محدودیت های پیش روی تحقیق
 
1ـ9ـ ضرورت انجام تحقیق
 
فصل دوم ـ کلیات، مفاهیم و پیشینه موضوع
 
2ـ1ـ مفهوم  قتل از روی ترحم در حقوق کیفری و فقه شیعه
 
2ـ1ـ1ـ مفهوم قتل از روی ترحم در حقوق کیفری
 
2ـ1ـ1ـ1ـ حقوق کیفری ایران
 
2ـ1ـ1ـ2ـ حقوق کیفری هلند
 
2ـ1ـ2ـ قتل از روی ترحم در فقه شیعه
 
2ـ2ـ پیشینه تاریخی قتل از روی ترحم
 
2ـ2ـ1ـ حقوق کیفری ایران
 
2ـ2ـ2ـ حقوق کیفری هلند
 
فصل سوم ـ اقسام و مبانی فقهی و حقوقی قتل از روی ترحم
 
3ـ1ـ اقسام قتل از روی ترحم
 
3ـ1ـ1ـ  انواع اتانازی فعال
 
3ـ1ـ1ـ1ـ اتانازی فعال داوطلبانه
 
3ـ1ـ1ـ2ـ اتانازی فعال غیرداوطلبانه
 
3ـ1ـ1ـ3ـ اتانازی فعال اجباری
 
3ـ 1ـ 2ـ اتانازی غیرفعال
 
3ـ 1ـ 2ـ 1ـ دیدگاه فقهای شیعه
 
3ـ 1ـ 2ـ 2ـ دیدگاه حقوق دانان
 
3ـ2ـ مبانی فقهی و حقوقی مربوط به قتل از روی ترحم
 
3ـ2ـ1ـ مبانی فقهی حرمت قتل از روی ترحم
 
3ـ2ـ1ـ 1ـ فلسفه سختی ها و بیماری ها در اسلام
 
3ـ2ـ1ـ 2ـ ماهیت انسان و هدف از خلقت او
 
3ـ 2ـ2ـ  مبانی حقوقی قتل از روی ترحم
 
3ـ 2ـ2ـ 1ـ حقوق کیفری ایران
 
3ـ 2ـ2ـ 1ـ 1ـ ترک فعل منجر به مرگ
 
3ـ 2ـ2ـ 1ـ 2ـ نقش رضایت در سلب حیات در حقوق ایران
 
3ـ 2ـ2ـ 1ـ 3ـ معاونت در خودکشی
 
3ـ2ـ2ـ2ـ حقوق کیفری هلند
 
فصل چهارم ـ احکام قتل از روی ترحم در حقوق کیفری ایران و هلند و فقه شیعه
 
4ـ1ـ احکام تکلیفی قتل از روی ترحم
 
4ـ1ـ1ـ حکم تکلیفی بر مبنای نحوه ارتکاب
 
4ـ1ـ1ـ1ـ قتل با فعل مثبت
 
4ـ1ـ1ـ2ـ قتل بر اثر ترک فعل
 
4ـ1ـ2ـ حکم تکلیفی باتوجه به لزوم حفظ نفس
 
4ـ1ـ2ـ1ـ حکم تکلیفی حفظ نفس بدون تزاحم
 
4ـ1ـ2ـ2ـ حکم تکلیفی در موارد بروز تزاحم
 
4ـ2ـ احکام وضعی قتل از روی ترحم
 
4ـ2ـ1ـ احکام وضعی قتل از روی ترحم در حقوق کیفری ایران
 
4ـ2ـ1ـ1ـ حکم جواز قصاص
 
4ـ2ـ1ـ1ـ1ـ ادله قائلین به قصاص
 
4ـ2ـ1ـ1ـ2ـ ادله مخالفین قصاص
 
4ـ2ـ1ـ1ـ3ـ دیدگاه فقهای شیعه
 
4ـ2ـ1ـ2ـ دیه و تعزیر
 
4ـ2ـ1ـ2ـ1ـ دیه
 
4ـ2ـ1ـ2ـ2ـ تعزیر
 
4ـ2ـ1ـ2ـ1ـ1ـ تعزیر مباشر
 
4ـ2ـ1ـ2ـ1ـ2ـ مجازات معاون
 
4ـ2ـ2ـ شرایط اتانازی در حقوق کیفری هلند
 
4ـ2ـ2ـ1ـ شرایط بیمار
 
4ـ2ـ2ـ2ـ رضایت و درخواست صریح بیمار
 
4ـ2ـ2ـ3ـ رفتار پزشک
 
4ـ2ـ2ـ4ـ مقررات قانونی
 
نتیجه گیری و پیشنهادها
 
الف) نتیجه گیری
 
ب) پیشنهاد
 
منابع
 
چکیده لاتین
 
 
چکیده
اتانازی و یا قتل از روی ترحم و مباحث مربوط به آن از عمده مسائل مهمی است که از منظر حقوق پزشکی، اخلاق پزشکی و حقوق جزا قابل بحث و توجه است. این نوع قتل در برخی کشورهای غربی و اروپایی به صورت قانون تصویب شده و مجاز می باشد. کشور هلند از سردمداران این نوع قتل است. در این کشور اتانازی فعالانه توسط پزشک با تقاضای بیمار مورد پذیرش قرار گرفته و بدان عمل می شود. از این رو قانون جزای این کشور مقررات و شرایطی را برای قانونی شدن آن در نظر گرفته است و ضمانت اجراهایی را برای پزشکان درباره تخطی از این شرایط درنظر گرفته است. از آنجایی که اتانازی از جهاتی شبیه خودکشی است، لذا در اسلام به شدت مذموم است و تعالیم دینی و آیات قرآن مجید به شدت انسان ها را از صدمه زدن به حیات انسانی برحذر می دارد و مجازات سختی را برای آن در نظر گرفته است. این رویکرد اسلام، مبتنی بر اهداف خلقت انسان است؛ چرا که هدف از خلقت انسان آزمایش و صبر و شکیبایی بر مشکلات و بیماری هاست. قانون مجازات اسلامی ایران نیز که برگرفته از متون فقهی می باشد، رویکردی مشابه تعالیم اسلامی را در پیش گرفته است. مطابق حقوق کیفری ایران، قصاص جزء حقوق الناس است و مجنی علیه می تواند از آن گذشت نماید. اما قتل، جنبه عمومی و حق اللهی نیز دارد که خواست و اراده مجنی علیه تأثیری در آن ندارد. به همین دلیل بین حقوقدانان و فقهای عظام اختلاف نظرهایی دراین باره وجود دارد که آیا مجنی علیه می تواند قبل از مرگ جانی را از قصاص عفو نماید و بدین سان، مجازات قصاص از وی برداشته شود یا خیر؟! باتوجه به مواد قانونی، در حقوق کیفری، رضایت مجنی علیه هیچ گاه موجبی برای جواز قتل نیست و مرتکب، در هر صورت، قصاص می شود. به این ترتیب، در قانون مجازات اسلامی تصریحی درمورد اتانازی و قتل از روی ترحم صورت نگرفته است و این نشان می دهد که مقنن هنوز جوازی برای آن در نظر نگرفته است. چنانچه در نوشتار پیش رو تصریح خواهیم کرد، اتانازی به اقسام فعال و غیرفعال یا انفعالی تقسیم می شود. در اتانازی فعال پزشک با عملی مثبت، حیات بیمار را پایان می بخشد؛ مثل تزریق آمپول مهلک و در روش انفعالی، از طریق ترک فعل،  بیمار را به دست مرگ می دهد؛ مثل اینکه از ادامه درمان خودداری کند. همین مباحث و شیوه های متفاوت باعث به چالش کشیده شدن مفهوم اتانازی و قتل از روی ترحم در قوانین کشورهای مختلف شده است که در این نوشتار به بررسی جایگاه آن در حقوق کشور ایران و هلند و فقه شیعه می پردازیم.
کلید واژگان: قتل از روی ترحم، اتانازی فعال، اتانازی انفعالی، رضایت مجنی علیه، حکم تکلیفی، حکم وضعی، مجازات
 
فصل اول ـ کلیات تحقیق
1ـ1ـ بیان مسئله
قتل از روی ترحم( Euthanasie‌ ) یا  Mercy Killing‌ مفهومی است که از جهاتی به خودکشی و از جهاتی نیز به قتل شباهت دارد. بنابراین قتل از روی ترحم را می‌توان مرز بین قتل و خودکشی دانست. این نوع مرگ در حال حاضر در دنیا به یک مسئله چالش‌برانگیز تبدیل شده ‌است که دارای مخالفان و موافقانی می‌باشد و هر یک به‌شدت از عقیده خود دفاع می‌کنند. بر این اساس، حقوق حاکم بر کشورهای مختلف نیز تحت تأثیر قرار گرفته‌اند. به این‌ ترتیب بررسی قتل از روی ترحم از دیدگاه جامعه‌شناختی، اخلاقی، دینی و همچنین حقوق جزا حایز اهمیت بسیار است.
قتل از روی ترحم با عناوین دیگری همچون «قتل ترحمی»، «قتل از روی شفقّت»، «مرگ آرام»، «مرگ شیرین» و «اتانازی» نیز نامیده می‌شود. 
اتانازی(euthansia) یا قتل از روی ترحم دارای فرض های گوناگونی است که احکام تکلیفی و وضعی متفاوتی بر آنها مترتب می شود. حکم تکلیفی در تمامی این فرضها با توجه به اطلاق ادله حرمت انتحار و قتل نفس حرمت است و تنها در زمانی که مقتول قبل از قتل دارای حیات مستقرّ نباشد مانند بیمار مبتلا به مرگ مغزی و قتل به سبب انجام ندادن کاری واقع شود، حکم حرمت قابل تردید و تأمل است. حکم وضعی ضمان به دیه و قصاص برای قاتل نیز در برخی از فروع، مورد اختلاف فقیهان است.
مدتی است که در برخی از کشورها تسریع مرگ بیمارانی که از بیماری‌های لاعلاج رنج می‌برند تحت عنوان ”به‌مرگی“ یا ”مرگ سبز“ مطرح و هم‌اکنون نیز در حال انجام است به این ترتیب که وقتی به بهبود بیمار امیدی نیست با هماهنگی وی، از داروهایی استفاده می‌شود که مرگ وی را تسریع کرده و او از تحمل رنج بیماری رهایی می‌یابد. این موضوع مدتی است که در ایران نیز موضوع بحث و بررسی افراد قرار گرفته است.
در استرالیا حدود شش ماه مجوز قانونی برای اوتانازیا وجود داشت، در بسیاری از ایالات امریکا برای قانونی کردن اوتانازیا مبارزاتی صورت گرفت. هلند اغلب به عنوان یک کشور الگو مورد توجه بوده و اوتانازیای فعال در این کشور قانونی شده است. بسیاری از پژوهشگران معتقدند که این به دلیل شرایط ویژه ای است که در هلند وجود دارد و مستقیماً به فرهنگ مردم این کشور بر می گردد و از این رو، موجب تمییز آن کشور از سایر کشورها می شود .
به این ترتیب، درست است که قانونی کردن اوتانازیا راه فوق العاده ای برای درمان پوچ و بیهوده و نومیدانه بیماران محکوم به مرگ نیست و عقب نشینی از مراقبتهای پزشکی و معالجه، براساس درخواست بیمار هیچ مقصودی از علم پزشکی را حاصل نمی کند و هیچ پزشک و حقوقدان و انجمنی هم مخالف دست کشیدن از مراقبت نخواهد بود تا زمان مرگ فرا رسد، اما با این حال نمی توانیم منکر وجود آن در هر جامعه ای شویم و به نظر اینجانب بهتر است که قانون خاصی در اختیار داشته باشیم تا بر اساس آن و با رعایت کامل عدالت و انصاف هم پزشکان تکلیف خود را بدانند و هم قضات بتوانند با وجدانی آسوده به قضاوت بنشینند.
 
1ـ2ـ سوالات تحقیق
1ـ  مبنای مشروعیت فقهی قتل از روی ترحم چیست؟
2ـ آیا رضایت مجنی علیه در قتل از روی ترحم موجب سلب مسؤولیت از مجرم می شود؟
3ـ اذن مجنی علیه در قتل ترحمی چه تاثیری در دیه و قصاص دارد؟
4ـ جایگاه قتل از روی ترحم در حقوق ایران چگونه است؟
5ـ موضع قانونگذار کشور هلند نسبت به قتل از روی ترحم چگونه است؟
1ـ3ـ فرضیه های تحقیق
1ـ آنچه از کلمات فقیهان فهمیده می شود این است که قتل از روی ترحم چون به حیات یک انسان پایان مى دهد به هردلیلى که باشد حرام است و مشمول عمومات و اطلاقات حرمت قتل نفس می شود.
2ـ رضایت مجنی‌علیه در رابطه با جرایم علیه نفس و تمامیت جسمی اشخاص (قتل، قطع، سقط جنین و جرح و ضرب) مؤثر نبوده و به‌خصوص در قتل در صورت تقاضا و حتی اصرار مقتول همچنان قابل مجازات است؛ هرچند انگیزه ارتکاب جرم خیرخواهانه باشد.
3ـ اذن مجنی علیه موجب سلب قصاص می شود اما دیه همچنان باید پرداخت شود.
4ـ قتل از روی ترحم در حقوق ایران هنوز جایگاهی ندارد و حقوقدانان بر مشروعیت آن هنوز به اتفاق نری نرسیده اند.
5ـ قانونگذار هلند قتل از روی ترحم را  در این کشور با رعایت شرایطی قانونی دانسته است.
1ـ4ـ اهداف و کاربردهای تحقیق
1- بررسی حکم شرعی اوتانازی از نظر علمای شیعه.
2- بررسی حکم دیه و قصاص در قتل از روی ترحم در اسلام و حقوق ایران
3ـ بررسی مشروعیت قتل از روی ترحم در قانون کشور هلند و شرایط اعمال آن
4ـ شناخت و بررسی انواع اتانازی و احکام هر یک از دیدگاه حقوق و علم پزشکی
 
1ـ5ـ روش تحقیق
پایان نامه به روش کتابخانه­ای تنظیم شده است. با بررسی و مطالعه کتب، مقالات، پایان نامه ­های موجود در خصوص موضوع رساله پرداخته شده و بررسی آراء و نظرات حقوقدانان به گردآوری و جمع آوری مطالب و جمع بندی پراخته شده است. همچنین از شبکه جهانی اینترنت به منظور استفاده ی به روز از منابع و اطلاعات، بهره گیری شده و بدین ترتیب، روش تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی است.
 
1ـ6ـ سازماندهی تحقیق
تحقیق و نوشتار پیش رو از سه بخش تشکیل شده است؛ در بخش نخست آن کلیات و مفاهیم بنیادین قتل از روی ترحم در حقوق کیفری ایران و هلند و فقه شیعه مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین، پیشینه قتل از روی ترحم در جوامع مختلف و علی الخصوص، کشور ایران و هلند و همچنین درمنابع فقه شیعه نیز در این بخش مطرح می شود. بخش دوم؛ به اقسام و مبانی قتل از روی ترحم(اتانازی) در حقوق کیفری ایران و هلند اختصاص یافته است. در این بخش نیز اقسام اتانازی را بر شمرده و تعریف می کنیم و سپس مبانی مشروعیت و عدم مشروعیت قتل از روی ترحم را از دیدگاه اندیشمندان حقوقی و فقهای عظام مورد بررسی قرار می دهیم. نهایتاً در بخش سوم احکام تکلیفی و وضعی را در خصوص این نوع قتل در حقوق ایران و فقه شیعه مطرح نموده و به ذکر شرایط آن در حقوق کشور هلند می پردازیم. بخش پایانی نیز به نتایج تحقیق و ارائه پیشنهادات اختصاص یافته است.
 1ـ6ـ پیشینه تحقیق
ـ مریم رضوی نیا در سال 1392 در  دانشکده الهیات و معارف اسلامی پایان نامه ای با عنوان مرگ آسان(اتانازی) در فقه و حقوق با محوریت آراء امام خمینی(ره)دفاع کرده اند در این پایان نامه به مسائل زیر پرداخته شده است:
«یکی از مهمترین مسائل حقوقی جهان تحت عنوان اتانازی (مرگ آسان) مورد بحث و مناقشه است. اتانازی پایان دادن به زندگی فردی به درخواست خودش و به دست دیگری است که با نیت رهایی او از درد و رنج طاقت فرسا یا یک بیماری لاعلاج صورت می گیرد. در کلام فقها رضایت به قتل در قالب اذن یا امر به قتل خود مطرح شده است که نظرات مختلفی در این زمینه وجود دارد. عقیده‌ای که تمام فقها به آن اتفاق‌نظر دارند، این است که اذن مرتکب به قتل خویش عمل کشتن را مباح نمی‌کند، لذا شخص، مرتکب فعل حرامی شده است. اتانازی که ویژگی اصلی آن رضایت می‌باشد، در هیچ کدام از استثنایات حقوقی قرار نمی‌گیرد؛ در نتیجه رضایت به قتل مجوز عمل ارتکابی نیست. مهم ترین عنصر در اتانازی، رضایت مجنی علیه می باشد. اصل اولیه این است که رضایت مجنی علیه، مجوز جرم ارتکابی نمی باشد. در مورد قتل نیز بدین گونه عمل می شود و بعضی از انواع اتانازی را می توان مصداقی از قتل عمدی دانست، مگر اینکه مشمول حکم استثنایی ماده 268 ق.م.ا شود. در مورد دایره شمول این ماده اختلاف نظر هست. مطابق این ماده برای اینکه رضایت مجنی علیه موجب سقوط قصاص یا دیه گردد، باید متعاقب عمل جانی، مجنی علیه اعلام عفو کند و الا مشمول این ماده نمی شود. در صورت عفو از قصاص از سوی مجنی علیه، اولیاءدم نمی توانند مطالبه دیه کنند. اگر عمل مرتکب مشمول ماده فوق شود، نامبرده از بابت تعزیر مشمول ماده 612 ق.م.ا خواهد شد.»

 

اندازه گیری همزمان درزولامید هیدروکلراید و تیمولول مالئات به روش شبکه عصبی مصنوعی
 

 
 

استاد راهنما:
 

دکتر مجید محققیان
 

 
 

تابستان1393
 

 فهرست مطالب
عنوان             صفحه
چکیده 1
 
فصل اول: مباحث تئوری
1-1- مقدمه. 3
1-1 دورزلامید هیدرو کلراید. 4
1-1-1 مکانیسم اثر. 5
1-1- 2 فارماکوکینتیک 5
1-1-3 موارد مصرف. 5
1-1-4 مقدارمصرف. 5
1-1-5 هشدارها 5
1-1-6 موارد احتیاط 5
1-1-7 تداخل دارویی 6
1-1-8 عوارض جانبی 6
1-1-9 نکات قابل توصیه. 6
1-1-10 مصرف در دوران بارداری و شیردهی 6
1-1-11 اطلاعات جانبی 6
1-1-12 نگهداری دارو 7
1-2- تیمولول مالئات 7
1-2-1 مکانیسم اثر. 7
1-2-2 فارماکوکینتیک 7
1-2-3 موارد مصرف. 7
1-2-4 مقدار مصرف. 8
1-2-5 هشدارها 8
1-2-6 موارد احتیاط 8
1-2-7 تداخل دارویی 8
1-2-8 عوارض جانبی 8
1-3 کو-بایوسوپت. 9
1-3-1 مکانیسم اثر. 9
1-3-2 فارماکوکینتیک 9
1-3-4 موارد مصرف. 9
1-3-5 مقدار مصرف. 9
1-3-6 هشدارها 9
1-3-7 تداخل دارویی 10
1-3-8 عوارض جانبی 10
1-9- کمومتریکس 10
1-10- آنالیز مؤلفه اصلی(PCA) 11
1-10-1 – کاربردهای آنالیز مؤلفه اصلی (PCA) 12
1-10-2-  نکته ای در خصوص کاربرد روش (PCA) 12
1-11- تاریخچه شبکه‌های عصبی مصنوعی 12
1-11- 1- شبکه عصبی چیست؟ 14
1-11- 2- نورون مصنوعی 14
1-11- 3- شبکه عصبی مصنوعی(ANN) چیست؟ 14
1-11- 4- ساختار شبکه‌های عصبی 15
1-11- 5- شبکه‌های عصبی در مقایسه با کامپیوترهای معمولی 16
1-11- 6- چرا از شبکه‌های عصبی استفاده می‌کنیم؟ 17
1-11- 7- تقسیم بندی شبکه‌های عصبی 18
1-11- 8- شبکه  عصبی چه قابلیتهایی دارد؟ 18
1-11- 9- کاربرد شبکه‌های عصبی 19
1-11- 10- انواع شبکه عصبی 21
1-11- 11- شبکه عصبی پرسپترون 22
1-11- 12- یادگیری یک پرسپترون 22
1-11- 13- توابعی که پرسپترون قادر به یادگیری می باشد. 22
1-11- 14- توابع بولی و پرسپترون 23
1-11- 15- شبکه عصبی هاپفیلد. 23
1-11- 16-  شبکه عصبی همینگ 23
1-11- 17- شبکه همینگ از سه لایه تشکیل می شود. 24
1-11- 18- شبکه عصبی خود سازمانده مدل کوهنن 24
1-11- 19- شبکه عصبی تأ خیر زمانی 25
1-11-20- شبکه انتشار رو به عقب. 26
1-11- 21- معایب شبکه‌های عصبی 26
 
 
فصل دوم: مروری بر کارهای انجام شده
2-1- پیشینه تحقیق 28
 
فصل سوم: روش کار و مواد
3-1- وسایل و ابزار 33
3-2- واکنشگرها 33
3-2-1- محلول استاندارد دورزلامید هیدروکلراید. 33
3-2-2- محلول بافر(بریتون – رابینسون) 33
3-2-3- محلول استاندارد تیمولول مالئات. 34
3-3- آماده سازی نمونه حقیقی 34
3-4- روش عمومی اندازهگیری دورزولامید هیدروکلراید و تیمولول مالئات در حضور یکدیگر با بهره گرفتن از روش آنالیز مؤلفه اصلی-شبکه عصبی مصنوعی 34
 
فصل چهارم: بحث و نتیجه گیری
4-1- اندازه گیری دورزولامید و تیمولول بصورت منفرد و در حضور یکدیگر به روش اسپکتروفوتومتری مرئی– ماوراء بنفش    36
4-1-1- اندازه گیری دورزولامید هیدروکلراید. 36
4-1-1-1- مطالعات اولیه. 36
4-1-1-2- بررسی اثر pH. 36
4-1-2- اندازه گیری تیمولول 38
4-1-2-1- مطالعات اولیه. 38
4-1-2-2- بررسی اثر pH. 39
4-1-3- اندازه گیری دورزولامید هیدروکلراید وتیمولول مالئات  درحضور یکدیگر با بهره گرفتن از روش آنالیز مؤلفه اصلی-شبکه عصبی مصنوعی 40
4-1-3-1- بررسی اثر pH. 41
4-1-3-2 بررسی ناحیه طول موجی مناسب  برای اندازه گیری دورزولامید و تیمولول 42
4-1-3-3 روش شبکه عصبی مصنوعی(ANN) 43
4-1-3-4 تعیین خطای مربعات میانگین(MSE) 45
4-1-3-5 تعیین حد تشخیص 46
4-1-3-6  تکرار پذیری 47
4-1-3-7  کاربرد روش 48
نتیجه گیری 50
منابع و مآخذ
منابع فارسی 51
منابع لاتین 52
چکیده لاتین 54
 
فهرست جداول
عنوان                                                                                                        صفحه
جدول (4-1) داده­های حاصل از تغییرات جذب وطول موج ماکزیمم درزولامید برحسب تغییرات pH در گستره 11-2 = pH (شرایط : غلظت درزولامید 40میکرومول برلیتر، بافر بریتون –        رابینسون). 38
جدول (4-2) داده­های حاصل از تغییرات جذب و طول موج ماکزیمم تیمولول در گستره 11-2 = pH (شرایط: غلظت تیمولول 40میکرومول بر لیتر، بافربریتون – رابینسون). 40
جدول(4-3) نتایج MSE ، test ، train بدست آمده برای تیمولول در دسته آموزش و تست 46
جدول(4-4) نتایج MSE ، test ، train بدست آمده برای درزولامید در دسته آموزش و تست 46
جدول (4-5) نتایج حاصل از تکرار آزمایش بر محلول شاهد و محاسبه حد تشخیص 47
جدول (4-6) نتایج حاصل از تکرار آزمایش جهت تعیین تیمولول و درزولامید در حضور یکدیگر 47
جدول (4-7) نتایج اندازه ­گیری تیمولول و درزولامید حضور یکدیگر در برخی از نمونه­های     ساختگی        48
جدول (4-8) نتایج اندازه ­گیری تیمولول و درزولامید در نمونه حقیقی در دسته تست و نرون 5 در نمونه‌های حقیقی بیولوژیکی نتایج برای هفت اندازه گیری تکراری و به صورت   ارائه شده و 18/3=(3=1-N)t 49
جدول (4-9) نتایج اندازه گیری های تکراری برای تعیین تیمولول و درزولامید در نمونه های حقیقی بیولوژیکی. نتایج برای شش اندازه‌گیری تکراری و به صورت  ارائه شده و     57/2=(6=1-N)t 49
فهرست اشکال
عنوان                                                                                                        صفحه
شکل(1-1) فرمول ساختمانی دورزولامید هیدرو کلراید 4
شکل (1-2) فرمول ساختمانی تیمولول مالئات 7
شکل (1-3) توپولوژی شبکه عصبی. 16
شکل (1-4) توابع پرسپترون 22
شکل (4-1) طیف جذبی خالص دورزولامید با غلظت 40 میکرومول برلیتر، بافر بریتون رابینسون 5=pH     36
شکل(4-2) تغییرات جذب درزولامید بر حسب (شرایط غلظت درزولامید 40میکرومول بر لیتر، با فربریتون – رابینسون). 37
شکل(4-3)تغییرات طول موج ماکزیمم داروی درزولامید برحسب pH، 5 Ph= (شرایط غلظت 40 میکرومول بر لیتر، بافر بریتون – رابینسون). 37
شکل(4-4) تغییرات جذب تیمولول بر حسب (شرایط غلظت تیمولول 40میکرومول بر لیتر، با فربریتون – رابینسون) 38
شکل (4-5) منحنی تغییرات جذب تیمولول برحسب تغییرات pH در(شرایط: غلظت تیمولول 40 میکرومول برلیتر، بافر بریتون – رابینسون). 39
شکل (4-6) منحنی تغییرات طول موج تیمولول برحسب تغییرات PH(شرایط:غلظت تیمولول 40 میکرو مولار، بافربریتون – رابینسون). 39
شکل (4-7) طیف خالص تیمولول (a)، طیف درزولامید (b). (شرایط: غلظت تیمولول 40میکرومول برلیتر، غلظت درزولامید 40میکرومول برلیتر، با فریتون – رابینسون 5 = pH) 41
شکل (4-8) منحنی تغییرات جذب در طول موج­های ماکزیمم تیمولول (a) و درزولامید (b) بر حسب Ph   42
شکل (4-9) منحنی تغییرات طول موج ماکزیمم تیمولول (a) و درزولامید (b) برحسب pH. 42
شکل (4-10) ارتباط بین غلظت تجربی و غلظت پیش ­بینی شده از تیمولول معین بوسیله PCA-ANN در دسته آموزش. 43
شکل (4-11) ارتباط بین غلظت تجربی و غلظت پیش ­بینی شده از درزولامید معین بوسیله PCA-ANN در دسته آموزش. 44
شکل (4-12) ارتباط بین غلظت پیش ­بینی شده از شکل بینی شده از تیمولول معین به وسیله PCA-ANN در دسته تست. 44
شکل(4-13) ارتباط بین غلظت تجربی و غلظت پیشنهادی درزولامید معین بوسیله PCA-ANN در دسته تست      45

 

چکیده
 

در این تحقیق روش آنالیز چند ترکیب بر اساس مدل شبکه عصبی مصنوعی (PCA-ANN) برای تعیین همزمان دورزولامید و تیمولول مالئات پیشنهاد شده است.برای بدست آوردن شرایط بهینه،تأثیر مقادیرpH  بر روی طیف هر ترکیب در غلظت ثابت از داروها از 11-2pH= (40میکرو مول بر لیترتیمولول و40 میکرومول بر لیتر درزولامید) به طور جداگانه بررسی شده و بعد از کاهش داده های سنتیکی با بهره گرفتن از شبکه عصبی مصنوعی پیوسته از سه لایه گره از طریق به کار بردن قانون

 

 
 

بهمن 1394
 

فهرست

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عنوان
صفحه
چکیده
1
(1) فصل اول: کلیات پژوهش
(1-1) مقدمه .
3
(1-2) بیان مسأله .
4
(1-3) اهمیت و ضرورت انجام پژوهش .
9
(1-4) اهداف پژوهش .
9
(1-4-1) هدف کلی
9
(1-4-2) اهداف فرعی
9
(1-5) سؤالات پژوهش
10
(1-6) تعاریف، مفاهیم و اصطلاحات .
10
(1-6-1) تعاریف نظری
10
(1-6-2) تعاریف عملیاتی
11
                              (2) فصل دوم: ادبیات پژوهش
(2-1) مقدمه .
14
(2-2) مبانی نظری پژوهش .
14
(2-2-1) نیاز آموزشی (تعریف و تقسیم بندی)
14
(2-2-2) نیاز آموزشی (اهمیت و کاربرد) .
15
(2-2-3) تقسیم بندی نیاز آموزشی
15
(2-2-4) نیازسنجی آموزشی (تعاریف و مفاهیم) .
16
(2-2-5) نیازسنجی آموزشی (اهمیت و کاربرد) .
16
(2-2-6) روش ها و فنون تعیین نیازهای آموزشی .
17
(2-2-7) الزامات نیازسنجی آموزشی
20
(2-2-8) خود اشتغالی (مفهوم و تعاریف) .
21
(2-2-9) اهمیت خوداشتغالی .
22
(2-2-10) ارتباط آموزش و اشتغال
23
(2-2-11) ارتباط بیکاری و خوداشتغالی
24
(2-2-12) وضعیت خوداشتغالی در ایران .
25
(2-2-13) نقش آموزش های مهارتی در پرورش نیروی کار ماهر .
26
(2-2-14) مفهوم کارآفرین و کارآفرینی .
26
(2-2-15) چالش های کارآفرینی روستایی در ایران .
29
(2-2-16) نقش آموزش در ایجاد تفکر کارآفرینی .
30
(2-2-17) نقش و اهمیت آموزش کارآفرینی در توسعه پایدار روستایی
32
(2-2-18) نقش زنان در توسعه روستایی و وضعیت آموزش آنان .
33
(2-2-19) جمع بندی مبانی نظری .
33
(2-3) پیشینه تجربی پژوهش
34
(2-3-1) پیشینه تجربی در داخل کشور
34
(2-3-2) پیشینه تجربی در خارج کشور .
36
                                          (3) فصل سوم: روش شناسی پژوهش
 
 
(3-1) مقدمه .
40
(3-2) نوع و روش پژوهش
40
(3-3) جامعه آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه  .
40
(3-4) متغیرهای پژوهش
41
(3-5) ابزار اندازه گیری متغیرها .
41
(3-6) تعیین روایی و پایایی ابزار سنجش .
42
(3-7) روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده‌ها .
44
 
                   (4) فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته‌ها
 
 
(4-1) مقدمه .
46
(4-2) توصیف افراد نمونه آماری .
46
(4-3) آماری توصیفی .
51
(4-4) آمار استنباطی .
60
(4-5) رتبه بندی نیازهای آموزشی
64
 
                             (5) فصل پنجم: تفسیر یافته‌ها
 
 
(5-1) مقدمه .
66
(5-2) خلاصه نتایج پژوهش
66
(5-3) بحث و تفسیر یافته‌ها
70
(5-4) پیشنهادهای پژوهش .
71
(5-4-1) پیشنهادهای کاربردی .
71
(5-4-2) پیشنهادهایی پژوهشی
72
(5-5) محدودیت‌های پژوهش
72
منابع
 
منابع فارسی
74
منابع انگلیسی
78
پیوست‌ها
 
 
پرسشنامه محقق ساخته نیازهای آموزشی مهارت های خوداشتغالی زنان
80
 
 
فهرست جداول
 
جدول شماره (1-2) : خلاصه نتایج مطالعات انجام شده در رابطه با موضوع
37
جدول شماره (1-3) : پایایی پرسشنامه نیازسنجی آموزشی زنان روستایی بر اساس آلفای کرونباخ
43
جدول شماره (1-4) : ویژگی سنی زنان مورد مطالعه بر اساس سال
46
جدول شماره (2-4) : ویژگی وضعیت مدت زمان اسکان زنان در روستا
47
جدول شماره (3-4) : ویژگی وضعیت اقامت زنان مورد مطالعه از نظر دائمی یا فصلی بودن .
47
جدول شماره (4-4) : ویژگی وضعیت تأهل زنان مورد مطالعه
48
جدول شماره (5-4) : ویژگی وضعیت سرپرستی زنان مورد مطالعه .
48
جدول شماره (6-4) : ویژگی میزان و سطح سواد زنان مورد مطالعه
49
جدول شماره (7-4) : ویژگی زنان مورد مطالعه از نظر تعداد فرزندان .
49
جدول شماره (8-4) : ویژگی زنان مورد مطالعه از نظر وضعیت اشتغال
50
جدول شماره (9-4) : ویژگی زنان مورد مطالعه از نظر وضعیت درآمدی
50
جدول شماره (10-4) : ویژگی زنان مورد مطالعه از نظر وضعیت مالکیت .
51
جدول شماره (11-4) : توزیع فراوانی میزان نیاز آزمودنی ها در زمینه خیاطی و دوزندگی .
52
جدول شماره (12-4) : توزیع فراوانی میزان نیاز در زمینه فرآوری و بسته بندی محصولات غذایی
53
جدول شماره (13-4) : توزیع فراوانی میزان نیاز در زمینه بافندگی
54
جدول شماره (14-4) : توزیع فراوانی میزان نیاز در زمینه ساخت، طراحی و چاپ
56
جدول شماره (15-4) : توزیع فراوانی میزان نیاز در زمینه تولید محصولات زراعی باغی
57
جدول شماره (16-4) : توزیع فراوانی میزان نیاز در زمینه پرورش دام و تولید فراورده های دامی
58
جدول شماره (17-4): نتایج آزمون کولموگراف اسمیرنف برای بررسی وضعیت توزیع نمرات
60
جدول شماره (18-4) : نتایج آزمون تی تک نمونه ای مهارت خیاطی و دوزندگی
61
جدول شماره (19-4) : نتایج آزمون تی تک نمونه ای مهارت فرآوری و بسته بندی محصولات
61
جدول شماره (20-4) : نتایج آزمون تی تک نمونه ای مهارت بافندگی .
62
جدول شماره (21-4) : نتایج آزمون تی تک نمونه ای مهارت ساخت، طراحی و چاپ
62
جدول شماره (22-4) : نتایج آزمون تی تک نمونه ای مهارت تولید محصولات زراعی باغی .
63
جدول شماره (23-4) : نتایج آزمون تی تک نمونه ای مهارت پرورش دام و تولید فراوردهای دامی
63
جدول شماره (24-4): نتایج آزمون فریدمن برای اولویت بندی نیازهای آموزشی .
64
فهرست شکل ها:
 
شکل (1-1): مدل نیازسنجی مماس
7
فهرست نمودارها
 
نمودار (1-4): میزان نیاز آموزشی افراد آزمودنی به مهارت خیاطی و دوزندگی .
53
نمودار (2-4): میزان نیاز آموزشی افراد آزمودنی به مهارت فرآوری و بسته بندی محصولات غذایی .
54
نمودار (3-4): میزان نیاز آموزشی افراد آزمودنی به مهارت بافندگی .
55
نمودار (4-4): میزان نیاز آموزشی افراد آزمودنی به مهارت ساخت، طراحی و چاپ
56
نمودار (5-4): میزان نیاز آموزشی افراد آزمودنی به مهارت تولید محصولات زراعی باغی .
58
نمودار (6-4): میزان نیاز آموزشی افراد آزمودنی به مهارت پرورش دام و تولید فراورده های دامی .
59
 
 
 
 
 
 
 
 
چکیده
هدف این پژوهش بررسی نیازهای آموزشی زنان روستایی در راستای مهارت های خوداشتغالی کارآفرینانه بود. مطالعه ی حاضر، از نظر هدف کاربردی و در شیوه‌ی اجرا جزء گروه پژوهش های توصیفی پیمایشی است. جامعه‌ی آماری پژوهش شامل کلیه‌ی زنان روستایی تحت پوشش مراکز جهاد کشاورزی شهرستان کرمانشاه در نیمه دوم سال مالی 1393 بود. نمونه ی مورد مطالعه تعداد 270 نفر از افراد جامعه ی آماری بود که به دو شیوه ی خوشه ای چند مرحله ای و سپس تصادفی انتخاب گردید. ابزار اندازه‌گیری متغیرها یک پرسشنامه ی محقق ساخته با تعداد 148 سؤال بود. این پرسشنامه نیازهای آموزشی زنان روستایی در سه بخش کلی تولیدات خانگی، تولید محصولات زراعی باغی و پرورش دام و تولید فرآورده های دامی، در یک طیف 5 گزینه‌ای مورد ارزیابی قرار می‌داد.برای معتبرسازی پرسشنامه از رویه استخراج اجزای معتبر مورد اندازه گیری از ادبیات موضوعی پژوهش و بومی سازی با بهره گیری از نظرات متخصصان و نیز نمونه ای مقدماتی استفاده گردید. پایایی پرسشنامه نیز با بهره گرفتن از روش آلفای کرونباخ تعیین گردید. نتایج تحلیل داده‌ها با بهره گرفتن از آمار توصیفی (فراوانی، درصد فراوانی، درصد فراوانی تجمعی، میانگین و انحراف معیار) و در بخش آماری استنباطی با بهره گرفتن از آزمون تی تک گروهی و آزمون رتبه بندی فریدمن صورت گرفت. این تحلیل‌ها نشان داد که نیازهای آموزش مهارت های خوداشتغالی زنان در حوزه ی تولیدات خانگی شامل (خیاطی و دوزندگی «1.706-=t و 0.089=Sig»، فرآوری و بسته بندی محصولات غذایی «1.48=t و 0.140=Sig»، بافندگی «1.551-=t و 0.122=Sig»، و ساخت و طراحی و چاپ «4.145-=t و 0.000=Sig»، به نسبت حد وسط میانگین ها غیر معنادار و در دو زمینه ی تولید محصولات زراعی باغی «11.465=t و 0.000=Sig»، و پرورش دام و تولید فراوردهای دامی «7.723=t و 0.000=Sig» معنادار بود.
واژه های کلیدی:  نیازسنجی آموزشی، مهارت های خوداشتغالی، کارآفرینی، زنان روستایی.
فصل اول
کلیات پژوهش
مقدمه:
آموزش یک سرمایه گذاری پربازده در فرآیند توسعه، به ویژه توسعه ی انسانی در بخش کشاورزی و روستایی می باشد. ولی این امر زمانی تحقق می یابد که آموزش متناسب با نیازهای واقعی کشاورزان و منطبق با شرایط خاص، همراه با بازدهی و کارایی معقول باشد. برای طراحی یک برنامه ریزی آموزشی اثربخش و کارآمد اعتقاد بر این است که این آموزش باید از جنبه های گوناگون پاسخگوی نیازهای فراگیران باشد تا آنها انگیزه لازم برای شرکت فعال در آموزش را داشته باشند (عمانی و چیذری، 1381). نیاز و توجه به آموزش به عنوان یکی از اصول اساسی در کلیه نظام های آموزشی، به ویژه ترویج و آموزش کشاورزی که شالوده اساسی آن مبتنی بر تغییرات برنامه ریزی شده برای تغییر رفتار مطلوب فراگیران از طریق برنامه های آموزشی است، می باشد. یکی از دلایلی که ضرورت تعیین نیازهای آموزشی را توجیه می کند آن است که تا سرحد امکان اطمینان حاصل شود که هم محتوی و هم روش های آموزشی و هم سطحی که برای تدریس موضوع انتخاب شده است، مناسب ترین باشد (سوانسون[1] و همکاران، 1997).
عباس زادگان و ترک زاده (1388) اعتقاد دارند که به منظور کارایی و اثربخشی، همه برنامه های آموزشی باید با نیازسنجی آموزشی آغاز شوند. قبل از اینکه آموزش واقعی اتفاق بیفتد، آموزشگر باید این موضوع را مشخص نماید که چه کسی، چه چیزی، چه جایی، چه وقتی، چرا و چگونه باید آموزش دهد (به نقل از صبوری و عمانی، 1389، ص 46). نیازسنجی آموزشی در طرح هایی که به منظور آموزش مهارت های حرفه ای صورت می گیرد به دلیل بالا بودن هزینه های آموزشی، از اهمیتی دو چندان برخوردار است.
بخش عظیمی از افراد ساکن در روستاها را زنان تشکیل می دهند که علاوه بر انجام وظایف مادری، در اقتصاد خانواده نیز سهیم اند. زنان روستایی با چالش ترکیب نقش های خانوادگی و غیر خانوادگی مواجه اند، آنها به طور همزمان هم وظایف خانه داری را انجام می دهند و هم به کارهای اقتصادی مشغولند. لذا در طول قرن گذشته نقش زنان در بازار کار تغییر یافته است. زنان در کشورهای در حال توسعه بخش بزرگی از کل نیروی کار را به خصوص در بخش کشاورزی تشکیل می دهند و از آنجا که این نقش مهم است، آنان یک منبع اقتصادی مهم را تشکیل می دهند (جایاواردهانا[2]، 1992، ص 243). و با وجود این واقعیت که وظایف خانگی آنها در همه ی جوامع حیاتی است، آنها به طور فزاینده ای درگیر فعالیت و کارهای اقتصادی گردیده اند (هانداراگاما[3] و همکاران، 2013، ص 2).
توجه به این تغییر عملکرد، اهمیت توجه به شکل دهی صحیح فعالیت های اقتصادی آنان را دوچندان می کند. شکل دهی به فعالیت های اقتصادی نیازمند آموزش فعالیت های اقتصادی است و آموزش صحیح در وهله ی اول، مستلزم شناسایی نیازهای آموزشی است. بنابراین به منظور آموزش مهارت های خوداشتغالی به این قشر عظیم، در ابتدا لازم است تا نیازهای آموزشی آنان به طور مشخص در تمام فعالیت هایی که امکان اجرای آنها در روستاها فراهم است تعیین گردد. بر این اساس مطالعه ی حاضر در پی بررسی نیازهای آموزشی زنان روستایی در راستای مهارت های خوداشتغالی با هدف کارآفرینی است.

 

بیان مسأله:
روستاییان بنیادی ترین افراد اقتصادی-اجتماعی یک کشور به شمار می روند، به گونه ای که توسعه ی آنها نقشی اساسی در فرآیند توسعه ی ملی دارد. بنابراین توسعه روستایی و کشاورزی با توسعه کشور در همه ی ابعاد همراه است (پاپلی یزدی، 1382، ص 56). از آن جا که در اکثر مناطق جهان، روستاها از جمله نواحی فرسایش محسوب می شوند، اندیشمندان و سیاست گزاران تمامی کشورهای دنیا توجه خاصی به امر توسعه ی روستایی و رفع مشکلات و معضلات آن ها دارند. مشکلات و معضلات روستاها در تمامی جهان ناشی از دو مسأله ی اساسی است: یکی کمبود امکانات اجتماعی (ضعف زیرساخت ها) و دیگری کمبود درآمد (ضعف اقتصادی) (قمبرعلی و زرافشانی، 1387، ص 132).
بررسی آمارها نیز نشان دهنده ی آمار بالای نرخ بیکاری در روستاهاست. به گونه ای که بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1385، نرخ بیکاری مناطق روستایی برابر 74/14 درصد و نرخ مشارکت نیروی کار بر ابر 85/40 درصد بوده است. این موضوع در ارتباط با بیکاری زنان اوضاع اسف بارتری را نشان می دهد به

 

 
 

آذر 1395
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب
عنوان
صفحه
چکیده
1
فصل اول: مقدمه پژوهش
 
1-1 مقدمه
3
1-2 بیان مسئله
4
1-3 اهمیت و ضرورت پژوهش
6
1-4 اهداف پژوهش
7
1-4-1 اهداف اختصاصی پژوهش
7
1-5 فرضیه ­های پژوهش
7
1-6 تعریف متغییرها
8
1-6-1 تعاریف مفهومی متغییر ها
8
1-6-2تعاریف عملیاتی متغییرها
9
فصل دوم: پیشینه پژوهش
 
1-2 پیش درآمد
12
2-2 تعریف واژه اعتیاد و اعتیاد به اینترنت
12
2-3 اختلال اعتیاد اینترنتی
15
2-4 ویژگیهای اعتیاد اینترنتی
16
2-5 ریشه های اعتیاد به اینترنت
17
2-6 علل اصلی اعتیاد به اینترنت در ایران
18
2-7 تعریف و معیارهای تشخیصی اختلال بازی اینترنتی در DSM-5
19
2-8 شیوع
19
2-9 چه کسانی مستعد اعتیاد به اینترنت هستند؟
20
2-10 پیشینه پژوهش
21
2-10-1 زمینه های پژوهشی داخل ایران
21
2-10-2 زمینه های پژوهشی خارج از کشور
21
فصل سوم: روش پژوهش
 
3-1 روش پژوهش
24
3-2 جامعه آماری
24
3-3 روش نمونه گیری و حجم نمونه
25
3-4 ابزار پژوهش
25
3-4-1 آزمون اعتیاد به اینترنت یانگ و روش نمره گذاری و تفسیر
25
3-4-2 مصاحبه بالینی ساختاریافته چهارمین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری  اختلالات روانی(4-DSM)
28
3-5 روش اجرای پژوهش
28
3-5-1 نتخاب آزمودنی­ها و پیش­آزمون
28
3-5-2 روش­های مداخله
29
3-5-2-1ساختار کلی درمان MBCT
29
3-5-2-2 شکل جلسات
30
محتوای جلسات
31
3-5-3 پس آزمون خاتمه
32
3-6روش تحلیل داده ها
32
فصل چهارم: یافته های پژوهش
 
4-1 یافته­ های توصیفی
34
4-2 یافته­ های استنباطی
35
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
 
5-1 بحث و تفسیر نتایج پژوهش
38
5-2 محدودیت­های پژوهش
39
5-3 پیشنهادات
40
5-3-1 پیشنهادات پژوهشی
40
5-3-2 پیشنهادات کاربردی
40
منابع و مآخذ
41
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول
عنوان
صفحه
جدول ‏3‑1: طرح پیش­آزمون-پس­آزمون با گروه گواه
24
جدول ‏3‑2: مقیاس کلی آزمون IAT
27
جدول‏4‑1: میانگین و انحراف استاندارد نمرات پرسشنامه IAT در درمانMBCT در کاهش علایم اعتیاد به اینترنت در گروه آزمایش و گواه
34
جدول ‏4‑2:تحلیل کوواریانس نمرات پس آزمون شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی در کاهش علایم اعتیاد به اینترنت بر اساس پرسشنامه IAT گروه آزمایش
35
جدول ‏4‑3: نتایج تحلیل واریانس شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی در کاهش علایم اعتیاد به اینترنت
36
جدول ‏4‑4: نتایج آزمون T برای میانگین گروه شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی
36
چکیده
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر اعتیاد سایبری دانش آموزان مراکز استعدادهای درخشان  شهر کرمانشاه در سال 1394 انجام شد.
روش:  پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون همراه با گروه گواه است. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر مقطع متوسطه دوم مراکز استعدادهای درخشان شهر کرمانشاه بودند که جمعیت آنها 515 نفر بودند. از کلیه دانش آموزان تستIAT به عمل آمد و از بین سی نفر از دانش آموزان با تشخیص اعتیاد سایبری به صورت تصادفی 24 نفر انتخاب و در دو گروه 12 نفره(که12نفر دریافت کننده شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی گروهی و 12 نفر گروه گواه)قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش پکیج شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بود. برای تجزیه و تحلیل داده­های این پژوهش از آمار توصیفی(میانگین، انحراف معیار،فراوانی) و برای بررسی سوالات پژوهش از آمـار استنباطی( واریانس و کوواریانس و tمستقل) و همچنین برای محاسبه داده­ ها از نرم­افزارspss22 استفاده شد.
یافته­ها: با توجه به یافته­ های پژوهش، شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی در کاهش علایم اعتیاد سایبری تاثیر دارد. میانگین نمرات دو گروه گواه و کنترل  نشان می­دهد که شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی نسبت به گروه کنترل، میانگین بیشتری را در کاهش اعتیاد سایبری نشان می دهد.
نتیجه­گیری: با توجه به آزمون­های آماری روش­ درمانی و گروه کنترل، از نظر میزان اثربخشی روش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی موثر است.
کلید واژه­ها:  شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی، اعتیاد سایبری، اعتیاد اینترنتی، اختلال بازی اینترنتی، دانش آموزان متوسطه، مراکز استعدادهای درخشان

 

فصل یکم
 

مقدمه پژوهش
 

 

1-1 مقدمه
 

خاستگاه اینترنت را در وزارت دفاع آمریکا و تلاش برای ایجاد یک مدل ارتباطی مطمئن میان مؤسسه های نظامی و پژوهشی دانسته اند(اندرسون، 2001). در کمتر از 44 سال، این رسانه فناورانه، از شبکه اولیه اش جدا و به آنچه ما اینترنت می نامیم، تبدیل شده است. اینترنت از ابعاد مختلف بر زندگی ما اثرگذار بوده و بسیاری از تأثیرهای آن مثبت است. اینترنت در انجام وظایف، دسترسی به اطلاعات و ملاقات افراد نقش مهمی ایفا کرده است. اصطلاح اختلال اعتیاد اینترنتی[1] نخستین بار توسط گلدبرگ[2]   در سال 1996 مطرح شد. در ابتدا گرچه گلدبرگ هنگامی که اصطلاح اعتیاد اینترنتی را مطرح کرد، چندان در این کار جدی به نظر نمی رسید، اما این اصطلاح به وفور توسط پژوهشگرانی چون یونگ[3] (1999)، گلدبرگ (1996)، و کندل[4] (1998) استفاده شده است. در پنجمین مجموعه تشخیصی و آماری بیماریهای روانی انجمن روانپزشکی امریکا (DSM-5, 2013) عنوان اعتیاد به اینترنت و یا اعتیاد سایبری ذکر نشده است اما اختلالی با عنوان اختلال بازی اینترنتی[5] نامگذاری شده است.(DSM-5, 2013) یکی از نخستین نگرانیها درباره بازیهای رایانه ای و ویدیویی، اینترنتی، با توجه به گستردگی و کاربرد آنها در میان جوانان، این بود که چنین بازیهایی ممکن است با ایجاد فضایی جذاب تر در مقایسه با انجام تکلیف های درسی، باعث تداخل در عملکردهای علمی و تحصیلی می شود. شواهد تجربی نیز در تایید این ادعا وجود دارد(پورعابدی نائینی،1387). در کشورهای اسکاندیناوی، بروز جوش صورت در مواجهه با پرتوهای صفحه نمایش، مشاهده شده است(تیون[6] ،1984) حال آنکه در اروپا نگرانی هایی از شکل گیری آسیب های اندامی ابراز شده است (لافتوس[7]  و لافتوس، 1983) اما اثرهای روان شناختی بالقوه نامحسوس تر و از این رو زیان بارتر از آسیب های محسوس ناشی از کاربری مداوم  رایانه است(واینبرگ[8] ،1971). با توجه به تازه بودن این دسته اختلالات و آسیب های روز افزون آن، یک روش درمانی موثر در کنار سایر روش های درمانی، مـی تواند موجب بهبود کارایی روش های درمانی موج سوم[9] و دست مایه ای برای تحقیقات بعدی در این زمینه شود.  
 

 

1-2 بیان مسئله   
 

نوآوری در شاخه های مختلف کم نبوده و نیست، ولی به جز تعداد انگشت شماری از آنها، مابقی همگی راحت تر زندگی کردن، بیشتر زندگی کردن  و با لذت و هیجان زندگی کردن را برای انسان به ارمغان آوردند. طبعا روح تعالی طلب و لذت جوی بشر، آغوش خود را برای این رده از نوآوری ها می گشاید و به آنها خوش آمد می گوید از میان این همه نوآوری رادیو و تلویزیون و عاقبت اینترنت + وب رسانه هایی شدند تا روش زندگی ، اخلاق، تعاملات اجتماعی و حتی دنیای بـزرگ و زیبای کودکان را استحاله کنند. کودکانی که صدسال پیش جست و خیز می کردند، از درخـت بالا می رفتند، توت می چیدند، زبان گنجشک ها و بلبل ها را می فهمیدند اکنون دیجیمون[10] را می شناسند، به کلاس کامپیوتر می روند و دیو قصه شان از جنس روبات است!(ملکیان، 1390).در این میان، اینترنت یک شبکه جهانی است که در واقع مجموعه ای عظیم از میلیونها کامپیوتر و شبکه کوچکتر است که می توانند اطلاعات خود را با یکدیگر مبادله کنند. (ند اسنل[11]،ترجمه فلاح مشفقی، 1383).و اولین نکته مهم در مورد اینترنت آن است که درهای آن به روی همه نوع کامپیوتر باز است، از نظر تئوری، هر کامپیوتری از یک کامپیوتر کیفی تا یک سوپر کامپیوتر، می تواند به IP/TCP [12] مجهز شده و به اینترنت  وصل شود. حتی اگر یک کامپیوتر از IP/TCP استفاده نکند می توانداز طریق تکنولوژیهای دیگر به اینترنت وصل شود. یکی از نخستین نگرانیها درباره بازیهای رایانه ای و ویدیویی، اینترنتی، با توجه به گستردگی و کاربرد آنها در میان جوانان، این بود که چنین بازیهایی ممکن است با ایجاد فضایی جذاب تر در مقایسه با انجام تکلیف های درسی، باعث تداخل در عملکردهای علمی و تحصیلی می شود. شواهد تجربی نیز در تایید این ادعا وجود دارد(پورعابدی نائینی،1387). یکی از این پژوهش ها نمایانگر رابطه منفی بین کاربری رایانه و چگونگی عملکرد کودک در مدرسه است(برون[13] و همکاران،1986). علاوه بر آسیب های تحصیلی، آسیب های جسمانی از عوارض دیگر وابستگی سایبری است. در استرالیا کاربران رایانه به وضعیتی دچار  شده اند که تنوسینوویتیس[14] یا آماس بافت سفید لنفی که ماهیچه ما را به استخوان می پیوندد(فرگوسن،1987). در کشورهای اسکاندیناوی، بروز جوش صورت در مواجهه با پرتوهای صفحه نمایش، مشاهده شده است(تیون[15]،1984).حال آنکه در اروپا نگرانی هایی از شکل گیری آسیب های اندامی ابراز شده است (لافتوس[16] و لافتوس، 1983). اثرهای روان شناختی بالقوه نامحسوس تر و از این رو زیان بارتر از آسیب های محسوس ناشی از کاربری مداوم  رایانه است(واینبرگ[17]،1971).اعتیاد به بازیهای ویدئویی شاید همانند دیگر رفتارهای اعتیاد آور باشد. بازیکنان احساس می کنند پیوسته به انجام این بازیها وادار می شوند و بنابراین، ممکن است علاقه کمتری در دیگر فعالیت ها از خود نشان دهند. اگر بکوشند برای مدتی بازی را کنار بگذارند، نشانه های گوشه گیری را نمایان می سازند(سوپر[18] و میلر[19]،1983).برخی روانشناسان سرشناس آمریکایی، نگرانی آشکار خود را از اثرهای جانبی بازی های رایانه ای دارای موضوع خشونت آمیز بیان کرده اند. راجرز[20] (1982) از این نگران بود که بازیهای رایانه ای و ویدیویی مردم پسند با محتوای خشونت، به ویژه بازیهای با موضوع جنگ هسته ای، باعث ناچیز شمردن ترس از جنگ شود. در لابه لای همه آسیب هایی که اینترنت می تواند به بشر بزند هستند پژوهشگرانی چون اندرسون(2001)، دیویس و همکاران(1999)، کندل(1998)، ناکس و همکاران(2001)، مونکه(1998)، رینولد(1992)، تالوبت(1998)، یونک(1998) ،که همگی سعی بر این داشته اند ماهیت اعتیاد آور اینترنت را در دانش آموزان و دانشجویان خاطرنشان سازند (به نقل ازخسروجردی، میرزایی، 1388). گریفیث معتقد است هر رفتاری (از جمله مصرف مواد یا استفاده از اینترنت)، که معیارهای ذیل در مورد آن صدق کند، بطور عملیاتی اعتیاد خوانده می شود. این معیارها عبارتند از : برجستگی، تغییر خلق، تحمل، علایم ترک، تعارض، بازگشت، پیشرفت و انکار (بیدی، کاشکی،1392).از این رو تجهیز درمانگران روانی به روش های درمانی نوین و درمان آن دسته از افراد ی که از این نوع جدید از اعتیاد رنج می برند ضروری به نظر می رسد.
                                                                                                     

 

1-3 اهمیت و ضرورت پژوهش
 

اینترنت از سال 1994 به طور گسترده ای جهت اهداف شخصی و عمومی مورد استفاده قرار گرفت و تا قبل از آن تنها تعداد کمی از افراد در آزمایشگاه ها و دانشگاه ها از آن استفاده میکردند . علیرغم این که اینترنت توانسته است یک محیط جهانی را برای کاربران خود در سرتاسر دنیا جهت برقراریِ هرچه بهتر روابط فراهم آورد