با توجه به اینکه بازیگری از ارکانهنر هفتم است جایگاه آن در جامعه بر کسی پوشیده نیست. از طرفی دیگر این هنر، امروزه محدود به آقایان نیست بلکه علاقه و مشارکت زنان نیز در آن بیش از پیش در حال افزایش است که در نتیجۀ آن اختلاط زن و مرد در نقشهای مختلف به وجود می آید که در صورت عدم توجه به ابعاد آن بویژه بُعد دینی آن ممکن است ما نیز مسئول ایجاد لغزشها و انحرافات فرهنگی جامعه و تربیت و پرورش نسل آینده خود باشیم.

 

با نگاه به مسئله، این سوال اساسی به وجود می آید که مقتضای اصل اولی در بازیگری زن چیست؟ و به عبارتی ساده تر آیا زن مسلمان می تواند در این گونه هنرها شرکت کند؟ که باید گفت عناوینى از قبیل فیلم، تئاترو بازیگرى که در رسانه مدّنظر است، همه از عناوین نوظهورند و هیچ یک از آنها در ادلۀ فقهی یعنى در آیات و روایات وارد نشده اند و از این رو، به خودى خود مشمول اصل برائت اند و چنین فعالیت هایى از نظر شرعى هیچ منعى ندارند،مگر آن که دلیلی بر عدم آن قائم شود، در مورد بازیگری زن نیز دلیلی بر حرمت وجود ندارد. بنابر این، همانطور که فقها بیان داشته اند: اصل بازیگری در فیلم یا تئاتر اشکالی ندارد، ولی بر آن محدودیت هایی قرار داده شده است که رعایت آنها ضروری و واجب است و از کار های خلاف شرع خودداری شود.[1] همان طور که معلوم است، در شکل گیرى یک فیلم یا نمایش، عوامل زیادى دخالت دارند که هر کدام مصداق عناوین دیگرى هستند و ممکن است از آن زاویه، فیلم و بازیگرى داراى احکامى باشد. به عنوان مثال، حضور زن در سینما موجب پیدایش برخى مسائل فقهى و شرعی مى شود، مانند اختلاط زن و مرد، نگاه به نامحرم، فرض زوجیّت و محرمیّت، تشبّه به جنس مخالف، تشبّه به معصومان(ع)، شنیدن صداى نامحرم، سرود و آوازخوانى، پوشش، آرایش، گریم و .

 

اسلام با توجه به حرمتی که برای یک مسلمان قائل است، اجازه نمی دهد زن لباسی را که موجب خواری و تمسخر او یا تحریک شهوانی مخاطب یا ترویج فرهنگ دشمن شود، بپوشد. البته زنان مسن، اگرچه در ادلۀاولیه، ملزم به پوشش کامل نیستند، ولی برداشتن مقنعه برای آنها کراهت شدید دارد. مضاف بر اینکه این موضوع، در عرف جامعۀ مسلمان، غیر قابل پذیرش است. در کنار این، در آیه قواعد و برخی روایات، به حفظ حجاب سفارش شده و آن را کار بهتری دانسته است.

 

با توجه به اینکه اصطلاح «چهره پردازی» با «آرایش برای نامحرم» متفاوت است، چهره پردازی زن برای فیلم و تئاتر، حرمتی ندارد. البته چهره پرداز نبایدنامحرم باشد.

 

وصل کردن موی زن به زن دیگر، در صورتی که تدلیس حاصل شود، محکوم به حرمت است. البته برای مخاطبی که به این گونه اعمال آگاه است، تدلیس صدق نمی کند. به علاوه کلاه گیس برای زن نوعی زینت محسوب می شود و باید از نامحرم پوشانده شود.

 

نگاه در مواردی که به عنوان ابزار ابراز احساسات تلقی می شود، مانند نگاه زن به نامحرم، در صورتی که عادی هم باشد، به غیر از موارد استثنا، محکوم به حرمت است و در صورت قصد تلذذ، به طریق اولی حرام است. حرمت نگاه با واسطه در صورت تلذذ نیز ثابت است.

 

فهرست مطالب

 

 

 

مقدمه1

 

1-تعریف مسئله و بیان سؤال اصلی تحقیق: . .1

 

2- سؤالهای فرعی: .1

 

3-سابقه و ضرورت تحقیق:2

 

4-هدف تحقیق:.2

 

5– روش تحقیق:2

 

6-اهمیت تحقیق:3

 

7-روش و ابزار گردآوری اطلاعات:.3

 

8-فرضیه های تحقیق:.3

 

9-قلمرو تحقیق (زمانی، مکانی و موضوعی):3

 

10-جنبۀ نوآوری و جدید بودن تحقیق:3

 

فصل اول: مفاهیم و کلیات4

 

الف: مفاهیم:.5

 

محتویات:5

 

1- کلیدواژه ها:5

 

2-هنر(Art):6

 

3- ویژگیهای زن هنرمند:.7

 

4- بایدهای بازیگریزن:.8

 

بیان استدلال بر اجازۀ شوهر:.10

 

نقدوبررسی:10

 

5- فیلم(Film):11

 

6- سینماCinema)):.12

 

7- تئاتر(Theatre):12

 

8- بازیگری (Acting):.13

 

ب: کلیات14

 

1-فرق میان فیلم و تئاتر:14

 

2- حکم حکومتی:15

 

مستندات حکم حکومتی16

 

أ- قرآن.16

 

ب- سنت17

 

ج- عقل18

 

3- مقتضایاصلاولیدربازیگریزن:.19

 

فصلدوم:بازیگریدرفیلموتئاتردرصورتعدماستلزامفعلحرام.21

 

الف- بررسی ادلۀ فقهاء دربارۀ جواز بازیگری زن در فیلم و تئاتر و شرائط آن.22

 

1-رویکرداول: موافقت مشروط و محدود:22

 

2- عوامل مؤثر بر این رویکرد:23

 

أ- عوامل سیاسی اجتماعی:.24

 

ب- عوامل فرهنگی:24

 

ج- عوامل اقتصادی:24

 

ب-  بررسی ادلۀ فقهاء دربارۀ عدم جواز بازی گری زن در فیلم و تئاتر و شرائط آن25

 

1- رویکرددوم : مخالفت مطلق.25

 

2- عواملمؤثربراینرویکرد:25

 

أ- عوامل سیاسی اجتماعی:.26

 

ب- عوامل فرهنگی:26

 

ج- عوامل اقتصادی:26

 

3- چهره پردازی (گریم) در بازیگری27

 

أ- روایات27

 

نتیجه:34

 

ب-اجماع:.36

 

نتیجه:37

 

4- شروط چهره پردازی و آرایش جنس مخالف:.38

 

فصل سوم:بازیگری زن در فیلم و تئاتر در صورت استلزام فعل حرام39

 

الف-  بررسی ادلۀ فقهاء در بارۀ بازیگری زن در فیلم و تئاتر در صورت استلزام فعل حرام.40

 

1- قاعدۀ حرمت مقدمۀ حرام:.40

 

توضیح:.41

 

2- قاعدۀ حرمت اعانت بر اثم و عدوان:41

 

3- قاعدۀ نفی سبیل:.42

 

4- آیات:.43

 

ب-  بررسی حکم وضعی درآمد بازیگری زن درصورت استلزام فعل حرام46

 

تبعیت درآمد از شغل46

 

فصلچهارم:جایگاهحکمحکومتینسبتبهمواردغیرجائزبازیگری49

 

الف-  بررسیادلۀاستثناءشدنمواردغیرجائزبازیگریزنتوسطحکمحکومتی50

 

1- تقدمادلۀوجوبحفظنظاماسلامیبرادلۀاحکامحرمتاولیه:50

 

2- حکومتوتقدمادلۀحرمتاخلالبهنظاماسلامیبرادلۀاحکامحرمتاولیه:.50

 

ب-  بررسیادلۀعدمتأییدحکمحکومتیدراستثناءشدنمواردغیرجائزبازیگریزن57

 

1- ولایت فقیه را نه مردم انتخاب می کنند و نه خدا، لذا حکم حکومتی آن تأثیری بر استثنا شدن موارد غیر جائز بازیگری زن ندارد:57

 

أ- اقوال:57

 

نقد و بررسى ادله و اقوال:.58

 

ب- ادلّۀ اثبات ولایت فقیه:.60

 

1-دلیل عقلى:60

 

2ـدلیل نقلی:61

 

ج –معنای مورد نظر از ولایت مطلقه فقیه:62

 

2- احکامحکومتیحکمثانویاست،لذاتأثیریدراستثناشدنمواردغیرجائزبازیگریندارد:63

 

1- نظریه ها در بارۀ احکام حکومتی63

 

2- آیا احکام حکومتی از سنخ احکام ثانویه است65

 

3- احکامحکومتیموقتیهستندوتأثیرآندراستثناءقراردادنمواردغیرجائزبازیگریثابتنیست:65

 

4- احکامحکومتیمصلحتیاست،لذاتأثیرآنتازماناستمرارمصلحتجاریاست:67

 

نقدوبررسی:.67

 

ضوابطومعیارهایمصلحتدرصدوراحکامحکومتی:.68

 

اسبابوشرایطصدورحکمحکومتی:.69

 

تعارضاحکامحکومتیبادیگراحکامشرعیوفتوایمجتهدین:70

 

فصل پنجم: بازیگری زن و احکام متفرقه.72

 

الف- حدودپوشش:74

 

استثنای صورت و دو دست تا مچ:.75

 

نکته76

 

بیان استدلال:76

 

دلیل اوّل: دلالت آیه بر استثنا ی صورت  و دست:76

 

دلیل دوم: روایاتی که در تفسیر استثنا درآیه آمدهاست.79

 

دلیل سوم نفی حرج در دین:81

 

ب- پوشش زن در نقش مادر بزرگ:81