5) سوالات تحقیق. 5
5-1: سوال اصلی : 5
5-2 : سوالات فرعی : 5
6) فرضیه های تحقیق. 5
6-1 : فرضیه اصلی. 5
6-2 : فرضیه های فرعی. 5
7) روش شناسی تحقیق. 6
8) سازماندهی تحقیق. 6
فصل اول : کلیات
مبحث اول : مفهوم مسئولیت کیفری 9
گفتار اول : مفهوم لغوی مسئولیت کیفری 9
بند اول : مفهوم لغوی مسئولیت 9
بند دوم : مفهوم لغوی کیفری 10
گفتار دوم : مفهوم اصطلاحی مسئولیت کیفری 10
مبحث دوم : تاریخچه ی مسئولیت کیفری 12
گفتار اول : مسئولیت کیفری در قدیم الایام. 12
بند اول : فقدان عنصر روانی و موضوعی شمردن مسئولیت 13
بند دوم : تسری مسئولیت به حیوانات، مردگان و اشیاء 13
بند سوم : جمعی بودن مسئولیت 14
گفتار دوم : مسئولیت کیفری در دوران معاصر. 14
بند اول : مسئولیت کیفری در غرب معاصر. 15
بند دوم : مسئولیت کیفری در ایران معاصر. 15
مبحث سوم : شرایط مسئولیت کیفری 16
گفتار اول : ارتکاب عمل مجرمانه. 16
گفتار دوم : اهلیت جزایی مرتکب 17
گفتار سوم : فقدان علل خاص. 18
مبحث چهارم : تفاوت عوامل مانع مسئولیت کیفری با علل موجه جرم. 19
گفتار اول : تفاوت در متعلق. 19
گفتار دوم : تفاوت در مفهوم. 19
گفتار سوم : تفاوت در مسئولیت 19
گفتار چهارم : تفاوت در وضع معاون وشریک 19
گفتار پنجم : تفاوت در مرتکب 20
فصل دوم : شروط بلوغ و عقل از عوامل مانع مسئولیت کیفری
مبحث اول : شرط بلوغ به عنوان عامل مانع مسئولیت کیفری 22
گفتار اول : مفهوم و جایگاه بلوغ. 22
بند اول : معنای لغوی بلوغ. 22
بند دوم : معنای اصطلاحی بلوغ. 22
بند سوم : مفهوم طبیعی بلوغ. 23
گفتار دوم : سیر تاریخی سن مسئولیت کیفری در حقوق ایران. 24
بند اول : سن مسئولیت کیفری پیش از انقلاب اسلامی. 24
1-1 : قانون مجازات عمومی مصوب 1304. 24
1-2: قانون تشکیل دادگاه اطفال مصوب 1338. 25
1-3 : قانون مجازات عمومی مصوب 1352. 26
بند دوم : سن مسئولیت کیفری پس از انقلاب اسلامی. 26
2-1 : قانون تشکیل دادگاه های عمومی مصوب 1358. 27
2-2 : قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1361. 27
2-3 : قانون راجع به مجازات اسلامی مصوب 1361. 27
2-4 : قانون مجازات اسلامی مصوب 1370. 27
2-5 : قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1378. 28
2-6 : لایحه ی رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان. 28
گفتار سوم : بررسی سن مسئولیت کیفری در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392. 29
بند اول : تحلیل ماده 146 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392. 29
بند دوم : تحلیل ماده 147 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392. 30
بند سوم : تحلیل ماده 148 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392. 30
مبحث دوم : شرط عقل به عنوان عامل مانع مسئولیت کیفری 31
گفتار اول : مفهوم و انواع جنون. 31
بند اول : مفهوم جنون. 31
1-1: مفهوم لغوی جنون. 31
1-2 :مفهوم اصطلاحی جنون. 31
بند دوم : انواع جنون. 34
2-1: انواع جنون از جهت شمول. 34
2-2: انواع جنون از جهت ریشه. 35
2-3: انواع جنون از جهت زمان. 35
گفتار دوم : تاریخچه ی جنون در حقوق ایران. 35
بند اول : جنون در قوانین پیش از انقلاب اسلامی. 36
1-1 : قانون مجازات عمومی مصوب 1304. 36
1-2 : قانون اقدامات تأمینی مصوب 1339. 36
1-3 : قانون مجازات عمومی 1352. 36
بند دوم : جنون در قوانین پس از انقلاب اسلامی. 37
1-2 : قانون راجع به مجازات اسلامی مصوب 1361. 37
2-2 : قانون مجازات اسلامی مصوب 1370. 38
گفتار سوم : بررسی جنون در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392. 38
بند اول : تحلیل ماده 149 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392. 39
بند دوم : تحلیل ماده 150 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392. 39
فصل سوم : شرط اختیار از عوامل مانع مسئولیت کیفری
مبحث اول : اضطرار از عوامل مانع مسئولیت کیفری 44
گفتار اول : تعریف ، شرایط و ماهیت اضطرار. 44
بند اول : تعریف اضطرار. 44
1-1: تعریف لغوی اضطرار. 44
2-1 : تعریف اصطلاحی اضطرار. 44
بند دوم : شرایط تحقق اضطرار. 45
2-1 : شرایط خطر. 45
2-2: شرایط رفتار مضطر. 48
بند سوم : ماهیت اضطرار. 50
3-1 : اضطرار به عنوان عامل موجه. 50
3-2: اضطرار به عنوان عامل رافع مسئولیت 50
گفتار دوم :رابطه ی ضرورت و اضطرار. 52
بند اول : ترادف ضرورت و اضطرار. 52
بند دوم : تفاوت ضرورت و اضطرار. 52
بند سوم : ضرورت مقدمه ی اضطرار. 53
گفتار سوم :سیر تاریخی اضطرار در قوانین. 54
بند اول : اضطرار در قوانین پیش از انقلاب اسلامی. 55
1-1 : قانون مجازات عمومی مصوب 1304. 55
2-2: قانون مجازات عمومی مصوب 1352. 55
بند دوم : اضطرار در قوانین پس از انقلاب اسلامی. 56
2-1: قانون راجع به مجازات اسلامی مصوب 1361. 56
2-2 : قانون مجازات اسلامی مصوب 1370. 56
گفتار چهارم : اضطرار در قانون جدید مجازات اسلامی مصوب 1392. 57
مبحث دوم : اجبار از عوامل مانع مسئولیت کیفری 58
گفتار اول : تعاریف و انواع اجبار. 59
بند اول : تعریف اجبار. 59
1-1: تعریف لغوی اجبار. 59
2-1 : تعریف اصطلاحی اجبار. 59
بند دوم : انواع اجبار. 60
2-1 : اجبار مادی 60
2-2: اجبار معنوی 61
گفتار دوم : شرایط تحقق اجبار. 62
بند اول : شرایط تحقق اجبار مادی 62
1-1 : غیر قابل تحمل بودن. 62
1-2: فقدان ارتباط اجبار با رفتار مجبور. 63
1-3: سلب اراده ی مجبور. 63
1-4: تناسب جرم با اجبار. 63
بند دوم : شرایط تحقق اجبار معنوی 63
2-1: وجود خطر یا رفتار تهدید آمیز. 63
2-2: غیر قابل تحمل بودن. 63
2-3: بالفعل یا قریب الوقوع بودن خطر. 64
2-4: نامشروع بودن تهدید. 64
2-5 : امکان تحقق خطر. 64
2-6 : استمرار تهدید. 64
گفتار سوم : سیر تاریخی اجبار در قوانین. 64
بند اول : اجبار در قوانین پیش از انقلاب اسلامی. 65
1-1: قانون مجازات عمومی مصوب 1304. 65
1-2: قانون مجازات عممومی مصوب 1352. 65
بند دوم : اجبار در قوانین پس از انقلاب اسلامی. 66
2-1 : قانون راجع به مجازات اسلامی مصوب 1361. 66
2-2: قانون مجازات اسلامی مصوب 1370. 66
گفتار چهارم : بررسی اجبار در قانون جدید مجازات اسلامی مصوب 1392. 67
مبحث سوم : اکراه از عوامل مانع مسئولیت کیفری 67
گفتار اول : تعاریف و انواع اکراه 67
بند اول : تعریف اکراه 67
1-1: معنای لغوی اکراه 68
1-2: معنای اصطلاحی اکراه 68
بند دوم : انواع اکراه 69
2-1: از حیث متعلق. 69
2-2 : از حیث شدت 70
گفتار دوم : شرایط تحقق اکراه 71
بند اول : از جهت تهدید. 71
1-1: فعلیت یا قریب الوقوع بودن. 71
1-2: غیر قابل تحمل بودن. 71
1-3: غیر قانونی بودن. 72
1-4: قطعیت در تحقق. 72
1-5: قدرت اکراه کننده بر تحقق. 72
بند دوم : از جهت رفتار مکرَه 72
2-1: غیر قابل اجتناب بودن. 72
2-2: تناسب رفتار با تهدید. 72
گفتار سوم : اکراه در قانون جدید مجازات اسلامی مصوب 1392. 73
فصل چهارم : شرط قصد از عوامل مانع مسئولیت کیفری
مبحث اول : اشتباه از عوامل مانع مسئولیت کیفری 77
گفتار اول : تعریف و انواع اشتباه 77
بند اول : تعریف اشتباه 77
1-1: معنای لغوی اشتباه 77
1-2 : معنای اصطلاحی اشتباه 77
بند دوم : انواع اشتباه 78
2-1: اشتباه حکمی. 78
2-2 : اشتباه موضوعی. 79
گفتار دوم : اشتباه در قانون جدید مجازات اسلامی مصوب 1392. 80
مبحث دوم : مستی از عوامل مانع مسئولیت کیفری 81
گفتار اول : انواع مستی و رابطه آن با انواع جرم و جنایت 82
بند اول : انواع مستی. 82
1-1: مستی ارادی 82
1-2: مستی غیر ارادی 82
1-3 : مستی مزمن. 83
بند دوم : رابطه ی ا نواع مستی با نوع جرم و مجازات 83
2-1 : عدم تأثیر مستی در مسئولیت 83
2-2: تأثیر مستی در مسئولیت 83
2-3 : احتمال تأثیر مستی در مسئولیت 84
گفتار دوم : سیر قانون موضوع مستی در حقوق ایران. 84
بند اول : مستی در قوانین پیش از انقلاب اسلامی. 85
1-1: قانون مجازات عمومی مصوب 1304. 85
1-2: قانون مجازات عمومی مصوب 1352. 85
بند دوم : مستی در قوانین پس از انقلاب اسلامی. 86
2-1: قانون راجع به مجازات اسلامی مصوب 1361. 86
2-2 : قانون مجازات اسلامی مصوب 1370. 86
گفتار سوم :قانون مجازات اسلامی مصوب 1392. 87
مبحث سوم : خواب و بیهوشی از عوامل مانع مسئولیت کیفری 89
گفتار اول : خواب 89
بند اول : انواع خواب 89
1-1:خواب طبیعی. 89
1-2 : خواب مصنوعی. 90
بند اول : مسئولیت نائم در قوانین پیش از انقلاب اسلامی. 90
بند دوم : مسئولیت نائم در قوانین پس از انقلاب سالامی. 90
2-1 : قانون حدود و قصاص و قانون دیات مصوب 1361. 90
2-2 : قانون مجازات اسلامی مصوب 1370. 91
گفتار دوم : بیهوشی. 91
گفتار سوم : قانون جدید مجازات اسلامی مصوب 1392. 92
فصل پنجم : دفاع مشروع و امر آمر قانونی از عوامل مانع مسئولیت کیفری
مبحث اول : دفاع مشروع از عوامل مانع مسئولیت کیفری 94
گفتار اول : تعریف و شرایط دفاع مشروع. 94
بند اول : تعریف دفاع مشروع. 95
بند دوم :شرایط لازم در دفاع مشروع. 95
2-1 : فعلیت داشتن یا قریب‌الوقوع بودن آن. 95

هیچ گونه مخلی در صمیمیت زوجین و خوش رفتاری بین زوجین محسوب نمی‌شود بلکه تأکیدی در روابط مناسب و درست میان زوجین می‌باشد.
نتیجه‌گیری: طبق یافته‌های پژوهش صمیمیت و خوش‌رفتاری میان زوجین از مهمترین مسائل مربوط به روابط بین زوجین در دین اسلام می‌باشد، پیشنهاد می‌شود که به توسعه و آموزش هر چه بیشتر این موضوع در بین خانواده‌ها اقدام شود.
کلیدواژه ها: صمیمیت، زوجین، اسلام، روابط
فهرست مطالب
فصل اول 1
کلیات پژوهش. 1
مقدمه. 2
۱-1- بیان مساله. 4
۱-2- ضرورت انجام تحقیق. 6
۱-3-  اهداف تحقیق. 7
۱-4- سوالات پژوهش. 8
۱-4-۱- سوال اصلی 8
۱-4-۲- سوال فرعی 8
۱-5- فرضیه های تحقیق. 8
۱-6- پیشینه تحقیق. 8
1-7- روش تحقیق. 10
1-7-1 روش ها و ابزارهای جمع‌آوری اطلاعات 11
1-7-2- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات 11
1-7-3- سازماندهی تحقیق. 11
1-8- تعاریف عملیاتی 12
فصل دوم. 13
صمیمیت بین زوجین و شیوه‌های ابراز آن 13
مقدمه. 14
2- 1- ضرورت محبت و ابراز علاقه در روابط زوجین. 15
۲-2- جلوه‌های کلامی 16
۲-2- 1-گفتگو و تعامل همراه با درک و محبت 16
۲-2- 2- بیان نمودن علاقه و محبت 18
۲-2- 3- توجه به ویژگی‌های مثبت همسر و تکریم او. 19
۲-2-4- نام آوری دلنشین در خطاب همسر. 19
۲-2-5- در نظر گرفتن حساسیت‌های همسر. 20
۲-2-6- پاسخ دادن به محبت همسر. 21
2-3- جلوه‌های رفتاری 21
2-3-1-  هدیه دادن. 21
2-3-2-  غذا خوردن با خانواده و به میل آنان. 22
2-3-3-  استقبال از همسر. 22
2-3-4- درک شرایط روحی همسر. 23
2-3-5- اختصاص وقت معین به همسر. 24
2-4- تامین نیازهای زیبایی دوستی 24
2-4-1- آراستگی زن و مرد در محیط خانه. 25
2-4-2- توجه به علایق همسر. 26
2-5- توجه به اقتضائات جنسیتی 28
2-5-1-  نقش متناسب با جنسیت در عین یگانگی وظیفه. 28
2-5-2- بستر گرم زناشویی 30
2-6- همکاری زن و مرد در منزل. 32
2-7- همراهی زن و شوهر در مسائل اقتصادی 34
2-9- روابط عاطفی و جنسی 35
2-9- اهداف قرآن از طرح روابط عاطفی و جنسی زوجین. 36
2-9-1-  ارضاء مشروع نیازهای عاطفی و جنسی زوجین. 36
2-9-2- آرامش روانی زوجین. 36
2-9-3-  سلامت یابی زوجین. 37
2-9-4- رشد و تکامل شخصیت زوجین. 39
2-9-5- تربیت فرزند. 39
2-10- روابط عاطفی و جنسی و نقش آن در استحکام خانواده 40
2-11- قرآن و شیوه های درمانی 41
2-12- قرآن و درمان نشوز زن و مرد. 43
فصل سوم. 48
حسن معاشرت از منظر قرآن، فقه و حقوق 48
مقدمه. 49
3-1- حوزه معنایی عرف 49
3-2- مفهوم حسن معاشرت به معروف 52
3-3- نگاهی به اصل معروف در سیره نبوی 53
3-4- جایگاه حسن معاشرت در روابط زناشویى در قرآن کریم. 55
3-5- معیارهای مؤثر در حسن معاشرت زوجین از منظر قرآن. 56
3-5-۱-  خدا محوری 56
3-5-۲-  دست یافتن به تقوا 58
3-5-۳-  دستیابی به حیات طیبه. 59
3-6- جلوه‌های رفتاری همسران اسوه‌ی قرآنی 62
3-6-۱-  بیان زیبا 62
3-6-۲-  برخورد با تنگناهای زندگی 63
3-6-۳-  برخورد با خطاهای همسر. 65
3-6-۴-  ایثار و گذشت 66
3-6-۵-  اتحاد و همبستگی 67
3-7- نمودهای حسن معاشرت 68
3-7-۱- خوش خلقی 68
3-7-2- پرهیز از آزردن شوهر. 69
3-7-3- مهربانی و محبت 69
3-8- مرز میان حسن‌معاشرت و سوءمعاشرت 73
3-9- مبنای حسن معاشرت در نظام حقوقی خانواده 74
3-10- حقوق متقابل زوجین در اسلام. 77
3-11-  روابط مالی زن و شوهر. 79
3-11-1- وظایف اختصاصی مرد در خانواده (حقوق زن بر شوهر) 84
3-11-2- ریاست خانواده (قوامیت) 86
3-11-3- فلسفه ریاست شوهر بر خانواده 86
3-11-4- حدود ریاست شوهر. 90
3-11-5-  از دیگر وظایف اختصاصی مرد در قبال همسرش «مضاجعت، بیتوته یا قسم» است. 92
3-11-6- وظایف اختصاصی زن در خانواده (حقوق شوهر بر زن) 92
3-12- حسن معاشرت از منظر حقوقی مدنی (وظایف مشترک زوجین) 95
فصل چهارم. 99
نتیجه‌گیری و پیشنهادات 99
4-۱- فرضیه اول. 100
4-2- فرضیه دوم. 101
4-2-1- حسن سلوک با همسر. 101
4-2-2- استقبال از پیشنهاد همسر. 101
4-2-3- سازگاری با همسر. 102
4-2-4- تواضع در برابر همسر. 103
4-2-5- تشویق همسر به اتیان خیرات 103
4-2-6- حفظ مراتب حجاب 104
4-2-7- حمایت از همسر. 104
4-2-8- ابراز محبت به همسر. 105
4-2-9- آراستن ظاهر و باطن برای همسر. 107
4-2-10- صبر و بردباری 108
4-3- فرضیه سوم. 108
4-4- محدودیت‌های پژوهشی 110
4-5-پیشنهادات پژوهش. 110
4-6- پیشنهادات کاربردی 110
منابع. 112

کلیات پژوهش
 

مقدمه
 

ابراز علاقه در ارتباطات زن و شوهر مهم‌ترین مهارت  مؤثر برای حفظ و استحکام بنیان خانواده است‌.  با توجه به اینکه خانواده مهم‌ترین نهاد اجتماعی است که مورد توجه ویژه اسلام قرار دارد‌، و مسئله  عشق به خانواده عطیه‌ای الهی است  که تجلی مهر مهربانترین مهربانان در وجود فرد است در نگرش اسلامی، فرد ظرف وجود خویش را مالامال از هدیه الهی و عشق به خانواده می کند و در رفتار متناسب با توصیه‌های شریعت با خانواده خوشرفتاری می کند. قرآن کریم [1] از رابطه میان زوجین با کلمه مودت و رحمت یاد می‌کند که این مسئله اشاره به جنبه انسانی و فوق حیوانی زندگی زناشویی دارد. زیرا عامل شهوت تنها رابطه طبیعی زندگی زناشویی نیست، بلکه رابطه اصلی، صفا و صمیمیت  و اتحاد دو روح است. (مطهری، 1377) عبارت «وَ جَعَلَ بَینَکُم مَودهٌ وَ رَحمَه» بیانگر رابطه‌ی دوستی و مهربانی است. بدین معنا که هم یکدیگر را دوست بدارند و به هم عشق بورزند، و هم با یکدیگر مهربان باشند. (خامنه‌ای،1381).
از سویی خداوند[2] متعال  پیامبر اکرم (ص) را رحمتی برای عالم معرفی کرده است که به برکت وجود ایشان بسیاری از بلاها  و مصیبت‌ها از عالمیان برداشته شده است.
شاید بتوان بین رَحْمَهً لِلْعالَمینَ بودن پیامبر و وجود مودت و رحمت بین زوجین، این ارتباط مفهومی را برقرار ساخت که دوستی و محبت بین زن و شوهر علاوه بر اینکه  آرامش و رحمت الهی را به ارمغان  می‌آورد‌، دژ محکمی در برابر بلایا و آسیب‌هایی است که  می‌تواند بنیان خانواده را متزلزل سازد‌.  
با توجه به اینکه همسران نمونه، امانتدار خوبی برای این هدیه الهی هستند در دعاهایشان از درگاه خدا مى‏خواهند که همسران و فرزندان آنان را از  کسانى قرار دهد که مایه روشنى چشم آنان گردد.[3]
معناى جمله «قرت عینه» این است که:خدا به او چیزى داد که چشمش آرامش یافت، و دیگر چشمش به دست این و آن نمى‏افتد. همچنین به کسى که مایه مسرت آدمى است نور چشم گفته مى‏شود، خداوند این اوصاف را برای گروه ممتاز مؤمنان که در صف مقدم قرار دارند تحت عنوان «عباد الرحمن» شرح مى‏دهد،  و همانگونه که رحمت عام خدا همگان را فرا مى‏گیرد، رحمت این بندگان خدا نیز از جهاتى عام است، و علم و فکر و بیان و قلم و مال و قدرتشان پیوسته در مسیر هدایت خلق خدا کار مى‏کند. )مکارم شیرازی،1374)، در نتیجه دیگران که دوستدار تقوایند از آنان می‌آموزند و پیروى می‌کنند، بدون تردید اهل بیت‌(ع) از روشنترین مصداق‌هاى این آیه هستند، اما این مانع از گسترش مفهوم آیه نخواهد بود که مؤمنان دیگر نیز هر کدام در شعاع‌هاى مختلف، امام و پیشواى دیگران باشند. (مکارم شیرازی، 1374).
صمیمیت یکی از ویژگی‌های رابطه زوجین است. رابطه‌ای که با خودافشایی واقعی و درک شخص دیگر در مشارکتی برابر تعریف می‌شود. صمیمیت میزان نزدیکی و حمایتی است که هر عضو احساس و بیان می‌کند (یانگ، ۱۹۹۸). این عامل خود باعث افزایش سلامت عمومی در زوجین و خانواده می‌گردد. از نظر آدلر نیز فردی دارای سلامت روان است که روابط خانوادگی صمیمی و مطلوب داشته باشد (منصوری و مهرابی زاده، ۱۳۸۹). زوج‌ها به طور زبانی یا غیر زبانی در حالی که به یکدیگر اعتماد دارند و به احساسات همدیگر حساس هستند چیزهایی را در مورد خود بیان می‌کنند. ایجاد و حفظ روابط صمیمانه و ارضای نیازهای عاطفی و روانی در امر ازدواج یک مهارت و هنر است و علاوه بر سلامت روانی و تجارب سالم نیازمند کسب مهارت‌ها و انجام وظایف خاصی است (کارنیو بردبوری، ۱۹۵۵).
بیشتر افراد ازدواج را به عنوان صمیمانه‌ترین رابطه که بزرگسالان تجربه می‌کنند می‌شناسند رابطه‌ای که به عنوان صمیمیت و عاطفه به کار می‌رود. صمیمیت یعنی دو نفر درون خود را به روی یکدیگر باز کنند. صمیمیت[4] یعنی ورود عاطفی، فکری، اجتماعی، فیزیکی و معنوی به زندگی یکدیگر. نیاز به برقراری و نگهداری روابط نزدیک و ارتباط با دیگران به عنوان یک انگیزه انسانی و مرکزی شناسایی گردیده است (لوینگر  و هوستون، ۱۹۹۰).
ایجاد صمیمیت یک فرآیند است نه یک رویداد مجزا، صمیمیت چیزی نیست که ما ناگهان «به دست بیاوریم» و آن را تا آخر عمر مثل یک گنج حفظ کنیم. صمیمیت سیال است نه ایستا در واقع صمیمیت را باید محصول یک جریان رشد دانست، فرآیندی که قبل از ازدواج شروع می‌شود و بعد از آن هم ادامه می‌یابد و حتی جاودان می‌گردد (آماتاد و براون، ۲۰۰۰).
هنگامی که افراد برای برآوردن نیاز صمیمیت در رابطه ی زناشویی تلاش می‌کنند ممکن است وارد یک جریان مداوم شوند که در آن نیازهای هر دو نفر برای صمیمیت باید مورد بحث و گفتگو قرار گیرد. به ناچار زمان‌هایی وجود دارد که نیاز صمیمیت فردی فوراً توسط دیگران برآورده نمی‌شود. در چنین زمان هایی، احتمالاً او هم واکنش درونی و هم واکنش بیرونی به برآورده نشدن نیاز صمیمیتش نشان می‌دهد. این پاسخ‌ها احتمالاً در سطح وسیع‌تر بر اینکه آیا این نیازها به طور متوالی برآورده خواهد شد یا نه و شاید بر کارکرد رابطه تأثیری گذارد. تعداد قابل توجهی از تحقیقات مربوط به ازدواج نشان داده است که عکس‌العمل‌های لحظه‌به‌لحظه زوجین می‌تواند کل رضایت از رابطه طولانی مدت را پیش‌بینی کند. (گاتمن و کروکوف، ۱۹۸۹).

۱-1- بیان مساله
 

خانواده کانون مقدسی است که بر عالی‌ترین عواطف بنا شده است و مهم‌ترین نقش را در سعادت و شقاوت جوامع ایفاء می‌کند، لذا تلاش در راستای حفظ و استواری آن، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. (توجهی، ۱۳۸۹).
صمیمیت شامل احساسات نزدیکی، عاطفه، ارتباط، پیوستگی عمیق، خودافشایی و وابستگی بین فردی است. با توجه به ویژگی‌های‌ منحصر به فرد خانواده، ضمانت اجراهای کیفری اصولاً در این کانون جایگاهی‌ ندارند، با این وجود ضوابط و معیارهایی برای حسن سلوک زوجین در فقه اسلام و حقوق وجود دارد که بعضاً دارای ضمانت اجرای قانونی و اخلاقی هستند و اگر سوءمعاشرت به مرحله‏ی نشوز زوجین برسد ضمانت اجرای مدنی و کیفری پیش‏بینی شده است (جمالی، ۱۳۸۲).
قرآن کریم در 39 آیه در قرآن لفظ معروف را که نماد معاشرت زوجین در کانون خانواده است، استفاده می‌کند. (پناهی، ۱۳۹۱). در حقوق ایران معنای آیه 19 سوره نساء (عاشروهن بالمعروف) در ماده 1103 ق.م در فصل مربوط به (حقوق و تکالیف زوجین نسبت به یکدیگر) وارد شده است. مطابق این ماده «زن و شوهر مکلف به حُسن معاشرت با یکدیگر هستند» به عقیده‏ی حقوقدانان منظور ماده‏ی فوق از حُسن معاشرت زوجین در حدود عرف و عادت زمان و مکان می‏باشد. (امامی، ۱۳۷۲).
قانون مدنی، مواد 1102 تا 1119 را به حقوق و تکالیف زوجین اختصاص داده و وظایف آنان را در برابر یکدیگر برشمرده است. ماده‌ی 1102 قانون مدنی واقع‌شدن

بند چهارم: ماهیت حقوقی قرارداد حمل و نقل و مسئولیت متصدی آن. 19
فصل دوم – حمل و نقل هوایی: 25
گفتار اول: اهمیت حمل و نقل هوایی 26
بند اول: اهمیت اجتماعی 27
بند دوم: اهمیت اقتصادی 28
گفتار دوم: لزوم برنامه‌ریزی استراتژیک در مدیریت صنعت حمل و نقل هوایی 29
گفتار سوم: نقش حمل و نقل هوایی در توسعه صنعت توریسم. 32
گفتار چهارم: حقوق و تکالیف حمل و نقل هوایی بین‌المللی 35
فصل سوم – یاتا (انجمن بین‌الملل حمل و نقل هوایی): 39
گفتار اول: تاریخچه‌ی یاتا و دلایل تشکیل آن. 40
بند اول: اهداف یاتا 41
بند دوم: اعضاء یاتا 42
بند سوم: ساختار اساسی یاتا 42
بند چهارم: دلایل جایگزینی یاتا با اتحادیه ترافیک هوایی. 43
گفتار دوم: کمیته­های یاتا. 43
بند اول: زیرمجموعه­های قاره­ای یاتا. 45
گفتار سوم: نقش یاتا در مبادله حقوق و آزادی­های هوائی 45
فصل چهارم: نقش و جایگاه یاتا در توسعه حقوق حمل و نقل هوایی. 49
گفتار اول: حقوق مسافر هوایی 50
بند اول: احتیاط­های لازم در مسافرتهای هوایی و دستورالعمل­های یاتا 50
بند دوم: نقش یاتا و ایکائو. 52
گفتار دوم: حقوق حمل و نقل هوایی. 53
بند اول: بررسی حقوق حمل و نقل هوایی و سیر تحول آن. 53
بند دوم: معاهدات بین ­المللی در حمل و نقل بین ­المللی هوایی. 54
بند سوم: نقش تقصیر یا عمد در مسئولیت و معافیت متصدی حمل و نقل بین ­المللی هوایی 55
بند چهارم: مفهوم حادثه در حقوق حمل و نقل هوایی 56
بند پنجم: بررسی تطبیقی معافیتهای غیرقراردادی متصدی حمل و نقل هوایی در مقررات بین ­المللی 57
الف: موارد معافیت متصدی حمل و نقل هوایی از مسئولیت 57
ب: مسئولیت مدنی متصدی حمل و نقل هوایی 59
گفتار سوم: نقش و جایگاه یاتا در توسعه حقوق حمل و نقل هوایی. 59
بند اول: تأثیرات یاتا در توسعه حقوق حمل و نقل هوایی. 59
بند دوم: تسهیلات یاتا برای گسترش توریسم 60
بند سوم: بررسی کنوانسیونهای منعقده یاتا 61
فصل پنجم: ایران و یاتا. 62
بند اول: جایگاه یاتا در سلسله مراتب قوانین و مقررات حمل و نقل هوایی ایران 63
بند دوم: کیفیت همکاری ایران با یاتا 64
بند سوم: ارزیابی موارد ضعف زیرساختی، اجرایی و مقرراتی صنعت حمل و نقل هوایی ایران در مقایسه با قواعد و مقررات یاتا 65
بند چهارم: معایب و مزایای تبعیت از تعرفه‌ها و مقررات یاتا برای صنعت حمل و نقل هوایی ایران 68
بند پنجم: ارزیابی نقش مزیت نسبی سوخت ارزان هواپیما در ایران بعنوان برگ برنده صنعت حمل و نقل هوایی ایران 69
نتیجه گیری و پیشنهادات 71
الف: نتیجه گیری 72
ب: پیشنهادات 73
ج: منابع و مأخذ 74
چکیده :
اندیشه پرواز به آسمان و رهایی از زمین از دیرباز در مخیله بشر وجود داشته و تلاشهای عدیده ای جهت دست یابی به این هدف نموده است .نخستین کسی که عملا در این راه کوشش کرد لئوناردو داوینچی بود و بعد از وی افرادی چون ونو فرانسوی ، هنسون آلمانی طرح وی را دنبال کردند و در نهایت اولین اختراع در سال 1903 توسط برادران رایت بود ، با اختراع هواپیما ، موضوع بهره برداری از هوا و حقوق ناشی از آن برای کشورها مطرح گردیده و از آنجا که سیستم حمل و نقل هوایی و توسعه آن بسیار پر اهمیت است و گسترش روز افزون توسعه صنعت حمل و نقل هوایی در دهه اخیر در جهان به عنوان یکی از مهمترین محورهای توسعه و رشد کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه مطرح شده و از جایگاه ویژه ای در برنامه های توسعه اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و تکنولوژیکی کشورهای مذکور برخوردار است و از آنجا که حفظ حریم هرکشور از منظر امنیتی و سیاسی و حقوقی دارای اهمیت ویژه میباشد دولتها بر آن گشتند تا به تاسیس سازمانهای حقوق هوایی جهانی هم چون یاتا نمایند .در رساله مذکور به بررسی نقش و جایگاه یاتا در توسعه حقوق حمل و نقل هوایی پرداخته میشود و محقق سعی دارد در پنج فصل به بررسی موضوع بپردازد و در ابتدا در فصل اول سعی میکند به کلیات بپردازد و در این فصل موضوع حمل و نقل بین الملل و اقسام آن را بررسی میکند ، در فصل دوم به بررسی جزیی‌تر موضوع میپردازد و به تحلیل دقیق تر در باب حمل و نقل هوایی توجه کرده و حقوق و تکالیف حمل و نقل هوایی بین المللی را مطرح میکند ، در فصل سوم به بررسی دقیق اتحادیه یاتا ، شرایط ، ارکان و اعضاو سایر موارد مرتبط با آن میپردازد سپس محقق در فصل چهارم موضوعات را باهم مرتبط ساخته و به بررسی نقش و جایگاه یاتا در توسعه حقوق حمل و نقل هوای میپردازد و در نهایت در فصل پنجم جایگاه یاتا را در سلسله مراتب قوانین و مقررات حمل و نقل هوایی با عنوان فصلی ایران و یاتامطرح میکند و در این فصل کوشش میکند نحوه ارتباطی ایران با یاتا را تحلیل کند و در انتهای فصل هم به نتیجه گیری و پیشنهادات پرداخته و سعی میکند در موضوع مورد نظر پیشنهادات کاربردی داشته باشد و در نهایت با یک نتیجه گیری مناسب و ذکر منابع و ماخذ تحیل و بررسی موضوع را به پایان برساند .
واژگان کلیدی :یاتا /حقوق هوایی
مقدمه :
اهمیت و نقش حمل و نقل هوایی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی و حتی فرهنگی بسیار زیاد است بنابر این جهت ارتقاءاین موارد ضروری است که به توسعه حقوق حمل و نقل هوایی توجه شایانی شود و از طرفی هم حمل و نقل هوایی در رقابت فراملیتی بین شرکتها ، جذب سرمایه گذاری خارجی هم نقش بسیار مهمی را ایفا میکند لذا به مقوله صنعت حمل و نقل هوایی نه تنها به عنوان یک پشتیبان تجاری بلکه به عنوان یک فرصت ساز در حوزه تولید، کسب و کار و توسعه هم میتوان نگاه کرد .لذا در این بین در جهت ارتقای این موارد نمیتوان از نقش یاتا غافل ماند و بررسی نقش و جایگاه این اتحادیه در توسعه حمل و نقل هوایی بحث شایان توجهی است ، یاتا سازمانی است بین المللی ، مرکب از بسیاری از شرکتها و خطوط هواپیمایی که در آوریل سال 1945 بعد از جنگ جهانی دوم و شکست کنفرانس 1944 شیکاگو در پاسخگویی به حل مشکلات اقتصادی ، تعیین تعرفه‌ها ، ظرفیت هواپیماها و گرایش کشورها به انعقاد معاهدات دو جانبه میان خود جهت تعیین تعرفه‌ها و بنیان نهاده است و در اموری چون تعیین تعرفه های هواپیمایی ، قانونمند کردن پروازها ، شرایط حمل مسافر و بار ، امور مربوط به خلبانان ، خدمه هواپیما ، امور هندلینگ ، استاندارد سازی فرودگاهی و هواپیماها ، کدگذاری فرودگاهها و ایرلاینهای هواپیمایی فعالیت دارد .پس از بررسی یاتا در خاتمه به این نتیجه خواهیم رسید که بدون نظارت سازمانهای بین المللی هوایی مانند یاتا امکان قانونمند کردن پروازهاو رعایت آزادی‌ها ی هوایی و مواردی مانند این میسر نمیباشد لذا برای بررسی نقش این اتحادیه در جهت توسعه حمل و نقل هوایی خالی از لطف به نظر نمیرسد .
فصل اول :
حمل و نقل بین المللی
گفتار اول :تعریف حمل و نقل بین المللی
به طور کلی حمل و نقل یعنی انتقال اشخاص و کالاها از نقطه ای به نقطه ای دیگر ، صنعتی که به تجهیز ملزومات حمل و نقل اشخاص و کالاها میپردازد ، بخش مهمی از اقتصاد ملی را تشکیل میدهد که به صنعت حمل و نقل شهرت یافته است [1] .و در خصوص حمل و نقل بین المللی نیز باید گفت که این مقوله عبارت است از جابه جایی و حمل از نقطه ای در داخل کشور به نقطه ای در داخل کشور دیگر با رعایت قوانین و مقررات حاکم بر آن .[2] و به طور کلی یاید بگوییم که ترابری و یا حمل و نقل به جابه جایی یا انتقال انسان ، حیوان و یا کالا ، از جایی به جای دیگر گفته میشود این واژه از پیشوند پارسی ترا.به معنی فراسو و آن سو و واژه بری از فعل بردن ساخته شده است ، پیشوند ترا .از پیشوندهای کهن زبان پارسی است که در پارسی است که در پارسی باستان نیز همین گونه کاربرد داشته است و هم معنی و هم ریشه با trans در انگلیسی است ، ترابری از دید واژگانی به معنی بردن به آن سوی دیگر است .[3]
رشته حمل و نقل دارای جنبه­ های گوناگونی است : در یک طبقه بندی کلی می توان آن را به سه بخش زیر ساخت، وسایل نقلیه و بهره برداری تقسیم نمود. زیر ساخت شامل شبکه های حمل و نقل» جاده‌ها، خطوط راه آهن، راه های هوایی، راه های آبی، خطوط لوله حمل مواد، غیره مورد استفاده و همچنین گره‌ها یا پایانه هامانند فرودگاهها، ایستگاههای راه آهن، ایستگاه اتوبوس، بنادر. وسایل نقلیه عموماً در شبکه‌ها حرکت می کنند، مانند اتومبیل‌ها، قطارها وهواپیماها.
بهره برداری، شامل فعالیتهایی است که کنترل سیستم را انجام می دهند. مانند: چراغهای راهنمایی و شیب سنج‌ها، سوئیچهای راه آهن، کنترل ترافیک هوایی، غیره و همچنین سیاستهایی مثل چگونگی اداره امور مالی حمل و نقل مانند استفاده از عوارض جاده ای یا مالیات سوخت در حمل و نقل بزرگراهی در حالت کلی، طراحی شبکه در حوزه مهندسی عمران و برنامه ریزی شهری، طراحی وسایل نقلیه، در حوزه مهندسی مکانیک و زیر شاخه های تخصصی آن مانند مهندسی دریایی و مهندسی هوا-فضا و بهره برداری‌ها نیز معمولاً تخصصی شده اند. هرچند که ممکن است متعلق به پژوهش بهره بردای یا مهندسی سیستم‌ها باشد.[4]
[1] :برهانی ,اعظم السادات , قهرمانی , الهه ,1391,مقاله , حمل و نقل چند وجهی مرکب کالا
[2] :محمدی , علی ,اقتصاد حمل و نقل ,1376 ,مقاله ,نشر اقتصاد نو ,موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی
[3] :دهخدا ,علی اکبر,فرهنگ لغت نامه ی دهخدا ,1377,جلد اول ,انتشارات دانشگاه تهران ,ص27
[4] :مجموعه گزارشهای تدوین برنامه حمل و نقل جاده ای شماره 5 ,سازمان حمل و نقل و پایانههای کشوری,1377

فصل دوم- کلیات 12
2-1- مفهوم کودک 13
2- 1- 1- مفهوم کودک در فقه امامیه. 14
2- 1- 1- 1- شروع دوران کودکی 15
2- 1- 1- 2- پایان دوران کودکی 16
2- 1- 2- مفهوم کودک در حقوق ایران 17
2- 1- 2- 1- شروع دوران کودکی 17
2- 1- 2- 2- پایان دوران کودکی 18
2- 1- 3- مفهوم کودک درمعاهدات بین‌المللی 19
2- 1- 3- 1- در اعلامیه جهانی حقوق کودک (1959). 20
2- 1- 3- 2- در کنوانسیون حقوق کودک (1989). 20
2- 1- 3- 3-  در میثاق حقوق کودک در اسلام (2005). 21
2-2- حقوق بنیادین کودک 22
2-2-1- حق عدم تبعیض ناروا علیه کودک. 22
2-2-2- حق رعایت غبطه و منافع و مصالح عالیه کودک. 23
2-2-3- حق حیات، بقاء و رشد کودک. 23
2-2-4- حق آزادی عقیده، وجدان، مذهب و بیان و حق آموزش کودک. 23
2-2-5- حق کودک در احترام به حریم خصوصی او. 25
2-2-6- حق دسترسی کودک به اطلاعات مناسب. 26
2-2-7- حق کودک بر سلامتی 27
فصل سوم-  تعارض حقوق کودک با حقوق مالکیت ادبی و هنری 30
3- 1-  تعارض حقوق کودک با حقوق ناشی از خلق آثار ادبی. 34
3- 1- 1-  تعارض حقوق کودکان با حقوق مالکیت ادبی در حقوق خارجی 36
3- 1- 1- 1- در حقوق انگلستان 37
3- 1- 1- 1- 1- از قانون نشریات مستهجن (1959). 37
3- 1- 1- 1- 2- از قانون نشریات زیان‌آور (1955). 41
3- 1- 1-2- در حقوق آمریکا 42
3- 1- 1-3- در حقوق فرانسه. 46
3- 1- 2-  تعارض حقوق کودکان با حقوق مالکیت ادبی در حقوق ایران 49
3- 1- 2- 1- کتب و نشریات 50
3- 1- 2- 1- 1-  در مرحله ثبت اثر و شناسایی حق 50
3- 1- 2- 1- 2- در مرحله اجرای حق 53
3- 1- 2- 2- فیلمنامه و نمایشنامه. 58
3-2-  تعارض حقوق کودک با حقوق ناشی از خلق آثار هنری. 61
3- 2- 1-  تعارض حقوق کودکان با حقوق مالکیت هنری درحقوق خارجی 65
3- 2- 1- 1- در حقوق انگلستان 65
3- 2- 1- 1- 1-نمایش سینمایی و ویدئویی فیلم 65
3- 2- 1- 1-2- آثار عکاسی و تصاویر. 68
3- 2- 1- 2- در حقوق آمریکا 71
3- 2- 1- 2- 1- نمایش سینمایی و تلویزیونی فیلم 71
3- 2- 1- 2- 1- 1- حمایت از کودکان در برابر نمایش فیلم‌ها در سینماها و تماشاخانه‌ها 72
3- 2- 1- 2- 1- 2- حمایت از کودکان در برابر نمایش ویدئویی مستقیم 73
3- 2- 1- 2- 1- 3- حمایت از کودکان در برابر نمایش تلویزیونی فیلم‌ها 75
3- 2- 1- 2- 2- آثار عکاسی و تصاویر. 78
3- 2- 1- 3- در حقوق فرانسه. 80
3- 2- 1- 3- 1- نمایش سینمایی و تلویزیونی فیلم 80
3- 2- 1- 3- 2- آثاری عکاسی و تصاویر. 81
3- 2- 2- تعارض حقوق کودکان با حقوق مالکیت هنری (فیلم و نمایش) درحقوق ایران 84
3- 3-  تعارض حقوق کودک با حقوق ناشی از خلق بازی‌های رایانه‌ای. 90
3- 3- 1-  تعارض حقوق کودک با حقوق ناشی از خلق بازی‌های رایانه‌ای در حقوق خارجی 93
3- 3- 1- 1- در حقوق انگلستان 93
3- 3- 1- 2- در حقوق آمریکا 94
3- 3- 1- 3- در حقوق فرانسه. 97
3- 3- 2-  تعارض حقوق کودک با حقوق ناشی از خلق بازی‌های رایانه‌ای در حقوق ایران 99
فصل چهارم- تعارض حقوق کودک باحقوق مالکیت صنعتی 104
4-1- حمایت از کودکان در برابر حق اختراع یا  حق بر طرح صنعتی در مورد محصولات صنعتی غیرخوراکی. 107
4-1-1- در حقوق خارجی 109
4-1-1-1- در حقوق انگلستان 109
4-1-1-2- در حقوق آمریکا 113
4-1-1-2-1- در مورد وسایل بازی، وسایل نگهداری و دیگر وسایل مورد استفاده کودکان 113
4-1-1-2-2- در مورد سایر محصولات زیان‌آور برای سلامتی کودک. 120
4-1-1-2-2-1-پیشینه حمایت. 120
4-1-1-2-2-2- از قانون جلوگیری از بسته‌بندی سمی (PPPA). 121
4-1-1-2-2-3- از قانون پیش‌گیری از سوختگی کودکان با بنزین 125
4-1-1-3- در حقوق فرانسه. 126
4-1-2- در حقوق ایران 127
4-2- حمایت از کودک در برابر حقوق ناشی از ابداع و ساخت داروها 132
4-2-2- در حقوق ایران 136
نتیجه‌گیری و پیشنهادها 139
فهرست مراجع 143

فصل نخست
 

مقدمه و طرح تحقیق
 

1- 1- مقدمه
حقوق مالکیت فکری از جمله رشته‌های نوپا و کم‌سابقه در کشور ماست که تلاش حقوق‌دانان و دانشجویانی که قصد دارند اهتمام خود را به طور ویژه در این وادی مصروف دارند، موجب بالندگی نسبی آن در سالهای اخیر شده است؛ لکن همانطور که اساتید فن و صاحب‌نظران اذعان کرده‌اند، این شاخه از حقوق تا رسیدن به جایگاه شایسته و نائل شدن به مرتبه‌ای که هم‌اکنون درکشورهای توسعه‌یافته به آن می‌دهند، راهی طولانی در پیش دارد.
در کشورهای توسعه‌یافته که به‌دلیل رواج و فراوانی محصولات فکری در علوم مختلف، عموماً خاستگاه حقوق مالکیت فکری به شمار می‌روند، تألیفات و تحقیقات فراوانی در حوزه‌های گوناگون این رشته انجام شده است؛ از جمله مقالات و کتبی در زمینه‌های مالکیت فکری و حقوق رقابت، مالکیت فکری و توسعه، مالکیت فکری و کنترل اطلاعات، مالکیت فکری و اخلاق، مالکیت فکری و نرم‌افزارهای متن باز، مالکیت فکری و حقوق بین‌الملل خصوصی، مالکیت فکری برای دانشمندان و مهندسان، مالکیت فکری و امنیت غذایی، مالکیت فکری و کشاورزی بر پایه بیوتکنولوژی، مالکیت فکری و حقوق بشر و نیز تألیفاتی در زمینه‌های تخصصی حقوق مالکیت صنعتی از جمله طرح‌های صنعتی؛  اما در کشورهای در حال توسعه، به رغم اهمیت فراوان این شاخه از حقوق، متأسفانه آثاری که قابل مقایسه با نمونه‌های غربی باشد یافت نمی‌شود. البته نباید از زحمات اساتید و دانشجویان این رشته در سال‌های اخیر غافل ماند و کوشش‌های صورت گرفته در این وادی را دست کم گرفت؛ چرا که مؤلفان و محققان این رشته، با درک اهمیت آن و نیز دریافتن عقب افتادگی حقوق کنونی ما در شعبه‌های نوین مانند مالکیت فکری، آستین‌ همت را بالا زده و کتب و مقالات قابل توجهی را نوشته یا ترجمه کرده‌اند.
1-2- بیان مسأله
در طول سال‌ها تحقیق و تألیف در زمینه‌های مختلف مالکیت فکری، جنبه‌های بسیاری از این شاخه از حقوق و ارتباط آن با دیگر شعبه‌های حقوقی و نیز علوم دیگر مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته است؛ اما در این میان، حوزه‌هایی هم هستند که علیرغم اهمیت بسیار زیاد، تا حدودی از نظر نویسندگان و اساتید دور مانده‌اند. این غفلت نیز نه به خاطر کم‌اهمیت بودن این حوزه‌ها که به علت هم‌پوشانی آنها با حوزه‌های دیگر است. از جمله موضوعاتی که نه‌تنها در حقوق ما، بلکه در حقوق کشورهای پیشرو در زمینه مالکیت فکری کمتر به‌طور خاص مورد توجه نویسندگان قرار گرفته است، بررسی تعارض میان حقوق ناشی از مالکیت فکری و حقوق کودکان است. این گفته بدان معنا نیست که به این موضوع مهم ابداً توجهی نشده است، بلکه موضوع تعارض میان حقوق کودک و حقوق انحصاری ناشی از مالکیت فکری، تحت عناوینی از جمله حقوق رسانه، حقوق رایانه و نرم‌افزار، حقوق فناوری اطلاعات، حقوق و فرهنگ، دسترسی به اطلاعات و حقوق و اخلاق  بررسی شده، اما همانگونه که اشاره شد، این موضوع تحت همین عنوان، کمتر منظور نظر نویسندگان و محققان بوده است.
از طرفی، اهمیت ویژه حقوق کودکان و رعایت مصالح آنان، مسأله‌ای نیست که نیازمند تأکید باشد. حقوق‌دانان، جامعه‌شناسان، روان‌شناسان، کارشناسان مذهبی و تمام کسانی که در حوزه‌های اجتماعی، پرورشی و تربیتی فعالیت می‌کنند بر این عقیده هستند که رعایت حقوق و مصالح کودک، از جمله مهمترین اولویت‌ها برای داشتن خانواده و جامعه‌ای سالم است؛ چرا که کودکان به لحاظ آسیب‌پذیری زیاد، نیازمند مراقبت‌هایی هستند که اغلب افراد بزرگسال به آن احتیاج ندارند. این موضوع به وضوح در اسناد بین‌المللی از جمله کنوانسیون حقوق کودک (1989) مورد تصریح قرار گرفته است.
برخی از صاحب‌نظران معتقدند که امروزه در تمام نقاط جهان در مسائل فرهنگی، موضوع کودکان مهمترین موضوع است و به همین دلیل، قوانینی که در مورد کودکان اعمال می‌شود، باید بسیار دقیق‌تر و روش‌مندتر از سایر قوانین باشد.[1]
اگر دهه‌ها و حتی سال‌ها پیش، اکثر اوقات کودکان به سرگرمی و غرق شدن در عیش کودکانه در کوی و برزن و انجام بازی‌های سنتی می‌گذشت، اما امروزه آن بازی‌های سنتی که به دلیل گره خوردن با برخی آداب و رسوم کهن بومی جنبه آموزنده نیز داشتند، جای خود را به بازی‌های رایانه‌ای مدرن عمدتاً وارداتی و فیلم‌ها و تصاویر و انیمیشن‌های رنگارنگ داده‌اند که گاهی حتی با هدف تخریب اخلاق و تربیت کودک توسط کشورهای استعمارگر وارد کشورهای جهان سوم می‌شوند.
مسأله تربیت و رشد فکری کودک از مطالبی است که در آموزه‌های دین مبین اسلام نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. تربیت به معنای پرورش انسان‌هایی کامل بر پایه آموزه‌های وحیانی دارای اهمیت فراوانی است. بنابراین برای دست‌یابی به جامعه‌ای که زمینه‌های رشد و تکامل فردی و اجتماعی را فراهم می‌آورد، بهره‌گیری از روش‌های تربیتی قرآن بسیار مفید است. در یک جمله می‌توان گفت که هدف اصلی بعثت پیامبران نیز تربیت انسان‌هاست. از سوی دیگر، چون کودکان آینده جامعه بشری را تشکیل می‌دهند و چون تربیت و هدایت در دوران کودکی تأثیر بسزایی در آینده فرد دارد و در واقع آینده او را می‌سازد، لذا قرآن کریم به مسأله تربیت کودکان توجه خاصی مبذول داشته و از همان کودکی برای هدایت انسان‌ها برنامه دارد.[2]
مسأله دیگری که وجود دارد و البته تا کنون نیز بیشتر مورد توجه نویسندگان و پژوهش‌گران بوده است، مسأله سلامت جسمانی و منافع مادی کودک است. همانطور که می‌دانیم، کودکان از هر نظر نیازمند مراقبت و حمایت هستند؛ همانگونه که اگر به سلامت روانی و تربیت و رشد فکری آنها اهمیت داده نشود، پیامدهای خوشایندی برای خانواده و جامعه به بار نخواهد آمد، در صورت عدم توجه به سلامت جسمانی کودکان و عدم حمایت آنان در برابر مخاطرات تهدیدآمیز پیرامونی، از جمله اعمال حقوقی که دارای حق انحصاری ناشی از مالکیت فکری هستند نیز نمی‌تواند دارای دورنمای روشنی برای کودکان و خانواده‌ها باشد.
به‌طور کلی باید گفت که نمی‌توان میان ثبت و بهره‌بردای از حقوق مالکیت فکری و حقوق کودکان را کاملاً جمع کرد و این دو در نقاطی با هم تلاقی و تعارض دارند. از آنجا که حقوق مالکیت فکری در معنای وسیع کلمه عبارت است از حقوق ناشی از آفرینش‌ها و خلاقیت‌های فکری در زمینه‌های علمی، صنعتی، ادبی و هنری، می‌توان هدف اصلی این رشته را حمایت از حقوق پدیدآورندگان آثاری دانست که نتیجه تلاش فکری و خلاقیت هستند. چنین حمایتی به پدیدآورندگان آثاری فکری این حق را می‌دهد که به موازات بهره‌مند شدن از مزایای مادی و معنوی تلاش فکری خود، دیگران را از برخورداری غیرمجاز از این مزایا باز دارند. اما این نکته نیز واضح است که دادن انحصار و آزادی بی قید و شرط به افراد در ثبت و یا بهره‌برداری از مخلوقات فکری به هیچ وجه به مصلحت جامعه نیست. بازتاب آشکار این واقعیت در حقوق ایران در مرحله ثبت را می‌توان در بند (و) ماده (4) قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی، علائم و نام‌های تجاری دید. بند مذکور، اختراعاتی که بهره‌برداری از آنها خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد را از حیطه حمایت خارج و غیرقابل ثبت می‌داند. از طرفی، در اکثر معاهدات بین‌المللی از جمله موافقتنامه تریپس، این اختیار به کشورهای عضو داده شده است که با توجه به مصالح عمومی و سایر فاکتورهای حیاتی، مواردی را از حیطه حمایت اختراع خارج نمایند. طبق بند (2) ماده (27) موافقتنامه تریپس: «اعضاء می‌توانند اختراعاتی را که ممانعت از استفاده تجاری آنها در قلمروشان به جهت حفظ نظم عمومی یا اخلاق. از حوزه اختراعات قابل ثبت مستثنی سازند، مشروط بر اینکه وضع این استثناءها صرفاً به‌خاطر ممنوع بودن چنین استفاده‌ای حسب قوانین آن کشور صورت نگیرد.»؛ وانگهی، در حقوق بعضی

سوالات تحقیق 8
فرضیه ها 8
اهداف تحقیق 9
روش تحقیق 9
پیشینه تحقیق 10
ساختار تحقیق 12
فصل اول: تاریخچه صنعت نفت. 13
1ـ1 مفاهیم و تعاریف. 14
1ـ1ـ1 تاریخچه نفت. 14
1ـ1ـ2 دوران ابتدایی کشف نفت در ایران. 14
1ـ1ـ3 ذخایر نفتی 15
1ـ1ـ4 استخراج نفت. 15
1ـ1ـ5 کمپانی‌های نفتی 16
1ـ2 تاریخچه قراردادهای نفت ایران. 18
1ـ2ـ1 امتیازات نفتی 18
1ـ2ـ2 امتیاز شرکت هاتز. 19
1ـ2ـ3 قرارداد دارسی 19
1ـ2ـ4 قرار داد آرمیتاژ اسمیت. 20
1ـ2ـ5 الغای امتیاز نفت دارس. 21
1ـ2ـ6 امتیاز شرکت استاندارد اویل نیوجرسی 22
1ـ2ـ7 امتیاز شرکت نفت سینکلر. 23
1ـ2ـ8 شرکت نفت کویر خوریان. 23
1ـ2ـ9 قرارداد1933. 24
1ـ2ـ10 قرارداد الحاق گس ـ گلشائیان. 25
1ـ2ـ11 شرکت نفت ایران. 26
1ـ2ـ12 نهضت ملی شدن صنعت نفت. 26
1ـ2ـ13 تحولات صنعت نفت ایران تا انقلاب 1357. 27
1ـ2ـ14 دوران پس از انقلاب. 29
1ـ2ـ15 صادرات نفت در سالهای گذشته. 30
1ـ3 انواع قراردادهای نفتی 32
1ـ3ـ1 قراردادهای امتیازی (مالکیت کل محصول درون مخزن) 33
1ـ3ـ2 قراردادهای مشارکت در تولید. 33
1ـ3ـ3 قراردادهای خدماتی 34
1ـ3ـ4 سابقه قراردادهای خدمت در صنعت نفت. 36
1ـ3ـ5 ویژگیهای قراردادهای خدمات. 38
1ـ3ـ6 قراردادهای اکتشاف و توسعه. 39
1ـ3ـ7 انواع قراردادهای خدماتی 40
1ـ3ـ8 قراردادهای صرفا خدماتی 40
1ـ3ـ9 قراردادهای خدماتی خطرپذیر. 41
1ـ3ـ10 قراردادهای کاملا خطر پذیر. 42
1ـ3ـ11 قراردادهای بیع متقابل 42
1ـ3ـ12 موارد مهم در قراردادهای خدماتی 46
1ـ3ـ13 حل و فصل اختلاف در قراردادهای خدماتی 47
1ـ3ـ14 قراردادهای خدمت بعد از پیروزی انقلاب اسلامی 48
1ـ3ـ15 نسل جدید قراردادهای نفتی 48
1ـ3ـ16 قراردادهای نسل چهارم خدماتی ایران (ipc) 49
1ـ3ـ17الزامات مدل IPC. 49
‌1ـ3ـ18 ویژگی‌های مدل جدید. 50
1ـ3ـ19 تحولات تقنینی قراردادهای بالا دستی نفت و گاز. 51
1ـ3ـ19ـ1 قانون تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی 52
1ـ3ـ19ـ2 قانون بودجه سال 1382. 52
1ـ3ـ19ـ3 قانون برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. 52
1ـ3ـ19ـ4 ماده 14 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران  53
1ـ3ـ19ـ5 1390 قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران 1394. 53
1ـ3ـ19ـ6 قانون اصلاح قانون نفت مصوب تیر ماه 1390. 53
1ـ3ـ19ـ7 قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت مصوب 1391. 54
فصل دوم: سرمایه‌گذاری خارجی 55
2ـ1 توضیح و تبیین سرمایه‌گذاری خارجی 56
2ـ1ـ1 تاریخچه سرمایه‌گذاری خارجی 56
2ـ1ـ2 تاریخچه سرمایه‌گذاری خارجی در ایران. 57
2ـ1ـ3 تعریف سرمایه‌گذاری خارجی 59
2ـ1ـ4 تعریف برخی سازمان‌های بین‌المللی از سرمایه‌گذاری خارجی 59
2ـ1ـ5 روش‌های جذب سرمایه‌گذاری خارجی در جهان. 60
2ـ1ـ6 سرمایه‌گذاری خارجی در جهان و جایگاه ایران. 61
2ـ1ـ7 اهداف سرمایه‌گذار و سرمایه پذیر. 62
2ـ2 اهمیت جذب سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت نفت ایران. 65
2ـ2ـ1 سرمایه‌گذاری خارجی و توسعه اقتصادی 67
2ـ3 مقررات قانونی حاکم بر سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت نفت. 69
2ـ3ـ1 قانون اساسی 69
2ـ3ـ2 قانون تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی و آئین نامه اجرایی آن. 71
2ـ3ـ3 قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه. 74
2ـ3ـ4 قانون نفت 1366 اصلاحی 1390. 75
2ـ3ـ5 قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت. 76
2ـ3ـ5ـ1 صدور پروانه. 77
2ـ3ـ5ـ2 مشارکت با بخش خصوصی داخلی و خارجی 78
2ـ3ـ6 سرمایه‌گذاری خارجی و اقتصاد مقاومتی در صنعت نفت. 79
2ـ3ـ7 تهدیدها و فرصتها در سرمایه‌گذاری خارجی 81
فصل سوم: صنعت نفت و جذب سرمایه‌گذاری خارجی 84
3ـ1 بسترهای لازم جهت دستیابی به سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت نفت کشور. 85
3ـ1ـ1 ملاحظات سیاسی 88
3ـ1ـ2 ملاحظات غیر سیاسی 89
3ـ1ـ3 تحریمهای اقتصادی 90
3ـ1ـ4 طرحهای صنعت نفت. 91
3ـ1ـ5 بیمه، قوانین گمرکی و قوانین کار. 93
3ـ1ـ6 عوامل سیاسی 94
3ـ1ـ7 عوامل اقتصادی 95
3ـ1ـ8 عوامل حقوقی و فرهنگی 96
3ـ1ـ9 عوامل جغرافیایی 96
3ـ1ـ10 چالشهای سرمایه‌گذاری خارجی 97
3ـ1ـ11 برخی از چالشهای موجود سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت نفت ایران. 100
3ـ2 جذابیت سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران. 101
3ـ2ـ1 فواید سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت نفت. 104
3ـ2ـ2 بخش بالادستی و سرمایه‌گذاری خارجی 107
3ـ3 سرمایه‌گذاری خارجی و قراردادهای نفتی خدماتی 108
3ـ3ـ1 قراردادهای خدماتی منعقدشده در بخش نفت. 113
3ـ3ـ1ـ1 توسعۀ میدان نفتی درود. 113
3ـ3ـ1ـ2 میدان نفتی بلال. 113
3ـ3ـ1ـ3 توسعۀ میادین نفتی سروش و نوروز. 113
3ـ3ـ1ـ4 طرح توسعۀ میادین نفتی نصرت و فرزام. 113
3ـ3ـ1ـ5 طرح توسعۀ میادین نفتی فروزان و اسفندیار. 114
3ـ3ـ1ـ6 طرح توسعۀ میدان نفتی دارخوین 114
3ـ3ـ1ـ7 توسعۀ میدان نفتی مسجد سلیمان. 114
3ـ3ـ2 مرور نتایج پروژه‌های خدماتی 115
3ـ3ـ3 معایب قراردادهای خدماتی در جذب سرمایه‌گذاری خارجی 115
نتیجه‌گیری 119
پیشنهادات. 123
منابع و ماخذ. 125
چکیده انگلیسی 132

چکیده
 

طی بیش از یک قرن که از اکتشاف طلای سیاه در خاک ایران می‌گذرد، صنعت نفت کشور شاهد دوران پر فراز و نشیبی بوده است. از دوران تاریک اجرای قراردادهای امتیازی و رقابت کشورها برای کسب سهم بیشتر از منابع نفتی و عملاً اعمال سیاست‌های کشورهای خارجی در ایران تا ملی شدن صنعت نفت و دوره کنسرسیوم‌ها و سپس انقلاب اسلامی ایران که موجب افزایش چشمگیر قیمت نفت شد و پس از ایجاد اوپک به عنوان شوک اول در افزایش قیمت نفت، شوک دوم نفتی را رقم زد.
انقلاب اسلامی ایران باعث شد کنسرسیوم‌ها به بهانه امنیت، ایران را ترک کنند و درنتیجه فعالیت‌ها در این بخش متوقف شد، اما پس از انقلاب شرکت‌های خارجی خواستار بازگشت و از سرگیری فعالیت‌ها در ایران شدند. در ادامه این روند با‌ تحمیل جنگ هشت ساله به ایران از سوی عراق هیچ سرمایه‌گذاری در این بخش اتفاق نیفتاد و پس از دوران جنگ شاهد عقب افتادگی در این بخش و نبود تکنولوژی لازم برای توسعه میادین گازی و نفتی بودیم. ایران به عنوان مهره کلیدی در خاورمیانه برای توسعه صنعت نفت خود نیاز به سرمایه‌گذاری دارد، استفاده از سرمایه‌گذاری خارجی و تکنولوژی و تسریع برنامه‌های سرمایه‌گذاری ضروری به نظر می‌رسد. طی یک دهه اخیر، ایران تلاش کرده است، قراردادهایی را معرفی کند که مغایر با خط قرمزها نباشد و بخشی از سرمایه و تکنولوژی مورد نیاز را در خدمت صنعت نفت به کار گیرد. در نتیجه تجربیات کسب شده در مذاکرات متعدد طی دوران سرمایه‌گذاری‌های اخیر در صنعت نفت ایران، قراردادهای خدماتی شکل کاملتری به خود گرفتند. در عین حال، با وجود تحولات سریع در شرایط این صنعت، هنوز چالش‌هایی برای طرفین قرارداد وجود دارد. با این وجود قراردادهای خدماتی به عنوان یکی از عوامل مهم اثرگذار بر جذب سرمایه‌گذاری خارجی مطرح هستند.
کلمات کلیدی: قراردادهای خدماتی، سرمایه‌گذاری خارجی، صنعت نفت

مقدمه
 

ایران به عنوان یک کشور دارای موقعیت ژئوپولیتیک و استراتژیک از فاکتور انرژی نیز بهره می‌برد که همین امر موجب ارتقای جایگاه ایران در منطقه و جهان از لحاظ سیاسی نیز شده است. امروزه توجه بیشتر کشورهای توسعه یافته غربی به ایران از آن روست که ما در حوزه انرژی همواره غنی بوده و تامین کننده نفت کشورهای همسایه نیز بوده‌ایم. حال با دارا بودن این سطح از انرژی و اینکه بخش پتروشیمی از جمله بخشهای مهم برای توسعه کشور می‌باشد، افزایش تولید نفت یکی از ملزومات امروز ایران است که نتیجه آن افزایش منابع ارزی کشور خواهد بود. بنابراین انتظار می‌رود این امتیاز به تولید ثروت ملی و در نتیجه ایجاد قدرت و امنیت در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی بینجامد. برای تحقق این امر وجود منابع مالی تکنولوژی و دانش فنی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اما از آنجا که ایران کشوری در حال توسعه بوده و در مسیر حرکت به سمت توسعه یافتگی است، نیازمند عواملی است تا در این راه که سختی‌ها و موانع فراوانی نیز به همراه دارد، همواره راه گشای کشور باشد. با نگاهی به میزان ذخایر نفت و ظرفیت‌های تولید ایران و اینکه بخش اعظم انرژی اولیه مورد استفاده در جهان را نفت و فرآورده‌های نفتی تشکیل می‌دهد، حضور عاملی که بتواند این توانایی بالقوه را به بالفعل تبدیل کند لازم و ضروری است ضرورت امر زمانی بیش از پیش نمایان می‌شود که نگاهی به بودجه کشور بیاندازیم، جایی که نقش صنعت نفت بسیار حیاتی است و سهم 40 درصدی از بودجه کل کشور اهمیت آنرا برای کشور صد چندان می‌کند. مشکلی که کشور ایران به مانند دیگر کشورهای جهان سوم با آن روبروست فقر سرمایه است. بنابر این داشتن برنامه‌ای جامع، مدون و شناخت نقاط ضعف موجود، برای رفع آنها بسیار ضروری است. با این اوصاف ورود سرمایه‌گذاری خارجی برای تامین اعتبار مورد نیاز به منظور حفظ و افزایش تولید نفت و گاز کشور امری اجتناب ناپذیر است[1] برای پی بردن به اهمیت سرمایه‌گذاری خارجی رجوع به قوانین کشور نیز می‌تواند گویای این مساله باشد که در سالهای اخیر قانونهای مختلفی از جمله قانون تشویق و حمایت سرمایه‌گذاران، قانون رفع موانع تولیدی و سرمایه‌گذاری، قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 ق اساسی و قوانین برنامه‌های پنج ساله توسعه تدوین شده و همه یک موضوع را گوشزد می‌کند و آنهم نیاز به سرمایه‌گذاری خارجی است، به عبارت دیگر قانون نیز دولت را ملزم به جذب سرمایه‌گذاری کرده است. می‌دانیم زمانی قانون برای امری وضع می‌شود که خلائی در یک موضوع حس شود، که باوجود قوانین متعدد در سالهای اخیر احساس نیاز به این حلقه مفقوده بر کسی پوشیده نیست. در همین راستا قانون تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی مصوب 1381 و قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور مصوب 1383 موید همین امر است. نفت یک فاکتور اساسی در جهت رسیدن به هدفهای اقتصادی، صنعتی، سیاسی، و در جهت تامین امنیت ملی به حساب می‌آید. رشد اقتصادی که همه کشورها به دنبال آن هستند برابر است با برخورداری و بهره برداری از دو عامل سرمایه و انرژی. مالک نفت بودن در جهان امروز به معنای تامین و کسب سرمایه نیز می‌باشد. از لحاظ تامین سرمایه تجارت نفت خام از نظر ارزش پولی، ده درصد از مجموع تجارت جهان را به خود اختصاص داده است که در مقایسه با کالاهای تجاری دیگر مثل گندم با 3تا 4 درصد سهم از کل تجارت جهانی اهمیت آن در تامین سرمایه‌گذاری کشورهای دارای نفت و در جهت رشد اقتصادی بیشتر نمایان می‌شود.
با ترسیم سند 20 ساله چشم انداز و هدف گذاری از سوی رهبر معظم انقلاب تمامی ارگانهای کشور باید در رسیدن به نقطه مورد نظر تلاش کنند و در این بین سهم صنعت نفت بیش از سایر عوامل، کلیدی و حایز اهمیت است. اما واقعیت این است که حتی اتکای صرف به این صنعت برای تحقق اهداف سند چشم انداز و بدون سرمایه‌گذاری کافی امکانپذیر نخواهد بود. با نگاهی به نیاز 500 میلیارد دلاری بخش انرژی به ویژه نفت می‌توان دریافت که این سرمایه چیزی نیست که بتوان از داخل تامین کرد، بنابر این ورود هرچه سریعتر سرمایه‌گذار خارجی را می‌طلبد. اما، در صورت تحقق نیافتن سرمایه‌گذاری مورد نیاز در برنامه پنجم، ظرفیت تولید نفت خام کشور در سال‌های 1389 تا 1394 از حدود 4 میلیون بشکه در روز به حدود 2، 7 میلیون بشکه در روز کاهش خواهد یافت همه اینها نیازمند تعامل سازنده با جهان خارج و ورود و مشارکت سرمایه‌گذاران و شرکت‌های توانمند و متعهد خارجی و داخلی و عقد قراردادهای هوشمندی است که تحت فشار تحریم‌ها نباشد وگرنه برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای یا باید از اساس مورد بازنگری قرار گرفته و بر اساس محدودیت‌ها تعدیل شود یا باید در حسرت تحقق آن ماند.
طی چند دهه گذشته، قراردادهای نفتی از نظر نحوه نگارش و تدوین متون مورد استفاده، به لحاظ شکلی دچار تغییراتی شده است. قراردادهای نفتی در کشورهای مختلف جهان چارچوب مشخصی دارد مثلا قراردادهای نفتی در داخل ایالات متحده آمریکا عمدتا از نوع اجاره و در انگلستان و استرالیا و برخی از کشورها از نوع امتیازی یا از نوع مشارکتی (مانند قراردادهای مشارکت در تولید) یا خدماتی می‌باشند.
شرکتهای نفتی خارجی عموما (با توجه به فرمول‌های رایج سرمایه‌گذاری در کشورهای دارای ذخایر هیدروکربنی) از انواع مختلف قراردادهای نفتی به اشکال متنوع استفاده می‌کنند. هدف از عقد چنین قراردادهایی تأمین بهره برداری دراز مدت از ذخایر طبیعی است و بنابراین قراردادهای مزبور مشتمل بر عملیاتی است که انجام